< Return to Video

Malcolm Gladwell: Tregimi i çuditshem i Norden per vendin e makinerise se bombave

  • 0:00 - 0:02
    (Faleminderit.
  • 0:02 - 0:04
    Eshte kenaqesi e vecante te jem ketu.
  • 0:04 - 0:06
    Per here te fundit kam folur ne TED
  • 0:06 - 0:10
    mendoj para shtate viteve ose ashtu disi.
  • 0:10 - 0:13
    Une kam folur per sosin e shpagetave.
  • 0:13 - 0:16
    Dhe shume njerez, mendoj i shohin keto video.
  • 0:16 - 0:18
    Njerezit kane ardhur tek une qe atehere
  • 0:18 - 0:20
    per te me pyetur pytje rreth sosit te shpagetave,
  • 0:20 - 0:23
    e cila eshte nje gje e mrekullueshme brenda nje periudhe te shkurter--
  • 0:23 - 0:25
    (Buzeqeshje)
  • 0:25 - 0:27
    por eshte deshmuar qe eshte me pak se ideale
  • 0:27 - 0:29
    ne me shume se shtate vite.
  • 0:29 - 0:31
    Dhe keshtu une mendova te vij
  • 0:31 - 0:34
    te provoj dhe te vendosi sosin e shpagetave prapa meje.
  • 0:34 - 0:36
    (Buzeqeshje)
  • 0:36 - 0:39
    Tema e sesionit te ketij mengjesi eshte Gjerat qe ne Bejme.
  • 0:39 - 0:41
    Dhe keshtu une mendova te tregoj nje storie
  • 0:41 - 0:43
    per dike
  • 0:43 - 0:45
    i cili ka bere njerin nder objektet me te cmuara
  • 0:45 - 0:47
    te epokes se tij.
  • 0:47 - 0:50
    Dhe emri i njeriut eshte Carl Norden.
  • 0:50 - 0:52
    Carl Norden kishte lindur ne 1880.
  • 0:52 - 0:54
    Dhe ai ishte zviceran.
  • 0:54 - 0:56
    Dhe sigurisht, zviceranet mund te ndahen
  • 0:56 - 0:58
    ne dy kategori te pergjithshme:
  • 0:58 - 1:00
    ata te cilet bejne obekte te vogla, te holla
  • 1:00 - 1:02
    dhe te shtrenjta
  • 1:02 - 1:04
    dhe ata te cilet mbajne parate
  • 1:04 - 1:07
    e atyre qe blejne objekte te vogla, te holla
  • 1:07 - 1:09
    e te shtrenjta.
  • 1:09 - 1:12
    Dhe Carl Norden eshte shume i vendosur ne kampin fomues.
  • 1:12 - 1:14
    Ai eshte nje inxhinjer.
  • 1:14 - 1:17
    Ai shkon ne Federal Polytech ne Zurih.
  • 1:17 - 1:20
    Ne fakt, nje shok i tij i klases eshte nje djale i ri i quajtur Lenin
  • 1:20 - 1:22
    i cili vetem
  • 1:22 - 1:26
    thyente objektet e vogla, shtrejta, e te holla.
  • 1:26 - 1:29
    Dhe ai eshte nje inxhinjer zviceran, Carl.
  • 1:29 - 1:32
    Dhe dua te them ne kuptimin e plotes te fjales.
  • 1:32 - 1:34
    Ai vesh kostum me tri pjese;
  • 1:34 - 1:39
    dhe ai ka mustaqe shume te vogla dhe te rendesishme;
  • 1:39 - 1:41
    dhe ai eshte autoritar
  • 1:41 - 1:43
    dhe narcist
  • 1:43 - 1:45
    dhe i drejtuar
  • 1:45 - 1:47
    nga nje ego e jashtzakonshme;
  • 1:47 - 1:50
    ai punon 16 ore ne dite;
  • 1:50 - 1:53
    dhe ai ka ndjenja shume te forta per alternimin aktual;
  • 1:53 - 1:57
    dhe ai ndjehet sikur nje nxirje eshte shenje e dobesise morale;
  • 1:57 - 1:59
    dhe ai pine shume kafe;
  • 1:59 - 2:01
    dhe ai e bene punen e tij me se miri
  • 2:01 - 2:03
    i ulur ne kuzhinen e nenes se tij ne Cyrih per ore te tera
  • 2:03 - 2:05
    ne qetesi te plote
  • 2:05 - 2:07
    me asgje por nje rigë llogaritese.
