Μια μικρή χώρα με μεγάλες ιδέες για την απαλλαγή από τα ορυκτά καύσιμα

Πώς χτίζουμε μια κοινωνία χωρίς ορυκτά καύσιμα; Χρησιμοποιώντας την πατρίδα της, την Κόστα Ρίκα, ως παράδειγμα για τη θετική δράση στην περιβαλλοντική προστασία και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η υπέρμαχος του κλίματος Μόνικα Αράγια περιγράφει συνοπτικά ένα γενναίο όραμα για έναν κόσμο δεσμευμένο στην οικολογική ενέργεια σε όλους τους τομείς.

Πώς χτίζουμε μια κοινωνία

χωρίς ορυκτά καύσιμα;

Αυτή είναι μια πολύ περίπλοκη πρόκληση,

και πιστεύω ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες
μπορούν να ηγηθούν σ' αυτή τη μετάβαση.

Και έχω επίγνωση ότι αυτή
είναι μια αμφισβητούμενη δήλωση,

αλλά η αλήθεια είναι ότι στις χώρες μας
διακυβεύονται τόσα πολλά

αν αφήσουμε τα ορυκτά καύσιμα
να μείνουν στο κέντρο της ανάπτυξής μας.

Μπορούμε να το κάνουμε διαφορετικά.

Κι ήρθε η ώρα, πραγματικά,

να καταρρίψουμε τον μύθο

ότι μια χώρα έχει να διαλέξει
ανάμεσα στην ανάπτυξη από τη μία,

κι από την άλλη, περιβαλλοντική προστασία,
ανανεώσιμα υλικά, ποιότητα ζωής.

Κατάγομαι από την Κόστα Ρίκα,
μια αναπτυσσόμενη χώρα.

Είμαστε σχεδόν πέντε εκατομμύρια άνθρωποι,

και ζούμε ακριβώς στη μέση
της αμερικανικής ηπείρου,

οπότε είναι εύκολο
να θυμάται κανείς που κατοικούμε.

Σχεδόν το 100% του ηλεκτρικού μας ρεύματος

προέρχεται από
ανανεώσιμες πηγές ενέργειας,

από πέντε.

(Χειροκρότημα)

Υδροηλεκτρική, γεωθερμική,

αιολική, ηλιακή, βιομάζα.

Γνωρίζατε ότι πέρυσι,

για 299 ημέρες,

δεν χρησιμοποιήσαμε καθόλου ορυκτά καύσιμα

για να παράγουμε το ηλεκτρικό μας ρεύμα;

Είναι φανταστικό επίτευγμα,

κι όμως, κρύβει ένα παράδοξο,

το ότι σχεδόν το 70%

όλης της ενεργειακής μας κατανάλωσης
είναι το πετρέλαιο.

Γιατί;

Εξαιτίας του συστήματος μεταφορών μας,

που είναι τελείως εξαρτώμενο
από ορυκτά καύσιμα,

όπως και στις περισσότερες χώρες.

Οπότε, αν σκεφτούμε
την ενεργειακή μεταφορά ως ένα μαραθώνιο,

το ερώτημα είναι,
πώς θα φτάσουμε στη γραμμή τερματισμού,

πώς θ' απαλλάξουμε την υπόλοιπη
οικονομία από το διοξείδιο του άνθρακα;

Κι είναι σωστό να πω
ότι αν δεν πετύχουμε εμείς,

είναι δύσκολο να δούμε
ποιος άλλος θα πετύχει.

Έτσι, γι' αυτό θέλω να σας μιλήσω
για την Κόστα Ρίκα.

Γιατί πιστεύω
ότι είμαστε οι πλέον κατάλληλοι

στην καινοτομία ενός οράματος ανάπτυξης
χωρίς ορυκτά καύσιμα.

Αν πρέπει να ξέρετε
ένα πράγμα για τη χώρα μας,

αυτό είναι ότι δεν έχουμε στρατό.

Οπότε, θα σας πάω πίσω στο 1948.

Εκείνη τη χρονιά, η χώρα έβγαινε
από έναν εμφύλιο πόλεμο.

Χιλιάδες Κοσταρικανοί είχαν πεθάνει,

και οι οικογένειες είχαν διχαστεί βαθιά.

