< Return to Video

سیکاداکان: سوپا ماتەکەی ژێر پێت _ ڕۆز ئێڤیلێت

  • 0:07 - 0:10
    ئەگەر لە کەناری ڕۆژهەڵاتی ئەمریکا دەژیت،
  • 0:10 - 0:12
    ١٧ ساڵی ڕابردووی ژیانت بەسەر بردووە
  • 0:12 - 0:14
    بە پیاسە کردن و خواردن و خەوتن
  • 0:14 - 0:17
    بەسەر سوپایەکی ماتی مێروودا.
  • 0:17 - 0:19
    ئەوانە سیکاداکانن.
  • 0:19 - 0:20
    هەموو ١٧ ساڵێک،
  • 0:20 - 0:23
    بە بلیۆنان لە زەوی دێنە دەرەوە بۆ
    ئەنجامدانی ٣ شت:
  • 0:23 - 0:25
    توێژ فڕێدان، هاوەڵ گرتن، مردن.
  • 0:25 - 0:28
    ١٥، جۆری جیاوازی سیکادەکان لەوێ هەن
  • 0:28 - 0:30
    کاتێک لە زەوی دێنە دەرەوە کۆدەبنەوە.
  • 0:30 - 0:32
    هەندێکیان لە خوولی ١٣ ساڵی دان،
  • 0:32 - 0:34
    ئەوانیتر لە کاتی ١٧ ساڵیدان.
  • 0:34 - 0:37
    بەهەر جۆرێ، سیکاداکان زۆربەی
    ژیانیان لە ژێر زەوی بەسەر دەبەن.
  • 0:37 - 0:39
    شەبەتی ڕەگی ڕوەکەکان دەخۆنەوە.
  • 0:39 - 0:41
    کە کاتی هاتنە دەرەوەیان دێت،
  • 0:41 - 0:43
    پێگەیشتووەکان دەست دەکەن بە هەڵکۆڵینی
    ڕێگەکە بۆ سەرەوە
  • 0:43 - 0:44
    بۆ ڕووی دەرەوە،
  • 0:44 - 0:46
    بۆ شوێنێک کە چەند هەفتەیەک لەوێ دەژین.
  • 0:46 - 0:48
    لە ماوەی ئەم چەند هەفتەیەدا،
  • 0:48 - 0:50
    هەمووان دەزانن کە سیکاداکان دەگەنە جێ.
  • 0:50 - 0:51
    بە بلیۆنان لەوێ دەردەکەون.
  • 0:51 - 0:53
    دەنگیشیان بەرزە.
  • 0:53 - 0:55
    سیکادا نێرینەکان کۆ دەبنەوە بۆ
    بانگ کردنی مێینەکان،
  • 0:55 - 0:58
    دەنگی گۆرانی وتنە بە کۆمەڵەکانیان دەگاتە
    سەرووی سەد پلە
  • 0:58 - 1:00
    وەکوو مشاری زنجیر بەرزە.
  • 1:00 - 1:03
    لە ڕاستیدا، ئەگەر مشاری زنجیر یان مەکینەی
    چیمەن بڕ بەکاربهێنیت،
  • 1:03 - 1:05
    سیکادە نێرەکان بە کۆمەڵ بۆت دێن،
  • 1:05 - 1:07
    وابیر دەکەنەوە تۆ یەکێکی لەوان.
  • 1:07 - 1:09
    وەکوو زۆربەی شتەکانی تر لە سروشتدا،
  • 1:09 - 1:11
    سیکاداکان بەبێ سەرۆک نایەن.
  • 1:11 - 1:14
    ڕاوکەر و مشەخۆر
    دڵرەق و میهرەبان هەیە
  • 1:14 - 1:16
    کە لە پاڵ مێشە ویزەدارەکانەوە دێن.
  • 1:16 - 1:18
    قارچکی ماسۆسپۆرا بە نموونە وەربگرە.
  • 1:18 - 1:21
    ئەم قارچکە بچووکە سپیانە خۆیان بە ورگری
    سیکاداکەەوە دەنوسێنن و
  • 1:21 - 1:23
    مێرووەکە بەزیندوی دەخۆن،
  • 1:23 - 1:24
    لە پێش تۆوەکەوە بەجێی دێڵێت.
  • 1:24 - 1:26
    کاتێک ئەم تۆوانە دەردەپەڕن،
  • 1:26 - 1:28
    دەپڕژێنە دەرەوە لە سیکادا زیندوو ماوەکە،
  • 1:28 - 1:30
    مێشەکە دەکاتە خوێدانێکی مردووی فڕیو،
  • 1:30 - 1:33
    تۆوەکە بەسەر سیکادا گومان نەکەرەکانی
