Πολεμώντας τη διαφθορά | Νίκος Πασσάς | TEDxAcademy

Ο Νίκος Πασσάς μιλάει για τη μάχη κατά της διαφθοράς στην εκδήλωση TEDx στην Αθήνα, το 2015.

Ο Νίκος Πασσάς είναι είναι καθηγητής Εγκληματολογίας και Ποινικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Northeastern, αρχισυντάκτης στην εφημερίδα «Έγκλημα, Νόμος και Κοινωνική Αλλαγή» και επίτιμος αναπληρωτής καθηγητής στη Νομική Σχολή στο Πανεπιστήμιο Queensland.

Έχει δημοσιεύσει περισσότερα από 160 άρθρα, ενότητες βιβλίων, διπλωματικές και βιβλία σε 13 γλώσσες. Διατέλεσε επικεφαλής του Αμερικανικού Συλλόγου Εγκληματολογίας Διεθνούς Τμήματος και
διαμεσολαβητής Διεθνών Λογιστικών Προτύπων για τα Ηνωμένα Έθνη. Υπηρέτησε επίσης και στο διοικητικό συμβούλιο του Συλλόγου Εγκληματολογίας.

Αυτή η ομιλία δόθηκε σε μια εκδήλωση TEDx, χρησιμοποιώντας τη μορφή των συνεδρίων TED αλλά με ανεξάρτητη παραγωγή από μια τοπική κοινότητα. Μάθετε περισσότερα στο http://ted.com/tedx

Είμαι δικηγόρος και εγκληματολόγος.

Μελετώ το οικονομικό έγκλημα
και τη διαφθορά ανά τον κόσμο.

Πονάει η καρδιά μου
όταν μελετώ την Ελλάδα,

παρά το ότι έχουν περάσει 35 χρόνια
από τότε που έφυγα.

Η συμβατική ιστορία
για την Ελληνική Κρίση και το χρέος

είναι πως οφείλεται στην εσωτερική
διαφθορά, της φοροδιαφυγή,

και την ελληνική ιδιοσυγκρασία
του αργόσχολου

και ότι ο καθένας κοιτάει τον εαυτό του.

Πελατειακές σχέσεις,

και γι' αυτό μην περιμένετε
να αλλάξουν πολλά σύντομα.

Όντως, υπάρχει διαφθορά στην Ελλάδα

αλλά όχι μόνο στο εσωτερικό της.

Εγώ βλέπω τα πράγματα λίγο διαφορετικά

και πρέπει να λάβουμε υπόψη
και ένα σωρό άλλα πράγματα.

Πρέπει να δούμε πώς προέκυψε το χρέος,

ποιος συνέβαλε ώστε να προκύψει,

πώς το χρέος
δεν ήταν εμφανές στην κοινή θέα,

τι είδους λύσεις εφαρμόστηκαν,

και τι συνέβαλε σε αυτές,

αν μπορούν να θεωρηθούν λύσεις.

Τελικά έλαβε βοήθεια η Ελλάδα

ή κάποιος άλλος επωφελήθηκε;

Όσο περισσότερο το αναλύουμε,

θα σκεφτούμε διάφορες ιδέες και λύσεις,

επειδή υπάρχει ελπίδα

και είναι χρέος μας
να επιδιώξουμε την αλλαγή.

Είναι εφικτό και πρέπει
να ξεπεράσουμε την ηττοπάθεια

και θα σας δείξω γιατί και πώς.

Ξεκινώντας με τη διαφθορά στην Ελλάδα.

Διαφθορά είναι η κατάχρηση της ιδιωτικής
και της δημόσιας εξουσίας και αρχής

για προσωπικό όφελος.

Έχουμε πολλά γνωστά σχετικά παραδείγματα:

Τα φακελάκια, που δίνουμε σε κάποιον

για να γίνει η δουλειά μας γρηγορότερα.

Τα γρηγορόσημα, που δίνουμε
στο νοσοκομείο για περίθαλψη,

για να εκτελωνίσουμε γρηγορότερα.