  • 2:07 - 2:09
    Per cdo rast,
  • 2:09 - 2:12
    Carl Norden emigron ne Shtetet e Bashkuara
  • 2:12 - 2:14
    pak para Luftes se Pare Boterore
  • 2:14 - 2:16
    dhe drejton nje dyqan ne Rrugen Lafayette
  • 2:16 - 2:18
    ne qender Manhattan.
  • 2:18 - 2:20
    Dhe ai behet i opsesionuar me nje pytje
  • 2:20 - 2:23
    si te gjuajme bomba nga aeroplani.
  • 2:23 - 2:25
    Tani nese mendoni per kete,
  • 2:25 - 2:28
    ne kohen para GPS dhe radarit,
  • 2:28 - 2:30
    kjo ishte e qarte se ishte nje problem i veshtire.
  • 2:30 - 2:32
    Eshte nje porblem i komplikuar i fizikes
  • 2:32 - 2:35
    Ju keni nje aeroplan qe eshte me mijera metra ne ajer,
  • 2:35 - 2:37
    duke ecur me qindra meter per ore,
  • 2:37 - 2:40
    dhe ju po provoni re hidhni nje objekt, nje bomb,
  • 2:40 - 2:42
    drejt ndonje objekti te palevizshem
  • 2:42 - 2:45
    perballe te gjitha llojeve te ererave dhe reve
  • 2:45 - 2:47
    dhe te gjitha llojet e paisjeve tjera ushtarake.
  • 2:47 - 2:49
    Dhe te gjithe tipat e njerezve,
  • 2:49 - 2:51
    duke shkuar deri te Lufta e pare Boterore dhe ne mes lufterave,
  • 2:51 - 2:53
    provoj te zgjidh kete problem,
  • 2:53 - 2:55
    dhe gati te gjithe dolen te shkurter.
  • 2:55 - 2:57
    Bombat qe ishin te lira
  • 2:57 - 2:59
    ishin jashtezakonisht te paperpunuara.
  • 2:59 - 3:02
    Por Carl Norden me te vertete eshte ai i cili e theu kodin.
  • 3:02 - 3:05
    Dhe ai vije me kete paisje jashtezakonisht te komplikuar.
  • 3:05 - 3:07
    Peshon rreth 50 Ibs.
  • 3:07 - 3:11
    Quhet Norden Mark bomba 15.
  • 3:11 - 3:13
    Dhe ka te gjitha llojet e levavave dhe vinçave
  • 3:13 - 3:16
    dhe paisjet dhe matese veglash
  • 3:16 - 3:19
    Dhe ai e bene kete gje te komplikuar.
  • 3:19 - 3:21
    Dhe cka ai lejon njerezit te bejne
  • 3:21 - 3:25
    eshte ai bene bombarduesit te marrin kete objekt te vecante
  • 3:25 - 3:27
    vizaulisht ne sy te shenuar,
  • 3:27 - 3:31
    sepse ata jane konin Plexiglas te bombarduesit,
  • 3:31 - 3:34
    dhe pastaj ata e kyqen ne lartesin e aeroplanit,
  • 3:34 - 3:37
    shpejtesia e aeroplanit, shpejtesia e eres
  • 3:37 - 3:39
    dhe kordinatat
  • 3:39 - 3:41
    e objektit.
  • 3:41 - 3:45
    Dhe vendi i makinerise se bombave do ti tregoj atij kur ta hedh bomben.
