Bu vidyoda biz Misir
haqqında məlumat verəcəyik,
hansı ki,coğrafi baxımından olduqca
Afrikanın şimal-şərqindəki müasir Misir dövlətinə yaxından uyğun gəlir.
İndi həm qədim Misirdə Mərkəzi xüsusiyyət
həm də müasir Misirdə Nil çayıdır
orada gördüyünüz mavi olandır.
Nil Çayı dünyanın ən böyük çaylarından biridir.
Ən uzun çay kimi Amazon çayına rəqibdir
və Nil çayının qolunun mənsəbi
bu şəkilin cənubundan başlayır
və su şimala doğru axır
və nəticədə delta Aralıq dənizinə axır.
Çayın dənizə açıldığı delta
adlanır çünki, gördüyünüz kimi bu çaylar
bunu burada olan
peyk şəkillərindən görə bilərsiniz,
bir dəstə budaqlanmağa başlayırlar
bu baş aşağı üç bucaqlı olan bölgə
hansı ki, biraz
tərsinə görünən Yunan əlifbasına oxşayır,
və buna görə də Delta çayı bu cür adlanır.
bu sadəcə alt-üst olur.
Əgər başqa yolla axırıdısa,
bu sağ tərfədən yuxarıya dpğru axan delta olardı.
Beləliklə,Nil Çayı deyə bilərsiniz ki,
Afrikanın şərqindən Aralıq dənizinə tökülür
çünki, şimala doğru axı olduğundan
çayın cənub hissələri yuxarı istiqamətlidir
və onlar Yuxarı Nil Çayı adlanır.
Yəni, yuxarı
Yuxarı Nil Çayı əslində cənub hissəsidir
aşağı Nil Çayının.
Bir daha ,buna səbəb odur ki, Yuxarı Nil yuxardadır
həm də yüksəkliklərdən axır
aşağı yüksəkliyə doğru.
Cənuba doğru getdikcə, daha yüksək yüksəkliklərə çatmaq olur.
indi çayın vacib olmasının səbəbi odur ki,
biz bunu dəflərlə araşdırmışıq
çaylar təzə suyun mənbəyidir,
daşqın baş verdikdə ,ətrafdakı torpağı məhsuldar edirlər
bunlar əkinçilik üçün əlverişlidir,
Nil vadisi ilk yerlərdən biridir ki
kənd təsərrüfatının inkişaf etdiyini görürük
Neolit dövründə.
əslində,inandğımız insan məskunlaşması
Nil vadisi boyunca olub
eramızdan əvvəl 6000-ci ilə qədər ya da 8000 il əvvəl
ordada da ola bilərdi.
O kənd təsərrüfatının olması
daha yüksək əhali sıxlığının yaranmasına imkan verdi
hansı ki, əməyin daha çox ixtisaslaşmasına
və mürəkkəb cəmiyyətlərə imkan verdi.
Təsadüf deyil ki
bəzi böyük sivilizasiyalar burda meydana gəlib.
İndi, Nil Çayının hekayəsi və ya Misirin
bir -biri ilə sıx bağlıdır,
Misir bu bölgənin çoc hissəsi sayılsa da,
insan əhalisinin çoxu, bu doğrudur
o məhsuldar torpağın ətrafında, çayın kənarındadır
kənd təsərrüfatının əsl olduğu yerdir.
Əslində,bu qədim Misirlilər üçün çox vacib idi
onların bütün təqvimi, fəsili
hamısı Nil Çayına bağlıdır.
su basması deyilən bir mövsümləri var idi
ya da torpağın məhsuldar olmasına səbəb olan çayın daşması.
Böyümə adlı bir mövsüm var idi
hansı ki, indi məhsulların böyüməsindən danışır
məhsul mövsümü keçirdilər.
min ildir bu vadidə insanlar var idi
ancaq qədim Misirdən danışsaq,
rəsmi olaraq bu barədə mədniyyət haqqında danışırıq
təqribən eramizdan əvvəl 31003150
burada da olan zaman çizelgesesidir.
Beləliklə biz, zaman çizelgeniz haqqında danışırıq
bunun nəzərə alinmasının səbəbi
Qədim Misir mədəniyyətinin başlanğıcı
inandığımız zaman budur
ki, yuxarı və aşağı Misir ilk dəfə olaraq birləşib
kralın rəhbərliyi altında və orada fərqli istifadə olunan ad var
Narmer bəzən isə Menes.
Bəzi şeyləri səhv tələffüz edəcəm
hərdən olur,yəqin burada da edirəm.
