Τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια εξέλιξης σε έξι λεπτά

Οι άνθρωποι εξελίχθηκαν από τους πιθήκους ή τα ψάρια; Σε αυτήν τη διαφωτιστική ομιλία, ο ιχθυολόγος και υπότροφος του TED Προσάντα Τσακραμπάρτι ξεδιαλύει κάποιους διαδεδομένους μύθους για την εξέλιξη και μας ενθαρρύνει να θυμόμαστε ότι είμαστε ένα μικρό κομμάτι μιας περίπλοκης διαδικασίας τεσσάρων δισεκατομμυρίων ετών -- και όχι στο τέλος της. «Δεν είμαστε ο σκοπός της εξέλιξης», λέει ο Τσακραμπάρτι. «Σκεφτείτε μας σαν νεαρά φύλλα στο αρχαίο και γιγάντιο δέντρο της ζωής -- συνδεδεμένοι με αόρατα κλαδιά, όχι μόνο αναμεταξύ μας, αλλά και με τους εξαφανισμένους αλλά και τους εξελικτικούς προγόνους μας».

Αν εξελιχθήκαμε από τους πιθήκους,
τότε γιατί υπάρχουν ακόμα πίθηκοι;

(Γέλια)

Επειδή δεν είμαστε πίθηκοι,

είμαστε ψάρια.

(Γέλια)

Το να γνωρίζετε πως είστε
ψάρι και όχι πίθηκος

είναι πολύ σημαντικό για να καταλάβετε
από πού προερχόμαστε.

Διδάσκω σε μία από τις μεγαλύτερες τάξεις
εξελικτικής βιολογίας στις Η.Π.Α.

και όταν οι μαθητές μου καταλάβουν
γιατί τους αποκαλώ διαρκώς ψάρια,

τότε ξέρω ότι έχω κάνει
καλά τη δουλειά μου.

Αλλά πάντα στα πρώτα μαθήματα

πρέπει να ξεδιαλύσω
κάποιους διαδεδομένους μύθους,

επειδή, χωρίς να το ξέρουμε,
πολλοί διδαχθήκαμε την εξέλιξη λάθος.

Για παράδειγμα έχουμε μάθει
να λέμε «Η θεωρία της εξέλιξης».

Υπάρχουν όμως πολλές θεωρίες,
και όπως η ίδια η διαδικασία,

αυτές που ταιριάζουν καλύτερα στα δεδομένα
είναι αυτές που επικρατούν μέχρι σήμερα.

Αυτή που ξέρουμε καλύτερα είναι αυτή
της φυσικής επιλογής του Δαρβίνου.

Σε αυτήν τη διαδικασία, οι οργανισμοί
που ταιριάζουν καλύτερα σε ένα περιβάλλον

επιβιώνουν και αναπαράγονται,

ενώ οι λιγότερο προσαρμοσμένοι
σταδιακά εξαφανίζονται.

Αυτό είναι όλο.

Η εξέλιξη είναι τόσο απλή
και αυτό είναι γεγονός.

Η εξέλιξη είναι γεγονός
όσο και η «θεωρία της βαρύτητας».

Μπορεί να αποδειχθεί με την ίδια ευκολία.

Χρειάζεται απλά να κοιτάξετε τον αφαλό σας

που μοιράζεστε με τόσα άλλα
πλακουντοφόρα θηλαστικά

ή τη σπονδυλική στήλη που μοιράζεστε
με τόσα άλλα σπονδυλωτά

ή το DNA που μοιράζεστε
με όλη την υπόλοιπη ζωή στη Γη.

Αυτά τα γνωρίσματα δεν εμφανίστηκαν
ξαφνικά στους ανθρώπους.

Κληρονομήθηκαν από
διαφορετικούς προγόνους

σε όλους τους απογόνους τους,
όχι μόνο σε εμάς.

Αλλά δεν μαθαίνουμε αυτά
αρχικά στη βιολογία, έτσι;

Μαθαίνουμε ότι τα φυτά
και τα βακτήρια είναι πρωτόγονα,

ότι τα ψάρια εξελίχθηκαν σε αμφίβια,
μετά σε ερπετά κα θηλαστικά

και αμέσως μετά εσύ,

αυτό το τέλεια εξελιγμένο πλάσμα
στο τέλος της γραμμής.

Αλλά η ζωή δεν εξελίσσεται γραμμικά

και δεν τελειώνει σε εμάς.

Αλλά πάντα μας έδειχναν
την εξέλιξη κάπως έτσι,

ένας πίθηκος και ένας χιμπατζής,

κάποιοι εξαφανισμένοι άνθρωποι,

όλοι με ένα σταθερό ευθύ
βήμα για να γίνουν «εμείς».

Αλλά δεν γίνονται «εμείς»,
όπως εμείς δεν θα γινόμασταν «αυτοί».

Δεν είμαστε εμείς ο στόχος της εξέλιξης.