  • 3:45 - 3:48
    Dhe sic thote Norden,
  • 3:48 - 3:50
    "Parase te vije ai vend i makinerise se bombave,
  • 3:50 - 3:52
    bombat ne menyre rutinore do te humbasin objektivin e tyre
  • 3:52 - 3:54
    per nje milje ose me shume."
  • 3:54 - 3:57
    Por ai tha, me makinerin e bombave Mark 15 Norden,
  • 3:57 - 3:59
    ai mund te gjuan nje bombe ne Pickle barrel
  • 3:59 - 4:01
    ne 20,000 ft.
  • 4:01 - 4:03
    Tani une nuk mund te ju tregoj
  • 4:03 - 4:05
    sa te befasuar
  • 4:05 - 4:07
    ishin ushtria e Shteteve te Bashkuara
  • 4:07 - 4:10
    nga lajmi i makinerise se bombave te Norden.
  • 4:10 - 4:12
    Ishte si ushqim shpirteror nga parajsa
  • 4:12 - 4:14
    Ketu ishte nje ushtri
  • 4:14 - 4:16
    e cila posa ka pasuar pervoje ne Luften e pare Boterore,
  • 4:16 - 4:18
    ku me miliona burra
  • 4:18 - 4:20
    u rrahen ne mes me vet ne hendeke,
  • 4:20 - 4:22
    duke mos shkuar askund, duke mos bere asnje perparim,
  • 4:22 - 4:26
    dhe ketu dikush erdhi me nje paisje
  • 4:26 - 4:28
    qe u'a lejoj atyre te fluturojne lart ne qiell
  • 4:28 - 4:30
    lart mbi territorin e armikut
  • 4:30 - 4:32
    dhe te shaktrrojne cka do qe deshen
  • 4:32 - 4:34
    me perpikmeri te sigurt.
  • 4:34 - 4:36
    Dhe ushtria U.S
  • 4:36 - 4:38
    shpenzon 1.5 bilion dollar--
  • 4:38 - 4:41
    bilion dollar ne 1940 dollar--
  • 4:41 - 4:43
    per te zhvilluar makinerin e bmbave te Norden-it.
  • 4:43 - 4:46
    Dhe per t'a vendosur ate ne perspektive,
  • 4:46 - 4:48
    cmimi total i projektit te Manhattan
  • 4:48 - 4:50
    ishte tre bilion dollar.
  • 4:50 - 4:53
    Gjysma e ketyre parave ishte shpenzuar ne makineri bombave Norden
  • 4:53 - 4:57
    pasiqe ishte shpenzuar ne projektin me te famshem te industrise ushtarake
  • 4:57 - 4:59
    te epokes se re.
  • 4:59 - 5:02
    Dhe aty kishte njerez, strateg, mbrenda ushtrise Shteteve te Bashkuara
  • 5:02 - 5:04
    te cilet sinqerisht menduan qe vetem kjo paisje
  • 5:04 - 5:06
    do ta tregoj ndryshimin
  • 5:06 - 5:08
    ndermjet disfates dhe fitores
  • 5:08 - 5:10
    kur erdhi te lufta kunder Nazisteve
  • 5:10 - 5:12
    dhe kunder Japonezve.
  • 5:12 - 5:14
    Dhe per Norden gjithashtu,
  • 5:14 - 5:17
    kjo paisje kishte rendesi jashtezakonisht morale
  • 5:17 - 5:19
    sepse Norden ishte nje Krishter i perkushtuar.
  • 5:19 - 5:21
    Ne fakt, ai gjithmone do te deshprohej
  • 5:21 - 5:24
    kur njerezit i referoheshin vendit te makinerise se bombave si zbulim e tij,
  • 5:24 - 5:26
    sepse sipas tij,
  • 5:26 - 5:28
    vetem zoti mund te zbuloj gjera.
  • 5:28 - 5:30
    Ai thjeshte ishte insturment i deshires se Zotit.
  • 5:30 - 5:32
    Dhe cila ishte deshira e Zotit?
