Read Montague: Wiedza płynąca z 5 000 umysłów

Myszy, robaki i chomiki to nie jedyne zwierzęta, dzięki którym możemy badać mózg. Funkcjonalny magnetyczny rezonans jądrowy (fMRI) pozwala na zobrazowanie aktywności mózgowej żywych, podejmujących decyzje ludzi. Read Montague opowiada, jak technologia pomaga zrozumieć złożone interakcje międzyludzkie.

Wszyscy interesujemy się innymi ludźmi.

Wszyscy tworzymy z nimi relacje,

a oni wchodzą w nie

z różnych powodów.

Relacje dobre, złe,

irytujące i obojętne.

Ja skupię się na kluczowym
punkcie interakcji,

które zachodzą w związkach.

Za punkt wyjścia potraktowałem fakt,

że wszystkich interesują
interakcje z innymi.

Znacznie to wszystko uproszczę,

a to, co zostanie, wykorzystam
jako narzędzie badania naukowego,

żeby poznać wczesne etapy tego,

co dzieje się w mózgach dwóch osób

podczas interakcji.

Przedtem jednak opowiem,

jak to w ogóle możliwe.

Po pierwsze, za pomocą
dzisiejszych technologii

można bezpiecznie obserwować
działanie mózgu

bez igieł, promieniowania,

więc możemy badać etycznie
nie tylko osoby chore.

Można zarejestrować
działanie mózgu kolegów

podczas różnych zadań poznawczych,

używając funkcjonalnego magnetycznego
rezonansu jądrowego.

Pewnie o tym słyszeliście,

ale dam krótki wstęp.

W technologii MRI
za pomocą pól magnetycznych

i fal radiowych robią się zdjęcie mózgu,

kolana czy żołądka.

Są to nieruchome, szare zdjęcia.

W latach 90. odkryto,

że tych maszyn można używać inaczej.

Można nagrać przepływ krwi

w setkach tysięcy różnych miejsc w mózgu.

I co nam to daje?

Okazuje się, że zmiany aktywności
neuronów sprawiające,

że mózgowy software działa,

są związane ze zmianami przepływu krwi.

Rejestrując przepływ krwi,

otrzymujemy obraz aktywności mózgu.

Zrewolucjonizowało to nauki o poznaniu.

Każdy proces poznawczy: pamięć,

planowanie ruchu ciała,
myśli o teściowej,

złość, różne reakcje emocjonalne,

wszystko, co dzieje się w mózgu,

obrazuje się za pomocą funkcjonalnego
magnetycznego rezonansu jądrowego.

To nowa technologia
i brakuje jej wciąż dokładności,

ale 20 lat temu nie mieliśmy nic.

Nie można było robić takich badań
ani badać zdrowych.

Ta rewolucja zainspirowała
nowe doświadczenia.

Ta rewolucja zainspirowała
nowe doświadczenia.

Neurobiolodzy mają wiele
modeli badawczych,

robaki, gryzonie, muszki owocówki.

Nagle doszedł nowy - człowiek.

Obecnie można wykorzystać człowieka,

żeby zbadać, jak działa jego mózg.

Mamy już parę odpowiednich narzędzi.

Podam przykład doświadczenia

obejmującego ocenianie.

To dokładnie to, co myślicie.

Oceniając dwie firmy, chcemy wiedzieć,

która jest bardziej wartościowa.

Sedno mechanizmu szacowania
odkryto tysiące lat temu.

Jak porównać pomarańcze do szyby?

Nie da się.

Nie mają ze sobą nic wspólnego.

Zamiast tego porównujemy ich wartość

w jakiejś wybranej walucie.

Nasze umysły działają podobnie.

Zaczynamy odnajdywać,
które części mózgu

biorą udział w takim względnym ocenianiu.

Jeden z nich to system neurotransmiterów

zlokalizowanych w komórkach pnia mózgu,

rozprowadzający po całym mózgu dopaminę.

Nie będę wchodzić w szczegóły.

W tym procesie biorą też udział
inne układy,

ale to bardzo ważne odkrycie,

bo to właśnie te neurony
zanikają w chorobie Parkinsona,

i na nie właśnie wpływają
wszystkie używki.

i na nie właśnie wpływają
wszystkie używki.

Używki zmieniają ocenę świata

i spojrzenie na symbole

związane z samą używką,

którą zaczyna się
przedkładać ponad wszystko.

Neurony te biorą także udział

w przypisywaniu wartości
do pojęć abstrakcyjnych.

Oto kilka symboli,

którym przypisujemy wartość.