O, üst və alt Misiri birləşdirən kral idi
imperiyaya birləşdirən idi
hansı ki, min il boyunca davam etdi
bu boşluqların hər biri yüz ildir.
Biz çox böyük bir vaxt keçəcəyik
lakin,qədim Misir mədəniyyəti təxminən
üç krallığa bölündü.
Təxminən eramızdan əvvəl
27-ci əsrdən
17-ci əsrə kimi keçmiş köhnə səltənətiniz var.
Orta krallıq və yeni krallıq var.
Bir daha, bu buradadır
min ildən artıq tarixi var.
bunun arasında, ara dövrlər var
harada ki, krallıq və ya imperiya
bir az daha parçalanmışdı.
Bu ara dövrlərdən bəzilərində
biraz xarici qaydalarınız var.
Lakin, nə baş verdiyini anlamaq üçün
bu min il ərzində,
və başımda bir növ gülürəm
çünki iki, üç min ili əhatə etmək çətindir
yalnız bir neçə dəqiqə ərzində
sizə ancaq bu xəbər verəcək qədim Misir
sivilizasiyası haqqında.
İndi krallara firon deyilir
lakin, gördüyümüz kimi firon termini istifadə olunmur
yeni krallığa çatana kimi.
Lakin , mən krallara firon kimi müraciət edəcəm
bu vidyo boyunca,
sadəcə demək üçün ki, bunlar Misir padşahlarıdırlar.
Köhnə krallıq bugün bəlkədə ən çox tanınır
bizim tanınmış mədəniyyətimizdə ən çox əlaqəli
olan şey qədim Misir və onun piramidalarıdır.
Bu da piramidalardır
orada müqəddəss Giza piramidası var
hansı ki, müasir Qahirə yaxınlığındadır.
Bu Sfenksdir və onlar köhnə dövrdə tikilmişdir
Firon Sneferu və Xufu adı altında
eramızdan əvvəl 26-cı əsrdə.
Bİz daha yaxşı anlayış əldə etmək üçün çalışırıq
ki, bu necə olmuşdur.
Biz əslində indi inanmırıq
ki, bu qul əməyi ilə həyata keçirilir
əslində deyə bilərdik ki,
verginin bir növü kimi kəndlilər tərəfindən fasilələr dövründə edildi.
yaxşı, sən əkirsən yoxsa biçirsən?
İndi ki sənin bir az vaxtın var.
və bu kənd təsərrüfatının vacibliyini göstərir
insanları azad etmək üçün,
ki, niyə fironlara kömək etmirsiniz kütləvi türbələr tikməyə
müxtəlif təxminlər gördüm
hansı ki, yer tutur
hardasa 10 və 100000 nəfər hər birini qurmaq üçün.
Bunlar bu gün də var
4500 il əvvəl tikilmişdirlər
ikonik simvollardan bəziləri
bəşəriyyətin indiyədək yaratdığıdandır.
Qədim Misir haqqında çox şey bilməyimizin səbəbi
odur ki, biz yazıları deşifr etməyə çalışdıq.
Bunlar simvolikdir, bu cür piktoqrafları var
bu hiyegroflər barədə bilirəm ki, eşitmisən
əvvəlcə
və bir anlıq nə dedikləri barədə anlayışımız olmadı
Bu şifrəmələri bu türbələrdə görə bilərik
belə bir hiss yarandı ki, bu cür türbələr
əsasəndə piramida kimi olanlar
uyğundur bu krallara
təbəqələşmiş bir cəmiyyət olduğunu deyə bilərik
başqalarıdan daha yaxşı türbə olması
lakin,biz elə də anlamadıq nə baş verdiyindən
araşdırana kimi ki, bu Rosetta Stonedur
1799-cu ildə kəşf edilmişdir.
Bunun dəyərli olmasının səbəbi
eyni mətn olmasıdır
üç fərqli dildə yazılmışdır.
Hiyeroqliflərdə yazılmışdır
qədim Misirlilərin
sonra Misirdə istifadə edilən skript yazılmışdır
Demotik Misirli adında və ən əsası
o da yunanca yazılmışdır.
Tarixçilər deyə bilərdi
biz indi başlaya bilərik simvolları deşifrə etməyə
çünki, bizdə tərcüməsi var
və buna görə də ilk sivilizasiyalardan biridir
harada ki, şəkilləri bir yerə yığmağı bacarırıq.
Hiyeroqliflər ilk yazı növlərindən biridir.
gəlin indi səyahətimizə davam edək
min illik qədim Misir sivilizasya yolu ilə.
