Annie Murphy Paul: Wat we leren voordat we geboren zijn

Quizvraag: Wanneer begint het leren? Antwoord: In de baarmoeder. Wetenschapsauteur Annie Murphy Paul praat over nieuw onderzoek dat laat zien hoeveel we al leren in de baarmoeder - van het ritme van onze moedertaal tot onze latere favoriete gerechten.

Mijn onderwerp van vandaag is leren.

Om in de sfeer te komen, begin ik gelijk met een vraag.

Klaar?

Wanneer begint leren?

Als je nadenkt over deze vraag,

denk je misschien aan de eerste dag op de kinderopvang

of de kleuterschool,

de eerste keer dat kinderen in een klas zitten met een leerkracht.

Of je denkt misschien terug aan de peuterfase,

als kinderen leren lopen of praten

en een vork leren gebruiken.

Misschien heb je kennisgemaakt met de 0-tot-3-beweging

die beweert dat de eerste drie jaren van ons leven

de belangrijkste van ons leven zijn.

Jullie antwoord op mijn vraag zou dan zijn:

leren begint bij de geboorte.

Vandaag wil ik jullie een idee

voorstellen dat misschien verrassend is

en misschien ongeloofwaardig lijkt,

maar dat ondersteund wordt door recente bewijzen

uit de psychologie en de biologie.

Een belangrijk deel van wat we leren,

gebeurt voordat we geboren zijn,

als we nog in de baarmoeder zitten.

Ik ben wetenschapsjournalist.

Ik schrijf boeken en artikels in tijdschriften.

Ik ben ook moeder.

Die twee rollen vielen samen

in een boek dat ik schreef met de titel: 'Origins'. (Oorsprong)

'Origins' is een rapport van de frontlijn

van een opwindend nieuw veld:

foetale oorsprong.

Foetale oorsprong is een wetenschappelijke discipline

die pas twintig jaar geleden ontstond

en gebaseerd is op de theorie

dat onze gezondheid en welbevinden doorheen ons leven

cruciaal beïnvloed worden

door de negen maanden die we in de baarmoeder doorbrengen.

Die theorie interesseerde me niet enkel intellectueel.

Ik was zelf zwanger

terwijl ik onderzoek deed voor het boek.

Een van de meest fascinerende inzichten

die ik leerde uit dit werk

is dat we allemaal de wereld al leren kennen

nog voordat we op die wereld komen.

Als we onze baby's voor de eerste keer vasthouden,

zouden we ons kunnen voorstellen dat ze onbeschreven bladen zijn

nog niet getekend door het leven,

maar eigenlijk zijn ze al gevormd door ons

en in het bijzonder door de wereld die we bewonen.

Vandaag wil ik jullie enkele bijzondere zaken tonen

die wetenschappers ontdekken

over wat foetussen leren

terwijl ze nog in moeders buik zitten.

Het eerste wat ze leren,

is het geluid van stem van hun moeder.

Geluid reist van de buitenwereld

door het buikweefsel van de moeder

en door het vruchtwater dat de foetus omringt.

De foetus hoort de stemmen

vanaf de vierde maand van de zwangerschap.

Hij hoort ze gedempt.

Een onderzoeker zegt

dat ze waarschijnlijk gelijken op de stem van Charlie Browns leraar

in de oude 'Peanuts'-cartoon.

Maar de stem van de zwangere vrouw

resoneert via haar lichaam

en bereikt de foetus sneller.

Omdat de foetus steeds bij haar is,

hoort hij haar stem zeer veel.

Eens de baby geboren is, herkent hij haar stem

en luistert bij voorkeur naar haar stem,

in plaats van naar een andere stem.

Hoe weten we dit?

Pasgeboren baby's doen niet veel,

maar ze kunnen wel goed zuigen.

Onderzoekers gebruiken dat gegeven.

Ze zorgen voor twee rubberen spenen

en als de baby op een ervan zuigt,

hoort hij een opname van zijn moeders stem

in een hoofdtelefoon.

Als hij op de andere speen zuigt,

hoort hij de opgenomen stem van een vreemde vrouw.

Baby's tonen zeer snel hun voorkeur

door te kiezen voor de eerste.

Wetenschappers halen ook voordeel uit het feit

dat baby's vertragen met zuigen

als hen iets interesseert

en opnieuw snel beginnen zuigen

als ze zich vervelen.

