< Return to Video

Buffers and Hendersen-Hasselbalch

  • 0:00 - 0:03
    Deyək ki zəif turşum var.
  • 0:03 - 0:06
    Bunu HA adlandıraq.
  • 0:06 - 0:12
    A əslində bura qoya biləcəyim bir çox
  • 0:12 - 0:13
    elementi təmsil edir.
  • 0:13 - 0:15
    Bu flor yada ammonyak molekulu ola bilər.
  • 0:15 - 0:17
    Əgər H əlavə etsən bu ammonium olacaq.
  • 0:17 - 0:20
    Xüsusi bir element deyil.
  • 0:20 - 0:24
    Bu sadəcə turşu yazmağın ümumi qaydasıdır.
  • 0:24 - 0:31
    Bu tarazlıqdadır,
  • 0:31 - 0:35
    və bunu çox görmüsüz.
  • 0:35 - 0:37
    Bunların hamısı sulu məhluldadır.
  • 0:39 - 0:42
    Bu proton birləşdirici əsasın və molekulun
  • 0:42 - 0:44
    arasında tullanır.
  • 0:44 - 0:45
    Mənfi.
  • 0:45 - 0:49
    Əsas tarazlığıda yazmış ola bilərdik,
  • 0:49 - 0:52
    birləşdirici əsasın ayrıla biləcəyini və
  • 0:52 - 0:56
    sudan hidrogen ayıraraq OH yarada
  • 0:56 - 0:57
    biləcəyini deməilyik.
  • 0:57 - 1:00
    Amma bu videonun əsas məqsədi deyil.
  • 1:00 - 1:03
    Burada tarazlığa bir şəkildə təsir etsək
  • 1:03 - 1:07
    nə ola biləcəyini düşünəciyik.
  • 1:07 - 1:10
    Bildiyiniz kimi, Chatelliers
  • 1:10 - 1:12
    prinsipinə görə, tarazlığı gərginləşdirsək
  • 1:12 - 1:16
    tarazlıq bu stresi aradan
  • 1:16 - 1:19
    qaldıracaq şəkildə hərəkət edir.
  • 1:19 - 1:29
    Deyək ki bu sistemə əlavə etdiyim stresdi.
  • 1:29 - 1:31
    Fərqli rəng edək.
  • 1:31 - 1:34
    Güclü əsas əlavə edəcəm.
  • 1:34 - 1:36
    Bu çox tünddür.
  • 1:36 - 1:39
    NaOH əlavə edəcəm.
  • 1:39 - 1:42
    Bilirik ki, bu maye mühitə qoyduqda
  • 1:42 - 1:45
    güclü əsasdır, natrium olan hissəsi
    birləşmir,
  • 1:45 - 1:48
    ən əsası isə məhluldakı OH hidrogeni
  • 1:48 - 1:51
    uzaqlaşdırmaq istəyir.
  • 1:51 - 1:55
    Məhlula OH əlavə etdikdə hər mola nə
  • 1:55 - 1:59
    olacaq, sadəcə mol yox, əlavə etdiyiniz
  • 1:59 - 2:03
    hər molekula nə olacaq, bunlar hidrogen
  • 2:03 - 2:05
    molekullarını götürəcəklər.
  • 2:05 - 2:06
    Düzdü?
  • 2:06 - 2:10
    Məsələn, əgər məhlulda 1 mol hidrogen
  • 2:10 - 2:15
    molekulları varsa və məhlula 1 mol
  • 2:15 - 2:18
    natrium hidroksit əlavə etdikdə bunlar
  • 2:18 - 2:20
    hamısı reaksiyaya girəcək.
  • 2:20 - 2:25
    OH-lar H-lar ilə reaksiyaya girəcək və su
  • 2:25 - 2:27
    yaradacaqlar,və məhlulda yoxa çıxacaqlar.
  • 2:27 - 2:29
    Əslində yox olmayıb, suya çevriliblər.