Κι όμως, μια εκπληκτική ιδέα
κέρδισε την καρδιά και το μυαλό όλων:

θα κάναμε επανεκκίνηση της χώρας,

κι ότι αυτή η Δεύτερη Δημοκρατία
δεν θα είχε στρατό.

Έτσι, τον καταργήσαμε.

Και ο τότε πρόεδρος,

ο Χοσέ Φιγκέρες,

βρήκε έναν εντυπωσιακό τρόπο, γκρεμίζοντας
τους τοίχους μιας στρατιωτικής βάσης.

Την επόμενη χρονιά, το 1949,

αυτή μας η απόφαση έγινε μόνιμη
στο νέο σύνταγμα,

και γι' αυτό μπορώ να σας πω
αυτή την ιστορία σχεδόν 70 χρόνια μετά.

Κι είμαι ευγνώμων.

Είμαι ευγνώμων που πήραν
αυτήν την απόφαση πριν γεννηθώ,

γιατί επέτρεψε σε μένα
και εκατομμύρια άλλους

να ζήσουμε σε μια πολύ σταθερή χώρα.

Και μπορεί να σκέφτεστε
ότι ήταν καλή τύχη,

αλλά δεν ήταν.

Υπήρξε ένα σχέδιο σκόπιμων επιλογών.

Τη δεκαετία του '40, οι Κοσταρικανοί
είχαν δωρεάν εκπαίδευση και περίθαλψη.

Αυτά τα ονομάσαμε κοινωνικές εγγυήσεις.

Καταργώντας τον στρατό,

μπορέσαμε να μετατρέψουμε τις δαπάνες
από στρατιωτικές σε κοινωνικές,

κι αυτό ήταν η κινητήριος δύναμη
της σταθερότητας.

Τη δεκαετία του '50 -

(Χειροκρότημα)

Τη δεκαετία του '50, αρχίσαμε
να επενδύουμε στην υδροηλεκτρική ενέργεια,

κι αυτό μας κράτησε μακριά από την παγίδα

της χρήσης ορυκτών καυσίμων
για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος,

κάτι για το οποίο
όλος ο κόσμος παλεύει σήμερα.

Τη δεκαετία του '70,
επενδύσαμε στα εθνικά πάρκα,

κι αυτό μας κράτησε μακριά

από τη βαθιά λανθασμένη λογική
της ανάπτυξης με όποιο κόστος

που βλέπετε οι άλλοι ν' ακολουθούν,
ειδικά στον αναπτυσσόμενο κόσμο.

Τη δεκαετία του '90 καινοτομήσαμε
στην πληρωμή για υπηρεσίες οικοσυστήματος,

κι αυτό μας βοήθησε ν' αντιστρέψουμε
την αποψίλωση των δασών

και τόνωσε τον οικοτουρισμό, που σήμερα
είναι ο κινητήριος μοχλός της ανάπτυξης.

Έτσι, οι επενδύσεις
στην προστασία του περιβάλλοντος

δεν έβλαψαν την οικονομία μας.

Εντελώς το αντίθετο.

Και δεν σημαίνει ότι είμαστε τέλειοι,

δεν σημαίνει ότι δεν έχουμε αντιθέσεις.

Δεν είναι αυτό το θέμα.

Το θέμα είναι ότι,
κάνοντας τις δικές μας επιλογές,

μπορέσαμε ν' αναπτύξουμε σθένος
στην αντιμετώπιση προβλημάτων ανάπτυξης.

Επίσης, αν πάρεις μια χώρα
όπως η δικιά μας,

το κατά κεφαλήν ΑΕΠ
είναι περίπου 9.800 ευρώ,

ανάλογα το πώς θα το υπολογίσεις.

Αλλά σύμφωνα με
τον Δείκτη Κοινωνικής Προόδου,

είμαστε το απόλυτο άκρο

όταν μιλάμε για τη μετατροπή του ΑΕΠ
σε κοινωνική πρόοδο.

Η κατάργηση του στρατού,

η επένδυση στο περιβάλλον
και τους ανθρώπους,

έκανε κάτι πολύ ισχυρό, επίσης.

Δημιούργησε το αφήγημα,

το αφήγημα μιας μικρής χώρας
με μεγάλες ιδέες,

κι ήταν πολύ ενθαρρυντικό
να μεγαλώνεις μ' αυτό το αφήγημα.