Όλα αυτά είναι ευρέως διαδεδομένα

και πλέον η κοινωνία τα έχει αφομοιώσει
και τα εφαρμόζει ασυναίσθητα,

έτσι δεν μπορεί να διακρίνει
πως είναι λάθος,

ειδικά όταν ο μισθός του γιατρού
ή άλλων υπαλλήλων

δεν καλύπτουν το κόστος βιωσιμότητας.

Έπειτα, έχουμε και άλλες μορφές διαφθοράς
αρκετά σοβαρότερες:

Δωροδοκίες από εθνικές και ξένες εταιρείες

που δωροδοκούν ντόπιους πολιτικούς,

ασκείται ολιγαρχικός έλεγχος
στη βιομηχανία μας,

στον αθλητισμό, τα ΜΜΕ,
την πολιτική οικονομία και πάει λέγοντας.

Έχουμε φοροδιαφυγή,

είναι προβληματικός ο ιδιωτικός τομέας,

ακόμα και οι ποδοσφαιρικοί αγώνες
είναι στημένοι.

Πολύ γενικευμένο αλλά εύκολα βλέπει κανείς
ότι έτσι είναι τα πράγματα.

Η λίμνη Κωπαΐδα αποξηράνθηκε
στα μέσα της δεκαετίας του '50

και το 2010 υπήρχε ακόμα υπηρεσία

με πολλούς υπαλλήλους,

που προκηρύσσει
νέες θέσεις εργασίας κάθε χρόνο,

με πρόεδρο που είχε και μόνιμο σοφέρ.

Αυτό ήταν το 2010, οπότε,
η συνολική εικόνα είναι

πως έχουμε πρόβλημα
υπεραναπτυγμένης διαχείρισης,

πελατειακές σχέσεις, πλήθος περιοριστικών
νόμων, ανεπάρκειας.

Ολιγαρχικός ζυγός.

Και αυτό οδήγησε σε αυτή
τη διαδεδομένη νοοτροπία της ανοχής,

ειδικά όταν η διαφθορά επιλύει
πρακτικά προβλήματα της καθημερινότητας.

Αυτό οδηγεί σε μείωση των εσόδων

και σε έλλειψη εμπιστοσύνης
στον κυβερνητικό και επιχειρηματικό τομέα.

Αρκεί όμως μόνο αυτό;

Αυτό εξηγεί την κρίση;

Όπως καταλαβαίνετε,
δεν είναι αυτό το θέμα.

Οι σπάταλοι Έλληνες δεν ξόδεψαν χρήμα,

για την ακρίβεια ξόδεψαν λιγότερα
απ' ό,τι τα άλλα Ευρωπαϊκά μέλη.

Μόνο σε έναν τομέα κάναμε σπατάλες.

Τον στρατιωτικό.

Χρεοκοπήσαμε κατά 40 δισεκατομμύρια ευρώ

το μεσοδιάστημα από το 1995 μέχρι το 2009,

μέσα στα έξοδα αυτά ήταν
και η αγορά υποβρυχίων από τη Γερμανία.

Τι τα χρειαζόμαστε τα υποβρύχια, όμως,

αφού η Ελλάδα είχε ήδη βυθιστεί.

(Γέλια)

Κοιτάξτε πώς μεγάλωσε το χρέος από το 1981

μέχρι τη στιγμή που έσκασε η φούσκα.

Και αυτό δεν έγινε από ελληνικές τράπεζες,

οι οποίες είχαν ήδη μεγάλο χρέος
από το ξεκίνημά τους,

αλλά σταδιακά, από ξένες τράπεζες,

ειδικά οι γαλλικές και οι γερμανικές
τράπεζες που μπήκαν στο παιχνίδι

και αυτή η προσθήκη μεγάλωσε το χρέος

από τα μέσα του '90 έως το 2010.

Μετά, η Ελλάδα δεν πληρούσε
τις προϋποθέσεις να μπει στο Ευρώ

και γι' αυτό έπρεπε να τις επινοήσουν,

έπρεπε να μαγειρέψουν την ένταξή της,

με τη βοήθεια ενός αμερικανικού
οικονομικού ινστιτούτου

που εφάρμοσε νόμους τους οποίους
ενέκρινε η Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία.

