Włączyliśmy się do gry... i co teraz?

Sheryl Sandberg przyznaje, że w 2010 roku bała się wejść na scenę TED, bo po raz pierwszy miała mówić o samotności, jakiej doświadczała jako kobieta na wysokim stanowisku. Potem, z milionem wyświetleń (i z bestselerową książką) na koncie, dyrektor ds. operacyjnych Facebooka rozmawia z Pat Mitchell, kobietą, która namówiła ją na pierwsze wystąpienie dla TED. Sandberg mówi o reakcji na swój pomysł i zgłebia wciąż trudne zmagania kobiet z sukcesem.

Pat Mitchell: Twój pierwszy powrót
na scenę TEDWomen.

Sheryl Sandberg: Pierwszy powrót.
Miło was widzieć.

Zawsze fajnie zobaczyć tyle kobiet.

Nie zdarza mi się to codziennie
i wam pewnie też nie.

PM: Początkowo tematem
nie miały być media społeczne,

ale miałaś tak dużo przemyśleń
o braku pozycji przywódczych,

zwłaszcza w sektorze techniki
i mediów społecznych.

Jak to w końcu trafiło
do twojej prelekcji TED?

SS: Bałam się wejść na scenę
i mówić o kobietach,

bo, jak wiele z nas,
dorastałam w świecie biznesu.

Nie mówimy o byciu kobietą, bo ktoś
mógłby się zorientować, że nią jesteś.

Albo gorzej, jeśli mówisz "kobieta",
rozmówcy myślą,

że prosisz o specjalne traktowanie
albo że się skarżysz.

Albo, co gorsza, że chcesz ich
pozwać do sądu. (Śmiech)

Zgadza się? W całej swojej karierze

nigdy nie mówiłam publicznie
o byciu kobietą.

Ale zauważyłam, że to nie działa.

Skończyłam college ponad 20 lat temu,
widząc, że osoby równe mi rangą

to kobiety i mężczyźni,
ale wyżej byli już tylko mężczyźni,

Byłam jednak pewna, że to się zmieni,

bo wasze pokolenie wywalczyło równość

i teraz równość była w zasięgu ręki.

Wcale nie była.

Rok po roku było wokół mnie
coraz mniej kobiet,

czasami byłam jedyną kobietą na sali.

Pytałam wiele osób,

czy mówić o kobietach na TEDWomen,
i wszyscy mi odradzali.

"To skończy twoją karierę w biznesie.

Nie można być poważną kobietą
na kierowniczym stanowisku

i mówić o byciu kobietą.

Przestaną brać cię na serio".

Na szczęście kilka dumnych kobiet,
takich jak ty, mówiło, że powinnam.

Zadałam sobie pytanie,
jakie mógłby zadać Mark Zuckerber,

założyciel Facebooka i mój szef.

Co zrobiłabym, gdybym się nie bała?

Gdybym się nie bała,
weszłabym na scenę TED,

żeby mówić o kobietach i przywództwie.

Tak zrobiłam i przeżyłam.

(Brawa)

PM: Nie tylko przeżyłaś.

Myślę o chwili, kiedy stałyśmy za kulisami

i coś mi opowiedziałaś.

W ostatniej chwili powiedziałam,
że powinnaś się tym podzielić.

Co to było?

SS: To ważna część podróży.

Pierwsza konferencja TEDWomen
odbyła się w Waszyngtonie.

Mieszkam tutaj,
więc miałam lecieć samolotem.

3-letnia córka złapała mnie za nogę:
"Mamusiu, nie jedź".

Pat nie miała nic wspólnego
z planowaną prelekcją,

pełną faktów i liczb, nic osobistego.

Powiedziałam Pat, że mam ciężki dzień,

bo wczoraj córka błagała, żeby nie jechać.

Powiedziałaś, że muszę o tym opowiedzieć.

Zapytałam: "Na scenie TED?
Chyba żartujesz.

Mam wejść na scenę i przyznać,
że córka trzymała mnie za nogę?".

A ty, że tak, bo jeśli mówię
o pozyskaniu kobiet do ról przywódczych,

muszę uczciwie mówić, jak jest ciężko.

Tak zrobiłam. To ważna część podróży.

To samo zdarzyło się,
kiedy pisałam książkę.

Napisałam pierwszy rozdział.

Moim zdaniem rewelacyjny
- pełen liczb i danych,

3 strony o matrilinearnych plemionach
Masajów i ich zwyczajach.

Mąż skwitował, że czyta się to
jak płatki śniadaniowe. (Śmiech)

Nikt nie przeczyta takiej książki.

