1
00:00:06,760 --> 00:00:11,250
Dünyanın en büyük orkidesi
birkaç metre uzunluğundadır.

2
00:00:11,250 --> 00:00:14,119
En küçüğü ise neredeyse görünmezdir.

3
00:00:14,119 --> 00:00:16,329
Bazıları ağaçların üstünde çiçek açarken

4
00:00:16,329 --> 00:00:18,689
diğerleri yerin altında yaşar.

5
00:00:18,689 --> 00:00:24,049
Dünyada toplam 28.000 orkide türü var.

6
00:00:24,049 --> 00:00:29,459
Neredeyse tüm kuşların, memelilerin
ve sürügenlerin toplamı kadar.

7
00:00:29,459 --> 00:00:31,799
Hayal edilebilecek tüm renklere,

8
00:00:31,799 --> 00:00:35,969
şekillere ve desene bürünerek
dünyanın her tarafında büyürler.

9
00:00:35,969 --> 00:00:40,224
Bu ayrıntılı görüntünün ardında
kurnaz bir amaç yatar.

10
00:00:40,224 --> 00:00:42,942
Birçok orkide bazen böcekleri

11
00:00:42,942 --> 00:00:46,942
onlarla seks yapmaları için kandırır.

12
00:00:46,942 --> 00:00:48,832
Diğer çiçekler gibi birçok orkide,

13
00:00:48,832 --> 00:00:50,742
polenlerini toplamaları

14
00:00:50,742 --> 00:00:54,224
ve bitkiler arasında dağıtmaları için
böceklere ihtiyaç duyar.

15
00:00:54,224 --> 00:00:56,394
Fakat

16
00:00:56,394 --> 00:00:59,864
polen taşıyıcıları tatlı nektarları ile
cezbeden diğer çiçeklerin aksine

17
00:00:59,864 --> 00:01:03,864
aldatma ustası orkideler
bir böceğin eşi gibi davranmak,

18
00:01:03,864 --> 00:01:06,954
çekici kokular salmak

19
00:01:06,954 --> 00:01:09,144
ve diğer türlerin görünüşünü
taklit etmek gibi

20
00:01:09,144 --> 00:01:12,604
başka taktikler kullanır.

21
00:01:12,604 --> 00:01:17,104
En şaşırtıcı metodlarından biri
cinsel aldatmadır.

22
00:01:17,104 --> 00:01:20,354
Bir dizi seksi şekil
ve feromon yardımı ile

23
00:01:20,354 --> 00:01:23,524
orkideler, böcekleri
onlarla çiftleşmeleri için ikna eder.

24
00:01:23,524 --> 00:01:25,694
Arı orkidesini ele alalım.

25
00:01:25,694 --> 00:01:30,804
Taç yaprakları tıpkı bir arının 
kadifemsi vücuduna benzer.

26
00:01:30,804 --> 00:01:35,191
Kılık değiştirme o kadar inandırıcıdır ki
erkek arılar orkideye konar

27
00:01:35,191 --> 00:01:37,531
ve onunla seks yapmaya çalışır,

28
00:01:37,531 --> 00:01:39,911
giderken polenleri de götürürler.

29
00:01:39,911 --> 00:01:44,207
Diğer orkideler çelişen renkler
ve insanlara görünmezken

30
00:01:44,207 --> 00:01:48,397
böceklerin dayanamadığı
morötesi noktalar geliştirdi.

31
00:01:48,397 --> 00:01:51,637
Yine bazıları böceklerin
döllenme için tam olarak

32
00:01:51,637 --> 00:01:56,477
pozisyon almasını sağlayan
temassal aşk saplarına sahip.

33
00:01:56,477 --> 00:01:59,957
Örneğin erkek bir eşek arısı
çekiç orkidesine konduğunda

34
00:01:59,957 --> 00:02:04,717
onun hevesli çiftleşme güdüsü
çiçeğin içindeki eklemleri çevirir

35
00:02:04,717 --> 00:02:07,717
ve vücudunu polene doğru zorlar.

36
00:02:07,717 --> 00:02:09,337
Ziyaret ettiği bir sonraki çiçekte

37
00:02:09,337 --> 00:02:14,127
aynı eklem onun polen kaplı vücudunu
dişicik başına zorlayıp

38
00:02:14,127 --> 00:02:15,627
döllemesini sağlar.

39
00:02:15,627 --> 00:02:18,537
Bazı orkideler
o kadar inandırıcı bir eş olurlar ki

40
00:02:18,537 --> 00:02:21,347
böcekler üzerlerine boşalır

41
00:02:21,347 --> 00:02:23,767
ve değerli spermlerini harcarlar.

42
00:02:23,767 --> 00:02:28,147
Fakat cinsel aldatmacanın
en önemli noktası kokudur.

43
00:02:28,147 --> 00:02:33,331
Orkideler belli bir böcek türünün
tıpatıp aynı kokusunu taklit edebilir.

