Clay Shirky : Tại sao SOPA là một ý tưởng tồi

Đạo luật như PIPA/SOPA có ý nghĩa gì với thế giới chia sẻ của chúng ta?Tại văn phòng của TED, Clay Shirky đã tuyên bố một bản tuyên ngôn-- lời kêu gọi bảo vệ tự do được sáng tạo , bàn luận, nối kết và chia sẻ hơn là chỉ bị động tiêu thụ của chúng ta.

Tôi sẽ bắt đầu ờ đây.

Đây là một kí hiệu viết tay

xuất hiện ở cửa hàng bánh Mom and Pop

ở khu ở cũ của tôi tại Brooklyn vài năm trước.

Cửa hàng sở hưữ một trong những chiếc máy đó

Chúng có thể in trên những chiếc đĩa bằng đường

và lũ trẻ có thể mang tranh tới

và nhờ cửa hàng in một đĩa bằng đường

để trên chiếc bánh sinh nhật của chúng

Nhưng không may là,một trong những thứ mà bọn trẻ thích vẽ

là nhân vật hoạt hình.

Chúng thích vẽ nàng tiên cá

Chúng thích vẽ xì trum, chúng thích vẽ chuột Micky

Nhưng việc này lại là phạm pháp

khi in tranh chuột Mickey của một đứa trẻ

lên một chiếc đĩa kẹo đường

Việc này vi phạm bản quyền

và để giải quyết luật vi phạm bản quyền

cho bánh sinh nhật của trẻ con

thật là phức tạp

đến nỗi tiệm bánh nói

"các ông biết không, chúng tôi sẽ thôi không làm dịch vụ đó nữa

nếu anh là một tay nghiệp dư

anh không được chạm vào cái máy đó một lần nào nữa

nếu bạn muốn một cái bánh sinh nhật có in hình

bạn phải dùng một trong những hình làm sẵn của chúng tôi --

chỉ cho những nhà chuyên nghiệp"

vì thế hai điều luật trong quốc hội lúc này

một gọi là SOPA ,một gọi là PIPA

SOPA là viết tắt của luật phòng chống việc vi phạm bản quyền tác giả trên mạng

nó được đưa ra từ thượng viện

PIPA là viết tắt của PROTECTIP

viết tắt của

Preventing Real Online Threats (chống những đe dọa thật sự trên internet)

khỏi sự ăn cắp tài sản trí tuệ

và sáng tạo kinh tế

bởi những nghị sĩ quốc hội đặt tên cho những thứ này

có quá nhiều thời gian trong tay họ

và cái mà SOPA và PIPA muốn làm

chính là cái họ muốn làm

họ muốn tăng giá

của những thỏa hiệp bản quyền

đến mức độ mà người ta đơn giản là không còn có thể

sử dụng khả năng của những con người không chuyên nghiệp

Giờ cách mà họ đang đề ra để thực hiện điều này

là tìm ra những trang web

vi phạm luật bản quyền trầm trọng--

dù cách mà những trang web đó được tìm ra

không bao giờ được đề cập đầy đủ trên điều luật --

và khi họ muốn xóa bỏ trang đó trên hệ thống tên miền

họ muốn mang chúng ra khỏi hệ thống tên miền

Hệ thống tên miền

là một thứ chuyện địa chỉ web từ tên con người có thể đọc được như Google.com

sang dạng địa chỉ

mà máy móc xử lý --

74.125.226.212

vấn đề với mô hình kiểm duyệt này

là định ra trang web đó

và rồi cố gắng xóa nó khỏi hệ thống tên miền

không hữu hiệu.

và bạn sẽ nghĩ đó đơn giản là một vấn đề lớn của luật

nhưng quốc hội dường như không để cho điều đó làm phiền muộn họ nhiều

lý do mà nó không hiệu quả

là nếu bạn vẫn có thể gõ 74.125.226.212 vào thanh địa chỉ

hay làm nó thành một đường link

và bạn vẫn có thể vào Google.

