Toplum sağlığı hakkında düşünmenin daha akıllıca, daha hassas bir yolu

Sue Desmond-Hellmann dünyanın en zor medikal sorunlarını çözmek için büyük verileri, tüketici denetimini, gen dizilimlemeyi ve diğer yenilikçi araçları birleştiren bir yaklaşım olan hassas halk sağlığını kullanıyor. Bu yöntem çoktan Sahra-altı Afrika'da anneden bebeğe HIV aktarımını neredeyse yarıya indirgedi. Şu an ise dünya çapında tehlikeli boyutlara ulaşan bebek ölümlerine karşı kullanılıyor. Hedef ise, doğru zamanda doğru popülasyonlara doğru müdahalelerde bulunularak hayat kurtarmak.

Öncelikle, bazı giriş bilgileri.

Bu resmi, annem Jennie çekti.

Ortadaki babam, Frank.

Solunda, kız kardeşlerim:

Mary Catherine, Judith Ann, Theresa Marie.

Kucağında oturan John Patrick,
sağındaki Kevin Michael.

Ve açık mavi anorağın içinde,

ben, Susan Diane.

Büyük bir ailede büyümeyi çok sevdim.

En çok hoşuma giden
şeylerden biriyse isim seçmekti.

Ama 7. çocuk geldiğinde

neredeyse tüm ortanca
isimleri tüketmiştik.

Uzun tartışmalar sonrası

sonunda Jennifer Bridget'te karar kıldık.

Seyirciler arasındaki her ebeveyn

yeni doğan bir bebeğin
ismine karar vermenin

zevk ve heyecanını bilir.

Ben anneme bu özel merasim anında

yardımcı olduğum için heyecanlıydım.

Ama her yerde durum böyle değil.

Çok geziyorum ve çok görüyorum.

Ama Etiyopya'nın bir
bölgesinde ebeveynlerin

yeni bebeklerine isim seçmeyi bir ay

veya daha fazla ertelediklerini öğrenmek

beni oldukça şaşırttı.

Neden erteliyorlar?

Neden bu özel merasimli
anların tadını çıkarmıyorlar?

Erteliyorlar, çünkü korkuyorlar.

Bebeklerinin öleceğinden korkuyorlar.

Bu kayıp, isimsiz olursa
biraz daha katlanılır olabilir.

İsimsiz bir surat onların daha az bağlılık

hissetmelerini sağlayabilir.

İşte dünyanın bir tarafındayız,

heyecanlı, sevinçli, çocuğun geleceğinin
hayalleriyle dolu bir zaman;

başka bir tarafında

ebeveynler korkuyla dolu,

birkaç haftanın ilerisi için çocuklarının
geleceğini hayal etmeye

cesaret edemiyorlar.

Bu nasıl olabilir?

Nasıl olurda dünyada 2,6 milyon bebek

bir ay bile yaşamadan

ölebilir?

2,6 milyon.

Bu Vancouver'ın nüfusu kadar.

Asıl şok edici olan şey:

Neden?

Çoğu durumda, açıkça bilmiyoruz.

Yakın zamanlarda güncellenmiş bir
diyagram gördüğümü hatırlıyorum.

"Beş yaşından küçük çocuklarda ölüm
nedenleri" ismiyle etiketlenmişti.

Ve bu diyagramın büyük kısmını kaplayan
bir parçası vardı, yaklaşık yüzde 40.

Bu yüzde 40, yenidoğan olarak
etiketlenmişti.

"Yenidoğan" bir ölüm sebebi değil.

Yenidoğan sadece bir sıfat,

çocuğun bir aydan küçük
olduğunu anlatan bir sıfat.

Bana göre "yenidoğan"ın anlamı
"Hiçbir fikrimiz yok" idi.

Ben bir bilim insanıyım. Bir doktorum.

Bir şeyleri düzeltmek istiyorum.

Ama tanımlayamadığın
bir şeyi düzeltemezsin.

Bu ebeveynlerin hayallerini
korumada ilk görevimiz

bu soruyu cevaplamak:

Bebekler neden ölüyor?

Bugün yeni bir bakış açısı
hakkında konuşmak istiyorum,

sadece bebeklerin neden
öldüğünü anlamamıza

yardım etmekle kalmayıp
bütün global sağlığı

tümüyle dönüştüreceğini

düşündüğüm bir bakış açısı.

"Hassas Halk Sağlığı" deniyor.

Benim için hassasiyet
çok özel bir yerden geliyor.

Bir kanser doktoru, onkolojist
olarak eğitim aldım.

Bu işteyim, çünkü insanların daha iyi
hissetmelerini sağlamak istiyorum.

Ama genellikle tedavilerim onların
daha kötü hissetmelerine neden oluyor.