Οπότε, το ερώτημα είναι,

ποια είναι η επόμενη μεγάλη ιδέα
γι' αυτή τη γενιά;

Και πιστεύω ότι αυτό που θ' ακολουθήσει

είναι αυτή γενιά να εγκαταλείψει
τα ορυκτά καύσιμα μια και καλή,

όπως ακριβώς κάναμε με το στρατό.

Τα ορυκτά καύσιμα δημιουργούν
την κλιματική αλλαγή.

Το ξέρουμε αυτό,

και ξέρουμε πόσο ευάλωτοι είμαστε
στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Έτσι, ως μια αναπτυσσόμενη χώρα,
είναι προς το μέγιστο συμφέρον μας

να δημιουργήσουμε ανάπτυξη
χωρίς ορυκτά καύσιμα

που βλάπτουν τους ανθρώπους
κατά κύριο λόγο.

Διότι

γιατί να συνεχίζουμε
να εισάγουμε πετρέλαιο

για τις μεταφορές

αν μπορούμε αντί γι' αυτό
να χρησιμοποιήσουμε ηλεκτρισμό;

Θυμηθείτε,

αυτή είναι η χώρα

όπου ο ηλεκτρισμός προέρχεται
από το νερό των ποταμών μας,

από τη θερμότητα των ηφαιστείων,

ανεμογεννήτριες, ηλιακούς συλλέκτες,

βιολογικά απόβλητα.

Κατάργηση των ορυκτών καυσίμων σημαίνει
διατάραξη του συστήματος μεταφορών

για να μπορούμε να τροφοδοτούμε λεωφορεία,
τρένα και αυτοκίνητα με ηλεκτρισμό

αντί με ρυπογόνο ενέργεια.

Και οι μεταφορές,
επιτρέψτε μου με να σας πω,

έχει εξελιχθεί σε υπαρξιακό ζήτημα
για μας τους Κοσταρικανούς,

γιατί το μοντέλο που έχουμε
δεν λειτουργεί για μας.

Βλάπτει τους ανθρώπους,

βλάπτει τις εταιρείες,

και βλάπτει την υγεία μας.

Γιατί όταν οι πολιτικές
και οι υποδομές αποτυγχάνουν,

να τι συμβαίνει σε καθημερινή βάση.

Δύο ώρες το πρωί,

δύο ώρες το βράδυ.

Δεν καταλαβαίνω γιατί πρέπει
να το αποδεχτούμε αυτό ως φυσιολογικό.

Είναι προσβλητικό

να πρέπει να ξοδεύουμε το χρόνο μας
έτσι κάθε μέρα που περνάει.

Και σ' αυτή τη λεωφόρο είναι σχετικά καλά

αν συγκριθεί με αυτό
που βλέπουμε σ' άλλες χώρες

όπου η κίνηση αυξάνεται ραγδαία.

Ξέρετε, οι Κοσταρικανοί
τ' ονομάζουν αυτό «presa».

Presa σημαίνει «φυλακισμένος».

Και οι άνθρωποι γίνονται βίαιοι

σε μια χώρα που κατά τ' άλλα
είναι ευτυχισμένη στην καθαρή ζωή.

Συμβαίνει.

Οπότε πολλά διακυβεύονται.

Τα καλά νέα

είναι ότι όταν μιλάμε
για οικολογικές μεταφορές

και διαφορετική κινητικότητα,

δεν μιλάμε για κάποια
μακρινή ουτοπία κάπου εκεί έξω.

Μιλάμε για την ηλεκτροκίνηση
που συμβαίνει σήμερα.

Μέχρι το 2022, τα ηλεκτρικά
και τα συμβατικά αυτοκίνητα

αναμένεται να κοστίζουν το ίδιο,

και πόλεις ήδη δοκιμάζουν
τα ηλεκτρικά λεωφορεία.

Κι αυτά
τα πραγματικά απίθανα δημιουργήματα

κάνουν εξοικονόμηση χρημάτων,

και μειώνουν τη μόλυνση.

Έτσι, αν θέλουμε ν' απαλλαχτούμε από τις
μεταφορές των ορυκτών καυσίμων, μπορούμε,

γιατί τώρα έχουμε επιλογές
που πριν δεν είχαμε.

Είναι πολύ συναρπαστικό.

Αλλά φυσικά,

κάποιοι νιώθουν πολύ άβολα
μ' αυτή την ιδέα,

και θα 'ρθουν και θα σας πουν

ότι ο κόσμος, και στην Κόστα Ρίκα, είναι
κολλημένος στο πετρέλαιο, συνέλθετε.