nên kẽ hở của luật

chung quanh vấn đề

trở nên sự đe dọa thật sự

để hiểu được làm cách nào mà quốc hội viết một bộ luật

không hòan thành mục tiêu quốc gia

nhưng sẽ sản xuất ra rất nhiều hiệu ứng phụ nguy hiểm

bạn phải hiểu một chút về câu chuyện phía sau của nó

và câu chuyện đó là

SOPA và PIPA là một luật

được soản thảo nháp bởi những công ty truyền thông

thành lập từ thế kỉ 20

thế kỉ 20 là thời kì hoàng kim của các công ty truyền thông

bởi thứ mà bạn thực sự có bên mình là sự hiếm hoi

nếu bạn làm một chương trình Tivi

nó không cần phải hay hơn tất cả những chương trình tivi từng có

nó chỉ cần phải hay hơn

hai chương trình tivi khác

cùng lên sóng --

những chương trình đó ở ngưỡng cửa thấp hơn

về tính cạnh tranh

điều đó có nghĩa là

nếu bạn có một nội dung trung bình

bạn đã có một phần ba dân số mĩ --

10triệu người

chỉ bằng cách đơn giản là làm một thứ

không quá kinh khủng

điều này giống như có giấy phép in tiền

và một thùng mực miễn phí

nhưng công nghệ tiếp tục phát triển

và từ từ đến cuối thế kỉ 20

sự hiếm hoi đã cạn --

và ý tôi không phải là công nghệ số

ý tôi là công nghệ analog

băng các sét, đầu ghi hình các sét

ngay cả một chiếc máy Xerox khiêm tốn

cũng đã tạo những cơ hội mới

cho chúng ta hành động theo cách

làm kinh ngạc giới truyền thông

bởi hóa ra

chúng ta không chỉ là những con người ngồi hàng ngày trên sofa xem tivi

chúng ta không thật sự chỉ thích tiêu thụ

chúng ta thích tiêu thụ thật,

nhưng mỗi khi một dụng cụ mới ra đời

nó khiến chúng ta cũng muốn sản xuất

và chúng ta muốn chia sẻ

và điều này làm cho giới truyền thông hoảng sợ --

nó lần nào cũng làm họ hoảng sợ

Jack Valentu người vận động chính

cho Hiệp hội điển ảnh Hoa Kì (MPAA)

có một lần so sánh chiếc đầu thu video cát sét

với Jack the Ripper

và một Hollywod nghèo nàn vô vọng

với một người phụ nữ ở nhà một mình

đó là một mức độ tu từ

và thế là nền công nghiệp truyền thông

năn nỉ, khăng khăng yêu cầu

rằng quốc hội hãy làm gì đó

và quốc hội đã làm

vào trước những năm 90, quốc hội thông qua một bộ luật

đã thay đổi tất cả.

và luật đó có tên là luật Audio Home Recording Act

vào năm 1992

điều mà luật Audio Home Recording Act năm 1992 nói là

nếu người ta thu âm

và làm đĩa cho bạn của họ

thì không phải là phạm pháp .

thu âm và ghi đĩa

và chia sẻ với bạn bè thì không sao cả

nếu bạn sản xuất thật nhiều những bản sao chép chất lượng cao và bán chúng

thì không được .

nhưng ghi đĩa

thì không sao

và họ nghĩ là họ đã giải quyết vấn đề

bởi họ định ra sự khác biệt rõ ràng

giữa hành động sao chép hợp pháp và không hợp pháp

nhưng đó không phải là điều giới truyền thông muốn

họ muốn quốc hôi

ra luật cấm sao chép hoàn toàn

thế nên khi luật Audio Home Recording Act năm 1992 được thông qua

giới truyền thông từ bỏ ý tưởng

phân biệt hành vi sao chép phạm pháp và không phạm pháp

bởi nó quá rõ ràng

rằng quốc hội đang họat động trong mức độ của họ

họ có thể làm tăng quyền của người dân

tham gia vào môi trường truyền thông

vì thế họ lập ra kế hoạch B

họ phải mất một chút thời gian để dàn dựng kế hoạch B

kế hoạch B xuất hiện dưới hình dạng đầu tiên của nó

vào năm 1998--

gọi là Digital Millennium Copyright Act .