  • 2:29 - 2:32
    Bütün hidrogenlər gedəcəklər.
  • 2:32 - 2:34
    Yada ən azından ilk hidrogen gedəcək.
  • 2:34 - 2:37
    1 mol hidrogenlər yox olacaqlar.
  • 2:37 - 2:40
    Bəs bu reaksiyada nə baş verməliydi?
  • 2:40 - 2:42
    Bilirik ki,bu tarazlıq reaksiyasıdı
  • 2:42 - 2:49
    Tarazlıq reaksiyası olduğu və zəif əsas
  • 2:49 - 2:52
    olduğu üçün hidrogenlər azaldıqca bu
  • 2:52 - 2:58
    iki məhsuldan daha çox yaradacaq və bu
  • 2:58 - 3:01
    şəkildə itirilən hidrogənləri tamamlayacaq
  • 3:01 - 3:03
  • 3:03 - 3:09
    Yəni, hidrogən azaldıqca,
  • 3:09 - 3:11
    tarazlıq daha da sürətlənəcək.
  • 3:11 - 3:14
    Amma bura aşağı düşəcək.
  • 3:14 - 3:16
    Bura isə qalxacaq.
  • 3:16 - 3:18
    Və bura isə aşağı az düşəcək.
  • 3:18 - 3:21
    Ora natrium hidroksit qoyduqda
  • 3:21 - 3:22
    bu bütün hidrogənləri götürəcək.
  • 3:22 - 3:26
  • 3:26 - 3:28
  • 3:28 - 3:31
    Bunlar yox olanda zəif əsas
  • 3:31 - 3:32
    daha çox ayrılacaq.
  • 3:32 - 3:36
    Tarazlıq bu istiqamətdə hərəkət edəcək.
  • 3:36 - 3:38
    Bunların hamısını götürəcək.
  • 3:38 - 3:41
    Amma tarazlıq bu istiqamətdə hərəkət
  • 3:41 - 3:43
    edərsə,hidrogenin çoxu dəyişəcəkdir.
  • 3:43 - 3:47
    Nə düşünürsüz, əgər natrium hidroksidi
  • 3:47 - 3:49
    suya atsam nə olacaq.
  • 3:49 - 3:54
    Yəni, NaOH məhlulu hazırlasam,
  • 3:54 - 3:58
    bu suda tamamən natrium kationlarina və
  • 3:58 - 4:05
    hidroksit anionlarına ayrılacaq.
  • 4:08 - 4:11
    Yəni, əlavə etdiyim natrium hidroksidin
  • 4:11 - 4:15
    bir anda OH miqdarını artırırıq
  • 4:15 - 4:18
    və beləcə pH artırmış oluruq
  • 4:18 - 4:19
    düzdü?
  • 4:19 - 4:20
    Xatırla.
  • 4:20 - 4:26
    OH miqdarını artırdıqda,
  • 4:26 - 4:28
    pOH azalacaq, düzdü?
  • 4:28 - 4:32
    Çünki, bu mənfi loqaritmadır.
  • 4:32 - 4:35
    Yəni, əgər OH artsa,pOH azalacaq
  • 4:35 - 4:38
    və pH artacaq.
  • 4:38 - 4:44
    OH bunu daha çox sadə edir.
  • 4:44 - 4:47
    Və yüksək pH-da çox sadədir.
  • 4:47 - 4:49
    Əgər, bundan bir mol varsa, pH 14 olacaq.
  • 4:49 - 4:52
    Əgər,güclü əsas yox, güclü turşu varsa,
  • 4:52 - 4:54
    pH 0 olacaq.
  • 4:54 - 4:56
    Ümid edirəm ki, bunu artıq anlayırsız
  • 4:56 - 5:00
    əgər qarışdırırsızsa, logaritmalarla
  • 5:00 - 5:02
    çalışsaz, sonunda biləcəksiz.