Mózg to centrum dowodzenia zachowaniem

częściowo rządzone dopaminą.

Dla jakiejś idei możemy zahamować
instynkt przetrwania.

Żaden inny gatunek tego nie potrafi.

W 1997 roku sekta Wrota Niebios
popełniła zbiorowe samobójstwo,

wierząc, że w warkoczu komety Hale'a-Boppa

czeka statek kosmiczny

mający ich zabrać do innego świata.
To była tragedia.

Ponad 2/3 z nich było po studiach.

Zaprzeczyli instynktowi przetrwania

z pomocą tych samych mechanizmów,

których używali do przetrwania.
Wymaga to ogromnej samokontroli.

W tej historii brakuje jednego elementu,

który jest tematem mojej prelekcji,

mianowicie innych ludzi.

Tych samych mechanizmów używamy,

kiedy oceniamy interakcje z innymi.

Ten sam układ dopaminowy
reguluje uzależnienie,

paraliżuje w chorobie Parkinsona,

bierze udział w powstawianiu psychoz,

w ocenianiu naszych interakcji z innymi

oraz w przypisywaniu wartości gestom

wykonywanym podczas interakcji.

Podam przykład.

Ta moc przetwarzania
danych jest tak ogromna,

że ledwo ją zauważamy.

Oto trzymiesięczna dziewczynka.

Nadal robi w pieluchy i nie umie liczyć.

Jest ze mną spokrewniona.

Nawet gdy zakryjemy jej jedno oko,

nadal wyczytamy coś w drugim.

W jednym widzę ciekawość,
w drugim zdumienie.

Ta para przeżywa coś razem.

Widać to nawet wtedy,
kiedy wytniemy część zdjęcia.

Widać to nawet wtedy,
kiedy wytniemy część zdjęcia.

Nadal rozumiemy,
że to wspólne doświadczenie.

Zrozumienie ułatwiają też
inne elementy zdjęcia,

ale wystarcza nam wyraz twarzy,

który wbrew pozorom niewiele
różnią się od zwyczajnego.

Tutaj mężczyzna wyraża uczucia.

On skierowany jest do nas.

Ona na niego,
wyraźnie darzy go miłością.

A tu inna para. (Śmiech)

Po lewej nie widzę wielkiej miłości. (Śmiech)

Można wyobrazić sobie, jak mówi siostrze:

"Na zdjęciu się uśmiechamy,

ale potem zabierzesz mi cukierki
i dasz mi w twarz". (Śmiech)

Zabije mnie, że to pokazałem.

Co to wszystko znaczy?

Że mamy ogromną moc przetwarzania danych,

wykorzystującą szlaki
dopaminergiczne sprawiające,

że walczymy o jedzenie czy seks.

Utrzymującą nas przy życiu,

dającą nagrodę i siłę przebicia.

Jak można na podstawie tego
zaaranżować interakcję

i przekształcić ją w doświadczenie?

Dzięki grom.

Grom gospodarczym, które pożyczyliśmy

z ekonomii eksperymentalnej i behawioralnej

i użyliśmy do własnych celów.

Oto gra ultimatum.

Czerwony dostaje 100 dolarów

i może podzielić się z niebieskim.
Jeśli chce zatrzymać 70, musi oddać 30.

Potem kontrola przechodzi
w ręce niebieskiego.

Jeśli zaakceptuje podział,
dostanie pieniądze,

a jeśli nie, oboje odejdą z niczym.

a jeśli nie, oboje odejdą z niczym.

Ekonomista przy takim wyborze stwierdzi,

że warto brać każdą ofertę wyższą niż 0.

Co robią ludzie?
Na podział 80-20 są obojętni.

Akceptują tak samo często jak odrzucają,

ponieważ są wściekli.

Wiedzą, że to niesprawiedliwa oferta.

W życiu otrzymujemy ją cały czas.

Te gry obrazują właśnie takie zjawiska.

Co ciekawe, każda z nich wymaga użycia

znacznej części mechanizmów poznawczych.

Należy opracować model drugiej osoby,

pamiętać, co się zrobiło.

W odpowiedniej chwili zadziałać
zgodnie z otrzymanymi sygnałami,

W odpowiedniej chwili zadziałać
zgodnie z otrzymanymi sygnałami,

a także, co ciekawe,

dokonać głębokiej analizy myśli.

Wyobrazić sobie,
czego oczekuje druga osoba.

Odpowiednimi sygnałami
zmienić jej obraz nas.

Jak na rozmowie o pracę.

Rozmówca ma o nas jakieś wyobrażenie,

a my staramy się je zmienić

na obraz, jaki chcemy zaprezentować.

