WEBVTT

00:00:06.513 --> 00:00:07.893
Dünyanın dört bir yanında

00:00:07.893 --> 00:00:13.712
insanlar günde ortalama 
1 ve 2,7 kg arası yiyecek tüketiyorlar.

00:00:13.712 --> 00:00:17.534
Bu bir insan için yılda 365 kilogram

00:00:17.534 --> 00:00:23.072
ve hayat boyu toplam 28.800 kilogram
anlamına geliyor.

00:00:23.072 --> 00:00:27.384
Her bir lokma sindirim sistemine doğru 
bir yolculuğa çıkar.

00:00:27.384 --> 00:00:30.103
9 metreyi kaplayan 10 organ

00:00:30.103 --> 00:00:33.423
ve 20'den fazla özel amaçlı hücre çeşidini
kapsayan bu sistem

00:00:33.423 --> 00:00:38.123
insan vücudunun en çeşitli 
ve karmaşık sistemlerinden biri.

00:00:38.123 --> 00:00:42.693
Her parçası sadece bir görevi 
yerine getirmek için çalışıyor:

00:00:42.693 --> 00:00:45.393
Yiyeceklerdeki ham maddeleri
yararlı besinlere çevirmek

00:00:45.393 --> 00:00:48.914
ve sizi hayatta tutan 
enerjiye dönüştürmek.

NOTE Paragraph

00:00:48.914 --> 00:00:51.384
Gövdeniz boyunca uzanmakla birlikte

00:00:51.384 --> 00:00:54.705
sindirim sistemi 
dört temel bölümden oluşur.

00:00:54.705 --> 00:00:57.594
İlki sindirim kanalıdır,

00:00:57.594 --> 00:00:59.995
besinleri taşıyan kıvrımlı bir kanaldır

00:00:59.995 --> 00:01:05.625
ve 30-40 metre kare iç yüzeyi vardır,

00:01:05.625 --> 00:01:08.589
bu badminton kortunun yarısını 
kaplayacak genişliktedir.

00:01:08.589 --> 00:01:09.977
İkinci olarak pankreas,

00:01:09.977 --> 00:01:10.893
safra kesesi

00:01:10.893 --> 00:01:11.678
ve karaciğer,

00:01:11.678 --> 00:01:16.504
özel sular kullanarak besinlerin yıkımını
gerçekleştiren bu üçlü.

00:01:16.504 --> 00:01:18.472
Üçüncü vücudun enzimleri,

00:01:18.472 --> 00:01:19.253
hormonlar,

00:01:19.253 --> 00:01:19.996
sinirler

00:01:19.996 --> 00:01:20.727
ve kan

00:01:20.727 --> 00:01:23.203
hepsi bir arada çalışarak 
besinlerin ayrıştırılması

00:01:23.203 --> 00:01:25.093
sindirim sürecinin düzenlenmesi

00:01:25.093 --> 00:01:27.947
ve son ürünlerinin
vücuttan atılmasını sağlarlar.

00:01:27.947 --> 00:01:29.776
Son olarak mezenter,

00:01:29.776 --> 00:01:32.095
yani bütün sindirim 
organlarınızı destekleyen,

00:01:32.095 --> 00:01:35.854
karnınızda durmalarını 
ve görevlerini yapmalarını sağlayan

00:01:35.854 --> 00:01:38.223
geniş doku uzantısı olan 
bağırsak askısı bulunur.

NOTE Paragraph

00:01:38.223 --> 00:01:42.153
Sindirim süreci 
yiyecek dilinize bile değmeden başlar.

00:01:42.153 --> 00:01:44.184
Lezzetli bir lokma beklentisiyle

00:01:44.184 --> 00:01:47.644
ağzınızdaki salgı bezleri 
tükürük salgılamaya başlar.

00:01:47.644 --> 00:01:52.134
Her gün 1,5 litre tükürük üretiriz.

00:01:52.134 --> 00:01:53.575
Yiyecek ağzımıza girdiğinde

00:01:53.575 --> 00:01:56.055
tükürüğe bulanmış yiyeceğin çiğnenmesi,

00:01:56.055 --> 00:02:00.873
yiyecekleri bolus denilen 
nemli topaklara çevirir.

00:02:00.873 --> 00:02:04.550
Tükürükte bulunan enzimler 
karbonhidratların ayrışmasını sağlar.

00:02:04.550 --> 00:02:06.225
Yiyecek daha sonra kendini

00:02:06.225 --> 00:02:10.986
25 cm bir tüp olan özofagus adlı
yemek borusunda bulur,

00:02:10.986 --> 00:02:14.314
bu boru aracılığıyla 
mideye göderilir.

NOTE Paragraph

00:02:14.314 --> 00:02:16.726
Yemek borusunu çevreleyen sinirler

00:02:16.726 --> 00:02:20.268
lokmayı algıladığında 
peristatlsisi tetikler,

00:02:20.268 --> 00:02:23.155
bu belirli bir dizi kas kasılmasıdır.