  • 5:02 - 5:06
    Əsas mövzuya dönək, əgər bunu suda etsəz,
  • 5:06 - 5:09
    super yüksək pH olacaq, çünki
  • 5:09 - 5:11
    OH qatılığını çox artırırıq.
  • 5:11 - 5:15
    Amma əgər, natrium hidroksidi suya deyil
  • 5:15 - 5:20
    digər məhlula, zəif turşu və dəyişdirici
  • 5:20 - 5:24
    əsas olan məhlula əlavə etsək
  • 5:24 - 5:26
    Nə olacaq?
  • 5:26 - 5:28
    Əlbəttə,reaksiya girib bütün hidrogenləri
  • 5:28 - 5:29
    götürəcək.
  • 5:29 - 5:32
  • 5:32 - 5:33
    bu çoxlu hidrogen təmin edir.
  • 5:33 - 5:35
    İtirilən hidrogenin yerini dolduracaq.
  • 5:35 - 5:39
    Ona görə stress pis deyil.
  • 5:39 - 5:43
    Və bura su atanda
  • 5:43 - 5:44
    pH artıracaqsız.
  • 5:44 - 5:47
    Burada pH daha az artacaq.
  • 5:47 - 5:51
    Gələcəkdəki videolarda, pH-ın nə qədər az
  • 5:51 - 5:53
    artdığını hesablayacağıq.
  • 5:53 - 5:55
    Amma düşünə bilərsiniz ki, bu
  • 5:55 - 5:57
    pH üçün yumşaldıcıdır.
  • 5:57 - 6:00
    Baxmayaraq ki, güclü əsası məhlula atsanız
  • 6:00 - 6:04
    belə bu pH-ı gözlədiyiniz kimi
  • 6:04 - 6:05
    artırmayacaq.
  • 6:05 - 6:06
    Başqa yol edə bilərsiz
  • 6:06 - 6:08
    Əgər eyni reaksiyanı sadə reaksiya kimi
  • 6:08 - 6:12
    yazsam
  • 6:12 - 6:16
    Bu A minus
  • 6:16 - 6:22
    Bu isə dəyişdirici əsas tarazliqdadır
  • 6:22 - 6:26
    dəyişdirici əsas ətrafdakı sulu məhluldan
  • 6:26 - 6:28
    su götürür.
  • 6:28 - 6:29
    Etdiyimiz hər şey
  • 6:29 - 6:30
    məhlulda baş verir.
  • 6:30 - 6:33
    Götürülən su
  • 6:33 - 6:34
    OH olmayacaq.
  • 6:34 - 6:37
    Bunlar sadəcə bənzər reaksiyalardır.
  • 6:37 - 6:39
    Bunu turşu reaksiyası kimi yazıram.
  • 6:39 - 6:41
    Bunu isə sadə reaksiya kimi.
  • 6:41 - 6:42
    Lakin onlar bənzərdirlər.
  • 6:42 - 6:46
    Əgər güclü turşunu məhlula əlavə etsək,
  • 6:46 - 6:47
    nə baş verəcək?
  • 6:47 - 6:51
    Əgər hidroxloridi məhlula atsam.
  • 6:51 - 6:55
    Hidrogenxloridi sadəcə suya atsam, bu
  • 6:55 - 6:58
    tamamən hidrogen və xlor anionlarına
  • 6:58 - 7:02
    dissosiasiya edəcək.
  • 7:05 - 7:07
    Və dərhal məhlulu çox turş edəcək.
  • 7:07 - 7:09
    pH çox aşağı olacaq.
  • 7:09 - 7:13
    Əgər qatılıq 1 molar idisə
  • 7:13 - 7:15
    pH 0 olacaq.
  • 7:15 - 7:19
    Bəs hidroxloridi bu məhlula atsaq
  • 7:19 - 7:20
    nə olacaq?
  • 7:20 - 7:23
    Burada zəif əsas və onun
  • 7:23 - 7:25
    zəif dəyişdirici turşusu var idi.