Έγινε νόμιμα!

Αυτές οι πρακτικές ακολουθούν
το γράμμα του νόμου,

αλλά όταν βλέπουμε τις συνέπειες,
είναι χειρότερες από έγκλημα.

Σε αυτές τις έννομες
αλλά απαίσιες διαδικασίες αναφέρομαι.

Και μετά, αναγνωρίστηκε η κρίση,
και ήρθε το ΔΝΤ

και ήρθαν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί
να μας θεραπεύσουν,

παρότι το ΔΝΤ ήξερε πολύ καλά,
από την αρχή,

πως το ελληνικό χρέος δεν ήταν βιώσιμο.

Το επέβαλαν παραβιάζοντας
τους δικούς τους κανόνες,

επειδή δεν μπορούν να συμμετάσχουν
σε κάτι μη βιώσιμο,

εφάρμοσαν και τα μέτρα λιτότητας

τα οποία επέφεραν σημαντικά
ποσοστά ανεργίας,

περικοπές σε δημόσιες υπηρεσίες,
στην υγεία και πάει λέγοντας.

Το κεφάλαιο εγκατέλειψε την Ελλάδα,

οι ξένοι επενδυτές δεν μας επέλεξαν,

η φτώχεια και ανισότητα αυξήθηκε,

κατάθλιψη, χρήση ναρκωτικών,
αυτοκτονίες, όλα αυξήθηκαν.

Δείτε μόνο τα γεγονότα.

Όλα αυτά είναι τα έξοδα της κυβέρνησης,

έτσι ήρθε η παρακμή.

Εδώ η ανεργία ξεπερνά το 25%.

Ειδικά για τους νέους κάτω των 25,
η ανεργία ξεπερνά το 60%.

Όλες οι οικονομικές τάξεις βλέπουν
το εισόδημα τους να πέφτει κατακόρυφα.

Η φτώχεια εκτινάσσεται στα ύψη.

Οι άνθρωποι που κινδυνεύουν,
ειδικά τα παιδιά κάτω των έξι ετών,

και οι νέοι κάτω των δεκαέξι ετών,
βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας,

το 49% από αυτούς.

Η ανισότητα ακμάζει,

Τα έξοδα για
στον τομέα της υγεία μειώνονται,

οι δείκτες του HIV υψώνονται,

οι αυτοκτονίες αυξήθηκαν

και δείτε τι κάνει η οικονομία:

πέφτει κατακόρυφα κατά 25%.

Ποιος βγαίνει κερδισμένος από αυτό;

Φυσικά, οι άνθρωποι
έφυγαν να βρουν δουλειά στην Αυστραλία,

την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Αλλά στην πραγματικότητα,
ποιος βγήκε κερδισμένος από αυτό;

Το Ευρώ ήταν ασφαλές για λίγο,

οι τράπεζες ήταν εξασφαλισμένες,

και μια γερμανική έρευνα έδειξε
πως το δημόσιο απόθεμα της Γερμανίας

επωφελήθηκε από την ελληνική κρίση
κατά 100 δισεκατομμύρια ευρώ.

επειδή το κόστος δανεισμού
κατέβηκε εξίσου.

Άρα, αν η Ελλάδαα αδυνατούσε πλήρως
να αποπληρώσει τα χρέη,

η Γερμανία θα έχανε μόνο 90 ευρώ,

που σημαίνει πως θα ευνοούταν
κατά 10 δισεκατομμύρια ευρώ, τουλάχιστον.

Αυτή είναι όμως η σωτηρία της Ελλάδας;

Αλήθεια;

Και ένας Γερμανός πρωθυπουργός είπε:

«Κάποια κράτη προφανώς νομίζουν
πως δεν φέρουν ευθύνη

και δεν έχουν καμία υποχρέωση

να συνεισφέρουν στη συλλογική αντιμετώπιση
της επίκαιρης μεγάλης πρόκλησης».