đó là một luật phức tạp với nhiều phần thay đổi

nhưng ý lớn của nó

là việc bán cho bạn một sản phẩm số không thể sao chép được

là hợp pháp --

ngoại trừ không có cái nào gọi là sản phẩm số không thể sao chép được

như là phép so sánh nổi tiếng của Ed Felton từng nói

"như chuyển nước

mà không bị ướt"

bits có thể được sao chép. đó là việc mà máy tính làm

đó là hiệu quả đi kèm của một hoạt động bình thường

vì thế để làm giả khả năng

bán những bits không thể sao chép được

DMCA làm nó hợp pháp

để buộc bạn sử dụng những hệ thống

làm hỏng chức năng sao chép của những máy móc của bạn

mỗi chiếc DVD và máy chơi game

ti vi và máy tính bạn mang về nha

bất cứ cái gì bạn tưởng là sẽ đem về nhà khi mua --

có thể bị làm hỏng bởi những nền công nghiệp truyền thông đại chúng

nếu họ muốn đặt điều kiện khi bán cho bạn những tác phẩm nghệ thuật

và để bạn không nhận ra

hay không phát hiện ra khả năng của chúng

như những thiết bị máy tính chung

họ cũng làm việc

bạn cố gắng thiết định lại

khả năng sao chép nội dung tác phẩm nghệ thuật đó là phạm pháp

luật DMCA đánh dấu thời điểm

khi giới truyền thông

từ bỏ hệ thống luật pháp

của việc phân biệt sao chép hợp pháp và bất hợp pháp

và chỉ đơn giản cố gắng ngăn sự sao chép

qua các phương tiện kĩ thuật

giờ đây DMCA vẫn tiếp tục có những hiệu ứng phức tạp khác

nhưng trong một vùng hạn chế sự chia sẻ

nó hầu như không hiệu quả

và lý do mà nó không hiệu quả

là Internet trở nên quá phổ biến và có sức mạnh

hơn bất cứ ai có thể tưởng tuợng được

mixtape hay fanzine

không thể so sánh được với cái chúng ta đang thấy hiện nay

về Internet

chúng ta đang ở thế giớ

mà hầu hết những công dân mĩ

hơn 12 tuổi

chia sẻ với nhau trên mạng

chúng ta chia sẻ những văn bản,hình ảnh

âm thanh và phim ảnh

một số là những thứ chúng ta tạo ra

một số là những thứ chúng ta tìm được

một số chúng ta chia sẻ

lại là những thứ chúng ta tạo ra từ những thứ chúng ta tìm được

và tất cả làm nền công nghiệp đó sợ hãi

vì thế mà PIPA và SOPA

là vòng hai

nhưng nơi mà DMCA bị mỏ xẻ

chúng ta đi sâu vào máy tính của mình

chúng ta đi sâu vào chiếc tivi ,vào chiếc máy chơi game

và ngăn chặn chúng làm

việc mà người ta nói chúng làm ở cửa hàng --

PIPA và SOPA là năng lượng hạt nhân

và họ nói chúng tôi muốn đi đến bất kì đâu trên thế giới

và kiểm định nội dung

và cách làm việc này như tôi nói

là bạn cần đưa mọi người

đến những địa chỉ IP đó

bạn cần đưa họ ra khỏi những chiếc máy tìm kiếm

bạn cần phải mang họ ra khỏi những danh mục trên mạng

bạn cần phải mang họ ra khỏi danh sách người dùng

và vì những nhà sản xuất lớn nhất trên mạng

không phải là google hay yahoo

mà là chúng ta

chúng ta là những con người bị khống chế

bởi cuối cùng

mối đe dọa thật sự

cho luật PIPA và SOPA

là khả năng chia sẻ của chúng ta với người khác

vì thế cái mà PIPA và SOPA liều làm

là mang khái niệm hợp pháp hàng thế kỉ nay

từ vô tội thành có tội có bằng chứng

và đảo ngược nó

có tội thành vô tội có bằng chứng

bạn không thể chia sẻ

cho đến khi bạn cho chúng tôi thấy rằng

bạn chằng chia sẻ thứ

mà chúng tôi không thích

đột nhiên một đống phiền phức chứng cớ hợp pháp và không hợp pháp

rơi ngay vào chúng ta

vào những dịch vụ

có thể cho chúng ta những khả năng mới

và nếu nó tốn một xu

để giám sát một người dùng

sẽ làm hư một dịch vụ

có một trăm triệu người dùng

nên đây là internet mà chúng ta có trong đầu

hãy tưởng tượng dấu hiệu này có ở khắp nơi --

nhưng hãy tưởng nó không ghi College Bakery,

mà ghi là YouTube

Facebook, hay Twitter

tưởng tưởng nó ghi là TED

bởi những lời bình không thể bị khống chế

ở một mức giá có thể chấp nhận được

ảnh hưởng thực tế của SOPA và PIPA

sẽ khác hoàn toàn với hiệu quả được mong chờ.

