Return to Video

Yusufçuğun beyni öldürmek için nasıl tasarlanmıştır

  • 0:00 - 0:03
    Vahşi bir katil hayvanı
    düşünmenizi isteseydim
  • 0:03 - 0:05
    muhtemelen bir aslan düşünürdünüz.
  • 0:05 - 0:08
    Bir aslan sahip olduğu tüm
    harika yırtıcı becerilerine rağmen
  • 0:08 - 0:11
    hala yemek yakalamada sadece
    yüzde 20'lik başarı oranına sahip.
  • 0:11 - 0:15
    Tüm hayvanlar alemindeki en başarılı
    avcılardan biri oldukça şaşırtıcı:
  • 0:15 - 0:17
    Yusufçuk böceği.
  • 0:17 - 0:20
    Yusufçuklar katil sinekler
    ve daha küçük bir sinek gördüklerinde
  • 0:20 - 0:23
    yemek için yakalama şansları
    yaklaşık %97 oranında.
  • 0:23 - 0:25
    Bu yusufçuk uçuşun ortasında.
  • 0:25 - 0:28
    Ama böyle küçük bir böcek nasıl
    bu kadar kusursuz olabilir?
  • 0:28 - 0:30
    Bu bölümde yusufçuk beyninin
    ölümcül bir katil olmak için
  • 0:30 - 0:33
    nasıl uzmanlaştığını göreceğiz.
  • 0:33 - 0:36
    [DIY Sinir Bilimi]
  • 0:36 - 0:40
    Yusufçuğu hayvanlar aleminin en başarılı
    yırtıcılarından biri yapan şey ne?
  • 0:41 - 0:42
    Birincisi, gözleri.
  • 0:42 - 0:44
    Gözleri 360 dereceye
    yakın bir görüşe sahip.
  • 0:44 - 0:45
    İkincisi, kanatları.
  • 0:45 - 0:47
    Kanatlarının bireysel kontrolü ile
  • 0:47 - 0:50
    yusufçuk tam olarak herhangi
    bir yönde hareket edebilir.
  • 0:50 - 0:52
    Ancak yusufçuğun başarısının gerçek sırrı
  • 0:52 - 0:56
    beyninin gözler ve kanatlar arasındaki
    bu karmaşık bilgiyi nasıl koordine ettiği
  • 0:56 - 0:59
    ve avlanmayı basit bir refleks
    haline getirdiği ile alakalı.
  • 0:59 - 1:03
    Bunu incelemek için Jaimie, yusufçuklar
    ile vakit geçirmeye çok zaman harcıyor.
  • 1:03 - 1:05
    Deneyleriniz için neye ihtiyacınız var?
  • 1:05 - 1:08
    Jaimie Spahr: Her şeyden önce
    yusufçuklara ihtiyacımız var.
  • 1:08 - 1:10
    Oliver: Yusufçukları yakalamak
    için örgü kafesim var.
  • 1:10 - 1:13
    JS: Onlarla çalıştıkça onlardan
    daha çok korkuyorum.
  • 1:13 - 1:16
    Gerçekten çok korkutucular,
    özellikle mikroskop altında.
  • 1:16 - 1:19
    Yusufçukların gerçekten iyi
    bir avcı olmalarını sağlayan
  • 1:19 - 1:21
    oldukça sert olan alt çene kemikleri var.
  • 1:21 - 1:25
    Yusufçuğun av gördüğünde beyninde
    neler olduğunu öğrenmek için
  • 1:25 - 1:29
    gözler ve kulaklar arasındaki bir
    sohbete kulak misafiri olacağız.
  • 1:30 - 1:32
    Bunu yapmak için yusufçuğu
    buz üstünde uyuşturmalıyız
  • 1:32 - 1:36
    ve daha sonra serbest bırakabilmek için
    kanatlarını koruduğumuzdan emin olmalıyız.
  • 1:36 - 1:40
    Yusufçukların beyni nöron adı
    verilen özel hücrelerden oluşur
  • 1:40 - 1:43
    ve bu nöronlar yusufçukların hızlı
    görmesini ve hareket etmesini sağlar.
  • 1:43 - 1:47
    Bireysel nöronlar akson adı verilen
    uzun, minik iplikler aracılığıyla
  • 1:47 - 1:50
    birbirine bağlanarak devreler oluşturur
    ve nöronlar bu aksonlar üzerinden
  • 1:50 - 1:53
    elektrik kullanarak iletişim kurar.
  • 1:53 - 1:58
    Yusufçuğa akson izleri boyunca küçük metal
    teller ya da elektrotlar yerleştireceğiz.
  • 1:58 - 2:00
    Bu gerçekten harika bir şey.
  • 2:00 - 2:03
    Yusufçukta yalnızca 16 nöron var;
    kanatlara tam olarak hedefin nerede
  • 2:03 - 2:05
    olduğunu gösteren her bir
    göz için bu 8 nöron eder.
  • 2:05 - 2:08
    Gözleri kanatlara bağlayan bu
    nöronları kaydedebilmek için
  • 2:08 - 2:10
    elektrotları yerleştirdik.
  • 2:10 - 2:12
    Gözden kanata bir mesaj iletildiğinde
  • 2:12 - 2:16
    elektrik akımı şeklindeki elektrotumuz
    bu konuşmayı keser ve onu güçlendirir.
  • 2:16 - 2:19
    İşlem potansiyeli olarak da
    adlandırdığımız bir ani artış şeklinde
  • 2:19 - 2:23
    onu artık hem duyabiliyoruz
    hem de görebiliyoruz.
  • 2:23 - 2:24
    Hadi dinleyelim.
  • 2:24 - 2:30
    Yusufçuk şu anda baş aşağı çevrildi