Nawet nie zauważamy,
jak jesteśmy w tym dobrzy,

ale takie doświadczenia to udowadniają.

Ludzie są jak kanarki

w środowisku relacji społecznych.

Kanarków używano
jako biosensorów w kopalniach.

Gdy było zbyt dużo metanu, dwutlenku węgla,

albo za mało tlenu, kanarek dusił się,
a to ostrzegało ludzi.

Kanarek reagował wcześniej, niż ludzie,

dzięki temu powstawał sygnał,
że czas uciekać.

Nawet w tych reżyserowanych interakcjach,

w których chodzi rzekomo
tylko o matematykę

i uzyskanie najlepszej oferty,

w grę wchodzi wyczucie społeczne.

Uznaliśmy, że można to wykorzystać

i zbadaliśmy już około 5-6 tys. osób.

i zbadaliśmy już około 5-6 tys. osób.

By nazwać to próbką biologiczną
potrzebujemy jednak większych ilości.

By nazwać to próbką biologiczną
potrzebujemy jednak większych ilości.

Tak czy inaczej,

znaleźliśmy zależności,

przekształciliśmy je w matematyczne wzory

i wykorzystaliśmy, żeby lepiej zrozumieć
ludzkie interakcje.

Co z tego wynika?

Powstaje behawioralna miara.

Takie gry finansowe pozwalają
zbudować model "optymalnej rozgrywki".

Można to obliczyć w trakcie gry

i użyć, żeby zanalizować zachowanie.

Jakieś 7 lat temu w Huston w Teksasie

zebraliśmy zespół badaczy.

Obecnie pracuje w stanie Virginia i Londynie.

Stworzyliśmy program,
który łączy skanery fMRI internetowo.

Udało nam się nawet
z sześcioma maszynami,

ale opowiem o łączeniu dwóch.

Program synchronizuje maszyny

badające osoby biorące udział
w zaaranżowanych interakcjach,

a my podglądamy oba mózgi

na żywo, w działaniu.

Po raz pierwszy mamy więcej
niż średnie wyniki jednej osoby w czasie,

więcej niż dane z interakcji
człowieka z komputerem.

Obserwujemy interakcje dwóch osób.

Badamy sposób interakcji międzyludzkiej.

Dzięki zaangażowaniu
większej liczby badanych

poznajemy granice
zdolności poznawczych.

A co ważniejsze,

możemy też włączyć w badania
osoby z chorobami umysłowymi

lub wadami mózgu.

Udało nam się dokonać

kilku ważnych odkryć.

W tym jest przyszłość.

To nasz sposób na nową,

matematyczną definicję

chorób umysłowych.

Opisujemy je dzięki naszym badanym,

których używamy
niczym kanarków w kopalniach.

Wykorzystujemy fakt, że zdrowa osoba

w parze z kimś z depresją, ADHD

albo z zaburzeniem
ze spektrum autystycznego

zadziała jak biosensor.

Za pomocą programu komputerowego

możemy stworzyć
odpowiedni model takiej osoby.

To dopiero początki projektu.

Współpracujemy z kilkoma ośrodkami
na całym świecie.

Jedno z centrów jest w Roanoke w Virginii.

Jedno z centrów jest w Roanoke w Virginii.

Kolejne w Londynie.
Dochodzą następne.

Chcemy te dane kiedyś upublicznić.

Powszechne udostępnianie takich danych

to skomplikowana sprawa.

Nasze badania obejmują tylko ułamek tego,

co czyni z ludzi ciekawe istoty.

Niech zainteresowani tematem

zwrócą się do nas po oprogramowanie,

lub wskazówki, jak działać.

Ostatnia sprawa.

Przy badaniu zdolności poznawczych

byliśmy bardzo ograniczeni.

Nie było urządzeń
do równoległej obserwacji

aktywności dwóch mózgów.

Nawet bez innych ludzi w otoczeniu
jesteśmy bardzo towarzyscy.

Człowiek jest istotą społeczną,
nie samotnym umysłem

złożonym z funkcji,
które umożliwiałyby przeżycie

bez konieczności interakcji z innymi.

Nasze umysły zależą od innych,

wyrażają się w innych.

Nie znamy samych siebie

nim nie doświadczymy

interakcji z innymi osobami,

bliskimi, wrogami, obojętnymi.

Wychodząc z tego założenia,
tworzymy teraz narzędzie,

które pomoże zbadać,
co czyni nas ludźmi

i zbudować nowe rozumienie
chorób umysłowych.

Dziękuję. (Brawa)

(Brawa)