Ancient Egypt | Early Civilizations | World History | Khan Academy

Bu vidyoda biz Misir

haqqında məlumat verəcəyik,

hansı ki,coğrafi baxımından olduqca

Afrikanın şimal-şərqindəki müasir Misir dövlətinə yaxından uyğun gəlir.

İndi həm qədim Misirdə Mərkəzi xüsusiyyət

həm də müasir Misirdə Nil çayıdır

orada gördüyünüz mavi olandır.

Nil Çayı dünyanın ən böyük çaylarından biridir.

Ən uzun çay kimi Amazon çayına rəqibdir

və Nil çayının qolunun mənsəbi

bu şəkilin cənubundan başlayır

və su şimala doğru axır

və nəticədə delta Aralıq dənizinə axır.

Çayın dənizə açıldığı delta

adlanır çünki, gördüyünüz kimi bu çaylar

bunu burada olan

peyk şəkillərindən görə bilərsiniz,

bir dəstə budaqlanmağa başlayırlar

bu baş aşağı üç bucaqlı olan bölgə

hansı ki, biraz

tərsinə görünən Yunan əlifbasına oxşayır,

və buna görə də Delta çayı bu cür adlanır.

bu sadəcə alt-üst olur.

Əgər başqa yolla axırıdısa,

bu sağ tərfədən yuxarıya dpğru axan delta olardı.

Beləliklə,Nil Çayı deyə bilərsiniz ki,

Afrikanın şərqindən Aralıq dənizinə tökülür

çünki, şimala doğru axı olduğundan

çayın cənub hissələri yuxarı istiqamətlidir

və onlar Yuxarı Nil Çayı adlanır.

Yəni, yuxarı

Yuxarı Nil Çayı əslində cənub hissəsidir

aşağı Nil Çayının.

Bir daha ,buna səbəb odur ki, Yuxarı Nil yuxardadır

həm də yüksəkliklərdən axır

aşağı yüksəkliyə doğru.

Cənuba doğru getdikcə, daha yüksək yüksəkliklərə çatmaq olur.

indi çayın vacib olmasının səbəbi odur ki,

biz bunu dəflərlə araşdırmışıq

çaylar təzə suyun mənbəyidir,

daşqın baş verdikdə ,ətrafdakı torpağı məhsuldar edirlər

bunlar əkinçilik üçün əlverişlidir,

Nil vadisi ilk yerlərdən biridir ki

kənd təsərrüfatının inkişaf etdiyini görürük

Neolit dövründə.

əslində,inandğımız insan məskunlaşması

Nil vadisi boyunca olub

eramızdan əvvəl 6000-ci ilə qədər ya da 8000 il əvvəl

ordada da ola bilərdi.

O kənd təsərrüfatının olması

daha yüksək əhali sıxlığının yaranmasına imkan verdi

hansı ki, əməyin daha çox ixtisaslaşmasına

və mürəkkəb cəmiyyətlərə imkan verdi.

Təsadüf deyil ki

bəzi böyük sivilizasiyalar burda meydana gəlib.

İndi, Nil Çayının hekayəsi və ya Misirin

bir -biri ilə sıx bağlıdır,

Misir bu bölgənin çoc hissəsi sayılsa da,

insan əhalisinin çoxu, bu doğrudur

o məhsuldar torpağın ətrafında, çayın kənarındadır

kənd təsərrüfatının əsl olduğu yerdir.

Əslində,bu qədim Misirlilər üçün çox vacib idi

onların bütün təqvimi, fəsili

hamısı Nil Çayına bağlıdır.

su basması deyilən bir mövsümləri var idi

ya da torpağın məhsuldar olmasına səbəb olan çayın daşması.

Böyümə adlı bir mövsüm var idi

hansı ki, indi məhsulların böyüməsindən danışır

məhsul mövsümü keçirdilər.

min ildir bu vadidə insanlar var idi

ancaq qədim Misirdən danışsaq,

rəsmi olaraq bu barədə mədniyyət haqqında danışırıq

təqribən eramizdan əvvəl 31003150

burada da olan zaman çizelgesesidir.

Beləliklə biz, zaman çizelgeniz haqqında danışırıq

bunun nəzərə alinmasının səbəbi

Qədim Misir mədəniyyətinin başlanğıcı

inandığımız zaman budur

ki, yuxarı və aşağı Misir ilk dəfə olaraq birləşib

kralın rəhbərliyi altında və orada fərqli istifadə olunan ad var

Narmer bəzən isə Menes.

Bəzi şeyləri səhv tələffüz edəcəm

hərdən olur,yəqin burada da edirəm.