  • 5:32 - 5:35
    Mire deshira i Zotit qe sasia e vujatjes ne cdo lufte
  • 5:35 - 5:38
    te reduktohet ne sasi sa me te vogel qe eshte e mundshme.
  • 5:38 - 5:40
    Dhe cka kane bene bmbat e Norden?
  • 5:40 - 5:42
    Mire ju lejoj te beni ate.
  • 5:42 - 5:44
    Ju lejoj vetem te bombardoni vetem keto gjera
  • 5:44 - 5:48
    qe ju apsolutisht patet nevoje dhe kerkkuat te bombardoni.
  • 5:48 - 5:51
    Keshtu ne vitet qe na shpein deri tek Lufta e Dyte Boterore,
  • 5:51 - 5:54
    ushtria e Shteteve te Bashkuara blejne 90.000
  • 5:54 - 5:56
    te ketyre bombave te Norden
  • 5:56 - 5:58
    me cmim te 14.000$ per secilin --
  • 5:58 - 6:01
    perseri , ne 1940 dollar, keto jane shume para.
  • 6:01 - 6:04
    Dhe ata i trajnuan 50.000 bombardues si t'i perdorin ato --
  • 6:04 - 6:08
    gjate e gjere, muaj te tere te sesione trajunese--
  • 6:08 - 6:10
    sepse keto gjera jane thelebesisht jane komjuter analog;
  • 6:10 - 6:12
    ato nuk jane te lehta per t'u perdororur.
  • 6:12 - 6:15
    Dhe ata i bejne te gjithe bombarduesit te betohen,
  • 6:15 - 6:18
    te betohen se nese ndonjehere kapen
  • 6:18 - 6:20
    ata nuk do te zbuloj asnje detaj
  • 6:20 - 6:22
    te kesaj paisje te vecante armikut,
  • 6:22 - 6:25
    sepse eshte e domosdoshme armiku tr mos marr ne duar
  • 6:25 - 6:27
    kete pjeese esenciale te teknologjise.
  • 6:27 - 6:30
    Dhe kurdo qe maiknneria e bombave Norden merret ne nje aeroplan,
  • 6:30 - 6:33
    shoqerohet atje me nje grumbull rojesh te armatuara.
  • 6:33 - 6:36
    Dhe bartet ne nje kuti me nje perde mbi te.
  • 6:36 - 6:39
    Dhe kutia eshte e prangosur ne nje nga rojet.
  • 6:39 - 6:41
    Kurre nuk eshte e lejuar te fotografohet.
  • 6:41 - 6:44
    Dhe eshte nje paisje e vogel ndezese brenda saj,
  • 6:44 - 6:47
    pra qe, nese aeroplani ndonjehere perplaset, do te shkatrrohet
  • 6:47 - 6:50
    dhe nuk ka shanca qe armiku t'i fus duart aty.
  • 6:50 - 6:52
    Makineria e Bombave Norden
  • 6:52 - 6:55
    eshte Gral i Shenjte
  • 6:55 - 6:58
    Pra cka ndodh gjate Luftes Se Dyte Boterore?
  • 6:58 - 7:01
    Mire, duket se nuk eshte Gral i Shenjte.
  • 7:01 - 7:03
    Ne praktike, makineria e bombave Norden
  • 7:03 - 7:06
    mund te hedh nje bombe ne nje bucelle ne 20.000 ft.,
  • 7:06 - 7:08
    por kjo eshte ne kushte perfekte.
  • 7:08 - 7:10
    Dhe sigurisht, ne kohe lufte,
  • 7:10 - 7:12
    kushtet nuk jane perfekte.
  • 7:12 - 7:15
    Se pari, eshte shume veshtire te perdoret-- shume veshtire te perdoret.
  • 7:15 - 7:17
    Dhe jo te gjithe njerezit
  • 7:17 - 7:19
    te cilet jane 50.000 burra te cilet jane bombardues
  • 7:19 - 7:23
    kane aftesine qe ne menyre te drejte te programojne nje kompjuter analog.
