0:00:07.078,0:00:10.538 Bu üç kişiden hangisi[br]riskli bir şey yapıyor? 0:00:10.538,0:00:15.008 Kolesterol ilaçlarını[br]greyfurt suyu ile içen kişi mi?[br] 0:00:15.008,0:00:17.489 İçki içmek için dışarı çıkmadan önce 0:00:17.489,0:00:20.440 ağrıyan bileği için[br]ağrı kesicisi içen kişi mi? 0:00:20.440,0:00:23.209 Ya da kan sulandırıcı bir ilaç kullanan 0:00:23.209,0:00:26.659 kişinin baş ağrısı için aspirin alması mı? 0:00:26.659,0:00:29.229 Aslında hepsi riskli. 0:00:29.229,0:00:32.454 Her biri, istemeden de olsa,[br]bir ilaç etkileşimi yaratır. 0:00:32.454,0:00:37.128 Bu da, olağanüstü durumlarda,[br]böbrek yetmezliğine, karaciğer hasarına 0:00:37.128,0:00:38.688 veya iç kanamaya yol açabilir. 0:00:38.688,0:00:40.318 Bir ilaç başka bir maddeyle 0:00:40.318,0:00:43.718 bir araya geldiğinde[br]ilacın tek başına kullanılmasının 0:00:43.718,0:00:47.398 yol açtığı etkilerden daha farklı[br]ilaç etkileşimlerine sebep olur. 0:00:47.398,0:00:52.208 Besinler, bitkisel takviyeler,[br]yasal ilaçlar ve yasa dışı maddeler 0:00:52.208,0:00:54.528 ilaç etkileşimlerine neden olabilir. 0:00:54.528,0:00:57.938 İlaç etkileşimlerinin[br]çoğu iki kategoriye ayrılır. 0:00:57.938,0:01:02.830 Bazıları, iki maddenin birbirini[br]doğrudan etkilediğinde meydana gelir. 0:01:02.830,0:01:07.223 Diğer durumlarda, bir madde[br]diğerinin vücutta emilimini, 0:01:07.223,0:01:11.810 metabolize edilmesini [br]veya vücuttaki dolaşımını etkiler. 0:01:11.810,0:01:14.670 Örneğin, kan sulandırıcılar ve aspirin 0:01:14.670,0:01:18.510 bir araya geldiğinde tehlikeli[br]olan benzer etkilere sahiptir. 0:01:18.510,0:01:20.790 Her ikisi de kan pıhtılarının[br]oluşmasını önler— 0:01:20.790,0:01:22.820 kan sulandırıcılar, 0:01:22.950,0:01:25.930 pıhtılaşma faktörlerinin [br]oluşumunu engeller. 0:01:25.930,0:01:28.400 Aspirin ise, kan hücrelerinin 0:01:28.400,0:01:31.550 bir araya toplanıp pıhtılaşmasını önler. 0:01:31.600,0:01:34.470 Bu etkiler genellikle[br]tek başına zararsızdır. 0:01:34.570,0:01:38.450 Ama, bu ilaçlar birlikte alınırsa[br]iç kanamaya yol açarak 0:01:38.550,0:01:40.978 pıhtılaşmayı tehlikeli ölçüde[br]engelleyebilirler. 0:01:40.978,0:01:44.010 Kan sulandırıcılar ve aspirin[br]birlikte kullanılmadığında 0:01:44.010,0:01:45.590 genellikle zararsız olsalar da, 0:01:45.590,0:01:49.840 bir maddenin diğerinin etkisini[br]şiddetlendirdiği etkileşimler, 0:01:49.840,0:01:53.900 halihazırda zararlı olan ilaçlar [br]arasında da olabilir. 0:01:53.900,0:01:56.650 Kokain ve eroinin ikisi de tehlikelidir 0:01:56.650,0:02:00.090 ve bu tehlikeler ikisi birlikte[br]alındığında şiddetlenir— 0:02:00.090,0:02:04.057 her ne kadar davranışsal etkileri[br]birbirlerini dengeliyormuş gibi gelse de. 0:02:04.057,0:02:08.899 Kokain bir uyarıcıdır ve artan [br]kalp atış hızı gibi birçok etkisi 0:02:08.899,0:02:11.599 vücudun daha fazla oksijene[br]ihtiyaç duymasına neden olur. 0:02:11.599,0:02:15.029 Ama yatıştırıcı olan eroin[br]nefes almayı yavaşlatır 0:02:15.029,0:02:19.054 ve vücudun oksijen ihtiyacını tam da daha[br]fazlasına ihtiyacı olduğun anda azaltır. 0:02:19.054,0:02:23.616 Bu kombinasyon organları zorlar ve solunum[br]yetmezliği ile ölüme neden olabilir. 