Is er leven voor de dood? Pierre Rabhi at TEDxParis 2011

Pierre Rabhi, een boer, filosoof, schrijver en Franse denker van Algerijnse origine is een van de pioniers van de biologische landbouw en de uitvinder van de "Oase Overal". Hij verdedigt een vorm van gematigde samenleving die meer respect toont voor mens en aarde, en die ontwikkeling van agrarische praktijken voor eenieder steunt.

Ik heb een tijdje nagedacht over wat ik zou vertellen.

Ik overdacht zeer interessante dingen

die me veel hebben opgeleverd.

Ik kan je geen foto's laten zien

dus ik nodig je gewoon uit om je
een uitgestrekte woestijn te verbeelden,

met zand en stenen.

Ik zou het een 'horizontale afgrond' willen noemen,

oneindig en stil

met in het midden van deze oneindigheid en stilte

een kleine groene vlek,

een kleine biotoop, een klein ecosysteem:
een oase.

In zo'n door de mens gemaakte oase,

in de droogste gebieden, ben ik geboren.

De stilte, de minaret, de vijf dagelijkse gebeden,

je zou kunnen zeggen dat deze plek
in het midden van de woestijn voor eeuwig is

sinds het begin van het leven.

Alles was goed.

Mijn vader was smid, dichter en muzikant.

Hij bekoorde de mensen met zijn muziek

en tegelijkertijd smeedde hij de hele dag metaal

en sloeg op het aambeeld.

Het aambeeld klinkt in de stad,
mensen komen erop af en praten.

Die stad werd gesticht in de 17e eeuw
door een Soefi-heilige

die geweldloosheid onderwees.

Hij begreep dat geweld alleen geweld veroorzaakt.

Daarna kwam er plotseling een grote omslag,

toen dat land een Franse kolonie werd.

Geologen of andere mensen

vonden er steenkool.

De vondst van steenkool veroorzaakte
een grote verschuiving naar moderniteit.

De hele bevolking veranderde
in betaalde werknemers,

mijnwerkers.
We haalden die donkere materie boven.

Ze bevond zich onder onze voeten
maar we hadden ze genegeerd.

Toen werd mijn eigen vader werkloos

omdat de mensen voor wie hij werkte
en gereedschap smeedde,

hem niet meer raadpleegden.

Hij moest zelf mijnwerker worden.

Het lied van het aambeeld verstomde.

Ik zag mijn vader,
die daarvoor heel gedistingeerd was,

elke avond bedekt met kolengruis thuiskomen.

Ik voelde het intens aan

als een soort vernedering voor hem,
door het lot.

Moderne tijden braken aan.

Omstreeks dezelfde tijd stierf mijn moeder.

Mijn vader vroeg zich af
wat de toekomst zou brengen, en besloot:

`De regels van het spel
zijn niet langer in onze handen.`

Hij vertrouwde mij toe aan de zorg van
een Frans echtpaar - een ingenieur en onderwijzeres -

die naar dit land gemigreerd waren
voor het werk in de mijnen.

Ik betrad als vijfjarige de moderne tijd,
zonder mijn moeder gekend te hebben.

Ik betrad deze moderniteit uiteindelijk,
waar ik ging,

ik sprong van traditie naar moderniteit

van islam naar christendom,

van vuur in het midden van de kamer
naar de tandenborstel, enz.

Ik zat tussen deze twee culturen.

Twee culturen met convergerende elementen

die niet erg samenkomen,

maar juist sterk uiteenlopen

in visie, gedrag en cultuur.

Ik verzoende mij ermee
en uiteindelijk verraste het me.

Op school was ik een gemiddelde leerling
om mijn ouders te behagen,

maar ik vroeg me af wat mijn ware identiteit was.

Wie ben ik?

Wat is goed?

De traditionele bevolking?
De moderne bevolking?

Dit conflict in mij deed mij vragen stellen

en natuurlijk, in plaats van briljant te zijn in chemie

en wiskunde en de rest,
bracht ik mijn tijd door

met filosofen.

Zij die, uiteindelijk,
diep nadenken over het lot,

en de betekenis van de mensheid.

De Algerijnse oorlog begon
en ik verliet Algerije.

Niet omwille van een keuze

maar gewoon omdat ik hier moest komen.

Op school leerde ik

dat mijn voorouders Galliërs waren.

Dat wordt onmiddellijk duidelijk
als je naar me kijkt,

tenzij ik de enige Galliër ben.

