< Return to Video

Sindirim sistemi nasıl çalışır - Emma Bryce

  • 0:07 - 0:08
    Dünyanın dört bir yanında
  • 0:08 - 0:14
    insanlar günde ortalama
    1 ve 2,7 kg arası yiyecek tüketiyorlar.
  • 0:14 - 0:18
    Bu bir insan için yılda 365 kilogram
  • 0:18 - 0:23
    ve hayat boyu toplam 28.800 kilogram
    anlamına geliyor.
  • 0:23 - 0:27
    Her bir lokma sindirim sistemine doğru
    bir yolculuğa çıkar.
  • 0:27 - 0:30
    9 metreyi kaplayan 10 organ
  • 0:30 - 0:33
    ve 20'den fazla özel amaçlı hücre çeşidini
    kapsayan bu sistem
  • 0:33 - 0:38
    insan vücudunun en çeşitli
    ve karmaşık sistemlerinden biri.
  • 0:38 - 0:43
    Her parçası sadece bir görevi
    yerine getirmek için çalışıyor:
  • 0:43 - 0:45
    Yiyeceklerdeki ham maddeleri
    yararlı besinlere çevirmek
  • 0:45 - 0:49
    ve sizi hayatta tutan
    enerjiye dönüştürmek.
  • 0:49 - 0:51
    Gövdeniz boyunca uzanmakla birlikte
  • 0:51 - 0:55
    sindirim sistemi
    dört temel bölümden oluşur.
  • 0:55 - 0:58
    İlki sindirim kanalıdır,
  • 0:58 - 1:00
    besinleri taşıyan kıvrımlı bir kanaldır
  • 1:00 - 1:06
    ve 30-40 metre kare iç yüzeyi vardır,
  • 1:06 - 1:09
    bu badminton kortunun yarısını
    kaplayacak genişliktedir.
  • 1:09 - 1:10
    İkinci olarak pankreas,
  • 1:10 - 1:11
    safra kesesi
  • 1:11 - 1:12
    ve karaciğer,
  • 1:12 - 1:17
    özel sular kullanarak besinlerin yıkımını
    gerçekleştiren bu üçlü.
  • 1:17 - 1:18
    Üçüncü vücudun enzimleri,
  • 1:18 - 1:19
    hormonlar,
  • 1:19 - 1:20
    sinirler
  • 1:20 - 1:21
    ve kan
  • 1:21 - 1:23
    hepsi bir arada çalışarak
    besinlerin ayrıştırılması
  • 1:23 - 1:25
    sindirim sürecinin düzenlenmesi
  • 1:25 - 1:28
    ve son ürünlerinin
    vücuttan atılmasını sağlarlar.
  • 1:28 - 1:30
    Son olarak mezenter,
  • 1:30 - 1:32
    yani bütün sindirim
    organlarınızı destekleyen,
  • 1:32 - 1:36
    karnınızda durmalarını
    ve görevlerini yapmalarını sağlayan
  • 1:36 - 1:38
    geniş doku uzantısı olan
    bağırsak askısı bulunur.
  • 1:38 - 1:42
    Sindirim süreci
    yiyecek dilinize bile değmeden başlar.
  • 1:42 - 1:44
    Lezzetli bir lokma beklentisiyle
  • 1:44 - 1:48
    ağzınızdaki salgı bezleri
    tükürük salgılamaya başlar.
  • 1:48 - 1:52
    Her gün 1,5 litre tükürük üretiriz.
  • 1:52 - 1:54
    Yiyecek ağzımıza girdiğinde
  • 1:54 - 1:56
    tükürüğe bulanmış yiyeceğin çiğnenmesi,
  • 1:56 - 2:01
    yiyecekleri bolus denilen
    nemli topaklara çevirir.
  • 2:01 - 2:05
    Tükürükte bulunan enzimler
    karbonhidratların ayrışmasını sağlar.
  • 2:05 - 2:06
    Yiyecek daha sonra kendini
  • 2:06 - 2:11
    25 cm bir tüp olan özofagus adlı
    yemek borusunda bulur,
  • 2:11 - 2:14
    bu boru aracılığıyla
    mideye göderilir.
  • 2:14 - 2:17
    Yemek borusunu çevreleyen sinirler
  • 2:17 - 2:20
    lokmayı algıladığında
    peristatlsisi tetikler,
  • 2:20 - 2:23
    bu belirli bir dizi kas kasılmasıdır.
  • 2:23 - 2:26
    Bu hareket yiyecekleri
    mideye doğru gönderir,
  • 2:26 - 2:30
    midede ise kaslı mide duvarları
    bu çiğnenmiş yiyecek toplarını
  • 2:30 - 2:33
    duvardan duvara çarparak
    küçük parçalara ayırırlar.
  • 2:33 - 2:37
    Buradaki hücreler tarafından
    salgılanan hormonlar mide duvarından
  • 2:37 - 2:40
    asit ve zengin enzimli suların
    salınımını tetikler,
  • 2:40 - 2:44
    böylece yiyeceklerin çözülmesi