0:02:23.616,0:02:28.566 Greyfurt suyu ve statin adı verilen[br]kolesterol düşürücü ilaçlar sınıfındaki 0:02:28.566,0:02:32.276 bazı ilaçlar arasındaki etkileşim, 0:02:32.276,0:02:34.556 ilaç metabolizması ile ilgilidir. 0:02:34.556,0:02:39.780 Karaciğer, vücuda giren maddelerin[br]parçalanmasını kolaylaştıran 0:02:39.780,0:02:41.800 enzimler üretir. 0:02:41.800,0:02:44.180 Enzimler, ilaçları hem[br]daha karmaşık moleküllerden 0:02:44.180,0:02:47.180 tedavi edici bileşenlerine[br]ayırarak aktif hale getirebilir 0:02:47.180,0:02:50.623 hem de zararlı bileşikleri[br]zararsız metabolitlere 0:02:50.623,0:02:55.075 parçalayarak etkisiz hale getirebilir. 0:02:55.075,0:02:57.475 Her biri belirli bir moleküle uyan 0:02:57.475,0:03:01.420 bir bağlanma bölgesine sahip olan[br]birçok farklı enzim vardır. 0:03:01.420,0:03:05.680 Greyfurt, statinlerle aynı enzime bağlanır 0:03:05.680,0:03:09.660 ve bu statinleri parçalamak için [br]daha az enzimin kalması anlamına gelir. 0:03:09.660,0:03:13.550 Bu yüzden, ikisinin birlikte kullanımı[br]ilacın daha yüksek bir konsantrasyonda 0:03:13.550,0:03:16.834 ve daha uzun bir süre[br]kan dolaşımında kalması demektir, 0:03:16.834,0:03:19.275 bu da böbrek yetmezliğine yol açabilir. 0:03:19.275,0:03:24.354 Alkol de Tylenol ve parasetamol gibi[br]ağrı kesicilerin aktif maddesi olan 0:03:24.354,0:03:28.794 Asetaminofen'i parçalayan enzimin[br]işlevini değiştirebilir. 0:03:28.794,0:03:33.744 Birisi asetaminofen aldığında,[br]onun bir kısmı toksik bir maddeye dönüşür. 0:03:33.744,0:03:35.454 Önerilen dozda alındığında, 0:03:35.454,0:03:39.084 bu toksik yan üründen genellikle[br]zarar verebilecek kadar yoktur. 0:03:39.084,0:03:42.044 Ancak fazla alkol kullanımı,[br]enzim aktivitesini değiştirebilir, 0:03:42.044,0:03:44.674 böylece o yan üründen daha fazla üretilir, 0:03:44.674,0:03:46.514 bu da makul bir asetaminofen dozu 0:03:46.514,0:03:50.094 alınsa bile bu durum karaciğer[br]hasarına neden olabilir. 0:03:50.094,0:03:54.880 Bu sırada, bitkisel ilaç sarı kantaron,[br]karaciğerdeki özel bir enzimin 0:03:54.880,0:03:56.580 üretimini arttırır. 0:03:56.580,0:04:00.560 Bu, enzimin parçalamaktan[br]sorumlu olduğu ilaçların 0:04:00.560,0:04:02.570 daha hızlı metabolize edilmelerini sağlar— 0:04:02.570,0:04:07.378 bazen bu etki, ilaçların tedavi edici[br]etkisini gösteremeden önce çok hızlı olur. 0:04:07.378,0:04:11.217 Muhtemel etkileşimlerin[br]baş döndürücü sayısına rağmen, 0:04:11.217,0:04:15.636 yaygın kullanılan ilaçların tehlikeli[br]etkileşimlerinin çoğu iyi bilinmektedir. 0:04:15.636,0:04:19.026 Bilimdeki yeni gelişmeler,[br]ilaç etkileşimlerini her zamankinden 0:04:19.026,0:04:21.566 daha iyi takip etmemize yardımcı oluyor. 0:04:21.566,0:04:26.066 Bazı araştırmacılar, vücudunuzdaki protein[br]etkileşimlerinin bilgilerini kullanarak, 0:04:26.066,0:04:28.936 ilaç etkileşimlerinin yan etkilerini[br]tahmin edebilen 0:04:28.936,0:04:33.558 AI programları geliştiriyorlar. 0:04:33.558,0:04:37.158 Durmadan geliştirilen yeni ilaçların[br]potansiyel etkileşimlerini bulmak için 0:04:37.158,0:04:40.108 süper bilgisayarlar kullanılıyor. 0:04:40.108,0:04:43.398 Bu esnada, bu ilaçlar ise[br]hâlâ gelişme sürecinde.