Uświadomiłam sobie, że muszę
być bardziej uczciwa i otwarta,

że muszę mówić o sobie.

Nadal często brakuje mi pewności siebie.

Pierwsze nieudane małżeństwo.

Płacz w pracy.

Uczucie, że nie pasuję,
ciągłe poczucie winy.

Od tej sceny, przez "Włącz się do gry",
a potem fundację,

próbuję otwarcie i uczciwie
mówić o trudnościach.

Żeby inne kobiety mogły być
bardziej otwarte i uczciwe,

żeby razem zapracować
na prawdziwą równość.

PM: Sądzę, że najbardziej
uderzającą częścią książki,

przez co trafiła w czułe miejsce
i odbiła się głośnym echem na świecie

jest to, że mówisz w książce o sobie,

i jasno pokazujesz,

że widzisz rzeczy ważne dla innych kobiet

i że napotkałaś te same wyzwania,

stając przed przeszkodami, barierami,
ludźmi o innych poglądach.

Opowiedz, jak zdecydowałaś się
uchylić rąbka prywatności.

Postawiłaś się też w roli eksperta

od stawiania czoła takim wyzwaniom.

SS: Po prelekcji TED

nie planowałam książki,
nie jestem autorką ani pisarką.

Prelekcja trafiła do wielu osób
i zaczęła mieć wpływ na ich życie.

Dostałam wspaniały list od kobiety,

której zaproponowano awans, ale odmówiła.

Opowiedziała o tym przyjaciółce,

która kazała jej obejrzeć prelekcję.

Obejrzała i nazajutrz wzięła tę pracę,

a w domu wręczyła mężowi listę zakupów.

(Śmiech)

Powiedziała: "Dam sobie radę".

Nie tylko kobiety ze świata korporacji

chociaż od nich też miałam duży odzew,
odczuły wpływ tej prelekcji,

ale również osoby w innej sytuacji.

Lekarz ze szpitala Johna Hopkinsa

po mojej prelekcji zdał sobie sprawę,

że chociaż połowa studentów
medycyny to kobiety,

podczas obchodu odzywają się
rzadziej niż mężczyźni.

Zaczął to obserwować.
Mężczyźni podnosili rękę.

Zachęcał kobiet do zgłaszania, bez skutku.

Ogłosił, że koniec ze zgłaszaniem się,
sam będzie wywoływał.

Wywoływał kobiety i mężczyzn po równo.

Okazało się, że kobiety znały odpowiedź
równie dobrze albo lepiej

i mógł im to powiedzieć.

Była też matka zajmująca się domem,
mieszkająca w naprawdę trudnej okolicy

z niezbyt dobrą szkołą.

Nigdy nie pracowała w korporacji.

Prelekcja zainspirowała ją
do walki ze szkołą

o lepszego nauczyciela dla swego dziecka.

Częściowo chodziło mi też
o znalezienie własnego głosu.

Zrozumiałam, że innym też
pomoże to znaleźć swój głos,

dlatego od prelekcji przeszłam do książki.

PM: W książce nie tylko
odnalazłaś swój głos, jasny i mocny,

ale także dzielisz się

doświadczeniami innych osób z tych lekcji.

W pewnym sensie stałaś się ekspertem

na temat tego, jak wejść do gry.

Co czułaś i jak się to odbiło
na twoim życiu?

Wylansowałaś nie tylko książkę
i prelekcję z najlepszą oglądalnością,

ale ruch, w którym ludzie zaczęli
opisywać swoje działania w pracy,

jako włączanie się do gry.

SS: Jestem wdzięczna, zaszczycona,
szczęśliwa, a to dopiero początek.

Nie wiem, czy ktoś może być ekspertem.

Na pewno przeszukałam mnóstwo materiału.

Przeczytałam każdą pracę,
ślęczałam nad materiałami.

Lekcja była klarowna. Oto co wiemy:

Na całym świecie stereotypy
powstrzymują kobiety

od sięgnięcia po role przywódcze.

"Włącz się do gry" to zjawisko globalne.

Mówiłam o tym na całym świecie.

Kultury są takie różne.

Nawet w USA, w Japonii, Korei,
Chinach, Azji, Europie,

wszędzie są różnice.

Z jednym wyjątkiem: płci.

Wszędzie, niezależnie od kultury,

uważamy, że mężczyźni powinni być silni,
asertywni, agresywni, mieć głos;

kobiety mają nie odzywać się niepytane,

mają pomagać innym.

Na całym świecie na kobiety
mówi się "apodyktyczna".

Każdy język ma takie słowo

w odniesieniu do dziewczynek.

