Căn phòng của Mary: Một thí nghiệm triết học tưởng tượng - Eleanor Nelsen
-
0:00 - 0:11Hãy tưởng tượng một nhà thần kinh học
xuất sắc tên Mary. -
0:11 - 0:14Mary sống trong một căn phòng đen trắng,
-
0:14 - 0:16cô ấy chỉ đọc sách đen trắng
-
0:16 - 0:20và màn hình của cô ấy chỉ hiển thị
màu đen và trắng. -
0:20 - 0:26Dù chưa từng thấy màu sắc,
Mary là một chuyên gia về thị giác màu sắc -
0:26 - 0:31và biết mọi thứ về tính chất vật lý
và sinh học của nó. -
0:31 - 0:33Cô ấy biết cách các
bước sóng ánh sáng -
0:33 - 0:37kích thích ba loại tế bào nón
trên võng mạc, -
0:37 - 0:39và cách các
tín hiệu điện tử -
0:39 - 0:43di chuyển qua các dây thần kinh thị giác
vào não. -
0:43 - 0:45Tại đây, chúng thúc đẩy hệ thần kinh
hoạt động -
0:45 - 0:51để xử lí hàng triệu màu sắc
mà hầu hết con người có thể phân biệt. -
0:51 - 0:52Giờ hãy tưởng tượng
một ngày -
0:52 - 0:55màn hình trắng đen của Mary
bị hỏng -
0:55 - 0:58và một quả táo có
màu sắc hiện ra. -
0:58 - 0:59Lần đầu tiên,
-
0:59 - 1:03Mary có thể tiếp xúc trực tiếp
với thứ mà cô ấy đã biết nhiều năm. -
1:03 - 1:05Vậy cô ấy có học được
gì mới không? -
1:05 - 1:10Có điều gì về sự cảm thụ màu sắc mà
cô ấy không biết? -
1:10 - 1:13Nhà triết học Frank Jackson đã
đưa ra một thí nghiệm tưởng tượng -
1:13 - 1:17mang tên Căn phòng của Mary
vào năm 1982. -
1:17 - 1:21Ông cho rằng nếu Mary đã biết mọi
kiến thức vật lí về thị giác màu sắc -
1:21 - 1:25và nếu trải nghiệm màu sắc vẫn dạy cô ấy
một điều gì đó mới mẻ, -
1:25 - 1:27thì trạng thái tâm lí,
giống như sự cảm thụ màu sắc, -
1:27 - 1:32sẽ không thể được miêu tả hoàn toàn
bởi những hiện tượng vật lí. -
1:32 - 1:33Thí nghiệm Căn phòng của Mary
-
1:33 - 1:37mô tả thứ mà các nhà triết học
gọi là lý luận kiến thức, -
1:37 - 1:40rằng có những đặc tính và kiến thức
phi vật chất -
1:40 - 1:45chỉ có thể được khám quá
qua trải nghiệm có ý thức. -
1:45 - 1:48Lý luận kiến thức đối lập với
chủ nghĩa duy vật. -
1:48 - 1:51Chủ nghĩa này cho rằng mọi thứ,
kể cả trạng thái tâm lí -
1:51 - 1:54đều có 1 lời giải thích mang tính vật lí.
-
1:54 - 1:56Với những người nghe
về câu chuyện của Mary, -
1:56 - 1:59việc thực sự nhìn thấy màu
dường như chắc chắn -
1:59 - 2:03sẽ khác hoàn toàn với
việc được học về nó. -
2:03 - 2:06Vì vậy, chắc chắn sẽ có những
tiêu chuẩn về thị giác màu sắc -
2:06 - 2:07vượt khỏi những mô tả
-
2:07 - 2:09vật lí của nó
-
2:09 - 2:13Lý luận kiến thức không chỉ là về
thị giác màu sắc. -
2:13 - 2:18Căn phòng của Mary dùng sức nhìn màu
để tượng trưng cho trải nghiệm có ý thức. -
2:18 - 2:22Nếu khoa học tự nhiên không thể
giải thích cho sức nhìn màu, -
2:22 - 2:27thì có lẽ nó cũng không thể giải thích
cho trải nghiệm có ý thức. -
2:27 - 2:29Ví dụ, ta có thể biết được
mọi thông tin vật lí -
2:29 - 2:33về cấu trúc và chức năng của
bộ não con người, -
2:33 - 2:38nhưng vẫn không thể hiểu được
cảm giác khi được là người đó. -
2:38 - 2:42Những trải nghiệm không thể diễn tả này
có các đặc tính gọi là cảm thụ tính, -
2:42 - 2:48những tiêu chuẩn chủ quan mà ta
không thể miêu tả hay đong đếm. -
2:48 - 2:50Cảm thụ tính là trải nghiệm riêng biệt
với mỗi người, -
2:50 - 2:52như bị ngứa,
-
2:52 - 2:53yêu,
-
2:53 - 2:55hay cảm thấy buồn chán.