Zo ontdekten onderzoekers

dat nadat vrouwen tijdens hun zwangerschap herhaaldelijk

een deel van Dr. Seuss 'De kat met de hoed' luidop lazen,

hun pasgeboren baby's die passage herkenden

wanneer ze die horen buiten de baarmoeder.

Ik heb een favoriet soortgelijke experiment.

Hierin werd aangetoond dat baby's

van vrouwen die elke dag van hun zwangerschap

een bepaalde soapserie bekeken,

de begintune van die show herkenden

eens ze geboren waren.

Foetussen leren zelfs

over hun specifieke taal die gesproken wordt

in de wereld waarin ze gaan geboren worden.

Een vorig jaar gepubliceerde studie

ontdekte dat de baby op het moment van de geboorte

weent met het accent

van zijn moeders moedertaal.

Franse baby's wenen met een stijgende noot

en Duitse baby's wenen met een dalende noot.

Ze imiteren de melodische tonen

van deze talen.

Waarom is dit foetale leren

nuttig?

Het kan ontwikkeld zijn om de baby te helpen overleven.

Van het moment van de geboorte

reageert de baby meer op de stem

van de persoon die voor hem zal zorgen:

zijn moeder.

Hij zorgt er zelfs voor dat zijn geween

klinkt zoals zijn moeders taal.

Dat vertedert de moeder nog meer

en geeft de baby een voorsprong

bij de belangrijke taak

om zijn moedertaal

te leren begrijpen en spreken.

Het is niet enkel geluid

dat de foetus leert in de baarmoeder.

Hij leert ook smaken en geuren.

Na zeven maanden zwangerschap

zijn de smaakpapillen van de foetus volledig ontwikkeld.

De olfactorische receptoren waardoor de baby kan ruiken,

functioneren.

De smaken van het voedsel dat de zwangere vrouw eet,

vinden hun weg naar het vruchtwater

dat voortdurend ingeslikt wordt

door de foetus.

Baby's lijken zich deze smaken te herinneren en geven

er de voorkeur aan, eens ze geboren zijn.

In een experiment werd aan een groep zwangere vrouwen

gevraagd om veel wortelsap te drinken

gedurende het derde trimester van hun zwangerschap,

terwijl een andere groep zwangere vrouwen

enkel water dronk.

Zes maanden later werd aan de zuigelingen van de vrouwen

pap gemengd met wortelsap aangeboden.

Hun gezichtsuitdrukking werd geobserveerd terwijl ze aten.

De baby's van de vrouwen die wortelsap dronken,

aten meer pap met wortelsmaak.

Het leek

dat ze het lekkerder vonden

Een Franse versie van het experiment

werd uitgevoerd in Dijon, Frankrijk.

Onderzoekers ontdekten

dat moeders wier eten en drinken tijdens de zwangerschap

op smaak gebracht was met drop-anijs,

een voorkeur voor anijs vertoonden

op de eerste dag van hun leven

en opnieuw toen ze later nogmaals getest werden

op de vierde dag van hun leven.

Baby's van wie de moeder geen anijs at tijdens de zwangerschap,

vertoonden een reactie die je kan vertalen als 'bah'.

Dit betekent

dat foetussen effectief van hun moeder leren

welk voedsel veilig en goed is om te eten.

Foetussen leren ook

over de specifieke cultuur waarin ze geboren zullen worden

door een krachtige uiting van die cultuur:

voedsel.

Ze worden ingewijd in de karakteristieke smaken en kruiden

van de keuken van hun cultuur,

zelfs voor de geboorte.

Het blijkt dat foetussen nog een grotere les leren.

Voor ik dat onderwerp aansnijd,

wil ik iets vermelden dat je je misschien al afgevraagd hebt.

De notie van foetaal leren

doet je misschien denken aan pogingen om de foetus te stimuleren

met muziek van Mozart via een hoofdtelefoon

die op een zwangere buik wordt gelegd.

Maar eigenlijk is het proces van negen maanden

kneden en vormen in de baarmoeder

veel diepgaander en ver-reikender dan dat.

Veel van wat de zwangere vrouw tegenkomt in haar dagelijkse leven --

de lucht die ze inademt,

de voeding en drank die ze consumeert,

de chemicaliën waaraan ze blootgesteld wordt,

zelfs de emoties die ze voelt --

wordt op de een of andere manier met haar foetus gedeeld.