Hâlâ, muayenehaneme anneleri
tarafından getirilen genç bayanları

hatırlıyorum--

yetişkinler, odama gelmek için annelerinin
yardımına muhtaç yetişkinler.

Onlara verdiğim tedavi yüzünden

o kadar güçsüzlerdi ki.

Fakat o zamanlar, kanserle
ön saflarda savaşacak

çok az aracımız vardı.

Ve sahip olduğumuz araçlar da

sıkı vurmak istediğimiz
kanser hücreleriyle,

korumak istediğimiz sağlıklı
hücreleri ayırt edemiyordu.

Hepimizin aşina olduğu yan etkiler de --

saç kaybı, mide bulantısı,

baskılanmış bir bağışıklık sistemi
ve sürekli bir enfeksiyon riski--

her zaman etrafımızdaydı.

Sonra ben biyoteknoloji
endüstrisine geçtim.

Ve sağlıklı hücreler ile sağlıksız
kanser hücrelerini ayırt etmede

daha iyi bir iş çıkarabilecek
yeni bir yaklaşım üzerinde

çalışma fırsatı buldum.

'Herceptin' denen bir ilaç.

Herceptin'in bize sağladığı,

o zamanlar en korkunç göğüs kanseri
çeşidi olan HER2-pozitif göğüs kanserini

hassas bir şekilde hedef almaktı.

Bu hassasiyet bizim normal
hücrelere daha nazik davranırken

kanser hücrelerine sıkı vurmamızı sağladı.

Muazzam bir buluş.

Bu buluş bir mucize gibi hissettirdi,

hatta o kadar ki bugün,

bütün bu büyük veriler, tüketici denetimi,

gen dizinleme gibi birçok
araçtan faydalanarak

çok çeşitli hastalıklarla
mücadele edebiliyoruz.

Bu da bize bireyleri doğru zamanda,

doğru çözümler ile hedef
alabilme imkânı sunuyor.

Hassas tıp, kanser
terapisini baştan yarattı.

Her şey değişti.

Her şeyin yeniden değişmesini istiyorum.

Bu yüzden kendime soruyorum:

Neden hastalıklarla savaşmak için olan

bu daha hassas, daha akıllıca,
daha iyi yolu sadece zengin kesimin

kullanımıyla sınırlandıralım?

Şimdi, beni yanlış anlamayın,

Herceptin gibi pahalı
ilaçları gelişmekte olan

dünya kesimine sunmaktan bahsetmiyorum,

tabii ki gönül isterdi öyle de olsun.

Ama bahsettiğim şey

bu hassas ve bireye yönelik hedef alımdan

popülasyonlardaki sağlık sorunlarıyla

yüzleşmeye yönelmek.

Şimdi, büyük ihtimalle "Bu kız deli"
diye düşünüyorsunuz.

"Bu yapılamaz. Yalnızca hırslı bir fikir."

Fakat şöyle bir şey var ki

biz bunu zaten sınırlı
bir şekilde yapıyoruz

ve bu çoktan büyük bir fark
yaratmaya başladı bile.

Yani olan şey şu:

Size kanser doktoru olarak
eğitildiğimi söyledim.

Fakat 80'lerde San Francisco'da eğitim
görmüş sayısız doktor gibi ben de

aynı zamanda AIDS doktoru
olarak eğitim aldım.

Çok kötü bir zamandı.

AIDS adeta bir ölüm fermanıydı.

Bütün hastalarımı kaybettim.

Şimdi, durum daha iyi,

ama HIV / AIDS hâlâ berbat bir
global sorun olmaya devam ediyor.

Dünya çapında yaklaşık
17 milyon kadın HIV ile yaşıyor.

Biliyoruz ki bu kadınlar hamile kalınca

virüsü bebeğe de aktarabiliyorlar.

Yine biliyoruz ki bir terapinin yokluğunda

bu bebeklerin yarısı 2 yaşına
bile ulaşamadan ölüyor.

Ama biliyoruz ki retrovirüs-karşıtı
terapi annenin bebeğe

virüsü aktarmayacağını
neredeyse garanti edebiliyor.

Demek ki ne yapacağız?

Yani, her duruma uygun bir çözüm,
tıpkı kemoterapi patlaması gibi,

dünyadaki bütün hamile kadınları
test edip terapiye almak olur.

Bu, işi halledecektir.

Fakat pratikte uygulanabilir değil.

Bunun yerine, HIV oranının yüksek
olduğu bölgeleri hedef almalıyız.

Biliyoruz ki bazı Sahra-altı
Afrika ülkelerinde

oranın yüksek olduğu yerlerde hamile
kadınları test edip tedavi edebiliriz.

Bu toplumsal sağlık sorununa
olan hassas yaklaşım

son 5 yıl içinde anneden bebeğe

HIV aktarımını neredeyse

yarıya indirdi.