Köhnə və orta krallığın arasında
ilk ara dövrünüz var
və sonra orta krallıq var
və sonra hipoksin var
hansı ki, yaı insanlardır
ona uyğundur ki,dillərinə əsasən
eyni ailədən ,Ərəb kimi yarı dillər
və ya İvrit ya da Aramey
Lakin sonra yenə yeni krallıq var,
və yeni krallıq zirvədə nəzərdə tutulur
qədim Misirdə.
Həqiqətən qədim texnologiyanın zirvəsidir
onların hərbi qabiliyyətlərinin zirvəsidir.
Qeyd etməyə layiq olan bir neçə firon var
yeni krallıqda.
Birinci o Amentop anadan olub
və ya o əvvəcədən 4-cü Amentop olaraq tanınıb
sonra o özündən sonra Axenton adlandırır
Axenton təsirli deməkdir Aton üçün
Aton mənalı Misir Allahı deməkdir
adını dəyişməyinin səbəbi odur ki,
o fikirləşıir ki, Misirlilərin uca
Panteon tanrısı var.
Burada sadəcə bunların cəmisi burdadır
bu, Osiris tanrısıdır, tez-tez axırət həyatı ilə əlaqəndirilir
ya da keçid, yeniləmə,dirilmə ilə.
Amun tanrısı var, və adı isə Amenhotepdir
Amun razıdır mənasını verir ad.
Zevsin bərabəri sayılan olan şey
Horak tanrısıdır
bir daha deyirəm çox əhəmiyyətli tanrıdır
Misirdə fərqli zamanlarda,
lakin, dördüncü Amenhotep haqqında maraqlı olan
və ya Axenaton haqqında, hansı adı istəyirsənsə istifadə etmək üçün
xeyr ,xeyr,xeyr, Mən Panteonu bəyənmirəm
Bu Şirk din olan,
bir tanriya ibadət etmək istəyirəm
və qərar verdiyi tanrı ibadət etmək üçün
həqiqətən nəzərə alacağınız Günəş tanrısıdır,
və ya günəş diski onun nümayəndəliyi
bu cürdür, Aten kimi adlanırdı
beləliklə adını dəyişir Axenatona
əslində dəlillərdən qurtulmağa çalışmağa başlayır
və ya tanrılardan onları daha az vacib etmək üçün.
Bunun diqqət çəkməsinin səbəbi
buna bəlkədə baxılır
monitizm kimi ilk cəhdlərdən biridir
ən azı bu qədim Misir mədəniyyətində.
Həyat yoldaşına çox güc verdiyi üçün də qeyd olunur
kraliça, Neferititiyə
hansı ki, bəzi insanların komandalıqda onun ikinci olduğunu söyləyirlər
və ya hətta onunla birlikdə idarə etdi.
İndi də məşhur idi o, ölümündən sonra
və sonra, onun oğlu Tut, Tutanxamun hakimiyyətə gəlir.
və buna səbəb Tutanxamun
baxmayaraq ki, Tutanxamun çünki
biz onun qəbirlərini yaxşı qaydada tapırıq
və beləcə bir xəyalın məşhur bir hissəsinə çevrildi.
Uşaq fironu kimi də tanınır.
Gənc yaşında hakimiyyətə gəlir,
18 yaşında vəfat edir , və beləcə maraqlı hekayədir.
İndi, Fironlar arasında ən məşhurdur
Misir tarixi boyunca,
və bu da yeni krallıqdadır
biraz Tutanxamundan sonra gəlir
ikinci Ramesesdir.
İkinci Rameses ,13-cü əsrdə ortaya çıxan
O, 13-cü əsrin çox hissəsini idarə edirdi
O, həqiqətən Misir zirvəsini təmsil edirdi,
qədim Misir, hərbi qüvvə kimi.
Kaddiş döyüşünə görə çox məşhurdur
hansı ki, ilk döyüşdür
biz bilirik taktikalar və birləşmələr nə idi
və həmçinin əhəmiyyətli olan Hittite imperiyası idi
eramızdan əvvəl 1274-cü ildə, bu daha sonra çəkilmiş bir görüntüdür
Kaddiş döyüşündə.
İnandığımız döyüş
biraz dalana dirənmiş ola bilər
İkinci Ramesis Kaddişi işğal edə bilməzdi
lakin, bizə çox danışıb hərbi taktikalardan
startegiyalardan, o dövrün formalaşmağından.
Bugün tarixçilər düşünür ki,ən böyük ola bilər
Çariot döyüşü.
Bu, ən vacib baş verən bir iş idi.
İndi,
və köhnə krallığın paytaxtı.
Qədim Misirdə bunlar baş verirdi.