Αλλά δεν αναφερόταν στην ελληνική κρίση,

αναφερόταν στη μεταναστευτική,

σχετικά με την οποία,

ο κανονισμός της ΕΕ έγινε λίγο ελαστικός,

λόγω των χιλιάδων εκατοντάδων μεταναστών.

Όμως δεν υπήρχε ευελιξία
στην εφαρμογή των κανόνων της ΕΕ

στους εκατομμύρια Έλληνες
που υπέφεραν από αυτά.

Έτσι έρχομαι σε εσάς,

όταν τα αποτελέσματα
από την εφαρμογή νόμων

φέρνουν τόση δυστυχία,

αυτοί οι νόμοι πρέπει να αλλάξουν.

Με το να επιμένουμε
να εφαρμόζουμε τους ίδιους κανόνες,

τα ίδια νομοσχέδια, τα ίδια βήματα,

που στην πραγματικότητα
επιφέρουν τα αντίθετα αποτελέσματα

από αυτά που προορίζονταν να φέρουν,

αυτό αποτελεί δογματικό
κανονιστικό συντηρητισμό.

Που δεν είναι μέσα στις κεντρικές αξίες
του Ευρωπαϊκού σχεδίου.

Έχουμε τοξικά δάνεια,
τοξικά φάρμακα, τοξική βιομηχανία,

τοξικά ντιζελοκίνητα αμάξια,
τοξικά σχόλια στον Τύπο,

τοξική πολιτική
και επιχειρηματική νοοτροπία.

Επομένως, χρειαζόμαστε
μια γενική αποτοξίνωση.

Πρέπει να αναθεωρήσουμε την Ελλάδα,
εσωτερικά και εξωτερικά.

Όσο το κάνουμε αυτό,
πρέπει να λάβουμε υπόψη τις παραμέτρους.

Τι πρόβλημα έχει αυτό το αμάξι;

Πολλοί επιβάτες πάνω
σε ένα κακοσυντηρημένο αμάξι.

Ο κώδικας του ΚΟΚ το απαγορεύει αυτό.

Παραβιάζει κανόνες ασφαλείας,
δεν το αντέχει το αμάξι, αλλά δείτε αυτό.

Αυτοί οι επιβάτες έρχονται από ένα χωριό
που το μαστίζει η ανεργία,

δεν υπάρχουν μέσα μαζικής μετακίνησης,

δεν υπάρχει άλλος τρόπος
να πάνε από το σπίτι στη δουλειά τους,

και να έχουν φαγητό να φάνε.

Χωρίς εισιτήριο,

το αυτοκίνητο δεν κατάσχεται,

όχι επειδή ο τροχονόμος είναι πουλημένος,

είναι γιατί έχει κατανόηση.

Δείχνει συμπόνοια.

Με τον ίδιο τρόπο

που ούτε εσείς μπορείτε να πολεμήσετε
τη διαφθορά με άδειο στομάχι.

Αδύνατον να πολεμήσετε τη διαφθορά

όταν οι μισθοί είναι
κάτω από το όριο της φτώχειας

και οι άνθρωποι κοιτούν
αριστερά και δεξιά για λύσεις.

Πρέπει να βάλετε προτεραιότητες,

πρέπει να δείτε τι θα κάνετε στην αρχή,
και τι θα κάνετε μετά,

ενώ, ταυτόχρονα,
πρέπει να φτιάξετε την οικονομία σας.

Η Ελλάδα δεν είναι μόνη
στον πόλεμο κατά της διαφθοράς,

αλλά παντού στον κόσμο αποτυγχάνουμε.

Και τα στοιχεία που το αποδεικνύουν
είναι διάσπαρτα παντού.

Ο κόσμος κυνηγά
τους πολιτικούς αντίπαλους,

αντί για ισάξια εφαρμογή
του νόμου προς όλους.

Υψηλά ιστάμενα πρόσωπα μένουν ατιμώρητα

και το ίδιο γίνεται και στα κατώτερα
στρώματα της ιεραρχίας.

Όσα μέτρα και αν λάβαμε, απογοητευτήκαμε.