    دراوسێی دادەڕژێنێت.
  • 1:33 - 1:36
    کەچی ئێمە بە جوانییەکی تەواوی دەزانین
  • 1:36 - 1:38
    کاتێک سیکاداکان بەڕێ دەکەون و دەپووکێنەوە،
  • 1:38 - 1:40
    تا ئێستا نازانین بۆ.
  • 1:40 - 1:42
    هەندێ سودی مسۆگەریان هەیە
  • 1:42 - 1:45
    کە هەموو پۆلەکە بە تەواوی بێنەدەرەوە بە
    جارێک، بە دڵنیایەوە.
  • 1:45 - 1:47
    ژمارەیەکی گەورەی سیکادەکان بێنە دەرەوە
    لە زەری
  • 1:47 - 1:50
    ئەوە زۆر ناخۆشە بۆ ڕاوکەرەکان،
    بەتەواوی مسۆگەر کراوە
  • 1:50 - 1:53
    هەندێک لە مێرووەکان ڕزگاریان دەبێت و
    وەچە دەخەنەوە.
  • 1:53 - 1:55
    لەو کاتەوەی سیکاداکان هەموو ١٣ یان
    ١٧، ساڵێک دێنە دەرەوە
  • 1:55 - 1:58
    درێژتر لە ژیانی ڕاوکەرەکانیان،
  • 1:58 - 2:01
    ئەو ئاژەڵانەی دەیانخۆن پشتنابەستن بە
    بوونی ئەم مێروانە.
  • 2:01 - 2:03
    بەڵام بۆچی ١٣ یان ١٧ ساڵ،
  • 2:03 - 2:05
    لە جیاتی ١٦ یان ١٨ یان ١٢؟
  • 2:05 - 2:07
    باشە، ئەم بەشە کەس بە تەواوی نایزانێت.
  • 2:07 - 2:10
    دەشێ ژمارەکە بە ڕێکەوت ڕوو بدات،
  • 2:10 - 2:12
    یان لەوانێیە، سیکاداکان ژمارەی تاکیان
    خۆش بوێت.
  • 2:12 - 2:14
    لە کۆتایدا، سیکاداکان یەکتری دەناسن و
    بەهێواشی دەمرن،
  • 2:14 - 2:16
    دەنگیان لە مەوداکەدا ئاوا دەبێت.
  • 2:16 - 2:19
    ئەو جێیان هێشتون دەست بە خولەکە دەکەنەوە،
  • 2:19 - 2:22
    سیکادا بچووکەکان کون بۆ ژێر زەوی لێ دەدەن،
    لە ڕوەکەکانەوە خۆراک وەردەگرن،
  • 2:22 - 2:26
    چاوەڕێی نۆرەی خۆیانن
    بۆ تاریک کردنی ئاسمانەکان
  • 2:26 - 2:28
    لەگەڵ پڕکردنی هەوا بە گۆرانیەکانیان.
  • 2:28 - 2:29
    لە ١٧ ساڵدا ئامادە دەبن.
  • 2:29 - 2:31
    ئەی تۆ؟
Title:
سیکاداکان: سوپا ماتەکەی ژێر پێت _ ڕۆز ئێڤیلێت
Description:

View full lesson: http://ed.ted.com/lessons/cicadas-the-dormant-army-beneath-your-feet-rose-eveleth

هەموو ١٣ یان ١٧ ساڵێک، بە بلیۆنان سیکاداس لە زەوی دێنە دەرەوە بۆ توێژ فڕێدان، هاواڵ گرتن یان مردن. سیکادا پێگەیشتوەکان تەنیا بۆ چەند هەفتەیەک لە سەر زەوی دەژین، بەڵام تۆ ڕاویان دەنێی تا پشگوێیان بخەی _ ئەوان دەنگێکی زۆر بەرزیان هەیە! ڕۆز ئێڤیلیث هەموو ئەو شتانە ڕوون دەکاتەوە کە تۆ پێویستە بیانزانی دەربارەی ئەم مێروە دەنگدارانە، دانی پێ دادانێت کە ئێستاش هەندێک شت هەیە ئێمە لێی تێنەگەیشتوین.

وانەکە لە لایەن رۆزا ئێڤیلێت و کاری ئەنیمەیشن لە لایەن ئیلی ئینگینبێرگ ئاما دەکراوە.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
02:46

Kurdish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.