< Return to Video

Η δύναμη του εθισμού και ο εθισμός της δύναμης | Γκάμπορ Ματέ | TEDxRio+20

  • 0:10 - 0:14
    Έχω έρθει να σας μιλήσω για τον εθισμό,
    τη δύναμη του εθισμού,
  • 0:14 - 0:17
    καθώς και για τον εθισμό στην εξουσία.
  • 0:17 - 0:20
    Ως γιατρός, δουλεύω
    στο Βανκούβερ του Καναδά,
  • 0:20 - 0:23
    και έχω εργαστεί με μερικούς
    πολύ εξαρτημένους ανθρώπους.
  • 0:23 - 0:26
    Ανθρώπους που χρησιμοποιούν ηρωίνη,
    που κάνουν ενέσεις κοκαΐνης,
  • 0:26 - 0:32
    πίνουν αλκοόλ, κρυσταλλική μεθαμφεταμίνη,
    και κάθε γνωστό ναρκωτικό.
  • 0:32 - 0:33
    Κι αυτοί οι άνθρωποι υποφέρουν.
  • 0:33 - 0:38
    Αν η επιτυχία ενός γιατρού μετράται
    από το πόσο καιρό ζουν οι ασθενείς του,
  • 0:38 - 0:40
    τότε είμαι μια αποτυχία,
  • 0:40 - 0:44
    διότι οι ασθενείς μου πεθαίνουν
    σχετικά πολύ νέοι.
  • 0:44 - 0:48
    Πεθαίνουν από τον ιό HIV,
    πεθαίνουν από ηπατίτιδα C,
  • 0:48 - 0:50
    πεθαίνουν από μολύνσεις
    των βαλβίδων της καρδιάς τους,
  • 0:50 - 0:54
    πεθαίνουν από λοιμώξεις του εγκεφάλου,
    της σπονδυλικής στήλης,
  • 0:54 - 0:56
    τις καρδιάς τους, του αίματός τους.
  • 0:56 - 1:02
    Αυτοκτονούν, πεθαίνουν από βία,
    από υπερβολική δόση, από ατυχήματα.
  • 1:02 - 1:06
    Και αν τους κοιτάξεις,
    σου έρχονται στο νου
  • 1:06 - 1:10
    τα λόγια του Αιγύπτιου συγγραφέα
    Ναγκίμπ Μαχφούζ, που έγραψε:
  • 1:10 - 1:15
    «Τίποτα δεν καταγράφει τις επιπτώσεις
    μιας θλιβερής ζωής όσο το ανθρώπινο σώμα».
  • 1:15 - 1:18
    Διότι αυτοί οι άνθρωποι χάνουν τα πάντα.
  • 1:18 - 1:20
    Χάνουν την υγεία τους,
    χάνουν την ομορφιά τους,
  • 1:20 - 1:24
    χάνουν τα δόντια τους,
    χάνουν την περιουσία τους,
  • 1:24 - 1:26
    χάνουν τις ανθρώπινες σχέσεις
  • 1:26 - 1:29
    και στο τέλος, συχνά χάνουν τη ζωή τους.
  • 1:29 - 1:32
    Και όμως, τίποτα δεν τους κλονίζει
    από τον εθισμό τους.
  • 1:32 - 1:35
    Tίποτα δεν μπορεί να τους αναγκάσει
    να εγκαταλείψουν τον εθισμό τους.
  • 1:35 - 1:38
    Αυτοί oι εθισμοί είναι ισχυροί
    και το ερώτημα είναι: Γιατί;
  • 1:39 - 1:41
    Όπως μου είπε ένας από τους ασθενείς μου:
  • 1:41 - 1:45
    «Δεν φοβάμαι να πεθάνω,
    περισσότερο φοβάμαι να ζήσω».
  • 1:45 - 1:51
    Και το ερώτημα που τίθεται είναι:
    Γιατί οι άνθρωποι φοβούνται τη ζωή;
  • 1:51 - 1:54
    Και, αν θέλετε να καταλάβετε τον εθισμό,
  • 1:54 - 1:56
    δεν πρέπει να εξετάσετε τα αρνητικά του,
  • 1:56 - 1:58
    θα πρέπει να εξετάσετε τι προσφέρει.
