< Return to Video

Osteoarthritis vs rheumatoid arthritis treatments | NCLEX-RN | Khan Academy

  • 0:02 - 0:05
    Revmatoid artrit və
    osteoartritin müalicəsi
  • 0:05 - 0:08
    zaman fərqli istiqamətdən
    yanaşılır.
  • 0:08 - 0:11
    Revmatoid artrit üçün
    açar söz kimi idarəni
  • 0:11 - 0:13
    götürərdim.
  • 0:14 - 0:16
    Qısaca idarə edib
  • 0:16 - 0:19
    iltihabı azaltmaq lazımdır.
  • 0:19 - 0:21
    Xatırladım ki, o, autoimmun xəstəlikdir,
  • 0:21 - 0:22
    iltihabın səbəbi immun
  • 0:22 - 0:25
    sistemin öz bədənimizə
    hücum etməsidir.
  • 0:25 - 0:26
    Bu prosesi, yəni
  • 0:26 - 0:29
    iltihabı yavaşlada
  • 0:29 - 0:31
    bilsək, problemi kökündən
  • 0:31 - 0:34
    həll etmiş oluruq.
  • 0:34 - 0:37
    Təbii ki, ağrı kimi simptomlar
    da müalicə olunmalıdır.
  • 0:37 - 0:39
    Digər tərəfdən, ostoeartrit
  • 0:39 - 0:43
    artıq işləmə nəticəsində
    qığırdaqların degenerasiyasıdır.
  • 0:43 - 0:47
    Burda əsas məqsədimiz
    ağrının
  • 0:48 - 0:49
    idarə olunması olacaq.
  • 0:50 - 0:54
    Əlavə olaraq qeyd edim ki,
    biz ümumi sağlamlıq vəziyyətini
  • 0:54 - 0:55
    yaxşılaşdıraraq
    funksiyaların
  • 0:56 - 0:59
    bərpasını və simptomların
    azaldılmasını hədəfləyirik.
  • 0:59 - 1:01
    Müalicə yollarının
    fərqləndiyini öyrəndik.
  • 1:01 - 1:03
    İndi bir-bir
    baxaq.
  • 1:03 - 1:04
    Revmatoid artritdə
  • 1:04 - 1:09
    xəstəliyi modifə edən
    antirevmatik dərmanlar
  • 1:09 - 1:13
    adlı xüsusi dərman
    sinifindən istifadə olunur.
  • 1:13 - 1:17
    Bir qədər uzun addır.
  • 1:18 - 1:20
    Xəstəliyi modifə edən
  • 1:20 - 1:23
    ifadəsi bizə sadəcə simptomların
    müalicəsində yox, eyni zamanda
  • 1:23 - 1:26
    oynaqdakı prosesin inkişafının idarə
  • 1:26 - 1:29
    olunmasında da kömək etdiyini deyir.
  • 1:29 - 1:33
    Antirevmatik sözünü
    ona görə işlədirik ki,
  • 1:33 - 1:35
    ilk istehsal olunduqda
  • 1:35 - 1:37
    revmatoid artrit üçün
    istifadə olunurdular.
  • 1:37 - 1:40
    Hazırda isə bütün digər
    autoimmun proseslərdə
  • 1:40 - 1:42
    yararlıdırlar.
  • 1:42 - 1:45
    Qeyd edim ki, bu kateqoriyaya
    bir çox fərqli
  • 1:45 - 1:48
    dərmanlar aiddir.
  • 1:48 - 1:51
    Adları bir-bir yazmaq
    yerinə X-lər yazacam.
  • 1:51 - 1:53
    Onlar təsir mexanizmləri
    də fərqlənir.
  • 1:53 - 1:56
    İltihabla mübarizədə, onun
    azaldılmasında hamısı
  • 1:56 - 1:59
    eyni yolu izləmir.
