Return to Video

Orkidelerin cinsel aldatmacası - Anne Gaskett

  • 0:07 - 0:11
    Dünyanın en büyük orkidesi
    birkaç metre uzunluğundadır.
  • 0:11 - 0:14
    En küçüğü ise neredeyse görünmezdir.
  • 0:14 - 0:16
    Bazıları ağaçların üstünde çiçek açarken
  • 0:16 - 0:19
    diğerleri yerin altında yaşar.
  • 0:19 - 0:24
    Dünyada toplam 28.000 orkide türü var.
  • 0:24 - 0:29
    Neredeyse tüm kuşların, memelilerin
    ve sürügenlerin toplamı kadar.
  • 0:29 - 0:32
    Hayal edilebilecek tüm renklere,
  • 0:32 - 0:36
    şekillere ve desene bürünerek
    dünyanın her tarafında büyürler.
  • 0:36 - 0:40
    Bu ayrıntılı görüntünün ardında
    kurnaz bir amaç yatar.
  • 0:40 - 0:43
    Birçok orkide bazen böcekleri
  • 0:43 - 0:47
    onlarla seks yapmaları için kandırır.
  • 0:47 - 0:49
    Diğer çiçekler gibi birçok orkide,
  • 0:49 - 0:51
    polenlerini toplamaları
  • 0:51 - 0:54
    ve bitkiler arasında dağıtmaları için
    böceklere ihtiyaç duyar.
  • 0:54 - 0:56
    Fakat
  • 0:56 - 1:00
    polen taşıyıcıları tatlı nektarları ile
    cezbeden diğer çiçeklerin aksine
  • 1:00 - 1:04
    aldatma ustası orkideler
    bir böceğin eşi gibi davranmak,
  • 1:04 - 1:07
    çekici kokular salmak
  • 1:07 - 1:09
    ve diğer türlerin görünüşünü
    taklit etmek gibi
  • 1:09 - 1:13
    başka taktikler kullanır.
  • 1:13 - 1:17
    En şaşırtıcı metodlarından biri
    cinsel aldatmadır.
  • 1:17 - 1:20
    Bir dizi seksi şekil
    ve feromon yardımı ile
  • 1:20 - 1:24
    orkideler, böcekleri
    onlarla çiftleşmeleri için ikna eder.
  • 1:24 - 1:26
    Arı orkidesini ele alalım.
  • 1:26 - 1:31
    Taç yaprakları tıpkı bir arının
    kadifemsi vücuduna benzer.
  • 1:31 - 1:35
    Kılık değiştirme o kadar inandırıcıdır ki
    erkek arılar orkideye konar
  • 1:35 - 1:38
    ve onunla seks yapmaya çalışır,
  • 1:38 - 1:40
    giderken polenleri de götürürler.
  • 1:40 - 1:44
    Diğer orkideler çelişen renkler
    ve insanlara görünmezken
  • 1:44 - 1:48
    böceklerin dayanamadığı
    morötesi noktalar geliştirdi.
  • 1:48 - 1:52
    Yine bazıları böceklerin
    döllenme için tam olarak
  • 1:52 - 1:56
    pozisyon almasını sağlayan
    temassal aşk saplarına sahip.
  • 1:56 - 2:00
    Örneğin erkek bir eşek arısı
    çekiç orkidesine konduğunda
  • 2:00 - 2:05
    onun hevesli çiftleşme güdüsü
    çiçeğin içindeki eklemleri çevirir
  • 2:05 - 2:08
    ve vücudunu polene doğru zorlar.
  • 2:08 - 2:09
    Ziyaret ettiği bir sonraki çiçekte
  • 2:09 - 2:14
    aynı eklem onun polen kaplı vücudunu
    dişicik başına zorlayıp
  • 2:14 - 2:16
    döllemesini sağlar.
  • 2:16 - 2:19
    Bazı orkideler
    o kadar inandırıcı bir eş olurlar ki
  • 2:19 - 2:21
    böcekler üzerlerine boşalır
  • 2:21 - 2:24
    ve değerli spermlerini harcarlar.
  • 2:24 - 2:28
    Fakat cinsel aldatmacanın
    en önemli noktası kokudur.
  • 2:28 - 2:33
    Orkideler belli bir böcek türünün
    tıpatıp aynı kokusunu taklit edebilir.
  • 2:33 - 2:36
    Bunun mümkün olmasının sebebi
  • 2:36 - 2:41
    birçok böcek ve çiçek vücutlarını
    kurumaktan koruyan tabaka oluşturan
  • 2:41 - 2:45
    ve adı hidrokarbon olan
    basit organik bir bileşen üretir.
  • 2:45 - 2:49
    Bu tabakadaki bileşenlerin
    net karışımı türe özgüdür.
  • 2:49 - 2:53
    Koku böcekler eşlerini etkileyebilsin diye
    iki katına çıkabilir.
  • 2:53 - 2:56
    Seks feromonu olarak bilinir.
  • 2:56 - 2:58
    Binlerce yıl boyunca,
    rastlantısal bileşen karışımları
  • 2:58 - 3:02
    bazı orkide türlerine