  • 7:23 - 7:25
    Se dyti, ajo prishet shume.
  • 7:25 - 7:27
    Eshte e mbushur me te gjitha llojet e xhiroskopeve dhe pulexheva
  • 7:27 - 7:29
    dhe paisjeve dhe koordiantave,
  • 7:29 - 7:31
    dhe ata nuk punojne ashtu si duhet
  • 7:31 - 7:33
    ne nxehtesin e betjes.
  • 7:33 - 7:36
    Se treti, kur Norden ishte duke i bere kalkulime e tij,
  • 7:36 - 7:38
    ai pretendonte se ne aeroplan do te fluturonte
  • 7:38 - 7:41
    relativisht ne ne shoejtesi te ngadalshme ne lartesi te ulte.
  • 7:41 - 7:43
    Mire ne nje lufte te vertete, ju nuk mund ta beni ate;
  • 7:43 - 7:45
    ju do te qelloheni.
  • 7:45 - 7:48
    Keshtu ata filluan te fluturonin ne lartesi te larte me shpejtesi teper te larte.
  • 7:48 - 7:50
    Dhe makineria e bombave nuk punon edhe aq mire
  • 7:50 - 7:52
    ne keto kushte.
  • 7:52 - 7:54
    Por shumica rej tyre,
  • 7:54 - 7:56
    makineria e bombave Norden kerkon qe bombarduesi
  • 7:56 - 7:59
    te bene kontakt vizuel me objektivin.
  • 7:59 - 8:01
    Por sigurisht, cka ndodh ne jeten e vertete?
  • 8:01 - 8:04
    Ka re, a po.
  • 8:04 - 8:07
    Ka nevoje per nje qiell te kthjellte qe te jete me te vertete i sigurt.
  • 8:07 - 8:09
    Mire sa qiell te kthjellte
  • 8:09 - 8:11
    mendoni se ishin mbi Europen Qendrore
  • 8:11 - 8:14
    ne mes 1940 dhe 1945?
  • 8:14 - 8:16
    Jo aq shume.
  • 8:16 - 8:18
    Dhe pastaj per t'u a dhene juve nje ndjeje
  • 8:18 - 8:20
    se sa i pa sigurt makineria e bombave Norden ishte,
  • 8:20 - 8:22
    ishte nje rast i famshem ne 1944
  • 8:22 - 8:26
    ku aleatet bombarduan nje bime kemikale ne Leuna, Gjermani.
  • 8:26 - 8:28
    Dhe bima kemikale permbante
  • 8:28 - 8:30
    757 akëra.
  • 8:30 - 8:33
    Dhe ne rrjedhen e misioneve 22 te bombardimeve,
  • 8:33 - 8:38
    aleatet hudhen 85,000 bomba
  • 8:38 - 8:42
    ne kete bime kemikale 757 aker,
  • 8:42 - 8:45
    duke perdorur makinerin e bombave Norden.
  • 8:45 - 8:47
    Mire cfare perqindje e ketyre bombave
  • 8:47 - 8:49
    mendoni qe u leshuan
  • 8:49 - 8:52
    brenda perimetrit 700 akersh te bimes?
  • 8:52 - 8:55
    10 perqind. 10 perqind.
  • 8:55 - 8:57
    Dhe prej ketyre 10 perqeindve qe u leshuan,
  • 8:57 - 9:00
    16 perqind nuk u shuan; ato ishin te paplasura.
  • 9:00 - 9:02
    Bima kemikale Leuna,
  • 9:02 - 9:05
    njera nder bombardimet me te gjera ne historine e luftes
  • 9:05 - 9:08
    ishte ne funksion mbrenda disa javeve.
  • 9:08 - 9:10
    Dhe me qe ra fjale, te gjitha keto parashikime
  • 9:10 - 9:13
    per t'a mbajtur lmakinerin e bombave Norden larg duarve te Nazisteve?