Αυτό θα σας πουν.

Και ξέρετε ποια είναι η απάντηση
σ' αυτό το επιχείρημα;

Ότι το 1948, δεν είχαμε πει
ότι ο κόσμος είναι κολλημένος στον στρατό,

οπότε ας κρατήσουμε και τον στρατό μας.

Όχι, κάναμε μια πολύ γενναία επιλογή,

κι αυτή η επιλογή είναι
που έκανε τη διαφορά.

Έτσι, ήρθε η ώρα γι' αυτή τη γενιά
να γίνει γενναία ξανά

και να καταργήσουμε
τα ορυκτά καύσιμα μια και καλή.

Και θα σας δώσω τρεις λόγους
γιατί πρέπει να το κάνουμε αυτό.

Πρώτον,

το μοντέλο των μεταφορών
και της αστικοποίησης δεν λειτουργεί,

άρα αυτή είναι η καλύτερη στιγμή
να ορίσουμε εκ νέου το αστικό μας μέλλον.

Δεν θέλουμε πόλεις
που έχουν φτιαχτεί γι' αυτοκίνητα.

Θέλουμε πόλεις γι' ανθρώπους

όπου μπορούμε να περπατάμε
και να χρησιμοποιούμε τα ποδήλατά μας.

Και θέλουμε μέσα μαζικής μεταφοράς,

-πολλά μέσα-

μέσα που είναι οικολογικά και αξιοπρεπή.

Γιατί αν συνεχίζουμε να προσθέτουμε
στόλους συμβατικών αυτοκινήτων,

οι πόλεις μας θα γίνουν ανυπόφορες.

Δεύτερον, πρέπει ν' αλλάξουμε,

αλλά η σταδιακή αλλαγή
δεν πρόκειται να είναι αρκετή.

Χρειαζόμαστε μεταμορφωτική αλλαγή.

Κι υπάρχουν κάποια σταδιακά έργα
στη χώρα μου,

κι είμαι η πρώτη που θα τα πανηγυρίσω.

Αλλά ας μην κοροϊδευόμαστε.

Δεν μιλάμε για να καταλήξουμε
με πολύ όμορφα ηλεκτρικά αμάξια εδώ

και μερικά ηλεκτρικά λεωφορεία εκεί

ενώ συνεχίζουμε να επενδύουμε
στις ίδιες υποδομές -

περισσότερα αυτοκίνητα, περισσότεροι
δρόμοι, περισσότερο πετρέλαιο.

Μιλάμε για την ανεξαρτητοποίηση
από το πετρέλαιο,

και δεν μπορείς να φτάσεις εκεί
μέσα από σταδιακές διαδικασίες.

Τρίτον, και το γνωρίζετε αυτό,

ο κόσμος διψάει για έμπνευση.

Διψά για ιστορίες επιτυχίας

στην αντιμετώπιση περίπλοκων προβλημάτων,

ειδικά στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Έτσι, πιστεύω ότι η Κόστα Ρίκα
μπορεί να γίνει έμπνευση για τους άλλους,

όπως έγινε πέρυσι όταν αποκαλύψαμε

ότι για τόσες πολλές μέρες
δεν χρησιμοποιήσαμε ορυκτά καύσιμα

για να παράγουμε το ηλεκτρικό μας ρεύμα.

Τα νέα διαδόθηκαν σε όλο τον κόσμο.

Επίσης, κι αυτό με κάνει
ιδιαιτέρως περήφανη,

μια Κοσταρικανή, η Κριστιάνα Φιγκέρες,

συνέβαλε καθοριστικά στις διαπραγματεύσεις
για τη συμφωνία για το κλίμα στο Παρίσι.

Έτσι, πρέπει να προστατέψουμε αυτή
την κληρονομιά και να γίνουμε πρότυπο.

Και τι θ' ακολουθήσει;

Οι άνθρωποι.

Πώς θα κάνουμε τους ανθρώπους
να το ενστερνιστούν;

Πώς θα κάνουμε τους ανθρώπους

να πιστέψουν ότι είναι εφικτό

να χτιστεί μια κοινωνία
χωρίς ορυκτά καύσιμα;

Χρειάζεται πολύ δουλειά από μηδενική βάση.