    belli bir böcek türü olarak
  • 3:02 - 3:08
    tam aynı imza kokuyu verdi.
  • 3:08 - 3:12
    Bu uyumlu koku onlara
    kendi dişileri kılığındaki çiçeklere
  • 3:12 - 3:14
    defalarca konan
  • 3:14 - 3:17
    erkek polen taşıyıcıları
  • 3:17 - 3:19
    etkileme fırsatı verir.
  • 3:19 - 3:23
    Cinsel aldatmaca
    orkidelerin tek numarası değil.
  • 3:23 - 3:26
    En eski numaraları
    tatlı nektar olmadan
  • 3:26 - 3:29
    diğer nektar üreten çiçeklerin
    şekillerini
  • 3:29 - 3:31
    ve renklerini taklit etmek.
  • 3:31 - 3:36
    Bazı orkideler böceklerin yumurta
    bıraktığı yerleri taklit eder.
  • 3:36 - 3:40
    Bir tür sadece çürüyen etin rengine
    ve görüntüsüne sahip olmakla kalmayıp
  • 3:40 - 3:43
    çürüme kokusu da yayar.
  • 3:43 - 3:46
    Üzerine konan sinekler
    yumurtalarını bırakır
  • 3:46 - 3:48
    ve bilmeden çiçeği döller.
  • 3:48 - 3:52
    Diğer orkideler
  • 3:52 - 3:57
    bazı böceklerin yumurtalarını bıraktığı
    küf gibi görünür ve kokar.
  • 3:57 - 3:59
    Bütün bu tuhaf benzerlikler
    nereden geliyor?
  • 3:59 - 4:03
    Orkidelerdeki
    rastlantısal genetik mutasyonlar
  • 4:03 - 4:04
    koku ya da şekil gibi
  • 4:04 - 4:09
    tesadüfen bir böcek türünün ihtiyaçlarıyla
    eşleşen özelliklere sebep olabilir.
  • 4:09 - 4:14
    Böcek dünyasındaki çeşitlilik
  • 4:14 - 4:17
    bir orkidenin kendine has kitle
    bulma ihtimalini de arttırır.
  • 4:17 - 4:22
    Orkide kendini işine adamış
    polen toplayıcılarının yardımı ile
  • 4:22 - 4:26
    daha fazla tohum
    ve yavru üreterek başarılı bir şekilde
  • 4:26 - 4:28
    yalnız bir şekilde ürer
    ve yeni bir tür meydana gelir.
  • 4:28 - 4:33
    Fakat bazen yalnız tek tür böcek türüne
    bağımlılıklarından dolayı
  • 4:33 - 4:35
    orkideler hassastır
  • 4:35 - 4:38
    ve türleri kolay tükenir.
  • 4:38 - 4:39
    Fakat zamanla
  • 4:39 - 4:42
    ölmek yerine
    daha çok orkide türü oluştu.
  • 4:42 - 4:47
    Orkideler en çeşitli çiçek açan
    bazı bitki türlerinden biri.
  • 4:47 - 4:50
    O kadar canlı ve uhrevi şekilleri var ki
  • 4:50 - 4:54
    ara sıra insan algısını bile
    yanıltıyorlar.
  • 4:54 - 4:58
    Yaparaklarının içinde
    küçük dans eden insanlara,
  • 4:58 - 5:00
    maymun yüzüne,
    örümceklere
  • 5:00 - 5:03
    ve uçan kuşlara benzer şeyler görürüz.
Title:
Orkidelerin cinsel aldatmacası - Anne Gaskett
Speaker:
Anne Gaskett
Description:

Tüm ders için: https://ed.ted.com/lessons/the-sexual-deception-of-orchids-anne-gaskett

Dünyada toplam 28.000 orkide türü var. Hayal edilebilecek tüm renklere, şekillere ve desene bürünüyorlar. Bu ayrıntılı görüntünün ardında kurnaz bir amaç yatar. Birçok orkide bazen böcekleri onlarla seks yapmaları için kandırır. Bu taktikleri nasıl kullanıyorlar? Anne Gaskett orkidelerin böcekleri etkileme şekillerini anlatıyor.

Ders: Anne Gaskett
Yönetmen: Mette Ilene Holmriis
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:03
Cihan Ekmekçi approved Turkish subtitles for The sexual deception of orchids
Figen Ergürbüz accepted Turkish subtitles for The sexual deception of orchids
Figen Ergürbüz edited Turkish subtitles for The sexual deception of orchids
Figen Ergürbüz edited Turkish subtitles for The sexual deception of orchids
Figen Ergürbüz edited Turkish subtitles for The sexual deception of orchids
Beril Marhan edited Turkish subtitles for The sexual deception of orchids
Beril Marhan edited Turkish subtitles for The sexual deception of orchids

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.