Dưới con mắt của một người nhập cư trái phép - Erik Gomez - TEDxPSU

Erik, người đã vượt biên từ Mexico cùng với gia đình mình từ lúc 6 tuổi, sẽ cho chúng ta hiểu thêm về cuộc đời anh với tư cách là một người nhập cư trái phép theo đuổi Giấc mơ Mỹ. Qua câu chuyện của anh, chúng ta có thể nhìn nhận cuộc tranh luận dai dẳng xoay quanh vấn đề nhập cư dưới những góc nhìn hoàn toàn khác, và đồng thời cũng để lại cho chúng ta một số câu hỏi có thể khiến người xem thay đổi suy nghĩ cũng như cách mà mọi người vẫn nói về người nhập cư.

Bài diễn thuyết này được thực hiện tại một sự kiện TEDx, sử dụng cách thức thực hiện của TED nhưng được thực hiện độc lập bởi một tổ chức/cộng đồng tại địa phương. Để biết thêm chi tiết xin hãy vào link http://ted.com/tedx.

Những người dân Mỹ có một mối liên hệ
vô cùng phức tạp với việc nhập cư.

Phần lớn người Mỹ nhận ra rằng

Hoa Kỳ là một quốc gia được
thành lập nên bởi những người nhập cư,

và những người nhập cư ấy
thường được công nhận

là một trong những yếu tố đã khiến cho
đất nước đặc biệt này

được như ngày hôm nay.

Nhưng có người cho rằng Mỹ
không chỉ là một quốc gia đặc biệt;

mà nó là quốc gia vĩ đại nhất
trên thế giới này.

Song cũng chính những người mà những
câu chuyện về họ đã đi vào tiểu thuyết

trong hơn 150 năm qua ấy,
đã phải hứng chịu những lời phỉ báng.

Chúng ta không lạ gì với những quan điểm
như người nhập cư rất lười,

hay họ rất nguy hiểm,

họ đang đến đây để cướp đi việc làm
của những người dân Mỹ chăm chỉ,

làm nền kinh tế trở nên trì trệ
và mang theo nhiều dịch bệnh.

Nhưng những đánh giá tiêu cực ấy
chẳng có gì mới lạ hết

bởi chúng cũng chính là những câu từ

mà một vài người Mỹ đã dùng để nói
về vấn đề nhập cư và dân nhập cư

trong suốt 130 năm qua.

Khi mọi người nói về vấn đề nhập cư
dưới góc nhìn tiêu cực và ác ý như vậy,

sẽ hình thành nên một nỗi sợ
mà từ đó dễ dàng chuyển thành sự căm ghét.

Về vấn đề nhập cư, tôi tin
nỗi sợ trên phát sinh từ một suy nghĩ

rằng nếu có quá nhiều
người nhập cư đến đất nước này,

người Mỹ sẽ dần mất đi bản sắc của họ.

Và điều đó hoàn toàn có thể hiểu được.

Đó là một trong những động lực thúc đẩy

suy nghĩ "chỉ dùng tiếng Anh"
và mọi thứ liên quan

như tạo ra một nền văn hóa
và một quốc gia theo Thiên Chúa Giáo

Nhưng hiện Tiếng Anh đang được sử dụng,
và Đạo Thiên Chúa là tôn giáo phổ biến,

kể cả có chuyện gì đi nữa thì điều đó
cũng sẽ không thay đổi trong tương lai gần

vậy tại sao phải quá sợ hãi?

Tôi cho rằng nỗi sợ ấy xuất phát ngay
từ một thứ niềm tin

rằng Mỹ là quốc gia
vĩ đại nhất trên thế giới.

Nhưng nghĩ lại mà xem.

Đã bao nhiêu lần bạn được nghe

rằng đây là quốc gia
vĩ đại nhất trên thế giới

từ một người không có hộ chiếu,
và chưa bao giờ đến thăm một nước khác?

Kể cả Canada.

Thế nhưng cái suy nghĩ rằng
tất cả mọi người trên thế giới

đều muốn đến đất nước này để định cư
vẫn tồn tại trong tâm trí chúng ta.

Năm ngoái tôi có tình cờ xem được
một số cuộc thăm dò ý kiến của Gallup,

và phải thú thật rằng
chúng đã làm tôi vô cùng ngạc nhiên.

Có vẻ như Gallup đã tổ chức một cuộc
thăm dò hàng năm cho những người

hiện sống trên 150 quốc gia khác nhau,

hỏi xem họ có muốn rời khỏi

quốc gia họ đang sống để đến định cư
ở một quốc gia khác không.