Γι' αυτό, το 2014, δημιουργήσαμε
το «Costa Rica Limpia».

Limpia σημαίνει «καθαρός»,

γιατί θέλουμε να δώσουμε κίνητρα
και έμπνευση στους πολίτες.

Αν δεν εμπλακούν οι πολίτες,

οι αποφάσεις για την οικολογικές μεταφορές
θα καθυστερούν από ατελείωτες,

κι εννοώ ατελείωτες, τεχνικές συζητήσεις,

κι από τεράστια άσκηση πίεσης
από διάφορα κατεστημένα συμφέροντα.

Η θέληση να είμαστε μια οικολογική χώρα
που τροφοδοτείται από ανανεώσιμες πηγές

αποτελεί ήδη μέρος της ιστορίας μας.

Δεν θα πρέπει να επιτρέψουμε σε κανέναν
να το πάρει αυτό από μας.

Πέρυσι, φέραμε ανθρώπους
από τις εφτά επαρχίες μας

να μιλήσουν για την κλιματική αλλαγή
με τρόπο που να τους αγγίζει,

κι επίσης φέραμε φέτος

μια άλλη ομάδα Κοσταρικανών

να μιλήσουν
για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Και ξέρετε κάτι;

Αυτοί οι άνθρωποι διαφωνούν σχεδόν σε όλα

εκτός από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

και τις οικολογικές μεταφορές
και τον καθαρό αέρα.

Φέρνει τους ανθρώπους κοντά.

Και το κλειδί στην αληθινή συμμετοχή

είναι να βοηθήσετε τους ανθρώπους
να μην νιώθουν μικροί.

Οι άνθρωποι νιώθουν ανίσχυροι,

κι έχουν κουραστεί
να μην τους ακούει κανείς.

Έτσι, αυτό που κάνουμε
είναι χειροπιαστά πράγματα,

και μεταφράζουμε τεχνικά ζητήματα
στη γλώσσα των πολιτών

για να δείξουμε ότι οι άνθρωποι
μπορούν να συμβάλλουν και μάλιστα μαζί.

Για πρώτη φορά, παρακολουθούμε
τις υποσχέσεις που έχουν δωθεί

για τις οικολογικές μεταφορές,

και οι πολιτικοί ξέρουν
ότι πρέπει ν' ανταποκριθούν σ' αυτό,

αλλά το κομβικό σημείο θα είναι
όταν θα δημιουργήσουμε συνασπισμούς

-από πολίτες, εταιρείες,

υποστηρικτές των μέσων μεταφοράς-

που θα κάνουν την ηλεκτροκίνηση
το νέο καθεστώς,

ειδικά σε μία αναπτυσσόμενη χώρα.

Και μέχρι να έρθουν οι επόμενες εκλογές,

πιστεύω πως κάθε υποψήφιος θα πρέπει
να γνωστοποιήσει τη θέση του

για την κατάργηση των ορυκτών καυσίμων.

Γιατί αυτό το ζήτημα θα πρέπει να μπει
στην κεντρική πολιτική σκηνή.

Και σας λέω, αυτό δεν είναι
ζήτημα πολιτικής για το κλίμα

ή την περιβαλλοντική ημερήσια διάταξη.

Είναι για την χώρα που θέλουμε

και τις πόλεις που έχουμε,

και τις πόλεις που θέλουμε,

και το ποιος θ' αποφασίσει.

Γιατί στο τέλος της ημέρας,
αυτό που έχουμε να δείξουμε

είναι ότι η ανάπτυξη
με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

είναι καλή για τον κόσμο,

για τους Κοσταρικανούς που ζουν σήμερα

κι ειδικά γι' αυτούς που δεν γεννήθηκαν.

Αυτό είναι το Εθνικό Μουσείο μας σήμερα.

Είναι φωτεινό και ήσυχο,

και όταν στέκεσαι μπροστά του,

είναι δύσκολο να πιστέψεις
ότι ήταν στρατόπεδο

στα τέλη της δεκαετίας του '40.

Ξεκινήσαμε μια καινούργια ζωή
χωρίς το στρατό σ' αυτό το μέρος,

κι εδώ είναι όπου η κατάργηση

των ορυκτών καυσίμων
θ' ανακοινωθεί μια μέρα.

Και θα γράψουμε ιστορία ξανά.

Σας ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)