  • 1:58 - 2:01
    Με άλλα λόγια, τι κερδίζουν τα άτομα
    από τον εθισμό;
  • 2:01 - 2:03
    Τι παίρνουν που διαφορετικά δεν έχουν;
  • 2:04 - 2:08
    Αυτό που παίρνουν οι εθισμένοι
    είναι ανακούφιση από τον πόνο,
  • 2:08 - 2:13
    αυτό που αποκομίζουν είναι
    μια αίσθηση ειρήνης, μια αίσθηση ελέγχου,
  • 2:13 - 2:16
    μια αίσθηση ηρεμίας, πολύ-πολύ προσωρινά.
  • 2:16 - 2:20
    Και το ερώτημα είναι: γιατί αυτά
    τα χαρακτηριστικά λείπουν από τη ζωή τους,
  • 2:20 - 2:22
    τι τους συνέβη;
  • 2:22 - 2:28
    Τώρα, αν εξετάσετε τα ναρκωτικά
    όπως η ηρωίνη, η μορφίνη, η κωδεΐνη,
  • 2:28 - 2:32
    αν εξετάσετε την κοκαΐνη,
    αν εξετάσετε το αλκοόλ,
  • 2:32 - 2:33
    όλα αυτά είναι παυσίπονα.
  • 2:34 - 2:36
    Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο,
    καταπραΰνουν τον πόνο.
  • 2:36 - 2:39
    Οπότε το πραγματικό ερώτημα
    σχετικά με τον εθισμό
  • 2:39 - 2:42
    δεν είναι «Γιατί υπάρχει ο εθισμός;»
    αλλά «Γιατί υπάρχει ο πόνος;»
  • 2:43 - 2:46
    Πρόσφατα τελείωσα την ανάγνωση
    της βιογραφίας του Κιθ Ρίτσαρντς,
  • 2:46 - 2:48
    του κιθαρίστα των Ρόλινγκ Στόουνς,
  • 2:48 - 2:51
    και όπως ίσως γνωρίζετε,
    όλοι εξακολουθούν να εκπλήσσονται
  • 2:51 - 2:54
    που ο Ρίτσαρντς είναι ακόμα ζωντανός,
  • 2:54 - 2:57
    επειδή ήταν εξαρτημένος από την ηρωίνη
    για μεγάλο χρονικό διάστημα.
  • 2:57 - 3:01
    Στη βιογραφία του, γράφει ότι ο εθισμός
  • 3:01 - 3:05
    αφορούσε την αναζήτηση της λήθης,
    έψαχνε τρόπους να ξεχάσει.
  • 3:05 - 3:08
    Λέει, «Οι ακροβασίες που περνάμε
  • 3:08 - 3:11
    απλώς και μόνο για να μην είμαστε
    οι εαυτοί μας για λίγες ώρες».
  • 3:12 - 3:14
    Και το καταλαβαίνω πολύ καλά ο ίδιος
  • 3:14 - 3:17
    επειδή ξέρω αυτήν την δυσφορία
    για τον εαυτό μου,
  • 3:17 - 3:20
    βιώνω αυτήν τη δυσφορία στο πετσί μου,
  • 3:20 - 3:24
    ξέρω την επιθυμία
    να ξεφύγω από το μυαλό μου.
  • 3:24 - 3:30
    Ο μεγάλος Βρετανός ψυχίατρος
    Ρόναλντ Ντέιβιντ Λέινγκ είπε
  • 3:30 - 3:33
    ότι οι άνθρωποι φοβούνται τρία πράγματα.
  • 3:33 - 3:37
    Αυτά είναι ο θάνατος,
    οι άλλοι άνθρωποι και το δικό τους μυαλό.
  • 3:38 - 3:42
    Για πολύ καιρό, ήθελα να αποσπάσω
    την προσοχή μου από το μυαλό μου,
  • 3:42 - 3:44
    επειδή φοβόμουν να είμαι μόνος μαζί του.