  • 7:25 - 7:29
    Hidroxloridən dissosiasiya olunmuş
  • 7:29 - 7:32
    hidrogen protonları burdakı OH-lar ilə
  • 7:32 - 7:33
    reaksiya girəcək.
  • 7:33 - 7:36
    Və bir-birilərini xaricə atacaqlar.
  • 7:36 - 7:38
    Onlar birləşib suya çevriləcəklər və
  • 7:38 - 7:40
    məhlulun bir hissəsi olacaqlar.
  • 7:40 - 7:44
    OH-lar başlanğıcda gedirlər,
  • 7:44 - 7:47
    amma burada zəif əsas ehtiyatı var.
  • 7:47 - 7:50
    Le Şatler prinsipinə deyir ki.
  • 7:50 - 7:53
    Gərginləşdirici OH-ın qatılığını azaldır
  • 7:53 - 7:58
    reaksiya isə stresi çıxartmaq
  • 7:58 - 8:00
    istiqamətində gedir.
  • 8:00 - 8:03
    Yəni, reaksiya bu istiqamətdə gedir.
  • 8:03 - 8:06
    Zəif əsas daha çox zəif turşuya çevrilir
  • 8:06 - 8:08
    və çoxlu OH əməllə gətirir.
  • 8:08 - 8:13
    Hidroxloridi məhlula atdığınız zaman pH
  • 8:13 - 8:14
    gözlədiyiniz kimi düşməz.
  • 8:14 - 8:17
    pH aşağı olacaq, amma sonra bu
  • 8:17 - 8:20
    sudan hidrogen götürəcək və daha çox
  • 8:20 - 8:21
    OH istehsal edəcək.
  • 8:21 - 8:24
    Bunu belə düşünə bilərsiz, bu sanki güclü
  • 8:24 - 8:30
    turşunun yada əsasın göstərəcəyi təsirin
  • 8:30 - 8:32
    qarşısını almağa bənzəyir.
  • 8:32 - 8:33
    Ona görə bu tıxac adlanır.
  • 8:39 - 8:42
    Çünki, bu turşuluğa maneə yaradır.
  • 8:42 - 8:46
    Məhlula güclü əsas atdığınızda,
  • 8:46 - 8:47
    pH dərhal artacaq.
  • 8:47 - 8:49
    Yada turşuluq azalacaq.
  • 8:49 - 8:53
    Lakin güclü əsası tıxaca əlavə etsəz,
  • 8:53 - 8:55
    Şatler prinsipinə görə,
  • 8:55 - 8:56
    pH çox da dəyişməyəcək.
  • 8:56 - 8:57
    Eyni.
  • 8:57 - 9:01
    Əgər turşunu eyni tıxaca əlavə etsəz,
  • 9:01 - 9:04
    pH gözlədiyiniz kimi çox təsir etməyəcək,
  • 9:04 - 9:07
    əgər suya turşu atsaz tarazlıq reaksiyasın
  • 9:07 - 9:11
  • 9:11 - 9:14
  • 9:14 - 9:18
  • 9:18 - 9:19
  • 9:19 - 9:20
  • 9:20 - 9:23
    Məhlulun pH-ına sabitlik verir.
  • 9:28 - 9:33
    Tıxacın izahı tarazlıqdakı zəif turşu ilə
  • 9:33 - 9:36
    onun zəif conjugate əsasının məhsuludur.
  • 9:36 - 9:38
    Bu tıxacdır, ona görə tıxac adlanır ki
  • 9:38 - 9:41
    pH-ı bir şəkildə qoruyur.
  • 9:41 - 9:45
    Bir cür xarici təsirləri əmir
  • 9:45 - 9:48
    yada turşuluğu qoruyur.
  • 9:48 - 9:51
    Gəlin indi tıxacın hesablamalarına baxaq
  • 9:51 - 9:55
    hansı ki zəif turşunun hesablamasıdır.