Έχουμε μεγάλη γραφειοκρατία,
μεγαλύτερη πολυπλοκότητα στους νόμους,

πρωτόκολλα αντί για περιεχόμενο
και ρεαλιστικούς στόχους,

επειδή έχουμε τους κανόνες
και τις διαδικασίες στο σωστό μέρος

και έχουμε νέα κίνητρα,

ευκαιρίες και κίνητρα
να συμμετάσχουν στη διαφθορά.

Αυτές είναι Παγκόσμιες Τράπεζες,

μετρητές διακυβέρνησης
για ολόκληρο τον κόσμο.

Και βλέπετε τη διαφθορά κάτω δεξιά.

Κοιτάζετε το κόστος ασθενείας του ασθενή,

όμως αυτός ο ασθενής είναι νεκρός.

Γιατί;

Καμία πολιτική θέληση,
καμία αναζήτηση ευθυνών,

η κοινωνία, ως επί το πλείστον,
δεν συμμετάσχει,

υπάρχουν λύσεις από την κορυφή,
ή από το εξωτερικό.

Την ίδια «λύση» για όλα, πολλοί νόμοι,

καμία στρατηγική προσέγγιση,

τι κάνουμε πρώτα, τι κάνουμε μετά,

και ποιος θα αναλάβει τι.

Απλώς διαιρούμε τον τρόπο
που πολεμούμε τη διαφθορά

σε πολλούς παράγοντες,
που εμποδίζουν ο ένας τον άλλο,

και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα
δεν λαμβάνουν μέτρα

ώστε να προωθήσουν μια νοοτροπία
ακεραιότητας και ικανοτήτων στις κοινωνίες

ώστε να αναπτύξουν τις δεξιότητες
που χρειάζεται για να αλλάξουν τακτική.

Άρα, κάναμε μια τρύπα στο νερό
και σπαταλούμε τους πόρους μας,

ό,τι κάνουμε είναι μη βιώσιμο,

ενώ οι αλλαγές, όποτε τις επιχειρούμε,
και είναι, σε πολλούς χώρους,

χάνουν την βαρύτητά τους,
την αξιοπιστία και τη νομιμότητά τους.

Εδώ, στην Ελλάδα, υπάρχει πιθανότητα,
η ευκαιρία, αμέσως τώρα,

ώστε να δώσουμε το σωστό παράδειγμα
κάνοντας τα πράγματα σωστά και άριστα.

Αλλά υπάρχουν προκλήσεις.

Και υπάρχουν ανάγκες,

η Ελλάδα είναι όντως στην Εντατική.

Πλέον είναι πολυτέλεια
να σχεδιάζουμε το μέλλον,

ειδικά από τη στιγμή που η κυβέρνηση
κάνει μικροπρόθεσμη πολιτική.

Όμως πρέπει να αντιμετωπίσουμε
την ανθρωπιστική κρίση.

Πρέπει να λάβουμε μια ακριβή διάγνωση
του προβλήματος, περιεκτική διάγνωση,

δηλαδή όχι μόνο από την κυβέρνηση,
τα κόμματα, τον ιδιωτικό τομέα,

την κοινωνία των πολιτών, τα ΜΜΕ,
την ακαδημαϊκή κοινότητα,

αλλά όλοι πρέπει να συμμετάσχουν
στην εύρεση του προβλήματος

και να βρουν πιθανές λύσεις.

Χρειαζόμαστε τα καλύτερα μυαλά
για να εξυγιάνουμε τη χώρα.

Δεν θέλετε να σας χειρουργήσει
ένας πρωτοετής φοιτητής.

Θέλουμε σωστούς γιατρούς, έτσι;

Χρειαζόμαστε καλά σχέδια
και καλή υπεράσπιση

κατά των θεμελιακών ρυθμίσεων
που μας επιβάλουν οι ξένες αρχές

και για την αντίσταση που θα δεχτούμε
από το εσωτερικό της Ελλάδας.

Αλλά ακόμα και αν είχαμε
έναν πλούσιο κόσμο,

η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να τον χαρεί
και θα την έσπρωχναν στην απομόνωση

και θα την καταδίκαζαν ακόμα
και από το εσωτερικό της.