    ve proteinlerin ayrıştırılması başlatılır.
  • 2:44 - 2:46
    Bu hormonlar ayrıca pankreası,
  • 2:46 - 2:47
    karaciğeri,
  • 2:47 - 2:48
    ve safra kesesini de
  • 2:48 - 2:50
    uyararak sindirim sıvıları üretmelerini
  • 2:50 - 2:54
    ve yağları sindiren sarımsı yeşil bir sıvı
    olan safranın gönderilmesini sağlayarak
  • 2:54 - 2:56
    bir sonraki aşamaya hazırlık yapar.
  • 2:56 - 2:58
    Midenin içerisinde 3 saatten sonra
  • 2:58 - 3:03
    topak şeklindeki çiğnenmiş besinler
    artık kimüs adlı köpüklü bir sıvıdır
  • 3:03 - 3:06
    ve ince bağırsağa gitmeye hazırdır.
  • 3:06 - 3:08
    Karaciğer safra kesesine safra gönderir,
  • 3:08 - 3:14
    o da ince bağırsağın onikiparmak bağırsağı
    kısmının ilk bölümüne doğru salgılar.
  • 3:14 - 3:18
    Burada safra kimüs bulamaçı içinde
    yüzen yağları çözer,
  • 3:18 - 3:22
    böylece pankreas
    ve bağırsak sıvıları tarafından
  • 3:22 - 3:24
    kolaylıkla sindirilebilirler.
  • 3:24 - 3:30
    Bu enzim bakımından zengin sıvılar
    yağ moleküllerini parçalayarak
  • 3:30 - 3:33
    vücuda emilimi kolay olsun diye
    yağ asitleri ve gliserole dönüştürürler.
  • 3:33 - 3:36
    Bu enzimler ayrıca besinlerin
    en küçük yapıları olan moleküllere;
  • 3:36 - 3:39
    proteinlerin aminoasitlere,
  • 3:39 - 3:41
    karbonhidratların glukoza
    dönüştürülmesini sağlar.
  • 3:41 - 3:44
    Bunlar ince bağırsağın
    alt bölgelerinde gerçekleşir,
  • 3:44 - 3:46
    jejunum ve ileum,
  • 3:46 - 3:50
    bunlar villi denilen milyonlarca
    çok ince, kılsı çıkıntıyla kaplıdır.
  • 3:50 - 3:54
    Villiler molekül emilimi ve kana karışımı
    en üst düzeye çıkarmak için
  • 3:54 - 3:57
    çok geniş bir yüzey alanı oluştururlar.
  • 3:57 - 4:00
    Yolculuğun son aşamasında kan
    bu molekülleri alarak
  • 4:00 - 4:02
    vücudun organ ve dokularını
    beslemek üzere taşır.
  • 4:02 - 4:04
    Ancak yolculuk burada sona ermiyor.
  • 4:04 - 4:06
    Sindirimden arta kalan lif,
  • 4:06 - 4:06
    su
  • 4:06 - 4:09
    ve sindirim sırasında atılan
    ölü hücreler
  • 4:09 - 4:13
    kolon olarak da bilinen kalın bağırsağa
    doğru yol alırlar.
  • 4:13 - 4:17
    Vücut bu kalan sıvının çoğunu
    bağırsak duvarından süzer.
  • 4:17 - 4:20
    Geriye kalan gaita denilen
    yumuşak kütledir.
  • 4:20 - 4:24
    Kolon bu yan ürünü sıkarak
    rektum denilen keseye yollar,
  • 4:24 - 4:26
    burada sinirler genişlemeyi hissederek
  • 4:26 - 4:29
    vücuda atığı dışarı atma vaktinin
    geldiğini söyler.
  • 4:29 - 4:32
    Sindirimin yan ürünleri anüsten
    dışarı atıldığında
  • 4:32 - 4:33
    genellikle 30-40 saat süren
  • 4:33 - 4:37
    yiyeceklerin buuzun yolculuğu
  • 4:37 - 4:38
    sonunda tamamlanır.
Title:
Sindirim sistemi nasıl çalışır - Emma Bryce
Description:

Dersin tamamı: https://ed.ted.com/lessons/how-your-digestive-system-works-emma-bryce

İnsanlar bir günde dünya çapında ortalama 1 ve 2,7 kilogram yemek yer ve her lokma sindirim sistemine doğru yol alır. 9 metre uzunluğunda ve 10 organdan oluşan bu sistem insan vücudunun en karmaşık sistemlerinden biridir. Emma Bryce, sindirim sisteminin değişik bölümlerinin yediğimiz yiyecekleri nasıl besleyici hâle getirdiğini ve nasıl bizi hayatta tutan enerjiye dönüştürdüğünü anlatıyor.

Ders: Emma Bryce, animasyon: Augenblick Studios.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:57

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.