  • 9:55 - 10:01
    Əgər yenidən bərabərliyi yazsaq,
  • 10:01 - 10:03
    yəni, HA tarazliqdadır.
  • 10:03 - 10:05
    Hər şey sulu məhluldadır.
  • 10:05 - 10:11
    Hidrogen və onun dəyişdirici əsası var.
  • 10:11 - 10:15
    Burada tarazlıq sabiti var.
  • 10:15 - 10:18
    Bunu daha əvvəl çox videoda görmüşük.
  • 10:18 - 10:21
    Tarazlıq sabitini tapmaq üçün hidrogen
  • 10:21 - 10:26
    protonlarının qatılığını dəyişdirici
  • 10:26 - 10:28
    əsasın qatılığına vurmaq lazımdır.
  • 10:28 - 10:30
    Qatılığın molyarlıq olduğunu bilirsiz.
  • 10:30 - 10:33
    Bu vurmanı zəif turşunun qatılığına
  • 10:33 - 10:36
    bölmək lazımdır.
  • 10:41 - 10:45
    Hidrogen qatılığını həll edək.
  • 10:45 - 10:47
    Formul qurmaq istəyirəm
  • 10:47 - 10:50
    və bunu Hendersen formulu deyirik
  • 10:50 - 10:52
    Çox kitabda əzbərləməniz üçün təlimat var
  • 10:52 - 10:53
    məncə bu lazım deyil.
  • 10:53 - 10:55
    Məncə formulu özünüzdə bu sadə
  • 10:55 - 10:58
    ehtimal ilə qura bilərsiz.
  • 10:58 - 11:00
    Hidrogen üçün bunu həll edək, pH və
  • 11:00 - 11:02
    başqa şeylər arasındakı əlaqəni bu formul
  • 11:02 - 11:03
    ilə həll edə bilərik.
  • 11:03 - 11:07
    Hidrogen üçün əvvəlcə bunun hər iki
  • 11:07 - 11:11
    tərəfini bunun tərsinə vuraq.
  • 11:11 - 11:16
    Beləcə hidrogen qatılığını alarıq.
  • 11:16 - 11:20
    Ka vur hər iki tərəfi bunun
  • 11:20 - 11:21
    tərsinə vururam.
  • 11:21 - 11:26
    zəif turşu qatılığı böl
  • 11:26 - 11:32
    güclü əsas qatılığı oda bərabərdir
  • 11:32 - 11:35
    hidrogen qatılığına.
  • 11:35 - 11:37
    Məntiqlidir.
  • 11:37 - 11:40
    Hər iki tərəfin mənfi loqunu götürək.
  • 11:40 - 11:51
    Mənfi log turşu tarazlıq sabiti vur HA
  • 11:51 - 12:02
    qatılığı böl zəif əsas qatılığı oda
  • 12:02 - 12:08
    bərabərdir mənfi hidrogen qatılığı
  • 12:08 - 12:08
    loqaritmasına.
  • 12:08 - 12:11
    Bu pH-dır, düzdü?
  • 12:11 - 12:14
    Hidrogen qatılığının neqativ loqaritması
  • 12:14 - 12:16
    pH deməkdir.
  • 12:16 - 12:18
    P və H müxtəlif rənglərdə yazacam.
  • 12:18 - 12:21
    P mənfi loqaritmanı bildirir.
  • 12:21 - 12:22
    Mənfi loqaritma.
  • 12:22 - 12:23
    Bu qədər.
  • 12:23 - 12:24
    Əsas 10-dur.
  • 12:24 - 12:26
    Görək daha çox sadələşdirə biləcəyikmi.
  • 12:26 - 12:30
    Loqaritmik xüsusiyyətlər.
  • 12:30 - 12:34
    İki şeyin vurmasının loqaritmasının
  • 12:34 - 12:36
    bu ikisinin toplanmasının loqaritmasına
  • 12:36 - 12:38
    bərabər olduğunu bilirik.