    bu yüzden yere doğru bakıyor.
  • 2:30 - 2:33
    Bir av ya da hedef
    dediğimiz bir şey alacağız.
  • 2:33 - 2:36
    Bu durumda hedef sahte bir sinek olacak.
  • 2:36 - 2:39
    Onu yusufçuğun hareket alanına
    doğru hareket ettireceğiz.
  • 2:39 - 2:44
    (Uğultu)
  • 2:45 - 2:50
    Şuna bakın.
  • 2:50 - 2:53
    Şuna bakın ama sadece
    tek bir istikamette böyle oluyor.
  • 2:53 - 2:55
    Evet.
  • 2:55 - 2:57
    İleri doğru gittiğimde hiç
    ani yükseliş görmüyorsunuz.
  • 2:57 - 2:59
    Ama geri döndüğümde görebilirsiniz.
  • 2:59 - 3:02
    Deneylerimizde hedefi tek
    bir yöne hareket ettirdiğimizde
  • 3:02 - 3:04
    yusufçuğun nöronlarının
    ateşlendiğini fark ettik.
  • 3:04 - 3:06
    Fakat diğer yönde böyle bir durum olmadı.
  • 3:06 - 3:07
    Neden böyle oluyor?
  • 3:07 - 3:11
    Yusufçuğun 360 dereceye yakın görüşe
    sahip olduğunu söylemiştim.
  • 3:11 - 3:14
    Gözün fovea denilen bir bölümü var
  • 3:14 - 3:17
    ve bu bölüm en net görüş
    keskinliğine sahip.
  • 3:17 - 3:19
    Bunu ilgi merkezi olarak düşünebilirsiniz.
  • 3:19 - 3:24
    Kanatlarının tam kontrolünün yusufçukta
    olduğunu söylediğimi hatırlıyor musunuz?
  • 3:24 - 3:28
    Yusufçuk avını gördüğünde avının
    üzerinde ilgi merkezini eğitir
  • 3:28 - 3:31
    ve kendisini hedefte tutmak için
    ihtiyaç duyduğu kanatlarının kısımlarını
  • 3:31 - 3:35
    kontrol eden aksonları boyunca
    sadece nöronlara mesaj gönderir.
  • 3:35 - 3:42
    Av yusufçuğun solunda ise sadece soldaki
    kanatları çeken nöronlar ateşlenir.
  • 3:42 - 3:44
    Eğer av yusufçuğun sağına
    doğru hareket ederse
  • 3:44 - 3:48
    aynı nöronlara ihtiyaç duyulmaz
    bu yüzden sessiz kalırlar.
  • 3:48 - 3:51
    Yusufçuklar bu ilgi merkeziyle
    kanatlarla iletişim kurduğu
  • 3:51 - 3:55
    sabit bir açıyla avına doğru hızla
    ilerler ve sonra onu yer.
  • 3:55 - 3:59
    Tüm bunlar çok kısa bir sürede gerçekleşir
    ve yusufçuk için zahmetsiz bir iş olur.
  • 3:59 - 4:00
    Neredeyse bir refleks gibi.
  • 4:00 - 4:05
    Tüm bu inanılmaz derecede
    etkili işleme fiksasyon denir.
  • 4:05 - 4:07
    Ancak bu sürecin bir hikayesi daha var.
  • 4:07 - 4:09
    Nöronların hareketlere nasıl
    tepki verdiğini gördük.
  • 4:09 - 4:13
    Fakat yusufçuk bir şeyin gerçekten
    av olduğunu nereden biliyor?
  • 4:13 - 4:15
    Burası durumun önemli olduğu yer.
  • 4:15 - 4:18
    Yusufçuğa bir dizi nokta gösterelim.
  • 4:29 - 4:30
    Evet.
  • 4:30 - 4:32
    JS: Evet, yusufçuk bunu tercih ediyor.
  • 4:32 - 4:36
    GG: Tüm bu boyutların dışında
    yusufçukların daha büyük hedeflere göre
  • 4:36 - 4:38
    daha küçük hedeflere
    tepki verdiğini gördük.
  • 4:38 - 4:41
    Diğer bir deyişle yusufçuk, kuş
    gibi daha büyük bir şeye karşı
  • 4:41 - 4:44
    daha küçük sineklerin peşinde
    gidecek şekilde programlanmıştı.
  • 4:44 - 4:47
    Bir şeyi av olarak algıladığı anda
  • 4:47 - 4:50
    o zavallı sineğin yaşamak
    için sadece saniyeleri kalır.
  • 4:50 - 4:52
    Yusufçuğun beyninin onu
    çok etkili bir katil yapmak için
  • 4:52 - 4:55
    nasıl çalıştığını görmeliyiz.
  • 4:55 - 4:57
    300 milyon yıl önce yusufçuklar
    kedi büyüklüğündeyken
  • 4:57 - 5:01
    yaşamadığımıza şükredelim.
Title:
Yusufçuğun beyni öldürmek için nasıl tasarlanmıştır
Speaker:
DIY Sinirbilimi
Description:

Tüm yırtıcı hayvanlar arasında en iyisi olan yusufçuklar neredeyse mükemmel bir doğrulukla avı yakalayabilir. Fakat bu kadar az nörona sahip olan bir şey nasıl bu kadar hünere ulaşır? Cesur sinirbilimcilerimiz, bir yusufçuğun nasıl hatasız bir şekilde avlarına kilitlendiğini ve sadece sensörlerini kullanarak sahte bir sineği milisaniyeler içinde yakaladığını keşfediyor.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED Series
Duration:
05:17

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.