< Return to Video

Որտեղի՞ց է եկել անգլերենը: - Կլեր Բաուերն

  • 0:07 - 0:11
    Երբ խոսքը գնում է անգլերենի մասին, մենք
    հաճախ պատկերացնում ենք այն որպես մեկ լեզու
  • 0:11 - 0:15
    սակայն ի՞նչն է հանդիսանում աշխարհի
    տասնյակ երկրներում խոսվող
  • 0:15 - 0:17
    հազարավորբարբառները կապող օղակը,
  • 0:17 - 0:19
    կամ ի՞նչով են նրանք նման Չոսերի գործերին:
  • 0:19 - 0:23
    Եվ ինչո՞վ է նրանցից որևէ մեկը կապված
    Բեովուլֆի տարօրինակ բառերին:
  • 0:23 - 0:25
    Պատասխանն այն է, որ շատ լեզուների պես`
  • 0:25 - 0:28
    անգլերենը զարգացում է ապրել տարբեր
    խոսողների սերունդների միջով`
  • 0:28 - 0:31
    ժամանակի ընթացքում ենթարկվելով ահռելի
    փոփոխությունների:
  • 0:31 - 0:33
    Քննելով այս փոփոխությունները`
  • 0:33 - 0:36
    մենք կարող ենք հետևել լեզուն այսօրվա օրից
  • 0:36 - 0:38
    մինչև իր հինավուրց արմատները:
  • 0:38 - 0:41
    Մինչդեռ ժամանակակից
    անգլերենը շատ նման բառեր ունի`
  • 0:41 - 0:43
    լատիներենից առաջացած
    ռոմանական լեզուներում,
  • 0:43 - 0:45
    օրինակ` ֆրանսերենում և իսպաներենում,
  • 0:45 - 0:48
    բայց բառերի մեծամասնությունն
    իրականում իր մասը չէր հանդիսանում:
  • 0:48 - 0:50
    Փոխարենը, նրանք սկսեցին ներխուժել
    լեզվի մեջ`
  • 0:50 - 0:55
    1066 թվականի դեպի Անգլիա նորմանական
    ներխուժմանը զուգընթաց:
  • 0:55 - 0:58
    Երբ ֆրանսախոս նորմանացիները
    գրավեցին Անգլիան
  • 0:58 - 1:00
    և դարձան նրա իշխող խավը,
  • 1:00 - 1:02
    նրանք իրենց հետ բերեցին նաև իրենց խոսքը`
  • 1:02 - 1:05
    ավելացնելով այնտեղ մինչ այդ
    խոսվող անգլերենին
  • 1:05 - 1:08
    ֆրանսերենի և լատիներենի ահռելի բառապաշար:
  • 1:08 - 1:11
    Այսօր մենք այդ լեզուն
    անվանում ենք հին անգլերեն:
  • 1:11 - 1:13
    Հենց դա է Բեովուլֆի լեզուն:
  • 1:13 - 1:16
    Այն հավանաբար այնքան էլ ծանոթ չի թվում,
  • 1:16 - 1:20
    սակայն այն կարող է ավելի ծանոթ թվալ
    գերմաներեն իմանալու դեպքում:
  • 1:20 - 1:24
    Պատճառն այն է, որ հին անգլերենը
    պատկանում է գերմանական լեզվախմբին`
  • 1:24 - 1:28
    առաջին անգամ 5-րդ և 6-րդ դարերում
    Բրիտանական կղզի բերված
  • 1:28 - 1:31
    անգլոնների, սաքսոնների և յուտերի կողմից:
  • 1:31 - 1:36
    Իրենց կողմից խոսվող գերմանական բարբառները
    կոչվեց անգլո-սաքսոնական լեզու:
  • 1:36 - 1:39
    8-11-րդ դարերում վիկինգները
  • 1:39 - 1:43
    հին նորվեգերենից էլ ավելի շատ
    փոխառություններ ավելացրին խառնուրդին:
  • 1:43 - 1:46
    Դժվար է տեսնել
    ժամանակակից անգլերենի արմատները`
  • 1:46 - 1:48
    հաշվի առնելով բոլոր վերցված բառերը
  • 1:48 - 1:52
    ֆրանսերենից, լատիներենից, հին նորվեգերենից
    և այլ լեզուներից:
  • 1:52 - 1:57
    Սակայն համեմատական լեզվաբանությունը կարող
    է օգնել` հիմնվելով քերանական կառուցվածքի,
  • 1:57 - 1:59
    հնչյունների փոխվելու օրինաչափությունների
  • 1:59 - 2:01
    և հիմնական բառապաշարի վրա:
  • 2:01 - 2:04
    Օրինակ` 6-րդ դարից հետո
  • 2:04 - 2:09
    գերմաներեն բառերը, որոնք սկսում էին "p"
    տառով, աստիճանաբար դարձան "pf",
  • 2:09 - 2:13
    մինչդեռ հին անգլերենի իրենց նմանակները
    մնացին անփոփոխ:
  • 2:13 - 2:17
    Մեկ այլ բաժանման ընթացքում շվեդերենի "sk"
    հնչյունը ունեցող բառերը
  • 2:17 - 2:20
    ստացան "sh" հնչյունը անգլերենում:
  • 2:20 - 2:23
    Հիմա էլ գոյություն ունեն "sk"հնչյուն
    ունեցող անգլերեն բառեր,
  • 2:23 - 2:26
    օրինակ` "skirt" (կիսաշրջազգեստ)
    և "skull" (գանգ),
  • 2:26 - 2:28
    բայց նրանք հին նորվեգերենից
    եկած փոխառություններ են,
  • 2:28 - 2:32
    որոնք եկել էին "sk"-ից "sh" անցումից հետո:
  • 2:32 - 2:34
    Այս օրինակները ցույց են տալիս,
  • 2:34 - 2:38
    որ ինչպես շատ ու շատ ռոմանական լեզուներ
    առաջացել են լատիներենից,
  • 2:38 - 2:42
    այնպես էլ անգլերենը, շվեդերենը,
