Return to Video

İlaçları karıştırmanın tehlikeleri - Céline Valéry

  • 0:07 - 0:11
    Bu üç kişiden hangisi
    riskli bir şey yapıyor?
  • 0:11 - 0:15
    Kolesterol ilaçlarını
    greyfurt suyu ile içen kişi mi?
  • 0:15 - 0:17
    İçki içmek için dışarı çıkmadan önce
  • 0:17 - 0:20
    ağrıyan bileği için
    ağrı kesicisi içen kişi mi?
  • 0:20 - 0:23
    Ya da kan sulandırıcı bir ilaç kullanan
  • 0:23 - 0:27
    kişinin baş ağrısı için aspirin alması mı?
  • 0:27 - 0:29
    Aslında hepsi riskli.
  • 0:29 - 0:32
    Her biri, istemeden de olsa,
    bir ilaç etkileşimi yaratır.
  • 0:32 - 0:37
    Bu da, olağanüstü durumlarda,
    böbrek yetmezliğine, karaciğer hasarına
  • 0:37 - 0:39
    veya iç kanamaya yol açabilir.
  • 0:39 - 0:40
    Bir ilaç başka bir maddeyle
  • 0:40 - 0:44
    bir araya geldiğinde
    ilacın tek başına kullanılmasının
  • 0:44 - 0:47
    yol açtığı etkilerden daha farklı
    ilaç etkileşimlerine sebep olur.
  • 0:47 - 0:52
    Besinler, bitkisel takviyeler,
    yasal ilaçlar ve yasa dışı maddeler
  • 0:52 - 0:55
    ilaç etkileşimlerine neden olabilir.
  • 0:55 - 0:58
    İlaç etkileşimlerinin
    çoğu iki kategoriye ayrılır.
  • 0:58 - 1:03
    Bazıları, iki maddenin birbirini
    doğrudan etkilediğinde meydana gelir.
  • 1:03 - 1:07
    Diğer durumlarda, bir madde
    diğerinin vücutta emilimini,
  • 1:07 - 1:12
    metabolize edilmesini
    veya vücuttaki dolaşımını etkiler.
  • 1:12 - 1:15
    Örneğin, kan sulandırıcılar ve aspirin
  • 1:15 - 1:19
    bir araya geldiğinde tehlikeli
    olan benzer etkilere sahiptir.
  • 1:19 - 1:21
    Her ikisi de kan pıhtılarının
    oluşmasını önler—
  • 1:21 - 1:23
    kan sulandırıcılar,
  • 1:23 - 1:26
    pıhtılaşma faktörlerinin
    oluşumunu engeller.
  • 1:26 - 1:28
    Aspirin ise, kan hücrelerinin
  • 1:28 - 1:32
    bir araya toplanıp pıhtılaşmasını önler.
  • 1:32 - 1:34
    Bu etkiler genellikle
    tek başına zararsızdır.
  • 1:35 - 1:38
    Ama, bu ilaçlar birlikte alınırsa
    iç kanamaya yol açarak
  • 1:39 - 1:41
    pıhtılaşmayı tehlikeli ölçüde
    engelleyebilirler.
  • 1:41 - 1:44
    Kan sulandırıcılar ve aspirin
    birlikte kullanılmadığında
  • 1:44 - 1:46
    genellikle zararsız olsalar da,
  • 1:46 - 1:50
    bir maddenin diğerinin etkisini
    şiddetlendirdiği etkileşimler,
  • 1:50 - 1:54
    halihazırda zararlı olan ilaçlar
    arasında da olabilir.
  • 1:54 - 1:57
    Kokain ve eroinin ikisi de tehlikelidir
  • 1:57 - 2:00
    ve bu tehlikeler ikisi birlikte
    alındığında şiddetlenir—
  • 2:00 - 2:04
    her ne kadar davranışsal etkileri
    birbirlerini dengeliyormuş gibi gelse de.
  • 2:04 - 2:09
    Kokain bir uyarıcıdır ve artan
    kalp atış hızı gibi birçok etkisi
  • 2:09 - 2:12
    vücudun daha fazla oksijene
    ihtiyaç duymasına neden olur.
  • 2:12 - 2:15
    Ama yatıştırıcı olan eroin
    nefes almayı yavaşlatır
  • 2:15 - 2:19
    ve vücudun oksijen ihtiyacını tam da daha
    fazlasına ihtiyacı olduğun anda azaltır.
  • 2:19 - 2:24
    Bu kombinasyon organları zorlar ve solunum
    yetmezliği ile ölüme neden olabilir.
  • 2:24 - 2:29
    Greyfurt suyu ve statin adı verilen
    kolesterol düşürücü ilaçlar sınıfındaki
  • 2:29 - 2:32
    bazı ilaçlar arasındaki etkileşim,
  • 2:32 - 2:35
    ilaç metabolizması ile ilgilidir.
  • 2:35 - 2:40
    Karaciğer, vücuda giren maddelerin
    parçalanmasını kolaylaştıran
  • 2:40 - 2:42
    enzimler üretir.
  • 2:42 - 2:44
    Enzimler, ilaçları hem