Tego słowa nie używa się do chłopców,

bo od nich oczekuje się przewodzenia.

Ale rezolutna dziewczynka
jest "apodyktyczna".

Nie ma tu wielu mężczyzn,
ale spróbujmy.

Jako mężczyźni musicie
reprezentować swoją płeć.

Proszę, podnieście rękę,
jeśli zarzucono wam

zbytnią agresję w pracy. (Śmiech)

Zawsze się paru znajdzie, zwykle 5%.

Panowie, przygotujcie się.

Panie, ręka w górę, jeśli zarzucono wam
zbytnią agresję w pracy.

(Śmiech)

Tak odpowiada widownia
wszędzie na świecie

i potwierdzają to dane.

Czy kobiety są bardziej
agresywne od mężczyzn?

Jasne, że nie.

Po prostu osądzamy je z innej perspektywy.

Dużo cech charakteru
koniecznych do wydajnej pracy,

uzyskiwania wyników, kierowania,

to cechy uważane u mężczyzn
za atrybuty szefa,

a u kobiet - za apodyktyczność.

Dobra wiadomość - można to zmienić
przyznając, że tak właśnie jest.

Jedna z najszczęśliwszych chwil
tej podróży po wydaniu książki:

stałam na scenie z Johnem Chambersem,
dyrektorem generalnym Cisco.

Przeczytał książkę.

Zaprosił mnie przed swój cały zarząd,
kobiety i mężczyzn.

Powiedział: "Sądziłem, że dobrze wypadamy.

Potem przeczytałem tę książkę
i zobaczyłem, że w naszej firmie

kobietom na wysokich stanowiskach
zarzucaliśmy zbytnią agresję.

Z tej sceny przepraszam.

Obiecuję ci, że nie będziemy".

PM: Czy możemy to rozpowszechnić?

(Brawa)

SS: John robi to dla dobra swojej firmy.

Takie przyznanie się do uprzedzeń
może je zmienić.

Następnym razem widząc, że ktoś mówi
o dziewczynce "apodyktyczna",

powiedzcie z uśmiechem:

"Nie jest apodyktyczna,
tylko ma zdolności przywódcze".

(Śmiech)

PM: Wiem, że tak mówisz córce.

SS: Właśnie.

PM: Powiedziałaś, że piszesz tę książkę,

żeby stworzyć dialog na ten temat.

Spójrzmy prawdzie w oczy.

Choć jest więcej
otwartych drzwi i możliwości,

kobiety nadal nie dostają
kierowniczych stanowisk.

Od chwili wydania

"Włącz się do gry" zwraca na to uwagę.

Pokazuje pozostałe trudności,

Do wielu z nich musimy się przyznać,

spojrzeć na siebie. Co się zmieniło?

Widzisz jakieś zmiany?

SS: Jest więcej dialogu, to świetnie.

Ale dla mnie i innych liczy się działanie.

Od wielu dyrektorów,
głównie mężczyzn, słyszę:

"Kosztujesz mnie mnóstwo pieniędzy,

bo wszystkie kobiety chcą
zarabiać tyle, co mężczyźni".

Odpowiadam, że wcale
nie jest mi przykro z tego powodu.

(Śmiech)

Kobiety powinny zarabiać tyle samo.

Kobiety mówią mi, że proszą o podwyżki.

Mówią o poprawie relacji z mężami,

że proszą o więcej pomocy w domu,
w pracy o awans, który im się należy.

Co ważne, same w to wierzą.
Nawet małe rzeczy się liczą.

Jeden z gubernatorów przyznał,
że nie zwrócił uwagi,

że dużo kobiet
dosłownie siedzi pod ścianą.

Wprowadził zasadę, że kobiety
z personelu muszą siedzieć przy stole.

Fundacja, którą stworzyłam
wraz z książką "Włącz się do gry",

pomaga kobietom lub mężczyznom
tworzyć małe grupy.

Mniej więcej 10-osobowe grupy
spotykają się raz w miesiącu.

Miałam nadzieję na jakieś
500 grup. To byłby sukces.

500 razy plus minus 10 osób.

W rzeczywistości to 12 000 grup
w 50 krajach świata.

PM: Niesamowite.

SS: Te osoby spotykają się co miesiąc.

Będąc w Pekinie, poznałam taką grupę.

Grupa 29- i 30-latek stworzyła w Pekinie
pierwszy krąg "Włącz się do gry".

Niektóre dorastały w bardzo biednych
wiejskich obszarach Chin.

Tym kobietom społeczeństwo mówi,
że "zostały na bocznym torze",

bo nie wyszły jeszcze za mąż.