  • 1:59 - 2:01
    Onları birləşdirən faktor
  • 2:01 - 2:04
    təkcə immun sistemə
    təsir edib iltihabı
  • 2:04 - 2:06
    yüngülləşdirmələri yox,
    həm də
  • 2:06 - 2:09
    xəstəliyi modifə edən
    adından da göründüyü kimi
  • 2:09 - 2:12
    oynaqdakı zədəni
  • 2:12 - 2:15
    azaltmalarıdır.
  • 2:16 - 2:19
    Gördüyünüz kimi bir artritlər
    zamanı bir çox terapiya
  • 2:19 - 2:22
    növləri ağrı və funksiya
    simptomlarını hədəfləyir.
  • 2:22 - 2:24
    Bu isə oynağın dağılmasını
  • 2:24 - 2:27
    yavaşladır.
  • 2:27 - 2:29
    İltihabı azaldan, xəstəliyi
    modifə edən dərmanlardan
  • 2:29 - 2:31
    əlavə ənənəvi
  • 2:31 - 2:35
    iltihab əleyhinə dərmanları
    da unutmayaq. Onlar bütün bədəndəki
  • 2:35 - 2:37
    iltihabla savaşır.
  • 2:37 - 2:39
    Spesifik olaraq zədələnmiş
    oynağa
  • 2:39 - 2:41
    təsir etmədiklərindən
    modifə
  • 2:41 - 2:43
    edici deyə bilmərik.
  • 2:43 - 2:44
    Buna baxmayaraq, iltihab
  • 2:44 - 2:47
    markerlərini azaltmada faydalıdırlar.
  • 2:47 - 2:49
    İlk olaraq, hamımızın tanıdığı
    steroidlərdir.
  • 2:52 - 2:53
    Onlar ağızdan qəbul olunur.
  • 2:53 - 2:56
    Steroidlərin təsir mexanizmi
    iltihabın gedişini,
  • 2:56 - 2:58
    A-dan B-yə, sonra
    C-yə gedən yolu hədəfləyir.
  • 2:58 - 3:01
    Steroidlər bu gedişatın ortasında
    onu dayandırır,
  • 3:01 - 3:03
    iltihab markerlərinin qarşısını
  • 3:03 - 3:05
    alır.
  • 3:05 - 3:08
    Bu, effektiv olsa da,
    spesifik deyil.
  • 3:08 - 3:11
    Oynaqdakı zədəni də
    modifəedicilər kimi
  • 3:11 - 3:13
    azaltmır.
  • 3:13 - 3:15
    Qeyri-steroid iltihab
    əleyhinə dərmanlardan da
  • 3:15 - 3:20
    danışaq. Bu, ibuprofendir.
    Çoxumuz üçün ağrıyla mübarizədə
  • 3:20 - 3:22
    önəmli yer tutur. Bundan
    başqa iltihabı
  • 3:22 - 3:25
    da azaldır.
  • 3:25 - 3:28
    Mübarizədə birinci
    sıranı steroidlər və qeyri-steroid
  • 3:28 - 3:30
    iltihab əleyhinə dərmanlar tutur.
  • 3:30 - 3:33
    -
  • 3:33 - 3:35
    Daha sonra ağrının
    idarə olunması gəlir.
  • 3:36 - 3:38
    Ənənəvi ağrının qarşısını
    alma
  • 3:38 - 3:41
    yollarını burda da istifadə
    etmək mümkündür.
  • 3:41 - 3:43
    Amma ümid edirik ki, az
    əvvəlki iki dərmandan
  • 3:43 - 3:46
    sonra əlavə ağrıkəsiciyə
    gərək qalmayacaq.
  • 3:46 - 3:49
    Qısaca yan təsirlərdən
    də danışaq.
  • 3:49 - 3:52
    Bu dərmanlar
    iltihab əleyhinədir,
  • 3:52 - 3:54
    immun sistemi aşağı salır.
  • 3:54 - 3:56
    Bu bizə autoimmun simptomlar
  • 3:56 - 3:58
    üçün faydalı olsa da,
  • 3:58 - 4:02
    bədənin müdafiə mexanizmlərini
    də aşağı salır.