(Alkışlar)

Gelişmekte olan dünyanın belirli
bölgelerinde hamile kadınları gözlemlemek

hassas toplumsal sağlığın

büyük çapta nasıl değişiklikler
yaratabileceğine güçlü bir örnek.

Peki...

Bunu nasıl yapacağız?

Bunu yapabileceğiz, çünkü biliyoruz.

Kimi hedef alacağımızı,

neyi hedef alacağımızı,

nereyi ve nasıl hedef
alacağımızı biliyoruz.

Bunlar, benim için, hassas halk
sağlığının önemli yönleri:

Kim, ne, nerede ve nasıl.

Fakat şimdi o bir ay yaşayamadan ölen

2,6 milyon bebeğe geri dönelim.

Sorun bu: Sadece bilmiyoruz.

İnanılmaz gelebilir,

ama en yüksek çocuk ölümünün
gerçekleştiği ülkelerde

çocukların ölüm nedenini
belirleme yöntemimiz

anneleriyle bir diyalog.

Bir sağlık görevlisi çocuğunu
yeni kaybetmiş anneye soruyor:

"Bebek kusuyor muydu, ateşi var mıydı?"

Ve bu diyalog çocuğun ölümünden

3 ay sonrasına kadar devam edebiliyor.

Şimdi, kendinizi o annenin yerine koyun,

Bu diyalog kalp kıran, psikolojik olarak
işkence eden bir konuşma.

Ve daha da kötüsü -- yararlı bile değil.

Çünkü ateşi olduğunu
veya kustuğunu bilebiliriz,

ama nedenini bilemeyiz.

Ve bu bilginin yokluğunda

o anneyi, o aileyi veya o toplumdaki

diğer aileleri

aynı kaderden kurtaramayız.

Fakat ya hassas halk sağlığı
yaklaşımını uyguluyor olsaydık?

Diyelim ki, örnek olarak,

Afrika'nın belirli bölgelerinde

bebeklerin annelerden geçen
bakteriyel enfeksiyon

sebebiyle öldüğünü keşfettik,

B grubu streptococcus
enfeksiyonu yüzünden.

Tedavinin yokluğunda annenin
bir sonraki çocuğunun ölme ihtimali

7 kat daha fazla.

Sorunu tanımladığımızda,
penisilin kadar ucuz ve güvenli

bir şeyle bile o ölümün önüne geçebiliriz.

Bunu yapabiliriz, çünkü
o zaman biliyor oluruz.

Ve olay burada bitiyor:

Bildiğimiz sürece, doğru
müdahaleleri doğru yerlerde,

doğru popülasyonlara ulaştırıp

hayat kurtarabiliriz.

Bu yaklaşımla ve bu müdahalelerle

ve bunun gibilerle

hiç şüphem yok ki

hassas halk sağlığı yaklaşımıyla

dünyamızın 15 yıllık hedefine
ulaşmasını sağlayabiliriz.

Ve bu, her yıl milyonlarca bebeğin
hayatının kurtulmasına

denk gelir.

Her yıl bir milyon bebek.

Ve neden orada duralım ki?

Halk sağlığına yönelik
çok daha güçlü bir yaklaşım --

nelerin mümkün olabileceğini düşünün.

Neden kötü beslenmeyle daha etkili
biçimde mücadele edemeyelim?

Neden kadınlarda rahim
kanserini önleyemeyelim?

Neden sıtmayı ortadan kaldıramayalım?

(Alkışlar)

Evet, buna alkışlayın!

(Alkışlar)

Şimdi, biliyorsunuz ki, ben iki
farklı dünyada yaşıyorum.

Bir tanesi bilim adamlarıyla dolu,

diğeri ise profesyonel
toplum sağlık görevlileriyle.

Hassas halk sağlığının garantisi ise

bu iki dünyayı bir araya getirmek.

Ama biliyorsunuz ki hepimiz
iki farklı dünyada yaşıyoruz:

Fakir ve zengin dünya.

Ve hassas halk sağlığı hakkında
en heyecanlı olduğum konu ise

bu iki dünya arasında bir köprü oluşu.

Zengin dünyada her gün

yeni yetenekler ve aletler
ortaya çıkarıyoruz --

her şey elimizin altında --

burada hayal bile edemeyeceğim
yollarla hastalıkları hedef almak

oldukça mümkün.

Eminim ki, bu yetenek
ve araçları fakir dünyada

bebeklerin ölümünü
durdurmak için kullanabiliriz.

Eğer bunu yaparsak,

her bir ebeveyn çocuğu doğduğu anda

ona isim vermek için gereken
özgüvene sahip olur.

Çocuğunun hayatının günlerle
değil, yıllarla hesaplanacağı

kanısına inanarak.

Teşekkür ederim.

(Alkışlar)