-
2:55 - 2:59Khái niệm vật lí không thể
giải thích những trạng thái tâm thần này. -
3:00 - 3:02Các nhà triết học quan tâm đến vấn đề
trí tuệ nhân tạo -
3:02 - 3:04đã sử dụng lý luận kiến thức
-
3:04 - 3:07để đưa ra giả thuyết rằng
khôi phục một trạng thái vật lí -
3:07 - 3:11không nhất thiết phải có
một trạng thái tâm thần phản hồi. -
3:11 - 3:13Nói cách khác,
-
3:13 - 3:16để tạo nên một hệ thống máy tính bắt chước
chức năng của từng nơron -
3:16 - 3:17của bộ não con người
-
3:17 - 3:23sẽ không cần một bộ não điện toán hoá
có ý thức. -
3:23 - 3:27Không phải tất cả các nhà triết học đều
nghĩ thí nghiệm căn phòng của Mary có ích -
3:27 - 3:30Một số cho rằng kiến thức sâu rộng
của cô ấy về sức nhìn màu -
3:30 - 3:33sẽ giúp cô ấy tạo ra một trạng thái
tâm thần tương tự -
3:33 - 3:35khi thực sự nhìn thấy màu sắc đó.
-
3:35 - 3:40Việc màn hình bị hỏng sẽ không giúp
cô ấy biết thêm điều gì mới. -
3:40 - 3:43Một số khác cho rằng kiến thức ban đầu
của cô ấy chưa bao giờ đủ -
3:43 - 3:46bởi nó dựa hoàn toàn
vào các khái niệm vật lí -
3:46 - 3:49mà có thể được truyền tải bằng ngôn ngữ.
-
3:49 - 3:50Nhiều năm sau khi đề xuất,
-
3:50 - 3:54Jackson đã thay đổi hoàn toàn
quan điểm của mình về thí nghiệm này. -
3:54 - 3:57Ông quyết định rằng
việc Mary nhìn thấy màu đỏ -
3:57 - 4:02vẫn tạo ra những hiện tượng vật lí
đáng kể trong bộ não, -
4:02 - 4:06thay vì những cảm thụ tính vô danh
không có lời giải thích vật lí. -
4:06 - 4:08Dù vậy vẫn chưa có
lời giải thích dứt khoát -
4:08 - 4:11cho việc liệu Mary
có học được điều gì mới -
4:11 - 4:13khi cô ấy nhìn thấy quả táo không.
-
4:13 - 4:16Liệu có tồn tại giới hạn cơ bản
cho kiến thức của chúng ta -
4:16 - 4:19về những điều mà mình chưa trải nghiệm?
-
4:19 - 4:22Và liệu điều này có nghĩa là có một số
khía cạnh của vũ trụ -
4:22 - 4:25mà ta không bao giờ có thể lĩnh hội?
-
4:25 - 4:31Hay khoa học và triết học sẽ giúp chúng ta
vượt qua giới hạn của bộ não người?
- Title:
- Căn phòng của Mary: Một thí nghiệm triết học tưởng tượng - Eleanor Nelsen
- Speaker:
- Eleanor Nelsen
- Description:
-
Xem bài học đầy đủ tại: http://ed.ted.com/lessons/mary-s-room-a-philosophical-thought-experiment-eleanor-nelsen
Hãy tưởng tượng một nhà thần kinh học từ trước tới giờ mới chỉ nhìn thấy những thứ trắng và đen, nhưng cô ấy lại là một chuyên gia về sức nhìn màu và biết tất cả những tính chất vật lí và sinh học của nó. Nếu một ngày nào đó Mary nhìn thấy màu sắc, liệu cô ấy có học được điều gì mới không? Có điều gì về sự nhận biết màu sắc mà cô ấy không biết không? Eleanor Nelsen giải thích về những điều mà thí nghiệm tưởng tượng này có thể dạy chúng ta về sự trải nghiệm
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 04:52
TED Translators admin approved Vietnamese subtitles for Mary's Room: A philosophical thought experiment | ||
Thuy Nghiem accepted Vietnamese subtitles for Mary's Room: A philosophical thought experiment | ||
Thuy Nghiem edited Vietnamese subtitles for Mary's Room: A philosophical thought experiment | ||
Phạm Thị Minh Châu edited Vietnamese subtitles for Mary's Room: A philosophical thought experiment | ||
Phạm Thị Minh Châu edited Vietnamese subtitles for Mary's Room: A philosophical thought experiment | ||
Phạm Thị Minh Châu edited Vietnamese subtitles for Mary's Room: A philosophical thought experiment | ||
Phạm Thị Minh Châu edited Vietnamese subtitles for Mary's Room: A philosophical thought experiment | ||
Phạm Thị Minh Châu edited Vietnamese subtitles for Mary's Room: A philosophical thought experiment |