Tôi có thể tưởng tượng được sự khó khăn

trong việc tìm ra chính xác có bao người
đang sống ở vùng có chiến tranh

mà muốn rời khỏi những nơi đó,

nhưng Gallup là một công ty đã
tuyển dụng được rất nhiều nhân tài,

nên tôi cho rằng những kết luận của họ
là tương đối chính xác.

Và đây là những gì họ tìm thấy.

Trong vòng ba năm trở lại đây,

13% trong tổng số 7.3 tỷ người đang sống
trên thế giới nói rằng

họ muốn vĩnh viễn rời đi

để được tái định cư
và sống ở một nơi khác.

Điều làm tôi thật sự sốc

là trong số hơn 650 triệu người

mong muốn được tái định cư đó

chỉ có 1/4 trong số họ thật sự đưa
Hoa Kỳ vào danh sách

điểm đến mong muốn của họ.

Tôi biết bạn đang nghĩ gì;
140 triệu người là một con số lớn,

và thật sự đúng là thế.

Nhưng đó không phải là toàn bộ thế giới
như nhiều người Mỹ vẫn nghĩ.

Ngoài ra, điều đó cũng không chắc chắn
rằng toàn bộ 140 triệu người đó

có điều kiện để đến đất nước này.

Tôi hiểu rằng những số liệu cũng như
những kết luận này vẫn còn nhiều hạn chế,

nhưng với tôi mà nói, chúng đã chỉ ra
một điều gì đó quan trọng hơn cả

và khiến tôi phải tự đặt ra
hai câu hỏi cho chính bản thân mình.

Câu hỏi đầu tiên là:

Việc bám vào cái suy nghĩ kia có
ý nghĩa gì đối với đất nước chúng ta?

Cách suy nghĩ và cách nói chuyện của ta
liệu sẽ thay đổi như thế nào

nếu chúng ta không bị ảnh hưởng
bởi cái ý nghĩ

rằng cả thế giới đang gào lên đòi được tới
và sinh sống lâu dài ở Mỹ?

Câu hỏi thứ hai là:

Các chính trị gia cùng những nhà làm luật
sẽ bàn luận như thế nào

về vấn đề nhập cư và người nhập cư

đặc biệt là trong năm nay
- khi mà cuộc bầu cử đang gần kề -

nếu chúng ta không có những suy nghĩ

thuần tuý chỉ dựa vào nỗi sợ
và sự thiếu hiểu biết kia?

Như đã đề cập từ trước, đây là một vấn đề
liên quan trực tiếp đến cá nhân tôi.

Năm sáu tuổi, tôi cùng với gia đình mình
vượt biên trái phép

và sống một cách bất hợp pháp tại đây
cho đến khi tôi lên 14.

Hãy tưởng tượng vào thời điểm đó,
bạn đến trường mỗi ngày;

và ngày lại ngày trôi qua,
dù bạn có làm gì,

và dù bạn có cố gắng đến mấy
để tập trung vào học,

bạn vẫn luôn có một ý nghĩ
như thế này trong đầu

và nó chính là,

"Mẹ mình sẽ ở nhà khi mình đi học về chứ?"

Vì mẹ bạn đang làm việc bất hợp pháp

ở một trong những trang trại trồng nấm
tại Kennett Square, Pennsylvania,

nơi mà những cuộc kiểm tra người nhập cư
diễn ra thường xuyên,

và mọi người thường bị trục xuất
ngay khi đang làm việc.

Và hãy tưởng tượng rằng lúc ấy,
bạn đến trường,

bạn được học trong môn Lịch sử nước Mỹ
về những điều tuyệt vời

mà những người di cư
đã mang đến cho quốc gia này

và tất cả những làn sóng nhập cư,

rằng họ đã được chào đón tại đây,
rồi cả về Nữ thần Tự do,

về vùng đất của sự giải phóng,
những thứ đại loại như vậy.

Nhưng khi bạn rời trường
và bạn liên tục được nhắc rằng

bạn không được chào đón ở đây;

rằng bạn phải quay lại đất nước của bạn,

và kể cả khi bạn học được ngôn ngữ
ở nơi này

thì bạn vẫn sẽ không được đón nhận
như một người Mỹ thực thụ.

Bạn có thể tưởng tượng

rằng khó khăn thế nào khi phải sống
ở một nơi như vậy suốt những ngày thơ ấu.

Suốt cả cuộc đời,
tôi đã phải nghe

những lời khinh thường,
dè bỉu những người nhập cư.

Và rất nhiều lần,

những bình luận đầy ác ý đó chĩa thẳng
về phía chúng tôi, những người Mexico.