  • 9:13 - 9:15
    Mire duket se
  • 9:15 - 9:17
    Carl Norden, si nje zvicran i denje,
  • 9:17 - 9:20
    ishte shume i dashuruar me inxhinieret Gjerman.
  • 9:20 - 9:22
    Keshtu qe ne vitetet 1930, ai punsoi nje grumbull te madh te tyre,
  • 9:22 - 9:24
    duke perfshire nje njeri me emrin Herman Long
  • 9:24 - 9:26
    i cili, ne 1938,
  • 9:26 - 9:29
    dha nje set te kompletuar te planeve per makinerin e bombave Norden per Nazistet.
  • 9:29 - 9:32
    Pra ata paten makinerin e bombes Norden pergjate tere luftes --
  • 9:32 - 9:35
    e cila gjithashtu, me qe ra fjala, nuk ka punuar edhe aq mire.
  • 9:35 - 9:37
    (Buzeqeshje)
  • 9:37 - 9:40
    Pra pse po flasim per makinerine e bombes Norden?
  • 9:40 - 9:42
    Mire sepse ne jetojme ne nje moshe
  • 9:42 - 9:44
    ku ka shume e shume
  • 9:44 - 9:46
    makineri te bombave Norden.
  • 9:46 - 9:48
    Ne jetojme ne nje kohe ku aty ka te gjitha llojet
  • 9:48 - 9:50
    e njerezve te menqur
  • 9:50 - 9:52
    qe sillen per rreth, duke thene qe ata kane zbuluar paisjet
  • 9:52 - 9:54
    qe do te ndryshojne boten gjithmone.
  • 9:54 - 9:57
    Ata kane zbuluar websitet qe u'a lejon njerezve te jene te lire.
  • 9:57 - 10:01
    Ata kane zbuluar disa lloje si kjo gje, ose si kjo gje, ose si kjo gje
  • 10:01 - 10:04
    qe do t'a beje boten tone pergjithmone me te mire.
  • 10:04 - 10:06
    Nese shkoni ne ushtri
  • 10:06 - 10:08
    ju do te gjeni shume Carl Norden gjithashtu.
  • 10:08 - 10:10
    Nese shkoni ne Pentagon, ata do t'u thone,
  • 10:10 - 10:12
    " E dini cka, tani me te vertete mund
  • 10:12 - 10:14
    te vendosmi nje bombe brenda nje buçelë
  • 10:14 - 10:16
    te 20,000 ft."
  • 10:16 - 10:19
    Dhe a e dini cka, eshte e vertete; ata faktikisht mund ta bejne ate tani.
  • 10:19 - 10:21
    Por ne duhet te jemi shume te qarte
  • 10:21 - 10:24
    per sa pak ajo ka vlere.
  • 10:24 - 10:27
    Ne luften e Irakut, ne fillim te luftes se pare ne Irak,
  • 10:27 - 10:29
    ushtria e Shteteve Bashkuara, forca ajrore,
  • 10:29 - 10:32
    i dergoj 2 skuadrone te F-15E Fighter Eagles
  • 10:32 - 10:34
    ne shkretiren Irakut
  • 10:34 - 10:36
    te pajisura me keto kamera pese milion dollarshe
  • 10:36 - 10:39
    qe u'a lejoj atyre te shohin shkretiren ne tersi.
  • 10:39 - 10:42
    The misioni i tyre ishte te gjejne dhe te shkatrojne--
  • 10:42 - 10:44
    mos harroni te leshoni raketat Scud
  • 10:44 - 10:46
    keto raketa toke-ajer
  • 10:46 - 10:48
    qe Irakianet po u'a leshonin Izraeliteve?
  • 10:48 - 10:50
    Misioni i dy skuadroneve
  • 10:50 - 10:53
    ishte te largonin te gjitha raketat e leshuara Scud.