mối đe doạ, thực chất

là sự đảo ngược của những bằng chứng

đột nhiên khiến chúng ta

bị đối xử như những tên trộm

mỗi khi chúng ta được cho quyền tự do sáng tạo

để sản xuất hoặc chia sẻ

và những người cho chúng ta những khả năng đó

Youtube, Facebook, Twitter và Ted

ở trong ngành

phải khống chế chúng ta

hay bị móc câu vì tội đồng phạm

có hai thứ bạn có thể làm

giúp dừng việc này

một việc đơn giản và một việc phức tạp

một dễ dàng và một khó khăn

thứ đơn giản và dễ dàng là:

nếu bạn là công dân Mĩ

gọi cho người đại diện của bạn, nghị sĩ của bạn

khi bạn nhìn thấy

người kí tên trên điều luật SOPA

người kí tên đồng ý cho POPA

bạn thấy họ đang nhận

hàng triệu hàng triệu đô la

từ những doanh nghiệp truyền thông truyền thống

bạn không có hàng triệu hàng triệu đô la

nhưng bạn có thể gọi nghị sĩ của bạn

bạn có thể nhắc nhở họ rằng bạn bầu cử

và bạn có quyền yêu cầu không bị đối xử như một tên ăn trộm

và bạn có thể đề nghị rằng bạn muốn

mạng internet không bị phá hoại

và nếu bạn không phải là công dân hoà kì

bạn có thể liên lạc với công dân hoa kì mà bạn biết

khuyến khích họ là điều tương tự

bởi đây có vẻ là một vấn đề quốc gia

nhưng nó không phải là chỉ là một vấn đề quốc gia

những nền công nghiệp đó sẽ không chịu chấp nhận

với việc huỷ hoại internet

nếu huỷ hoại nó, họ sẽ huỷ hoại của tất cả mọi người

đấy là việc dễ dàng

đấy là việc đơn giản

việc khó khăn là

hãy chuẩn bị sẵn sàng vì nhiều luật lệ hơn sẽ ra đời

SOPA đơn giản chỉ là sự trở lại của COICA,

luật được đưa ra năm ngoái nhưng không được thông qua

và tất cả luật này quay trở về

với thất bại của DMCA

không chấp nhận chia sẻ bằng những phương thức công nghệ

và DMCA trở lại với luật Audio Home Recording Act

đã làm sợ hãi những nền công nghiệp đó

bởi cả một nền thương mại

đang thực chất đề nghị người ta phá luật

và đang thu thập chứng cứ chứng minh rằng

điều đó thật sự bất tiện

"chúng tôi không thích làm thế nữa"

những nền công nghiệp truyền thông nói thế

và điều họ muốn làm

họ không muốn sự phân biệt pháp lý

giữa việc chia sẻ hợp pháp và không hợp pháp

họ chỉ muốn không có sự chia sẻ nào

PIPA và SOPA không lạ thường và kì dị

chúng không phải sự kiện

chúng là bước đi tiếp theo của đoàn

đã đi 20 năm nay

và nếu chúng ta đánh bại nó, như chúng ta hy vọng

sẽ có nhiều thứ hơn sẽ đến

bởi cho đến khi chúng ta thuyết phục được quốc hội

rằng cách để giải quyết vấn đề vi phạm bản quyền là

cách việc vi phạm bản quyền được giải quyết với Napster và Youtube

đó là có một phiên toà với bằng chứng

và tranh luận triệt để những yếu tố và đáng giá những giải pháp

diễn ra trong xã hội dân chủ

đó là cách giải quyết vấn đề này

trong lúc đó

điều khó khăn phải làm là chuẩn bị sẵn sàng.

bởi đó chính là lời nhắn gửi thực sự của PIPA và SOPA

mà Time Warner đã nói tợ

và họ muốn chúng ta ngồi lại vào ghế

chỉ tiêu thụ

không sản xuất hay chia sẻ

chúng ta nên nói "Không!"

xin cảm ơn

(vỗ tay)