Ze vormen een mengeling van invloeden

die even individueel en eigenaardig zijn

als de vrouw zelf.

De foetus verwerkt dit alles

in zijn eigen lichaam,

en maakt het tot deel van zijn vlees en bloed.

Meestal doet hij nog meer.

Hij behandelt deze moederlijke bijdrage

als informatie,

als, zoals ik het graag noem, biologische postkaarten

van de buitenwereld.

De foetus leert in de baarmoeder

niet over Mozarts 'Toverfluit'

maar beantwoordt vragen die crucialer zijn voor zijn overleving.

Zal hij in een wereld van overvloed

of schaarste geboren worden?

Zal hij veilig en beschermd worden

of zal hij constant aan gevaar en bedreigingen blootgesteld worden?

Zal hij een lang en vruchtbaar leven leiden

of een kort en gejaagd leven?

Het dieet van de zwangere vrouw en het stressniveau in het bijzonder

geven belangrijke aanwijzingen over de heersende omstandigheden,

zoals een omhooggestoken vinger in de wind.

Het afstemmen en afregelen

van het brein en de organen van de foetus als gevolg daarvan,

zijn deel van wat ons mensen

een enorme flexibiliteit geeft.

Ons vermogen om te gedijen

in een enorme variatie van omstandigheden,

van het platteland tot de stad,

van de toendra tot de woestijn.

Om te besluiten, wil ik jullie twee verhalen vertellen

over hoe moeders hun kinderen over de wereld leren

nog voor ze geboren zijn.

In de herfst van 1944,

de donkerste dagen van Wereldoorlog II,

blokkeerden Duitse troepen het westen van Holland,

Ze stuurden alle leveringen van voedsel weg.

Het begin van het beleg door de Nazi's

werd gevolgd door een van de strengste winters sedert tientallen jaren.

Het koude water in de kanalen bevroor.

Al snel werd voedsel schaars.

Veel Nederlanders overleefden op een schamele 500 calorieën per dag --

een kwart van wat ze aten voor de oorlog.

De weken van ontbering werden maanden.

Sommigen namen hun toevlucht tot het eten van tulpenbollen.

Tegen begin mei

was de zorgvuldig gerantsoeneerde voedselreserve

compleet uitgeput.

Het spook van massale hongersnood dreigde.

Dan, op 5 mei 1945,

eindigde het beleg zeer plots,

toen Holland bevrijd werd

door de Geallieerden.

De 'Hongerwinter', zoals hij genoemd werd,

doodde ongeveer 10.000 mensen

en verzwakte duizenden meer.

Er werd echter nog een andere populatie beïnvloed:

de 40.000 foetussen

die zich tijdens het beleg in de baarmoeder bevonden.

Enkele effecten van ondervoeding tijdens de zwangerschap

werden onmiddellijk duidelijk

in een hoger aantal doodgeborenen,

aangeboren afwijkingen, een laag geboortegewicht

en zuigelingensterfte.

Andere bleven lang verborgen.

Tientallen jaren na de 'Hongerwinter'

stelden onderzoekers vast

dat mensen wier moeder zwanger was tijdens het beleg

meer obesitas, meer diabetes

en hartziekten kenden later in hun leven

dan mensen wier moeder zwanger was onder normale omstandigheden.

De ervaring van uithongering

had schijnbaar hun lichaam veranderd

op diverse manieren.

Ze hadden last van hoge bloeddruk,

slechte cholesterolprofielen

en verlaagde glucosetolerantie --

de voorloper van diabetes.

Waarom zou ondervoeding in de baarmoeder

later leiden tot ziekte?

Een verklaring

is dat de foetus het beste maakt van een slechte situatie.

Als voedsel schaars is,

leiden ze voedingsstoffen naar een cruciaal orgaan, het brein,

en weg van andere organen

zoals het hart en de lever.

Dit houdt de foetus in leven op korte termijn,

maar de rekening wordt vereffend later in het leven

als die andere organen die te kort kwamen in een vroeg stadium,

meer vatbaar worden voor ziekte.

Maar dat is niet alles.

Het lijkt alsof foetussen informatie

halen uit de baarmoederlijke omgeving

en hun fysiologie hieraan aanpassen.

Ze bereiden zichzelf voor

op de wereld waarin ze zullen leven

aan de andere kant van de baarmoeder.