  • 10:53 - 10:55
    Dhe keshtu ata misionet fluturan dite e nate,
  • 10:55 - 10:57
    dhe ata hudhen mijera bomba,
  • 10:57 - 11:00
    dhe ata ndezen mijera raketa
  • 11:00 - 11:03
    ne perpjekje te largojne kete kopan te vecante.
  • 11:03 - 11:05
    Dhe pasi perfundimit te luftes, ishte bere nje audit--
  • 11:05 - 11:07
    sic e bene ushtria gjithmone, forca ajrore gjithmone e bene--
  • 11:07 - 11:09
    dhe ata e pyten pytjen:
  • 11:09 - 11:11
    sa Scud faktikisht i kemi shkaterruar?
  • 11:11 - 11:13
    Ju e dini cila ishte pergjigja?
  • 11:13 - 11:15
    Zero, asnje edhe nje.
  • 11:15 - 11:17
    Tani pse eshte kjo?
  • 11:17 - 11:19
    Eshte pershkak se arme e tyre nuk ishin te sigurta?
  • 11:19 - 11:22
    O jo, ato ishin shume te sigurta.
  • 11:22 - 11:24
    Ata do te mund te shkaterronin kete gje te vogel ketu
  • 11:24 - 11:26
    nga 25.000 ft.
  • 11:26 - 11:30
    Qellimi ishte se ata nuk e dini ku ishin makinat e leshimit Scud.
  • 11:30 - 11:33
    Problemi me bomba dhe buçela
  • 11:33 - 11:35
    nuk eshte duke e futur bomben brenda buçeles,
  • 11:35 - 11:38
    eshte dituria se si te gjejme buçellen.
  • 11:38 - 11:40
    Ky gjithmone ka qene problem i veeshtire
  • 11:40 - 11:42
    kur vije tek beteja te luftrave.
  • 11:42 - 11:45
    Ose merre betejen ne Afganistan.
  • 11:45 - 11:47
    Cila eshte fima e armes
  • 11:47 - 11:49
    e luftes CIA ne veriperendim te Paksitanit?
  • 11:49 - 11:52
    Eshte njeri qe rri kot. Cka eshte njeriu qe rri kot?
  • 11:52 - 11:56
    Mire eshte sternipi i Norden Mark kmaikneri bombave 15.
  • 11:56 - 12:00
    Eshte kjo arma e saktesise shakteruese dhe precezitetit.
  • 12:00 - 12:02
    Dhe pergjate rrjedhes te gjashte mujorshit te fundit
  • 12:02 - 12:05
    ne veriperendim te Pakistanit,
  • 12:05 - 12:08
    CIA ka fluturruan me qindra raketa koti,
  • 12:08 - 12:10
    dhe ka perdorur keto gjera te kota
  • 12:10 - 12:12
    per te vrare 2.000
  • 12:12 - 12:16
    militantet te dyshuar te Pakistanit dhe Talibanit.
  • 12:16 - 12:19
    Tani cila eshte saktesisa e ketyre gjerave koti?
  • 12:19 - 12:21
    Mire eshte e jashtezakonshme.
  • 12:21 - 12:24
    Ne mendojme se ne jemi tanite sajte 95 perqind
  • 12:24 - 12:26
    kur vije puna tek sulmet e kota.
  • 12:26 - 12:29
    95 perqind e njerezve qe ne kemi vrare duhet te vrahen, a po?
  • 12:29 - 12:31
    Ky eshte njeri nder rekordet me te jashtezakonshme
  • 12:31 - 12:33
    ne historine e luftrave moderne.
  • 12:33 - 12:35
    Por a e dini cila eshte gjera kruciale>
  • 12:35 - 12:37
    Ne ate periudhe te njejte te sakte
  • 12:37 - 12:39
    qe ne ishim duke perdorur keto gjera koti
  • 12:39 - 12:41
    m saktesi shakterruese,
  • 12:41 - 12:44
    numri i sulmeve, te sulmeve vetvrases dhe sulmeve terroriste,
  • 12:44 - 12:46
    kunder forcave Amerikane ne Afganistan
  • 12:46 - 12:49
    eshte rritur dhejtefishite.