(Gelach)

Wat betekende dat?

Het betekende conditionering, assimilatie,

en integratie van iemand
in een ideologie.

Ik kwam aan in Parijs,
uitgesloten van beide culturen,

ik zocht een baan,

en ik realiseerde me dat ik geen diploma's had.

Misschien zou ik een goed essay kunnen schrijven over Socrates, waarvan ik hield,

maar mijn werkgever leek daarin niet zo geïnteresseerd.

Ik werd dus wat de Fransen een GW noemen,

"Gespecialiseerde Werknemer".

Vanwaar die naam?

Omdat hij gespecialiseerd is in niets.

En ik zit nota bene in het secundair onderwijs.

Ik bevond me in deze werk-microkosmos,

Omdat ik veel geschiedenisfilosofie,
antropologie enz. bestudeerde,

probeerde ik wijs te raken
uit dit systeem waar ik me in bevond.

Het beeld van een grote
piramide overheerste steeds,

met een paar belangrijke mensen
aan de top van de piramide,

en onbelangrijk mensen aan de onderkant.

Er is een hiërarchie: de CEO,

de algemene manager, de top-leidinggevenden,

de niet-zo-top-leidinggevenden,

en dan daal je af tot ons, de GW's,

die, om Fernand Reynaud te citeren,

niemand hebben om te pesten.

Wij waren de onderste laag.

(Applaus)

In deze overactieve baan,
waar ze werk hebben gegeven,

is werken een deugd, ze blijven herhalen
dat werken een deugd is.

De werkende man kiest er dus zelf voor
in dit sociale systeem.

En wat is dit bruisende binnen het systeem?

Het wordt gedreven door zij
die meer en meer moeten produceren,

en een goede werknemer moeten zijn,

en uiteindelijk verhogen ze het BNP

via dat bruisende,

maar zonder de gelijkheid die ik graag had gezien.

Destijds kondigde de moderniteit aan

dat vooruitgang op een of andere manier

de mensheid zou bevrijden.

Maar toen ik het pad van een menselijk wezen
in de moderniteit volgde,

vond ik een reeks van opsluitingen.

Terecht of onterecht, van kleuterschool tot universiteit worden we opgesloten

in wat wij Fransen een "bahut" noemen, een doos.

Iedereen werkt in dozen,

kleine dozen, grote dozen, enz.

Zelfs voor de grap zeggen we
"aller en boite" (uitgaan).

(Gelach)

Natuurlijk, je komt ergens met je auto,
"une caisse" (kist)

(Gelach)

En dan die laatste kist,
waar de ouderen in gelegd worden

(Applaus)

Zoek het maar uit terwijl je op de laatste kist wacht,

(Gelach)

Vandaar mijn vraag:

"Is er leven voor de dood?"

Als leven betekent dat je wordt
gevangen voor het leven,

tot het moment waarop het systeem
je uiteindelijk verwerpt,

de overgang voordat je verdwijnt.

Wat betekent dat dan?

Vervreemding.

Fundamentele vervreemding
van het menselijk bestaan.

Daarom, natuurlijk

zul je begrijpen dat ik daar
niet van gecharmeerd was.

Ik besloot dat ik

een andere tijd moest vinden,
een andere ruimte.

Dat wil zeggen, het heroveren van

de vrijheid om te doen
wat ik wil met mijn leven,

niet bepaald worden door een opgelegd systeem.

Ik keerde terug naar het platteland,

met mijn vrouw, in de zuidelijke Ardèche,

waar ik de landbouw leerde kennen

en waar we een locatie kozen,

alsof we niet beter wisten

We kozen een plaats met verarmde grond

hard, zonder water, zonder elektriciteit,

geen telefoon, helemaal niets.

De bank waar ik van wilde lenen vertelde me:

"Je bent gek om daar te gaan wonen."

Het was moeilijk voor mij om uit te leggen

dat een belangrijke reden voor onze keuze

de schoonheid van de locatie was,
niet alleen maar winst.

Het is de schoonheid die we niet wilden opgeven.

Nu de tweede fase: ik ben een boer,

en ik leerde over moderne landbouw,

waarbij natuurlijk kunstmest en
pesticiden worden gebruikt.

Je besteedt je tijd met doden en vervuilen.

Op hetzelfde moment stop je

chemische meststoffen in de bodem
die hem verslechteren

en die het grondwater vervuilen enz.