De foetus past zijn metabolisme

en andere fysiologische processen aan,

in afwachting van de omgeving die hem te wachten staat.

De basis van de voorspelling van de foetus

is wat zijn moeder eet.

De maaltijden van de zwangere vrouw

vertellen een verhaal:

een sprookje van overvloed

of een grimmige kroniek van ontbering.

Het verhaal geeft informatie

die de foetus gebruikt

om zijn lichaam en zijn systemen te organiseren --

een aanpassing aan de heersende omstandigheden

die zijn overleving in de toekomst vergemakkelijkt.

Indien de middelen zeer beperkt zijn,

zal een kleiner kind met kleinere energiebehoeften

een betere kans hebben

om de volwassenheid te bereiken.

De echte moeilijkheden komen

als zwangere vrouwen onbetrouwbare 'vertellers' zijn

zodat foetussen

een wereld van schaarste verwachten

en in plaats daarvan geboren worden in een wereld van overvloed.

Dit gebeurde met de kinderen van de Nederlandse 'Hongerwinter'.

Met een vaker voorkomen van obesitas,

diabetes en hartziekten

als gevolg.

Lichamen die gebouwd waren om elke calorie vast te houden,

kwamen terecht in de overvloed aan calorieën

van het Westerse dieet van na de oorlog.

De wereld waarover ze geleerd hadden in de baarmoeder

was niet meer dezelfde

als de wereld waarin ze geboren werden.

Hier is een ander verhaal.

Om 8:46 op 11 september 2001

waren er tienduizenden mensen

in de nabijheid van het World Trade Center

in New York --

forenzen stroomden uit de treinen,

serveersters dekten de tafels voor de ochtenddrukte,

makelaars waren al aan het werk in Wall Street.

1700 van hen waren zwangere vrouwen.

Toen de vliegtuigen in de torens vlogen en deze instortten,

ervoeren deze vrouwen dezelfde verschrikkingen

als de andere overlevenden van de ramp:

de allesoverheersende chaos en verwarring

de gigantische wolken

met potentieel giftig stof en afval,

de bloedstollende angst voor hun leven.

Ongeveer een jaar later

werd een groep vrouwen onderzocht

die zwanger waren toen ze

blootgesteld werden aan de aanvallen op het WTC.

Bij de baby's van deze vrouwen

die posttraumatisch stress-syndroom of PTSS ontwikkelden

als gevolg van de doorstane beproeving,

vonden onderzoekers een biologische marker

van gevoeligheid voor PTSS --

een effect dat het meest uitgesproken was

bij zuigelingen wier moeder de catastrofe in

het derde trimester meemaakte.

Met andere woorden:

de moeders met posttraumatisch stress-syndroom

gaven een vatbaarheid voor dit syndroom door

aan hun kinderen terwijl ze nog in de baarmoeder zaten.

Overweeg dit even:

posttraumatisch stress-syndroom

blijkt een buitensporige reactie te zijn op stress

die aan zijn slachtoffers veel onnodig lijden veroorzaakt.

Er is een andere manier om over PTSS te denken.

Wat een ziekte lijkt voor ons

is misschien een nuttige aanpassing

in bepaalde omstandigheden.

In een erg gevaarlijke omgeving

kunnen de karakteristieke symptomen van PTSS --

een hypergevoeligheid voor zijn omgeving

snel getriggerd worden door gevaar --

iemands leven redden.

De notie dat de prenatale overdracht van PTSS-risico een aanpassing is,

is nog speculatief,

maar ik vind het betekenisvol.

Het zou betekenen dat, zelfs voor de geboorte,

moeders hun kinderen waarschuwen

dat het een ruige wereld is daarbuiten

en hen waarschuwen: "Wees voorzichtig."

Ik wil nog eens duidelijk stellen dat het onderzoek

naar foetale oorsprong niet bedoeld is om vrouwen te beschuldigen

voor wat gebeurt tijdens hun zwangerschap.

Het gaat erom te ontdekken hoe de gezondheid

en het welbevinden van de volgende generatie kunnen bevorderd worden.

Deze belangrijke inspanning moet een focus hebben

op wat foetussen leren

gedurende de negen maanden die ze doorbrengen in de baarmoeder.

Leren is een van de meest essentiële activiteiten van het leven

en het begint veel vroeger

dan we ons ooit voorgesteld hebben.

Dankjewel.

(Applaus)