  • 3:44 - 3:46
    Και πώς θα αποσπούσα την προσοχή μου;
  • 3:46 - 3:51
    Ποτέ δεν το έκανα με τη χρήση ναρκωτικών
    αλλά μέσω της εργασίας,
  • 3:51 - 3:54
    και στρέφοντας τον εαυτό μου
    σε δραστηριότητες.
  • 3:54 - 3:57
    Και αποσπούσα τον εαυτό μου με αγορές,
  • 3:57 - 4:02
    στη δική μου περίπτωση,
    δίσκων κλασικής μουσικής.
  • 4:02 - 4:04
    Αλλά έτσι ήμουν πραγματικά εξαρτημένος.
  • 4:04 - 4:07
    Σε μία εβδομάδα ξόδεψα 8.000 δολάρια
    σε CD με κλασική μουσική
  • 4:07 - 4:08
    όχι επειδή το ήθελα,
  • 4:08 - 4:11
    αλλά γιατί δε μπορούσα
    να μην επιστρέφω στο κατάστημα.
  • 4:12 - 4:15
    Κι ως γιατρός, ξεγεννούσα πολλά μωρά
  • 4:15 - 4:17
    Κάποτε παράτησα μια γυναίκα που γεννούσε
  • 4:17 - 4:22
    για να πάρω ένα δίσκο κλασικής μουσικής.
  • 4:22 - 4:26
    Θα μπορούσα να είχα γυρίσει
    εγκαίρως στο νοσοκομείο,
  • 4:26 - 4:28
    μα όταν μπεις στο μαγαζί
    δεν μπορείς να φύγεις
  • 4:28 - 4:33
    επειδή υπάρχουν αυτοί οι κακοί έμποροι
    κλασικής μουσικής στους διαδρόμους,
  • 4:33 - 4:37
    «Φιλαράκι, άκουσες τον τελευταίο κύκλο
    συμφωνίας του Μπετόβεν;»
  • 4:37 - 4:38
    «Όχι; Λοιπόν...»
  • 4:38 - 4:40
    Έτσι έχασα τη γέννηση του μωρού
  • 4:40 - 4:43
    και πήγα σπίτι
    και είπα ψέματα στη γυναίκα μου.
  • 4:43 - 4:47
    Όπως κάθε εξαρτημένος θα έλεγα ψέμματα
    γι' αυτό και θα αγνοούσα τα παιδιά μου,
  • 4:47 - 4:50
    λόγω της εμμονής μου
    με την εργασία και τη μουσική.
  • 4:50 - 4:53
    Έτσι λοιπόν ξέρω τι είναι
    η απόδραση από τον εαυτό σου.
  • 4:53 - 4:55
    Ο ορισμός μου για τον εθισμό είναι:
  • 4:55 - 5:01
    κάθε συμπεριφορά που σου δίνει
    προσωρινή ανακούφιση και ευχαρίστηση,
  • 5:01 - 5:05
    αλλά σε βάθος χρόνου προκαλεί βλάβη,
    έχει κάποιες αρνητικές συνέπειες,
  • 5:05 - 5:09
    και δεν μπορείς να την εγκαταλείψεις
    παρά αυτές τις αρνητικές συνέπειες.
  • 5:09 - 5:12
    Και από αυτήν την άποψη,
    μπορείτε να καταλάβετε
  • 5:12 - 5:16
    ότι υπάρχουν πολλές, πολλές εξαρτήσεις.
  • 5:16 - 5:18
    Ναι, υπάρχει ο εθισμός στα ναρκωτικά,
  • 5:18 - 5:21
    αλλά υπάρχει επίσης
    η εξάρτηση στον καταναλωτισμό,
  • 5:21 - 5:26
    υπάρχει ο εθισμός στο σεξ, στο διαδίκτυο,
  • 5:26 - 5:29
    στα ψώνια, στο φαγητό.
  • 5:30 - 5:33
    Οι Βουδιστές έχουν αυτή την ιδέα
    των πεινασμένων φαντασμάτων.
