< Return to Video

परजीवी प्राणी आपल्या यजमान प्राण्याचे वर्तन कसे बदलतात- जाप दी रुड

  • 0:06 - 0:09
    कोणत्या जीवांनी विस्मयकारक
    क्षमता प्राप्त केली आहे.
  • 0:09 - 0:13
    आपल्याहून मोठ्या प्राण्याचे आपल्या
    इच्छेनुसार नियंत्रण करण्याची?
  • 0:13 - 0:16
    याचे उत्तर आहे या सर्व प्राण्यांनी
  • 0:16 - 0:17
    हे सर्व परजीवी आहेत.
  • 0:17 - 0:22
    जे यजमान प्राण्यांच्या शरीरात
    वास्तव्य करून जगतात .
  • 0:22 - 0:26
    आपल्या यजमानांना ते इजा करतात व
    काही वेळा ठार मारतात .
  • 0:26 - 0:30
    त्यांचे अस्तित्व एका यजमानाकडून
    दुसऱ्याकडे संक्रमित हो्ण्यात आहे.
  • 0:30 - 0:34
    काहीवेळा काही प्रजातीच्या माध्यमातून
  • 0:34 - 0:39
    हे परजीवी यजमानाच्या वर्तनाचा
    अभ्यास करून हे साध्य करतात.
  • 0:39 - 0:42
    काहीवेळा मेन्दूचा ताबा घेऊन,
  • 0:42 - 0:45
    उदा गोरडीयन जंतू,
  • 0:45 - 0:48
    रात किडा हा किडा याचा यजमान असतो
  • 0:48 - 0:52
    गोरडीयनचे पुनरुत्पादन पाण्यात होते,
    पण रात किडा तर जमीनीवर वास्तव्य करतो
  • 0:52 - 0:55
    जेव्हा हा परजीवी पुनरू्दपादक्षम होतो
    तेव्हा तो असे प्रोटीन बनवतो,
  • 0:55 - 1:00
    ज्यामुळे त्याची संचारक्षमता विकृत होते .
  • 1:00 - 1:03
    आणि गोंधळलेला रात किडा उत्तेजित होऊन
    इकडे तिकडे उड्या मारतो.
  • 1:03 - 1:04
    तसे करीत पाण्याजवळ जातो.
  • 1:04 - 1:06
    आणि पाण्यात उडी घेऊन शेवटी बुडतो.
  • 1:09 - 1:11
    आणि मुक्त होतो पुनरुत्पादानास
  • 1:11 - 1:13
    त्याची अंडी पाण्यातील किडे खातात
  • 1:13 - 1:15
    तेथे तो वाढतो.
  • 1:15 - 1:16
    आणि आपली वसाहत करतो.
  • 1:16 - 1:19
    त्यांना नवे रात किडे खातात.
  • 1:19 - 1:22
    असे त्याचे जीवनचक्र चालते.
  • 1:22 - 1:26
    आणि हा आहे रेबिजचा यजमान प्राण्यांचा
    वर्तन बदलविणारा विषाणू.
  • 1:26 - 1:29
    या विषाणूने सस्तन प्राणी विशेषतः
    कुत्रे बाधित होतात.
  • 1:29 - 1:33
    ते मेंदुच्या चेतापेशीत जातात,
  • 1:33 - 1:36
    तेथे ते दाह निर्माण करतात व
    शेवटी यजमान प्राणी मरतो
  • 1:36 - 1:40
    पण तो त्यापूर्वी यजमान प्राण्यांना
    ते आक्रमक करतात .
  • 1:40 - 1:45
    राबीज संक्रमाणासाठी रोगाची लाळ
    मोठ्या प्रमाणात तयार करतात .
  • 1:45 - 1:47
    ज्यामुळे यजमान प्राण्यास गिळता येत नाही
  • 1:47 - 1:51
    आणि यामुळे असे प्राणी इतरांना चावण्यास
    उद्युक्त होतात
  • 1:51 - 1:55
    असे झाल्याने यांचा प्रसार
    दुसऱ्या प्राण्यांकडे होतो
  • 1:55 - 2:01
    ओफिओकोरडायसेप्स, ज्यास राक्षसी बुरशी
    असेही म्हणतात त्याचे जीवनचक्र पहा.
  • 2:01 - 2:06
    झाडाच्या उंच भागावर राहणाऱ्या
    मुंग्या या याचे यजमान आहेत .
  • 2:06 - 2:11
    ओफिओकोरडायसेप्सचे डिंब क मुंग्यांचे
    बाह्य आवरण छेदतात.
  • 2:11 - 2:15
    या अनियंत्रित हल्ल्याने
    मुंग्या झाडावरून खाली पडतात
  • 2:15 - 2:20
    फंगस त्यांचे वर्तन बदलून टाकतात
    त्यांना इतस्ततः फिरावयास बाध्य करतात
  • 2:20 - 2:25
    त्यानंतर अस्थिर होऊन पानावर पडतात
    व यास्थितीत फंगस वाढतात
  • 2:25 - 2:27
    तेथे ते चिकटून राहतात
  • 2:27 - 2:28
    नंतर मुंग्या मरतात.
  • 2:28 - 2:35
    त्यांच्या मृत शरीरावर फान्गुस जगतात
    आपली शेपटी बारीक बुंधा मानेपासून करतात
  • 2:35 - 2:38
    काही आठवड्यातच या
    बुंध्यातून डिंबके बाहेर पडतात
  • 2:38 - 2:44