    daha karmaşık moleküllerden
  • 2:44 - 2:47
    tedavi edici bileşenlerine
    ayırarak aktif hale getirebilir
  • 2:47 - 2:51
    hem de zararlı bileşikleri
    zararsız metabolitlere
  • 2:51 - 2:55
    parçalayarak etkisiz hale getirebilir.
  • 2:55 - 2:57
    Her biri belirli bir moleküle uyan
  • 2:57 - 3:01
    bir bağlanma bölgesine sahip olan
    birçok farklı enzim vardır.
  • 3:01 - 3:06
    Greyfurt, statinlerle aynı enzime bağlanır
  • 3:06 - 3:10
    ve bu statinleri parçalamak için
    daha az enzimin kalması anlamına gelir.
  • 3:10 - 3:14
    Bu yüzden, ikisinin birlikte kullanımı
    ilacın daha yüksek bir konsantrasyonda
  • 3:14 - 3:17
    ve daha uzun bir süre
    kan dolaşımında kalması demektir,
  • 3:17 - 3:19
    bu da böbrek yetmezliğine yol açabilir.
  • 3:19 - 3:24
    Alkol de Tylenol ve parasetamol gibi
    ağrı kesicilerin aktif maddesi olan
  • 3:24 - 3:29
    Asetaminofen'i parçalayan enzimin
    işlevini değiştirebilir.
  • 3:29 - 3:34
    Birisi asetaminofen aldığında,
    onun bir kısmı toksik bir maddeye dönüşür.
  • 3:34 - 3:35
    Önerilen dozda alındığında,
  • 3:35 - 3:39
    bu toksik yan üründen genellikle
    zarar verebilecek kadar yoktur.
  • 3:39 - 3:42
    Ancak fazla alkol kullanımı,
    enzim aktivitesini değiştirebilir,
  • 3:42 - 3:45
    böylece o yan üründen daha fazla üretilir,
  • 3:45 - 3:47
    bu da makul bir asetaminofen dozu
  • 3:47 - 3:50
    alınsa bile bu durum karaciğer
    hasarına neden olabilir.
  • 3:50 - 3:55
    Bu sırada, bitkisel ilaç sarı kantaron,
    karaciğerdeki özel bir enzimin
  • 3:55 - 3:57
    üretimini arttırır.
  • 3:57 - 4:01
    Bu, enzimin parçalamaktan
    sorumlu olduğu ilaçların
  • 4:01 - 4:03
    daha hızlı metabolize edilmelerini sağlar—
  • 4:03 - 4:07
    bazen bu etki, ilaçların tedavi edici
    etkisini gösteremeden önce çok hızlı olur.
  • 4:07 - 4:11
    Muhtemel etkileşimlerin
    baş döndürücü sayısına rağmen,
  • 4:11 - 4:16
    yaygın kullanılan ilaçların tehlikeli
    etkileşimlerinin çoğu iyi bilinmektedir.
  • 4:16 - 4:19
    Bilimdeki yeni gelişmeler,
    ilaç etkileşimlerini her zamankinden
  • 4:19 - 4:22
    daha iyi takip etmemize yardımcı oluyor.
  • 4:22 - 4:26
    Bazı araştırmacılar, vücudunuzdaki protein
    etkileşimlerinin bilgilerini kullanarak,
  • 4:26 - 4:29
    ilaç etkileşimlerinin yan etkilerini
    tahmin edebilen
  • 4:29 - 4:34
    AI programları geliştiriyorlar.
  • 4:34 - 4:37
    Durmadan geliştirilen yeni ilaçların
    potansiyel etkileşimlerini bulmak için
  • 4:37 - 4:40
    süper bilgisayarlar kullanılıyor.
  • 4:40 - 4:43
    Bu esnada, bu ilaçlar ise
    hâlâ gelişme sürecinde.
Title:
İlaçları karıştırmanın tehlikeleri - Céline Valéry
Speaker:
Céline Valéry
Description:

Tüm dersi görüntülemek için: https://ed.ted.com/lessons/the-dangers-of-mixing-drugs-celine-valery

Aşağıdakilerden hangisi riskli bir davranıştır: kolesterol ilaçlarını greyfurt suyu ile içen kişi mi? İçki içmek için dışarı çıkmadan önce ağrıyan bileği için ağrı kesici içen kişi mi? Yoksa kan sulandırıcı bir ilaç kullanan ve aspirin alan kişi mi? Anlaşılan o ki, aslında hepsi riskli. Her biri istemeden de olsa ciddi sorunlara yol açabilecek bir ilaç etkileşimi yaratır. Céline Valéry, ilaçları karıştırmanın tehlikelerini anlatıyor.

Ders: Céline Valéry, Yönetmen: Cabong Studios.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:45

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.