00:02:23.155 --> 00:02:25.905
Bu hareket yiyecekleri 
mideye doğru gönderir,

00:02:25.905 --> 00:02:29.537
midede ise kaslı mide duvarları 
bu çiğnenmiş yiyecek toplarını

00:02:29.537 --> 00:02:32.886
duvardan duvara çarparak
küçük parçalara ayırırlar.

00:02:32.886 --> 00:02:37.016
Buradaki hücreler tarafından
salgılanan hormonlar mide duvarından

00:02:37.016 --> 00:02:39.936
asit ve zengin enzimli suların
salınımını tetikler,

00:02:39.936 --> 00:02:43.517
böylece yiyeceklerin çözülmesi 
ve proteinlerin ayrıştırılması başlatılır.

NOTE Paragraph

00:02:43.517 --> 00:02:45.988
Bu hormonlar ayrıca pankreası,

00:02:45.988 --> 00:02:46.695
karaciğeri,

00:02:46.695 --> 00:02:47.767
ve safra kesesini de

00:02:47.767 --> 00:02:49.717
uyararak sindirim sıvıları üretmelerini

00:02:49.717 --> 00:02:53.815
ve yağları sindiren sarımsı yeşil bir sıvı
olan safranın gönderilmesini sağlayarak

00:02:53.815 --> 00:02:56.427
bir sonraki aşamaya hazırlık yapar.

00:02:56.427 --> 00:02:58.450
Midenin içerisinde 3 saatten sonra

00:02:58.450 --> 00:03:02.957
topak şeklindeki çiğnenmiş besinler 
artık kimüs adlı köpüklü bir sıvıdır

00:03:02.957 --> 00:03:05.714
ve ince bağırsağa gitmeye hazırdır.

NOTE Paragraph

00:03:05.714 --> 00:03:08.237
Karaciğer safra kesesine safra gönderir,

00:03:08.237 --> 00:03:14.169
o da ince bağırsağın onikiparmak bağırsağı
kısmının ilk bölümüne doğru salgılar.

00:03:14.169 --> 00:03:17.778
Burada safra kimüs bulamaçı içinde
yüzen yağları çözer,

00:03:17.778 --> 00:03:22.238
böylece pankreas 
ve bağırsak sıvıları tarafından

00:03:22.238 --> 00:03:24.467
kolaylıkla sindirilebilirler.

00:03:24.467 --> 00:03:29.528
Bu enzim bakımından zengin sıvılar
yağ moleküllerini parçalayarak

00:03:29.528 --> 00:03:33.217
vücuda emilimi kolay olsun diye 
yağ asitleri ve gliserole dönüştürürler.

00:03:33.217 --> 00:03:36.359
Bu enzimler ayrıca besinlerin 
en küçük yapıları olan moleküllere;

00:03:36.359 --> 00:03:38.559
proteinlerin aminoasitlere,

00:03:38.559 --> 00:03:41.029
karbonhidratların glukoza 
dönüştürülmesini sağlar.

NOTE Paragraph

00:03:41.029 --> 00:03:43.900
Bunlar ince bağırsağın 
alt bölgelerinde gerçekleşir,

00:03:43.900 --> 00:03:45.888
jejunum ve ileum,

00:03:45.888 --> 00:03:49.877
bunlar villi denilen milyonlarca 
çok ince, kılsı çıkıntıyla kaplıdır.

00:03:49.877 --> 00:03:54.410
Villiler molekül emilimi ve kana karışımı
en üst düzeye çıkarmak için

00:03:54.410 --> 00:03:56.991
çok geniş bir yüzey alanı oluştururlar.

00:03:56.991 --> 00:03:59.650
Yolculuğun son aşamasında kan
bu molekülleri alarak

00:03:59.650 --> 00:04:02.450
vücudun organ ve dokularını
beslemek üzere taşır.

NOTE Paragraph

00:04:02.450 --> 00:04:04.331
Ancak yolculuk burada sona ermiyor.

00:04:04.331 --> 00:04:05.669
Sindirimden arta kalan lif,

00:04:05.669 --> 00:04:06.401
su

00:04:06.401 --> 00:04:09.300
ve sindirim sırasında atılan
ölü hücreler

00:04:09.300 --> 00:04:13.390
kolon olarak da bilinen kalın bağırsağa
doğru yol alırlar.

00:04:13.390 --> 00:04:17.421
Vücut bu kalan sıvının çoğunu 
bağırsak duvarından süzer.

00:04:17.421 --> 00:04:20.029
Geriye kalan gaita denilen 
yumuşak kütledir.

00:04:20.029 --> 00:04:24.031
Kolon bu yan ürünü sıkarak 
rektum denilen keseye yollar,

00:04:24.031 --> 00:04:26.200
burada sinirler genişlemeyi hissederek

00:04:26.200 --> 00:04:29.193
vücuda atığı dışarı atma vaktinin
geldiğini söyler.

00:04:29.193 --> 00:04:32.041
Sindirimin yan ürünleri anüsten
dışarı atıldığında

00:04:32.041 --> 00:04:33.470
genellikle 30-40 saat süren

00:04:33.470 --> 00:04:36.521
yiyeceklerin buuzun yolculuğu

00:04:36.521 --> 00:04:38.190
sonunda tamamlanır.