    जे अनेक मुंग्यांना आपल्या आवडत्या पानांवर
    धाराषयी करतात
  • 2:44 - 2:49
    परर्जीवीची वर्तनात बदल करण्याची
    क्षमता क्रूर आहे,
  • 2:49 - 2:51
    अमानवी आहे,
  • 2:51 - 2:54
    आपल्या मेंदुचेच यात अपहरण झालेले दिसते
  • 2:54 - 2:58
    प्लाझमोडीयम त्यामुळे मलेरिया होतो
  • 2:58 - 3:02
    यास आपल्या शरीरात येण्यापूर्वी
    डासांचे मध्यम लागते.
  • 3:02 - 3:06
    तो अनेक माणसाना चावतो
    आणि प्रसार दूरवर करतो
  • 3:06 - 3:09
    यचा पुरावा आहेकी म लेरीयाबाधित
  • 3:09 - 3:11
    अश्या डासां आकर्षित असते
  • 3:11 - 3:15
    ते त्यांना च्वतात आणि
    |दूरवर संक्रमित होतात
  • 3:15 - 3:18
    ही बहुप्रजाती पद्धत इतकी
    परिणामकारक आहे की
  • 3:18 - 3:22
    त्यामुळेच दरवर्षी लाखो मलेरिया
    रुग्ण आढळतात .
  • 3:22 - 3:25
    आन शेवटी मांजरीचे उदाहरण पाहू
  • 3:25 - 3:28
    घाबरू नका तुमच्या शरीरात
    ती राहत नाहीआणि तुमच्या
  • 3:28 - 3:30
    मेंदुचेही नियंत्रण करीत नाही
  • 3:30 - 3:32
    कदाचित
  • 3:32 - 3:35
    पण एक सूक्ष्मजीव आहे टोक्सोप्लाझ्मा
  • 3:35 - 3:40
    ज्याला जीवन चक्रासाठी गरज लागते
    मांजर व घुशीची जेव्हा उंदीर मांजरेची
  • 3:40 - 3:43
    विष्ठा खातो त्यास याचा ससर्ग होतो
  • 3:43 - 3:47
    तो उंदराच्या मेंदूतील
    रासायनिक पदार्थांची पातळी वाढवितो
  • 3:47 - 3:50
    ज्यामुळे तो आपल्या भाक्ष्काबाबत
    निष्काळजी राहतो
  • 3:50 - 3:53
    अडचीत तो त्यांच्याकडे आकर्षिला जातो
  • 3:53 - 3:55
    ज्यामुळे तो चटकन भक्षस्थानी पडतो
  • 3:55 - 3:59
    हे बाधित उंदीर खाल्ल्यावर त्या खाणाऱ्या
    प्राण्यांमध्ये याचे संक्रमण होते
  • 3:59 - 4:02
    मनावरील नियंत्रण असे यशस्वी होते .
  • 4:02 - 4:06
    परजीवी मवी वर्तावर ही परिणाम
    करतात याचे पुरावे आहेत
  • 4:06 - 4:09
    अहि बाबतीत आपल्याला कळत नाही .
  • 4:09 - 4:13
    कस हे प्राणी आपली वर्तन बदलाची प्रक्रिया
    अव्ल्म्बितात
  • 4:13 - 4:15
    पण आपल्याला जे ज्ञात आहे
  • 4:15 - 4:17
    त्यानुसार कळते त्यांची जगण्याची
    ही विलक्षण हत्यारे आहेत.
  • 4:17 - 4:21
    गोर्डियन जंतू क्रिकेट या किड्याच्या
    मेंदूवर सरळ नियंत्रण करतो
  • 4:21 - 4:24
    याउलट मलेरियाचा परजीवी
  • 4:24 - 4:27
    विक्ररस अटकाव करतो
    ज्यामुळे त्यांची वाढ होते .
  • 4:27 - 4:31
    आणि ते पुन्हा पुन्हा चावतात
  • 4:31 - 4:35
    रेबीजचे विषाणू आक्रमक बनवितात
    तोंडातून लाळ गाळतात
  • 4:35 - 4:38
    रोग प्रतिकार शक्तीवर आघात करतात
  • 4:38 - 4:39
    कोणतीही पद्धत असो
  • 4:39 - 4:41
    ती विचार करावयास लावते
  • 4:41 - 4:44
    हे परजीवी कसे नियंत्रण ठेवतात
    यजमान प्राण्याच्या वर्तनावर
  • 4:44 - 4:51
    या संभाषाणावेळी तुम्ही विचार करत असाल
    मानवी वर्तनावर परजीवी ओंता परिणाम करतात
  • 4:51 - 4:55
    पृथ्वीवरील अर्धे जीव हे परजीवी आहेत .
  • 4:55 - 4:58
    पण या पेक्षाही अधिक असू शकतील .
Title:
परजीवी प्राणी आपल्या यजमान प्राण्याचे वर्तन कसे बदलतात- जाप दी रुड
Description:

प्र्जीई प्राण्याच्या जीवन चक्रात एका यजमान प्राण्याकडून अन्य प्राण्याकडे संक्रमण करणे मोठे आव्हान आहे .आपल्या अस्तित्वासाठी काही परजीवी आपल्या यजमानाच्या वर्तानास बदलून
टाकतात. काही वेळा सरळ त्याच्या मेंदूवर नियंत्रण करून

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:14

Marathi subtitles

Revisions