Η απομόνωση και η αδυναμία
είναι καλά αποτυπωμένη στην ταινία,

σε μια σκηνή της ταινίας:

«Ταξίδι στα Κύθηρα», του Αγγελόπουλου.

Πάμε να ρίξουμε μια ματιά.

(Τραγούδι από την ταινία:
«Ταξίδι στα Κύθηρα»)

(Χειροκρότημα)

Ας μην εγκαταλείψουμε την Ελλάδα
και τους αδύναμους στην αντάρα.

Μπορούμε και καλύτερα.

Και τα βήματα για να χτιστεί βαρύτητα και
αξιοπιστία είναι μπροστά στα μάτια μας.

Χρειαζόμαστε αυθεντική πολιτική θέληση
στην κορυφή,

στη διακυβέρνηση
και στις κυβερνητικές υπηρεσίες.

Πρέπει να βρούμε όλοι μαζί
τις σωστές προτεραιότητες και λύσεις,

όπως θα κάναμε και για τον ασθενή
που μόλις μπήκε στην Εντατική

που χρειάζεται ένα ασθενοφόρο,
τον οδηγό του ασθενοφόρου,

νοσοκόμες, γιατρούς,
χειρουργούς, αναισθησιολόγο.

Ο καθένας μας έχει διαφορετικό ρόλο,
στη φροντίδα του ασθενούς.

Είναι μια συλλογική δράση.

Μια πρόκληση για το πώς να φέρουμε
ανταγωνισμό, διαφάνεια,

και ανάληψη ευθυνών στα μέρη μας.

Κάποιο μακροπρόθεσμο σχεδιασμό.

Μικρές επιτυχίες
που θα μας οδηγήσουν στο επόμενο βήμα

και εκεί που θα θέλαμε να είμαστε
σε 5, 10, 20 χρόνια.

Απλούστερους νόμους, δυνατότερους
θεσμούς και ανοιχτή κυβέρνηση.

Υπάρχουν ήδη πολύ καλά
προγράμματα στην Ελλάδα,

όπως το «ΔΙΑΥΓΕΙΑ» και η «ΕΛ/ΛΑΚ»

και σας καλώ να τα υποστηρίξετε.

Συντονισμένη μάχη κατά της διαφθοράς

και τα ερευνητικά ινστιτούτα
να δημιουργήσουν την ικανότητα

και την πολιτιστική ακεραιότητα
που χρειαζόμαστε.

Πρέπει να αποδοθούν ευθύνες.

Όσοι βρίσκονται στο εδώλιο,
πρέπει να τιμωρηθούν,

αλλά πρέπει να δούμε και τη θετική πλευρά:

Πού έχουμε τα καλά παραδείγματα,
όπως αυτά που ανέφερα;

Πρέπει να δημιουργήσουμε
νησίδες ακεραιότητας.

Ελέγχουμε ό,τι κάνουμε,

αλλάζουμε στρατηγική στην πορεία,

και ναι, το μόνο πράγμα που αδυνατούν
να αποσπάσουν από την Ελλάδα, την ελπίδα.

Υπάρχει ελπίδα.

Υπάρχουν έμπρακτες απαντήσεις
και λύσεις σε πολλές χώρες.

Οι νησίδες ακεραιότητας που εντοπίζουμε
από τη Ρουμανία μέχρι την Κολομβία,

από την Ινδονησία μέχρι τις Φιλιππίνες,

από τη Νιγηρία μέχρι τη Βενεζουέλα.

Έτσι, μαζί μπορούμε να πάμε
από την πλήρη καταστροφή

στην αναγέννηση του ελληνικού πνεύματος.

Χρειαζόμαστε αλληλεγγύη,
βιώσιμες μεταρρυθμίσεις,

εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση
και τις επιχειρήσεις,

οικονομική ανάπτυξη και καλή διακυβέρνηση.

Η «ευνομία» είναι η λέξη.

Η ευνομία είναι ελληνική λέξη.

Ας την εφαρμόσουμε στην γενέτειρά της.

Ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)