  • 12:38 - 12:49
    Sadələşdirə bilərik ki, mənfi loqaritma Ka
  • 12:49 - 12:57
    mənfi loqaritma zəif turşu qatılığı böl
  • 12:57 - 13:00
    A mənfi.
  • 13:00 - 13:04
    Bərabərdir pH.
  • 13:04 - 13:09
    Zəif turşunun pKa-sı tarazlıq sabitinin
  • 13:09 - 13:13
    mənfi loqaritmasıdır.
  • 13:13 - 13:15
    Bu sadəcə pKa-dır.
  • 13:15 - 13:19
    Mənfi loqaritma HA böl A
  • 13:19 - 13:22
    Edəcəyimiz şey bunu müsbət etmək və bunu
  • 13:22 - 13:23
    mənfi 1 qüvvətinə
  • 13:23 - 13:24
    yüksəltməkdir, düzdü?
  • 13:24 - 13:27
    Buda loqaritmanın başqa xüsusiyyətdir,əgər
  • 13:27 - 13:29
    qarışıq oldusa loqaritma videolarına baxın
  • 13:29 - 13:31
    Mənfi 1 qüvvəti bunun tərsini bildirir.
  • 13:31 - 13:36
    Deyə bilərik ki, müsbət loqaritma
  • 13:36 - 13:41
    mənfi A böl HA
  • 13:41 - 13:43
    bərabərdir pH.
  • 13:43 - 13:45
    Buda Henderson-Haselbas
  • 13:45 - 13:49
    bərabərliyi adlanır.
  • 13:49 - 13:52
    Bunu əzbərləmənizə ehtiyac yoxdu.
  • 13:52 - 13:56
    Əgər bunu əzbərləsəz,
  • 13:56 - 13:57
    bir neçə saata müsbətin
  • 13:57 - 13:59
    burada olduğunu unutacaqsız.
  • 13:59 - 14:01
    A mənfini yada HA-nın
  • 14:01 - 14:04
    sürət yada məxrəcə qoyduğunuzu
  • 14:04 - 14:06
    unutacaqsız, və bu pisdir.
  • 14:06 - 14:08
    Ən yaxşısı formulu başdan
  • 14:08 - 14:09
    yazmaqdır.
  • 14:09 - 14:10
    Mənə güvənin.
  • 14:10 - 14:12
    Bu mənim sadəcə bir-iki dəqiqəmi aldı,
  • 14:12 - 14:14
    amma siz bunu kağızda sürətlə edəcəksiz
  • 14:14 - 14:17
    bu formulu qurmaq çox vaxtınızı
  • 14:17 - 14:18
    aparmayacaq.
  • 14:18 - 14:21
    Bu əzbərləməkdən daha yaxşıdır,
  • 14:21 - 14:23
    30 yaşınızda belə unutmayacaqsız.
  • 14:23 - 14:25
    Bəs niyə bu qədər önəmlidir?
  • 14:25 - 14:30
    Bu pH və pKa qiymətlərini əlaqələndirir,
  • 14:30 - 14:32
    pKa-da tarazlıq sabiti deyilmiydi?
  • 14:32 - 14:36
    Turşu və dəyişdirici əsasın loqaritmasının
  • 14:36 - 14:37
    nisbətləri var.
  • 14:37 - 14:42
    Nə qədər çox dəyişdirici əsas, və nə qədər
  • 14:42 - 14:44
    az turşu varsa pH o qədər artacaq.
  • 14:44 - 14:45
    Düzdü?
  • 14:45 - 14:48
    Əgər bu artsa və bu azalsa,
  • 14:48 - 14:49
    pH artacaq.
  • 14:49 - 14:50
    Buda məntiqlidir,
  • 14:50 - 14:51
    çünki məhlulda əsas çoxdur.
Title:
Buffers and Hendersen-Hasselbalch
Description:

more » « less
Video Language:
English
Team:
Khan Academy
Duration:
14:55

Azerbaijani subtitles

Revisions Compare revisions