  • 5:33 - 5:37
    Τα πεινασμένα φαντάσματα είναι κάτι
    πλάσματα με μεγάλες άδειες κοιλιές,
  • 5:37 - 5:40
    και λιπόσαρκους, μικρούς λαιμούς
    και μικροσκοπικά στόματα,
  • 5:40 - 5:42
    με αποτέλεσμα να μην χορταίνουν ποτέ,
  • 5:42 - 5:44
    να μην μπορούν να καλύψουν
    το εσωτερικό τους κενό.
  • 5:44 - 5:47
    Κι είμαστε όλοι τέτοια φαντάσματα
    σ' αυτή την κοινωνία,
  • 5:47 - 5:48
    όλοι μας έχουμε αυτό το κενό
  • 5:48 - 5:52
    και έτσι πολλοί από εμάς προσπαθούμε
    να καλύψουμε αυτό το εσωτερικό κενό,
  • 5:52 - 5:57
    και ο εθισμός αφορά ακριβώς
    την προσπάθεια κάλυψης αυτού του κενού.
  • 5:58 - 6:03
    Τώρα, αν θέλετε να θέσετε το ερώτημα
    γιατί οι άνθρωποι υποφέρουν,
  • 6:03 - 6:06
    δεν πρέπει να εξετάζετε
    τους γενετικούς παράγοντες,
  • 6:06 - 6:08
    θα πρέπει να εξετάζετε τη ζωή τους.
  • 6:08 - 6:12
    Και στην περίπτωση των ασθενών μου,
    των πολύ εθισμένων ασθενών μου,
  • 6:12 - 6:14
    είναι πολύ σαφές γιατί πονούν.
  • 6:14 - 6:17
    Επειδή έχουν κακοποιηθεί
    καθ' όλη τη ζωή τους,
  • 6:17 - 6:19
    άρχισαν να ζουν ως κακοποιημένα παιδιά.
  • 6:19 - 6:23
    Εκατοντάδες γυναίκες με τις οποίες
    έχω εργαστεί σε διάστημα δώδεκα ετών,
  • 6:23 - 6:25
    είχαν υποστεί
    σεξουαλική κακοποίηση ως παιδιά.
  • 6:25 - 6:27
    Και οι άνδρες είχαν επίσης κάποιο τραύμα.
  • 6:27 - 6:30
    Οι άνδρες είχαν υποστεί
    σεξουαλική κακοποίηση, παραμέληση,
  • 6:30 - 6:33
    σωματική κακοποίηση, εγκατάλειψη
  • 6:33 - 6:36
    και συναισθηματικό πόνο επανειλημμένα.
  • 6:36 - 6:38
    Γι' αυτό υπάρχει ο πόνος.
  • 6:38 - 6:42
    Και υπάρχει και κάτι άλλο εδώ:
    ο ανθρώπινος εγκέφαλος.
  • 6:42 - 6:45
    Ο ίδιος ο ανθρώπινος εγκέφαλος,
    όπως ήδη ακούσατε,
  • 6:45 - 6:48
    αναπτύσσει μια αλληλεπίδραση
    με το περιβάλλον.
  • 6:48 - 6:50
    Δεν είναι μόνο γενετικά προγραμματισμένος.
  • 6:50 - 6:53
    Το περιβάλλον όπου μεγαλώνει ένα παιδί
  • 6:53 - 6:57
    είναι αυτό που πραγματικά διαμορφώνει
    την ανάπτυξη του εγκεφάλου του.
  • 6:57 - 7:00
    Τώρα, μπορώ να σας μιλήσω
    για δύο πειράματα με ποντίκια.
  • 7:01 - 7:04
    Όταν βάλεις φαγητό στο στόμα
    ενός μικρού ποντικιού
  • 7:04 - 7:07
    θα το φάει, θα το απολαύσει,
    θα το καταπιεί,
  • 7:07 - 7:11
    αλλά αν βάλεις το φαγητό
    λίγο πιο μακριά από τη μύτη του,
  • 7:11 - 7:13
    δεν θα κινηθεί για να το φάει,
  • 7:13 - 7:16
    πραγματικά θα πεθάνει
    από την πείνα αντί να το φάει.
  • 7:16 - 7:18
    Γιατί;
  • 7:18 - 7:22
    Επειδή, γενετικά, απενεργοποίησαν τους
    υποδοχείς της χημικής ουσίας του εγκεφάλου
  • 7:22 - 7:23
    που ονομάζεται ντοπαμίνη.