O, üst və alt Misiri birləşdirən kral idi

imperiyaya birləşdirən idi

hansı ki, min il boyunca davam etdi

bu boşluqların hər biri yüz ildir.

Biz çox böyük bir vaxt keçəcəyik

lakin,qədim Misir mədəniyyəti təxminən

üç krallığa bölündü.

Təxminən eramızdan əvvəl

27-ci əsrdən

17-ci əsrə kimi keçmiş köhnə səltənətiniz var.

Orta krallıq və yeni krallıq var.

Bir daha, bu buradadır

min ildən artıq tarixi var.

bunun arasında, ara dövrlər var

harada ki, krallıq və ya imperiya

bir az daha parçalanmışdı.

Bu ara dövrlərdən bəzilərində

biraz xarici qaydalarınız var.

Lakin, nə baş verdiyini anlamaq üçün

bu min il ərzində,

və başımda bir növ gülürəm

çünki iki, üç min ili əhatə etmək çətindir

yalnız bir neçə dəqiqə ərzində

sizə ancaq bu xəbər verəcək qədim Misir

sivilizasiyası haqqında.

İndi krallara firon deyilir

lakin, gördüyümüz kimi firon termini istifadə olunmur

yeni krallığa çatana kimi.

Lakin , mən krallara firon kimi müraciət edəcəm

bu vidyo boyunca,

sadəcə demək üçün ki, bunlar Misir padşahlarıdırlar.

Köhnə krallıq bugün bəlkədə ən çox tanınır

bizim tanınmış mədəniyyətimizdə ən çox əlaqəli

olan şey qədim Misir və onun piramidalarıdır.

Bu da piramidalardır

orada müqəddəss Giza piramidası var

hansı ki, müasir Qahirə yaxınlığındadır.

Bu Sfenksdir və onlar köhnə dövrdə tikilmişdir

Firon Sneferu və Xufu adı altında

eramızdan əvvəl 26-cı əsrdə.

Bİz daha yaxşı anlayış əldə etmək üçün çalışırıq

ki, bu necə olmuşdur.

Biz əslində indi inanmırıq

ki, bu qul əməyi ilə həyata keçirilir

əslində deyə bilərdik ki,

verginin bir növü kimi kəndlilər tərəfindən fasilələr dövründə edildi.

yaxşı, sən əkirsən yoxsa biçirsən?

İndi ki sənin bir az vaxtın var.

və bu kənd təsərrüfatının vacibliyini göstərir

insanları azad etmək üçün,

ki, niyə fironlara kömək etmirsiniz kütləvi türbələr tikməyə

müxtəlif təxminlər gördüm

hansı ki, yer tutur

hardasa 10 və 100000 nəfər hər birini qurmaq üçün.

Bunlar bu gün də var

4500 il əvvəl tikilmişdirlər

ikonik simvollardan bəziləri

bəşəriyyətin indiyədək yaratdığıdandır.

Qədim Misir haqqında çox şey bilməyimizin səbəbi

odur ki, biz yazıları deşifr etməyə çalışdıq.

Bunlar simvolikdir, bu cür piktoqrafları var

bu hiyegroflər barədə bilirəm ki, eşitmisən

əvvəlcə

və bir anlıq nə dedikləri barədə anlayışımız olmadı

Bu şifrəmələri bu türbələrdə görə bilərik

belə bir hiss yarandı ki, bu cür türbələr

əsasəndə piramida kimi olanlar

uyğundur bu krallara

təbəqələşmiş bir cəmiyyət olduğunu deyə bilərik

başqalarıdan daha yaxşı türbə olması

lakin,biz elə də anlamadıq nə baş verdiyindən

araşdırana kimi ki, bu Rosetta Stonedur

1799-cu ildə kəşf edilmişdir.

Bunun dəyərli olmasının səbəbi

eyni mətn olmasıdır

üç fərqli dildə yazılmışdır.

Hiyeroqliflərdə yazılmışdır

qədim Misirlilərin

sonra Misirdə istifadə edilən skript yazılmışdır

Demotik Misirli adında və ən əsası

o da yunanca yazılmışdır.

Tarixçilər deyə bilərdi

biz indi başlaya bilərik simvolları deşifrə etməyə

çünki, bizdə tərcüməsi var

və buna görə də ilk sivilizasiyalardan biridir

harada ki, şəkilləri bir yerə yığmağı bacarırıq.

Hiyeroqliflər ilk yazı növlərindən biridir.

gəlin indi səyahətimizə davam edək

min illik qədim Misir sivilizasya yolu ilə.