  • 4:02 - 4:03
    Steroidlər, yaxud modifəedicilər
    kimi
  • 4:03 - 4:06
    dərmanlar bəzən pasiyenti
  • 4:06 - 4:07
    adi qrip kimi xəstəliklərə
  • 4:07 - 4:09
    meyilli edir.
  • 4:09 - 4:11
    Ona görə də, bəzən
    terapiyanı
  • 4:11 - 4:13
    dayandırıb, daha öncəlik
    daşıyan
  • 4:13 - 4:14
    xəstəliklərin müalicəsi üçün
    immun
  • 4:14 - 4:16
    sistemi aktivləşdirmək
    lazımdır.
  • 4:16 - 4:18
    Bir növ
    ikiləm yaranır.
  • 4:18 - 4:19
    Yan təsirləri də
    yadda saxlamanız
  • 4:19 - 4:21
    gərəklidir.
  • 4:21 - 4:23
    Osteoartritə ağrının idarə
    olunması və sağlamlıq yazmışdıq.
  • 4:23 - 4:26
    Bu xəstəlik yaşlılarda, oynaqların
    çox
  • 4:26 - 4:28
    istifadəsi, yaxud artıq
    çəkililər
  • 4:28 - 4:30
    zamanı çox rast gəlinir.
  • 4:30 - 4:33
    Ona görə də, ilk növbədə həyat
    tərzinə baxmalıyıq.
  • 4:33 - 4:35
    Pəhriz, ya da idman kimi
  • 4:35 - 4:37
    çəki azaldan aktivitələr
  • 4:37 - 4:38
    ilk növbədə gəlir.
  • 4:38 - 4:41
    -
  • 4:41 - 4:44
    Sağlam çəkidə olmaq
    oynaqlardakı yükü yetərincə
  • 4:44 - 4:46
    azaldır.
  • 4:46 - 4:48
    Çəki itkisi.
  • 4:48 - 4:50
    Təbii ki, əvvəldən
    artıq çəkili deyilsinizsə,
  • 4:50 - 4:52
    bunlar sizin üçün
  • 4:52 - 4:54
    yararlı olmayacaq.
  • 4:54 - 4:55
    Qeyd etdiyimiz kimi,
  • 4:55 - 4:59
    artıq çəki osteoartit
    simptomlarını gücləndirir.
  • 4:59 - 5:01
    Fizioterapiya ilə
  • 5:01 - 5:03
    oynaqları düzgün istifadə edib
  • 5:03 - 5:05
    zədəni minimuma endirə bilirik.
  • 5:05 - 5:06
    Amma əzələni işlətmək
  • 5:06 - 5:09
    də önəmlidir, çox zaman
    oynaqlar ağrıdıqda
  • 5:09 - 5:11
    insanlar həmin ətrafın istifadəsini
  • 5:11 - 5:14
    dayandırır, əzələdə
    atrofiya gedir,
  • 5:14 - 5:17
    yəni büzüşüb effektivliyini
    itirir.
  • 5:17 - 5:20
    Fizioterapiya, əzələ
    məşqləri vasitısilə
  • 5:20 - 5:23
    oynaqların düzgün istifadəsi
    əzələni güclü saxlayıb
  • 5:23 - 5:25
    oynaqdakı gərginliyi azaldır.
  • 5:25 - 5:28
    Bununla da insanlar
    yanlış dövriyədən,
  • 5:28 - 5:30
    oynaqları ağrıdığı
    üçün əzələsini işlətməyib
  • 5:30 - 5:32
    əzələ zəifliyi səbəbilə
    ağrının artmasından
  • 5:32 - 5:35
    uzaq durur.
  • 5:35 - 5:37
    Burda da qeyri-steroid
    iltihab əleyhinə dərmanlar
  • 5:37 - 5:39
    faydalıdır. İnsanlar bunlara
  • 5:39 - 5:43
    uzun müddət ehtiyac duyur.
  • 5:44 - 5:46
    Asetominofen, parasetamol da
  • 5:46 - 5:47
    simptomları azaldan birinci
  • 5:47 - 5:51
    sıra dərmanlardandır.