    գերմաներենը և այլ լեզուներ
  • 2:42 - 2:46
    առաջացել էին իրենց ընդհանուր նախահայր
    համարվող նախա-գերմանական լեզվից,
  • 2:46 - 2:49
    որն օգտագործվել է մոտավորապես
    մ.թ.ա. 500 թվականին:
  • 2:49 - 2:52
    Քանի որ այս պատմական լեզուն
    երբեք գրի չի առնվել,
  • 2:52 - 2:56
    մենք միայն կարող ենք այն վերականգնել`
    համեմատելով իր հաջորդողների հետ,
  • 2:56 - 2:59
    որը հնարավոր է շնորհիվ
    փոփոխությունների կայունության:
  • 2:59 - 3:04
    Մենք նույնիսկ կարող ենք
    առաջ գնալ ևս մեկ քայլ
  • 3:04 - 3:10
    և հետևել նախա-գերմանակ լեզվի նախորդողի`
    նախա-հնդեվրոպական լեզվի ծագմանը,
  • 3:10 - 3:12
    որն օգտագործվել է մոտ 6000 տարի առաջ
  • 3:12 - 3:17
    այսօրվա Ուկրաինայի և Ռուսաստանի
    տարածքում գտնվող Պոնտական տափաստանում:
  • 3:17 - 3:21
    Սա հանդիսանում է հնդեվրոպական
    լեզվաընտանիքի վերականգնված նախահայրը,
  • 3:21 - 3:25
    որն ընդգրկում է պատմության ընթացքում
    Եվրոպայում խոսված գրեթե բոլոր լեզուները,
  • 3:25 - 3:29
    ինչպես նաև հարավային և արևմտյան Ասիայի
    մեծ մասում խոսվածները:
  • 3:29 - 3:31
    Եվ չնայած այն կարող է
    ավելի մեծ ջանք պահանջել,
  • 3:31 - 3:36
    մենք կարող ենք բացահայտել հնդեվրոպական
    լեզվաընտանիքի տարբեր ճյուղերի բառերի
  • 3:36 - 3:40
    կառուցվածքային նմանությունները և
    համապատասխանությունները:
  • 3:40 - 3:42
    Համեմատելով անգլերենը և լատիներենը`
  • 3:42 - 3:46
    մենք տեսնում ենք, որ անգլերենը ունի "t",
    երբ լատիներենը ունի "d",
  • 3:46 - 3:50
    և "f", երբ լատիները` "p" բառերի սկզբում:
  • 3:50 - 3:54
    Անգլերենին համեմատաբար հեռու լեզուները
    ընդգրկում են հինդին, պարկսերենը
  • 3:54 - 3:58
    և կելտիկ լեզուները, որոնք սփռված են
    այսօրվա Բրիտանիայի տարածքով մեկ:
  • 3:58 - 4:03
    Նախա-հնդեվրոպական լեզուն իր հերթին ևս
    առաջացել է էլ ավելի հին լեզվից,
  • 4:03 - 4:08
    սակայն, դժբախտաբար, սա է այն սահմանը,
    որը պատմական և հնէաբանական ապացույցները
  • 4:08 - 4:10
    թույլատրում են մեզ հետազոտել:
  • 4:10 - 4:12
    Շատ ու շատ գաղտնիքներ
    մնում են օդում կախված,
  • 4:12 - 4:16
    օրինակ` որոշակի կապի
    գոյությունը հնդեվրոպական
  • 4:16 - 4:18
    և այլ գլխավոր լեզվաընտանիքների միջև
  • 4:18 - 4:23
    և մինչ այդ Եվրոպայում խոսվող
    լեզուների հատկանշական գծերը:
  • 4:23 - 4:27
    Սակայն ապշեցուցիչ է այն, որ մոտ
    3 միլիարդ մարդ ամբողջ աշխարհում,
  • 4:27 - 4:30
    որոնցից շատերը չեն կարող հասկանալ իրար,
  • 4:30 - 4:37
    միևնույնն է խոսում են նույն բառերով`
    ձևավորված 6000 տարվա պատմության ընթացքում:
Title:
Որտեղի՞ց է եկել անգլերենը: - Կլեր Բաուերն
Speaker:
Claire Bowern
Description:

Ամբողջական դասի համար` http://ed.ted.com/lessons/where-did-english-come-from-claire-bowern

Երբ խոսում ենք անգլերենի մասին, մենք հաճախ համարում ենք այն մեկ լեզու: Իսկ ի՞նչն է հանդիսանում աշխարհի տասնյակ երկրներում խոսվող երկրների կապող օղակը, և ինչո՞վ են նրանք նման Չոսերի գործերին: Կլեր Բրաուենը հետևում է լեզվի զարգացմանը այսօրվանից մինչև իր հինավուրց արմատները` ցույց տալով ինչպես է անգլերենը փոխվել` անցնելով տարբեր խոսողների սերունդների միջով:

Դասը` Կլեր Բրաուենի, անիմացիան` Պատրիկ Սմիթի:
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:54
Emma Dovlatyan approved Armenian subtitles for Where did English come from?
Emma Dovlatyan edited Armenian subtitles for Where did English come from?
Grigor Janikyan accepted Armenian subtitles for Where did English come from?
Grigor Janikyan edited Armenian subtitles for Where did English come from?
Karen Krmoyan edited Armenian subtitles for Where did English come from?
Karen Krmoyan edited Armenian subtitles for Where did English come from?

Armenian subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.