Αλλά γιατί έχει σημασία;

Γιατί πρέπει να καταλάβουμε
την εξέλιξη σωστά;

Επειδή η παρανόηση της εξέλιξης
έχει οδηγήσει σε πολλά προβλήματα,

αλλά δεν μπορείς να ρωτήσεις
αυτό το πανάρχαιο ερώτημα:

«Από πού ερχόμαστε;»

αν δεν καταλάβεις την εξέλιξη σωστά.

Η παρανόησή της οδήγησε
σε περίπλοκες και λανθασμένες απόψεις

για το πώς πρέπει να συμπεριφερόμαστε
στην υπόλοιπη ζωή της Γης

και πώς να συμπεριφερόμαστε
αναμεταξύ μας

από άποψη φυλής και φύλου.

Ας πάμε λοιπόν τέσσερα
δισεκατομμύρια χρόνια πίσω.

Αυτός είναι ο μονοκύτταρος οργανισμός
από τον οποίο προερχόμστε όλοι.

Αρχικά, δημιούργησε άλλη μονοκύτταρη ζωή,

αλλά αυτά εξελίσσονται μέχρι σήμερα,

και κάποιοι θα έλεγαν ότι
τα Αρχαία και τα Βακτήρια

που αποτελούν την πλειοψηφία της ομάδας

είναι τα πιο επιτυχημένα στον πλανήτη.

Σίγουρα θα είναι εδώ
πολύ περισσότερο καιρό από εμάς.

Περίπου πριν από 3 δισεκατομμύρια χρόνια
εξελίχθηκε η πολυκυτταρικότητα.

Αυτή περιλαμβάνει τους μύκητες,
τα φυτά και τα ζώα.

Τα πρώτα ζώα που ανέπτυξαν
σπονδυλική στήλη ήταν τα ψάρια,

οπότε τεχνικώς,
όλα τα σπονδυλωτά είναι ψάρια,

οπότε τεχνικώς,
εσείς και εγώ είμαστε ψάρια.

Οπότε μην πείτε πως δεν σας προειδοποίησα.

Μια γενιά ψαριού βγήκε στη στεριά

και από αυτά προήλθαν, ανάμεσα σε άλλα,
τα θηλαστικά και τα ερπετά.

Κάποια ερπετά έγιναν πουλιά,
κάποια θηλαστικά έγιναν πρωτεύοντα,

κάποια πρωτεύοντα έγιναν πίθηκοι με ουρές,

ενώ άλλα έγιναν μεγάλοι πίθηκοι,
ανάμεσά τους και μια ποικιλία ανθρώπων.

Όπως βλέπετε, δεν εξελιχθήκαμε
από τους πιθήκους,

αλλά μοιραζόμαστε
έναν κοινό πρόγονο με αυτούς.

Όλο αυτό το διάστημα, η ζωή γύρω μας
συνέχιζε να εξελίσσεται:

περισσότερα βακτήρια, μύκητες,
πολλά ψάρια, ψάρια, ψάρια.

Αν δεν το καταλάβατε -- ναι,
είναι η αγαπημένη μου ομάδα

(Γέλια)

Καθώς η ζωή εξελίσσεται,
καμιά φορά εξαφανίζεται.

Τα περισσότερα είδη επιβιώνουν
για μερικά εκατομμύρια χρόνια.

Βλέπετε, η περισσότερη ζωή
σήμερα στον πλανήτη

έχει περίπου την ίδια ηλικία
με το είδος μας.

Άρα είναι ύβρις,
είναι εγωκεντρικό να σκεφτόμαστε

«Τα φυτά και τα βακτήρια είναι πρωτόγονα,

είμαστε εδώ για ένα εξελικτικό λεπτό,

άρα θα είμαστε ξεχωριστοί».

Φανταστείτε τη ζωή σαν ένα βιβλίο
που δεν έχει ακόμα γραφτεί ολόκληρο.

Βλέπουμε τις τελευταίες σελίδες
κάθε κεφαλαίου.

Αν κοιτάξετε τα οκτώ εκατομμύρια είδη

με τα οποία μοιραζόμαστε τον πλανήτη,

σκεφτείτε τα ως τέσσερα
δισεκατομμύρια χρόνια εξέλιξης.

Είναι το αποτέλεσμα αυτών.

Σκεφτείτε μας σαν νεαρά φύλλα
στο αρχαίο και γιγάντιο δέντρο της ζωής,

όλους εμάς ενωμένους με αόρατα κλαδιά,
όχι μόνο αναμεταξύ μας,

αλλά και με τους εξαφανισμένους
και τους εξελικτικούς προγόνους μας.

Ως βιολόγος, ακόμα προσπαθώ
να καταλάβω μαζί με άλλους,

πώς όλοι είμαστε συγγενείς,
ποιος είναι συγγενής με ποιον.

Ίσως είναι καλύτερα

να μας σκεφτόμαστε σαν ένα
ψαράκι έξω από το νερό.

Ναι, ένα που έμαθε
να περπατάει και να μιλάει,

αλλά έχει ακόμα πολλά να μάθει

για το ποιοι είμαστε
και από πού προερχόμαστε.

Σας ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)