Köhnə və orta krallığın arasında

ilk ara dövrünüz var

və sonra orta krallıq var

və sonra hipoksin var

hansı ki, yaı insanlardır

ona uyğundur ki,dillərinə əsasən

eyni ailədən ,Ərəb kimi yarı dillər

və ya İvrit ya da Aramey

Lakin sonra yenə yeni krallıq var,

və yeni krallıq zirvədə nəzərdə tutulur

qədim Misirdə.

Həqiqətən qədim texnologiyanın zirvəsidir

onların hərbi qabiliyyətlərinin zirvəsidir.

Qeyd etməyə layiq olan bir neçə firon var

yeni krallıqda.

Birinci o Amentop anadan olub

və ya o əvvəcədən 4-cü Amentop olaraq tanınıb

sonra o özündən sonra Axenton adlandırır

Axenton təsirli deməkdir Aton üçün

Aton mənalı Misir Allahı deməkdir

adını dəyişməyinin səbəbi odur ki,

o fikirləşıir ki, Misirlilərin uca

Panteon tanrısı var.

Burada sadəcə bunların cəmisi burdadır

bu, Osiris tanrısıdır, tez-tez axırət həyatı ilə əlaqəndirilir

ya da keçid, yeniləmə,dirilmə ilə.

Amun tanrısı var, və adı isə Amenhotepdir

Amun razıdır mənasını verir ad.

Zevsin bərabəri sayılan olan şey

Horak tanrısıdır

bir daha deyirəm çox əhəmiyyətli tanrıdır

Misirdə fərqli zamanlarda,

lakin, dördüncü Amenhotep haqqında maraqlı olan

və ya Axenaton haqqında, hansı adı istəyirsənsə istifadə etmək üçün

xeyr ,xeyr,xeyr, Mən Panteonu bəyənmirəm

Bu Şirk din olan,

bir tanriya ibadət etmək istəyirəm

və qərar verdiyi tanrı ibadət etmək üçün

həqiqətən nəzərə alacağınız Günəş tanrısıdır,

və ya günəş diski onun nümayəndəliyi

bu cürdür, Aten kimi adlanırdı

beləliklə adını dəyişir Axenatona

əslində dəlillərdən qurtulmağa çalışmağa başlayır

və ya tanrılardan onları daha az vacib etmək üçün.

Bunun diqqət çəkməsinin səbəbi

buna bəlkədə baxılır

monitizm kimi ilk cəhdlərdən biridir

ən azı bu qədim Misir mədəniyyətində.

Həyat yoldaşına çox güc verdiyi üçün də qeyd olunur

kraliça, Neferititiyə

hansı ki, bəzi insanların komandalıqda onun ikinci olduğunu söyləyirlər

və ya hətta onunla birlikdə idarə etdi.

İndi də məşhur idi o, ölümündən sonra

və sonra, onun oğlu Tut, Tutanxamun hakimiyyətə gəlir.

və buna səbəb Tutanxamun

baxmayaraq ki, Tutanxamun çünki

biz onun qəbirlərini yaxşı qaydada tapırıq

və beləcə bir xəyalın məşhur bir hissəsinə çevrildi.

Uşaq fironu kimi də tanınır.

Gənc yaşında hakimiyyətə gəlir,

18 yaşında vəfat edir , və beləcə maraqlı hekayədir.

İndi, Fironlar arasında ən məşhurdur

Misir tarixi boyunca,

və bu da yeni krallıqdadır

biraz Tutanxamundan sonra gəlir

ikinci Ramesesdir.

İkinci Rameses ,13-cü əsrdə ortaya çıxan

O, 13-cü əsrin çox hissəsini idarə edirdi

O, həqiqətən Misir zirvəsini təmsil edirdi,

qədim Misir, hərbi qüvvə kimi.

Kaddiş döyüşünə görə çox məşhurdur

hansı ki, ilk döyüşdür

biz bilirik taktikalar və birləşmələr nə idi

və həmçinin əhəmiyyətli olan Hittite imperiyası idi

eramızdan əvvəl 1274-cü ildə, bu daha sonra çəkilmiş bir görüntüdür

Kaddiş döyüşündə.

İnandığımız döyüş

biraz dalana dirənmiş ola bilər

İkinci Ramesis Kaddişi işğal edə bilməzdi

lakin, bizə çox danışıb hərbi taktikalardan

startegiyalardan, o dövrün formalaşmağından.

Bugün tarixçilər düşünür ki,ən böyük ola bilər

Çariot döyüşü.

Bu, ən vacib baş verən bir iş idi.

İndi,

və köhnə krallığın paytaxtı.

Qədim Misirdə bunlar baş verirdi.