Mới đây, ứng cử viên tổng thống
là ông Donald Trump

đã gọi chúng tôi là lũ trộm cướp,
hiếp dâm, và buôn thuốc phiện.

Và ông ta được phe ủng hộ
nhiệt liệt cổ vũ.

Một lần nữa, Donald Trump đề cập đến
những người nhập cư như tôi,

nhưng điều khiến tôi lo ngại nhất

là khi ông ta nói về
những người như cha mẹ tôi,

những người chăm chỉ nhất tôi từng biết,

và họ cũng là hai trong số những
người lương thiện nhất

mà tôi đã may mắn được gặp và
chịu ảnh hưởng trong suốt cuộc đời.

Tôi không thể không tự hỏi

liệu rằng những người ủng hộ
Donald Trump có còn ủng hộ ông ta

nếu họ không tin rằng
đây là quốc gia vĩ đại nhất trên thế giới?

Liệu Donald Trump có thể tiếp tục
đưa ra những lời như vậy

nếu mọi người thật sự hiểu hơn
về những người nhập cư?

Nếu những người Mỹ chúng ta có thế
gạt bỏ những tư tưởng đó ra khỏi đầu

rằng
"đây là quốc gia vĩ đại nhất thế giới",

và "tất cả mọi người
đều muốn đến đây sống",

liệu chúng ta có thể thay đổi được

cách chúng ta đang nghĩ
về những người nhập cư đến đây?

Và có một điều cuối cùng
mà tôi muốn nói ngày hôm nay.

Cũng như những người Mỹ
yêu Tổ quốc của họ,

những công dân khác tại các nước khác trên
thế giới cũng vậy; bao gồm cả Mexico.

tôi biết vài bạn có thể ngạc nhiên nhưng
chúng tôi yêu đất nước mình.

Mexico là một vùng đất đẹp đẽ,
với những con người tuyệt vời sinh sống.

Chúng tôi có một lịch sử lâu đời,
trước cả thời kỳ Tây Ban Nha đô hộ,

nhưng bạn sẽ không bao giờ nghe
được những điều đó ở đây.

Bạn sẽ chỉ nghe về
những kẻ buôn thuốc phiện

bạn chỉ biết về những vụ giết người
đang diễn ra,

và người ta nói
rằng Mexico không an toàn.

Nhưng bạn có biết người Mexico
biết gì về nước Mỹ không?

Tại Mexico, họ được nghe nói
về những vụ xả súng giết người hàng loạt

đang diễn ra trên đất nước này;

trong rạp chiếu phim, trường học,
thậm chí cả nhà thờ.

Ngoài ra Gallup còn
tiến hành một khảo sát,

mà qua đó cho phép họ đo được sự hạnh phúc
ở nhiều nước trên thế giới.

Cho đến năm 2014, họ đã tiến hành khảo sát
tại 140 quốc gia

và đưa ra Chỉ số Lạc quan
cho từng quốc gia đó.

Chỉ số này dựa trên việc người dân ở đó
có thường xuyên cười,

học tập, hoặc làm những điều khiến cho
cuộc sống của họ trở nên vui vẻ hơn.

Chỉ số cao nhất mà một quốc gia
nhận được là 89,

và thấp nhất là 47.

Chỉ số của Mexico là 76,
và của Hoa Kỳ là 79,

chỉ hơn 3 điểm so với Mexico.

Có lẽ nếu Chỉ số Lạc quan
của Hợp Chúng Quốc Hoa Kỳ

mà vượt hơn hẳn,

thi có lẽ ta sẽ thấy một làn sóng
đông đảo người Mexico

vội vã tràn đến đây và định cư vĩnh viễn.

Nhưng thực tế là chẳng mấy ai làm thế.

Và tương tự đối với
phần còn lại của thế giới,

chẳng có nhiều người
nhập cư làm điều đó đâu.

Tôi muốn tượng tượng ra chúng ta
có thể tạo ra một thế giới như thế nào

nếu chúng ta lưu tâm tất cả
những điều đó trong đầu.

Tôi sẽ nói điều này - Ông Trump đã rất
đúng khi nói rằng

Bây giờ là lúc
để làm nước Mỹ trở nên vĩ đại

Nhưng cách duy nhất để
có thể làm được điều đó

là phải thay đổi cách nhìn của chúng ta
về vấn đề nhập cư

chúng ta cần đón nhận những người nhập cư
hiện đang sống tại đây,

cũng như những người nhập cư
sẽ đến quốc gia này;

và ôm trọn sự đa dạng
và những nền văn hoá khác nhau

mà họ mang đến.

Cảm ơn các bạn rất nhiều.

(Vỗ tay)