  • 12:49 - 12:51
    Pasi ne jemi bere me shume e me shume efikas
  • 12:51 - 12:53
    ne mbytjen e tyre,
  • 12:53 - 12:56
    ata u bene nervoz e me nervoz
  • 12:56 - 12:59
    dhe shume me shume te motivuar per te na vrare neve.
  • 12:59 - 13:02
    Une nuk ju kam pershkruar nje histori te sukseseshme
  • 13:02 - 13:04
    Une ju kam pershkruar
  • 13:04 - 13:06
    te kundertes se nje historie te sukseshme
  • 13:06 - 13:08
    Dhe ky eshte problemi
  • 13:08 - 13:10
    me pasionet tona me gjerat qe ne bejme.
  • 13:10 - 13:13
    Ne mendojme gjerat qe ne bejme mund te zgjidhin problemet tona,
  • 13:13 - 13:16
    por problemt tona jane shsume me shume komplekse se jo
  • 13:16 - 13:19
    Qellimi nuk eshte siguria e bombave qe ju keni,
  • 13:19 - 13:21
    eshte si i perdorni bombat qe i keni,
  • 13:21 - 13:23
    dhe me e rendesishmja,
  • 13:23 - 13:26
    nese ju duhet te perdorni bomba.
  • 13:27 - 13:29
    Eshte nje poshteshenim
  • 13:29 - 13:31
    ne storien Norden
  • 13:31 - 13:34
    te Carl Norden dhe maikinerise se tij te mrekullueshme.
  • 13:34 - 13:37
    Dhe kjo eshte, me 6 Gusht, 1945,
  • 13:37 - 13:40
    nje bombardues B-29 e quajti Enola Gay
  • 13:40 - 13:42
    fluturan mbi Japoni
  • 13:42 - 13:44
    dhe, duke perdorur nje makineri bombave Norden,
  • 13:44 - 13:47
    gjuajti nje paisje te madhe termonukleare
  • 13:47 - 13:50
    ne qytetin Hirmoshima.
  • 13:50 - 13:53
    Dhe pasi qe ishte tipike me makinerin Norden,
  • 13:53 - 13:56
    bomba faktikisht humbi objektivin nga 800 ft.
  • 13:56 - 13:59
    Por sigurisht, nuk kishte nevoje.
  • 13:59 - 14:01
    Dhe kjo ishte ironia me e madhe nga te gjitha
  • 14:01 - 14:04
    kur vije tek makineria Norden.
  • 14:04 - 14:08
    forcat ajrore 1.5bilion dollar te mainerise
  • 14:08 - 14:12
    ishe perdorur per te hedhur tre bilion dollaret e bombes,
  • 14:12 - 14:15
    te cilat nuk paten nevoje per makineri te bombave.
  • 14:15 - 14:17
    Perderisa, ne New York,
  • 14:17 - 14:19
    askush nuk i tregoi Carl Norden
  • 14:19 - 14:22
    qe makineria e tij ishte perdorur mbi Hiroshima.
  • 14:22 - 14:24
    Ai ishte nje Krishter i perkushtuar
  • 14:24 - 14:26
    Ai mendonte se kishte dizejnuar dicka
  • 14:26 - 14:29
    qe do te mund te zvogelonte vuajtjen ne lufte.
  • 14:29 - 14:32
    Ajo do t'ja thente zemren.
  • 14:32 - 14:39
    (Duartroktije)
Title:
Malcolm Gladwell: Tregimi i çuditshem i Norden per vendin e makinerise se bombave
Speaker:
Malcolm Gladwell
Description:

Mjeshtri i tregimit te historise Malcolm Gladwell tregon tregimin e Norden per vendin e makinerise se bombave, nje pjese e novacionit te teknologjise ne Luftes se dyte Boterore me nje rezulat te pa pritur.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
14:40
Ereblir Kadriu added a translation

Albanian subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.