  • 5:51 - 5:55
    Yan təsiri kimi həzm
    trasktının zədələnməsini
  • 5:55 - 5:57
    deyə bilərik.
  • 5:57 - 6:00
    Asetaminofendə isə bu problem
    baş vermir.
  • 6:00 - 6:02
    Hər ikisi ağrını müalicə edir.
  • 6:02 - 6:04
    Onlar bildiyimiz kimi həm də
  • 6:04 - 6:06
    iltihab əleyhinə olduğundan
  • 6:06 - 6:08
    osteoartritdə oynaqdakı yerli
  • 6:08 - 6:10
    iltihaba da yaxşı təsir
  • 6:10 - 6:12
    göstərir, onu nəzarət
  • 6:12 - 6:14
    altında saxlayır.
  • 6:14 - 6:16
    Ağrı, adətən, bir oynaqda
  • 6:16 - 6:19
    lokalizaisya olunub, revmatoid
  • 6:19 - 6:22
    artritdəki kimi yayılmış olmadığından
  • 6:22 - 6:26
    oynaq üçün inyeksiya istifadə
    edə bilərik.
  • 6:26 - 6:29
    Steroid inyeksiyalar ağrının
    azaldılmasında
  • 6:29 - 6:32
    yaxşı təsir göstərir.
  • 6:32 - 6:35
    Məsələn, əgər ağrı
    çiyindədirsə, birbaşa
  • 6:35 - 6:36
    çiyinə steroid vurula bilər.
  • 6:36 - 6:38
    Steroidlər də öyrəndiyimiz
  • 6:38 - 6:41
    kimi iltihabı azaldır.
  • 6:41 - 6:43
    Bundan başqa analgetiklər
  • 6:44 - 6:46
    var.
  • 6:46 - 6:49
    Onlar da
    ağrını azaldır.
  • 6:49 - 6:51
    Rəngləri düzgün istifadə
    etmədiyimin
  • 6:51 - 6:53
    fərqinə vardım. Bunları
  • 6:53 - 6:55
    ağ rəngdə qeyd etməli idim.
  • 6:55 - 6:58
    Əsas odur ki, məğzini anladınız.
  • 6:58 - 6:59
    Təbii ki, son mərhələdə
    cərrahi
  • 6:59 - 7:01
    əməliyyat haqqında düşünməliyik.
  • 7:01 - 7:03
    Bunu ortaya yazacam, çünki
  • 7:03 - 7:06
    hər iki tərəfdə əməliyyat
    lazım gəlir.
  • 7:06 - 7:08
    Bu mərhələyə
    çatmaq istəmərik, amma
  • 7:08 - 7:10
    bəzən zədə o qədər
    çox olur ki, oynağı
  • 7:10 - 7:12
    əvəz etməli oluruq.
  • 7:12 - 7:14
    Əməliyyat bəzi risklər
    daşıyır, sonrakı
  • 7:14 - 7:16
    sağalma da uzun çəkir,
    ona görə də ilk anda ona üz tutmuruq.
  • 7:16 - 7:19
    Əslində, cavan şəxslərdə
    bu məsləhət deyil, çünki
  • 7:19 - 7:22
    əvəz olunmuş oynaqlar
    da bir müddətdən sonra yararsız olur.
  • 7:22 - 7:25
    Yəni, 30 yaşında birinə
    əməliyyat etsəniz,
  • 7:25 - 7:27
    təkrardan cərrahi
    müdaxilə lazım olacaq.
  • 7:27 - 7:30
    Ona görə də, funksiyanı
    uzun müddət
  • 7:30 - 7:32
    saxlayıb simptomları
    azaltmağa
  • 7:32 - 7:34
    və əməliyyatdan uzaq durmağa
  • 7:34 - 7:36
    çalışılmalıdır.
Title:
Osteoarthritis vs rheumatoid arthritis treatments | NCLEX-RN | Khan Academy
Description:
more » « less
Video Language:
English
Team:
Khan Academy
Duration:
07:36

Azerbaijani subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.