Deze logica volgen was uitgesloten.

Dat leidde me naar de biologische landbouw.

Vanaf dat moment begreep ik

dat je mocht verwachten
dat het land ons zou voeden

qua hoeveelheid en kwaliteit,
en op hetzelfde moment

de grondkwaliteit zou verbeteren.

En in een betere staat doorgeven
aan volgende generaties

beter dan daarvoor.

We waren een soort van genezing
aan het uitvoeren,

een daad van verantwoordelijkheid

voor dit leven.

Ze zeiden: "Je zult nooit slagen",

maar dat deden we wel.

Wij slaagden erin onze vijf kinderen op te voeden

tot muzikanten e.d.

We zijn niet in het slop beland,

we hervonden ons evenwicht.

We moeten in balans leven.

Als je te overdadig leeft,

vervreemd je.
Als we ons matigen,

brengt die matiging de dingen terug in proportie,

geeft het ons balans en daarmee levensvreugde

die natuurlijk nodig is voor onze basisbehoeften

en zelfs een zeer belangrijke marge laat

voor de bevordering van het mens-zijn

waarmee het leven niet alleen simpelweg

een leven van arbeid is, maar ook een tijd

waarin we voldoening vinden,

waar we de nodige ruimte hebben

om voor onszelf te zorgen, ons innerlijke zelf,

waar we vaardigheden ontwikkelen,

niet alleen zakelijke vaardigheden,

of vaardigheden gebaseerd op financiële waarde,

maar onszelf bevrijden van zoveel mogelijk overdaad,

om de vrijheid van persoonlijke ontwikkeling
terug te krijgen.

Daarmee bewijst biologische landbouw

haar vermogen om grond te regenereren,

ik ben uitgenodigd in Afrikaanse landen

waar ik biologische landbouw als alternatief aanreik

aan landbouwers die hebben geleden
onder rampzalige droogte,

die zich niet langer behoorlijk kunnen voeden.

Aangezien meststoffen erg duur zijn

en de bodem vervuilen, enz.

Ik introduceerde de biologische landbouw

en creëerde het eerste biologische landbouwtrainingscentrum.

Vandaag de dag zijn er 100.000 boeren
die deze methode

min of meer adequaat gebruiken.
We kunnen zeggen

dat er 100.000 boeren bewust zijn gemaakt
van het principe

dat verarmde grond best geregenereerd

en vruchtbaar gemaakt kan worden,
en op hetzelfde moment

op een betere manier in je voedselbehoeften
kan voorzien,

omdat dit de basisvoorziening is,
waarzonder niets anders kan bestaan.

Het werkt, en ook het idee

dat reflectie over ecologie
een bepaalde dimensie vereist.

Inderdaad, uiterlijk 2002,

riepen sommige vrienden me op kandidaat te worden
voor de presidentsverkiezingen.

Je had er dus bijna een Obama bij gehad

(Gelach)

maar het was niet mijn bedoeling
om in de politiek te gaan

in de klassieke zin,
zelfs niet als ik dit scenario zou volgen.

Mijn boodschap is
dat er een absolute noodzaak is

dat mens en natuur onze prioriteit is

en al het andere te laten vallen.

Het gaat vandaag de dag om mens en natuur.

Ik wil graag weten

of aliens, als ze ons zouden bekijken

en bestuderen, zouden concluderen:

ze zijn uitzonderlijk begaafd, maar niet intelligent.

Omdat uitzonderlijk begiftigd zijn met kennis

niet betekent dat de wereld op de
juiste manier georganiseerd is.

Ook de verschillen en het enorme onrecht,

dat 4/5 van de wereldbevolking

nauwelijks kan voorzien in zijn essentiële behoeften,

en het overige vijfde maar geld uitgeeft en feest,

na plundering van andermans grondgebied,
en dit ook blijft doen.

na plundering van andermans grondgebied,
en dit ook blijft doen.

Deze onrechtvaardigheid

en deze, hoe zal ik het zeggen,

deze ongelijkheid lijkt me het eerste alternatief

dat geregeld moet worden.

Als we dat niet doen,
zal de ondergeschiktheid van vrouwen,

Nee, vrouwen moeten niet ondergeschikt
worden gemaakt.

Zij moeten het element zijn dat mogelijk zal maken

dat het man-vrouwevenwicht aan onze samenleving

een andere gevoeligheid en balans gaat geven.