44
00:02:33,331 --> 00:02:36,491
Bunun mümkün olmasının sebebi

45
00:02:36,491 --> 00:02:40,763
birçok böcek ve çiçek vücutlarını
kurumaktan koruyan tabaka oluşturan

46
00:02:40,763 --> 00:02:44,773
ve adı hidrokarbon olan
basit organik bir bileşen üretir.

47
00:02:44,773 --> 00:02:48,983
Bu tabakadaki bileşenlerin
net karışımı türe özgüdür.

48
00:02:48,983 --> 00:02:53,086
Koku böcekler eşlerini etkileyebilsin diye
iki katına çıkabilir.

49
00:02:53,086 --> 00:02:55,816
Seks feromonu olarak bilinir.

50
00:02:55,816 --> 00:02:58,336
Binlerce yıl boyunca,
rastlantısal bileşen karışımları

51
00:02:58,336 --> 00:03:02,466
bazı orkide türlerine
belli bir böcek türü olarak

52
00:03:02,466 --> 00:03:08,064
tam aynı imza kokuyu verdi.

53
00:03:08,064 --> 00:03:11,800
Bu uyumlu koku onlara
kendi dişileri kılığındaki çiçeklere

54
00:03:11,800 --> 00:03:14,160
defalarca konan

55
00:03:14,160 --> 00:03:16,640
erkek polen taşıyıcıları

56
00:03:16,640 --> 00:03:18,630
etkileme fırsatı verir.

57
00:03:18,630 --> 00:03:23,390
Cinsel aldatmaca
orkidelerin tek numarası değil.

58
00:03:23,390 --> 00:03:26,326
En eski numaraları
tatlı nektar olmadan

59
00:03:26,326 --> 00:03:28,996
diğer nektar üreten çiçeklerin
şekillerini

60
00:03:28,996 --> 00:03:31,096
ve renklerini taklit etmek.

61
00:03:31,096 --> 00:03:36,036
Bazı orkideler böceklerin yumurta
bıraktığı yerleri taklit eder.

62
00:03:36,036 --> 00:03:40,083
Bir tür sadece çürüyen etin rengine
ve görüntüsüne sahip olmakla kalmayıp

63
00:03:40,083 --> 00:03:42,901
çürüme kokusu da yayar.

64
00:03:42,901 --> 00:03:45,841
Üzerine konan sinekler
yumurtalarını bırakır

65
00:03:45,841 --> 00:03:48,431
ve bilmeden çiçeği döller.

66
00:03:48,431 --> 00:03:52,271
Diğer orkideler

67
00:03:52,271 --> 00:03:56,721
bazı böceklerin yumurtalarını bıraktığı
küf gibi görünür ve kokar.

68
00:03:56,721 --> 00:03:58,831
Bütün bu tuhaf benzerlikler
nereden geliyor?

69
00:03:58,831 --> 00:04:02,769
Orkidelerdeki
rastlantısal genetik mutasyonlar

70
00:04:02,769 --> 00:04:04,339
koku ya da şekil gibi

71
00:04:04,339 --> 00:04:09,349
tesadüfen bir böcek türünün ihtiyaçlarıyla
eşleşen özelliklere sebep olabilir.

72
00:04:09,349 --> 00:04:14,279
Böcek dünyasındaki çeşitlilik

73
00:04:14,279 --> 00:04:17,329
bir orkidenin kendine has kitle
bulma ihtimalini de arttırır.

74
00:04:17,329 --> 00:04:22,459
Orkide kendini işine adamış
polen toplayıcılarının yardımı ile

75
00:04:22,459 --> 00:04:25,839
daha fazla tohum
ve yavru üreterek başarılı bir şekilde

76
00:04:25,839 --> 00:04:28,499
yalnız bir şekilde ürer
ve yeni bir tür meydana gelir.

77
00:04:28,499 --> 00:04:33,219
Fakat bazen yalnız tek tür böcek türüne
bağımlılıklarından dolayı

78
00:04:33,219 --> 00:04:35,099
orkideler hassastır

79
00:04:35,099 --> 00:04:37,759
ve türleri kolay tükenir.

80
00:04:37,759 --> 00:04:39,009
Fakat zamanla

81
00:04:39,009 --> 00:04:42,379
ölmek yerine
daha çok orkide türü oluştu.

82
00:04:42,379 --> 00:04:46,519
Orkideler en çeşitli çiçek açan
bazı bitki türlerinden biri.

83
00:04:46,519 --> 00:04:50,047
O kadar canlı ve uhrevi şekilleri var ki

84
00:04:50,047 --> 00:04:53,517
ara sıra insan algısını bile 
yanıltıyorlar.

85
00:04:53,517 --> 00:04:57,777
Yaparaklarının içinde
küçük dans eden insanlara,

86
00:04:57,777 --> 00:05:00,077
maymun yüzüne,
örümceklere

87
00:05:00,077 --> 00:05:02,947
ve uçan kuşlara benzer şeyler görürüz.