Comiesięczne spotkania

pomagają im zdefiniować same siebie.

Czego chcą od swojej kariery.
Jakiego chcą partnera, jeśli w ogóle.

Przedstawiałyśmy się sobie,

mówiły jak się nazywają i skąd są.

Powiedziałam: "Jestem Sheryl Sandberg,
a to jest moje marzenie"

i rozpłakałam się.

Przyznaję, że zdarza mi się.
Już o tym mówiłam.

W odległym kraju kobieta,
która dorastała w wiosce,

której każą poślubić kogoś wbrew woli,

może teraz raz w miesiącu
spotkać się z grupą, odmówić

i znaleźć życie na własnych warunkach.

Na taką zmianę właśnie liczymy.

PM: Zaskoczył cię globalny
charakter przesłania?

Kiedy ukazała się książka
wiele osób myślało,

że to naprawdę ważny podręcznik
dla młodych kobiet robiących karierę.

Muszą się z nim zapoznać,
przewidzieć i rozpoznać przeszkody,

ujawnić je, rozmawiać o nich,

ale nadaje się tylko dla kobiet
w świecie korporacji.

Jednak książkę czytają na wsiach
i w krajach rozwijających się.

Zaskoczyło cię to i może
dało nową perspektywę?

SS: Książka mówi
o pewności siebie i równości.

Wszędzie na świecie kobiety
potrzebują więcej pewności siebie,

bo świat mówi nam,
że nie jesteśmy równe mężczyznom.

W naszym świecie mężczyźni dostają "i",

a kobiety dostają "albo".

Nie znam mężczyzny, którego pytają,

jak umie wszystko pogodzić.

(Śmiech)

Zwrócę się do mężczyzn na sali.

Podnieście rękę, jeśli pytano was,
jak dajecie sobie radę.

(Śmiech)

Tylko mężczyźni.

Teraz kobiety. Proszę podnieście rękę,
jeśli pytano was, jak wszystko godzicie.

Zakładamy, że mężczyźni
mogą mieć wszystko: pracę i dzieci,

a kobiety nie. To śmieszne,

bo ogromna większość kobiet
na świecie, w tym w USA,

pracuje na pełen etat i ma dzieci.

Ludzie nie rozumieją w pełni,
jak szeroki jest ten przekaz.

W Miami jest grupa dla kobiet

uratowanych od świadczenia
usług seksualnych.

"Włącz się do gry" pomaga im
wrócić do godziwego życia,

ratując od sutenerów.

W Teksasie z książki korzystają
grupy dla kobiet wracających do pracy,

stworzone dla kobiet,
które nigdy nie studiowały.

Wiemy, że grupy są wszędzie,
nawet w Etiopii.

Gdy kobietom mówi się,
że nie mogą mieć tego, co mężczyźni,

gdy zakładamy, że przywództwo i głos
należy do mężczyzn,

to wpływa na nas wszystkich
i jest uniwersalne.

To część działalności TEDWomen.

Jednoczy nas wszystkich w sprawie,
w którą musimy wierzyć,

to znaczy więcej kobiet,
więcej głosu, więcej równości.

PM: Gdyby zaproszono cię
na następną konferencję TEDWomen,

jak opisałabyś wynik tego doświadczenia

i czego nauczyłaś się
o kobietach i mężczyznach

w trakcie tej podróży?

SS: Mówiłam to wyraźnie,

ale chyba mogłabym jeszcze dobitniej:

że status quo nie wystarczy.

Nie jest dość dobry,
nie zmienia się dość szybko.

Od prelekcji i wydania książki
opublikowano kolejne statystyki.

Wiecie, co odkryliśmy?

Różnica płac kobiet w USA nie drgnęła.

77 centów do dolara.

Jeśli jesteś czarna, 64 centy.

Jeśli jesteś Latynoską, 54 centy.

Kiedy ostatni raz te liczby wzrosły?

W 2002 roku.

Nie rozwijamy się na wielu frontach.

Nie mówimy o tym uczciwie z wielu powodów.

Trudno mówić o płci.

Unikamy słowa "feministka",
słowa, które uważam za potrzebne.

Musimy pozbyć się słowa
"apodyktyczna" i przywrócić...

(Brawa)

Powiedziałabym głośniej: musimy
pozbyć się słowa "apodyktyczna"

i przywrócić słowo "feministka",
bo jest potrzebne.

(Brawa)

PM: Wszyscy musimy włączyć się do gry.

SS: Włączyć się do gry.

PM: Dziękuję, Sheryl.

Dziękuję, że włączyłaś się
i powiedziałaś "tak".

SS: Dziękuję.

(Brawa)