En tijdens mijn verkiezingscampagne zou ik natuurlijk

erg de behoefte aan onderwijs benadrukken,

de noodzaak om terug te keren
naar lokale economie,

niet onderworpen aan vervoer van levensmiddelen enz.

Ik heb weinig tijd om dit allemaal uit te leggen

ze maken deel uit van een aanpak
die steeds vaker wordt omarmd.

En tot slot, de grote vraag is

de uitspraak die ik leende van Dostojevski:

"Schoonheid zal de wereld redden."

of "Schoonheid kan de wereld redden."

Ik weet het niet precies meer.

Ik heb veel nagedacht over dit idee van schoonheid
dat de wereld redt.

Ik dacht:

we hebben veel muziek, veel schilderkunst,
veel bijzondere monumenten,

maar gaat dit de wereld redden? Nee.

Dus de vraag is: welke schoonheid kan de wereld redden?

Ze zit in ons.

De schoonheid die de wereld redden zal,
is vrijgevigheid, delen en mededogen

Al deze waarden die we ouderwets vinden.

En waartoe leiden ze?

Tot een enorme kracht,
de kracht van de liefde.

Zonder liefde werkt het niet.

Het andere element dat hiertoe leidt,

alternatieven, oké,

maar ik vertel dat
biologisch eten, water hergebruiken,

zonneverwarming gebruiken

en het exploiteren van je medemens niet onverenigbaar zijn.

(Gelach en applaus)

We moeten oppassen niet te verdwalen

in vervangingen voor iets dat we verwerpen

en niet vergeten dat de eerste vervanging

uit menselijkheid moet worden gedaan,

oftewel de visie die wij hebben van het leven.

Als we geen visie voor onszelf smeden,

zullen we uiteindelijk verdwijnen.

Tot slot

heb ik me veel afgevraagd over:

"Wat is het doel van de mens op aarde?"

Wij hebben helaas een visie van een prachtige planeet,

we nemen die niet waar als
een buitengewoon geschenk van het lot.

Het is immers zeer klein,
verloren in een enorme Sterrenwoestijn.

We behandelen het

als een bron die we kunnen plunderen

tot de allerlaatste vis, tot de allerlaatste boom, enz.

Dit is het radicale en diepe gebrek aan intelligentie

als we die visie niet herzien en wijzigen.

Tot slot zal ik u een anekdote vertellen
om te illustreren wat ik bedoel.

Ik zie dat mijn tijd nu op nul staat.

(Gelach)

Nu moet ik --

(Applaus)

Ik ga er een beetje overheen,

heb een klein beetje meer nodig om af te ronden.

Biologische landbouw is een reële mogelijkheid gebleken

waarbij we een beetje therapeut voor de aarde worden,

waar wij voor haar zorgen.

Wij voeden haar, dat is wat we moeten ontwikkelen.

Ik vertel een een anekdote,

ik maakte het mee in de Ardèche, want we hadden een boerderij,

onze kudde schapen, enz.

We hadden ons beetje vrijheid,

gebaseerd op daden die iets voor ons betekenden,

die ons een hoop geluk brachten,

maar wel gebaseerd op het principe van soberheid.

Het principe van soberheid en matiging

bevrijdt je meteen.

Omdat het probleem van de menselijke samenleving is

dat wat essentieel is nog niet opgelost is

en wat overbodig is geen limiet heeft.

Omdat het overbodige zelf geen limiet heeft,

bevinden we ons in een exponentieel groeiende economie

die zichzelf geen limiet oplegt, zozeer dat

natuurlijk, ik in mijn verkiezingscampagne

godslastering beging: ik sprak over krimp.

Wat ik bedoelde

was niet achteruitgang,

ik bedoelde een beschaving van matiging.

Omdat we vandaag een geweldig leven leiden,

met geweldige dingen die we hadden verkregen.

Ik somde ze al op.

Maar met welk doel?

Vanuit welke zienswijze krijgen we die voordelen?

Zeker als we niet kiezen

voor een beschaving van matiging,

Als we onze samenleving niet veranderen door mensen te veranderen.

Als we niet kiezen voor de onschatbare waarde van het leven,

zo kostbaar en onbetaalbaar.

Als je er een prijskaartje opplakt, ontheilig je het.

Als je bekijkt wat we globaal gezien doen op deze geweldige planeet

kunnen we zeker concluderen
dat onze soort een ongeluk is.

(Applaus)