  • 7:23 - 7:26
    Η ντοπαμίνη σχετίζεται
    με την ενθάρρυνση και το κίνητρο.
  • 7:26 - 7:29
    Η ντοπαμίνη ρέει όποτε έχουμε κίνητρα,
  • 7:29 - 7:33
    νιώθουμε ενθουσιασμένοι, γεμάτοι ενέργεια,
    γεμάτοι ένταση, περίεργοι για κάτι,
  • 7:33 - 7:36
    όταν αναζητούμε τροφή ή σύντροφο.
  • 7:36 - 7:38
    Χωρίς ντοπαμίνη δεν έχουμε κίνητρο.
  • 7:38 - 7:40
    Τι νομίζετε ότι παθαίνει ο εξαρτημένος;
  • 7:40 - 7:42
    Όταν κάνει χρήση κοκαΐνης,
  • 7:42 - 7:45
    κρυσταλλική μεθαμφεταμίνη
    ή σχεδόν κάθε ναρκωτικό,
  • 7:45 - 7:47
    δέχεται μια γερή δόση ντοπαμίνης
    στον εγκέφαλό του.
  • 7:47 - 7:49
    Και το ερώτημα είναι,
  • 7:49 - 7:52
    τι συνέβη στους εγκεφάλους τους πριν;
  • 7:52 - 7:55
    Επειδή είναι μύθος
    πως τα ναρκωτικά είναι εθιστικά.
  • 7:55 - 7:58
    Τα ναρκωτικά δεν είναι εθιστικά
    από μόνα τους,
  • 7:58 - 8:01
    αφού οι περισσότεροι απλά δοκιμάζοντας
    δεν μπορούν να εθιστούν.
  • 8:01 - 8:02
    Έτσι, το ερώτημα είναι:
  • 8:02 - 8:05
    γιατί μερικοί άνθρωποι
    είναι ευάλωτοι στον εθισμό;
  • 8:05 - 8:08
    Όπως το φαγητό δεν είναι γενικά εθιστικό,
    αλλά για κάποιους είναι,
  • 8:08 - 8:11
    τα ψώνια δεν είναι εθιστικά,
    αλλά για κάποιους είναι,
  • 8:11 - 8:14
    η τηλεόραση δεν είναι εθιστική,
    αλλά για μερικούς είναι.
  • 8:14 - 8:17
    Έτσι, το ερώτημα είναι:
    γιατί υπάρχει αυτή η δεκτικότητα;
  • 8:19 - 8:22
    Υπάρχει και ένα άλλο
    μικρό πείραμα με ποντίκια,
  • 8:22 - 8:24
    όπου ποντίκια βρέφη,
  • 8:24 - 8:27
    όταν χωρίστηκαν από τις μητέρες τους,
    δεν έκλαψαν.
  • 8:28 - 8:29
    Τι σημαίνει αυτό στην άγρια φύση;
  • 8:29 - 8:31
    Σημαίνει ότι θα πέθαιναν,
  • 8:31 - 8:34
    διότι μόνο η μητέρα προστατεύει
    τη ζωή του παιδιού και το τρέφει.
  • 8:34 - 8:35
    Γιατί συνέβη αυτό;
  • 8:35 - 8:38
    Επειδή γενετικά απενεργοποίησαν
    τους υποδοχείς,
  • 8:38 - 8:42
    δηλαδή τις χημικές ενώσεις που βρίσκονται
    στον εγκέφαλο, για τις ενδορφίνες,
  • 8:42 - 8:47
    που είναι ενδογενείς ουσίες,
    όπως η μορφίνη,
  • 8:47 - 8:50
    οι οποίες αποτελούν
    τα φυσικά παυσίπονά μας.
  • 8:50 - 8:56
    Επίσης η μορφίνη και οι ενδορφίνες,
    καθιστούν δυνατή την εμπειρία της αγάπης,
  • 8:56 - 8:59
    καθιστούν δυνατό
    το δεσμό του παιδιού με το γονέα
  • 8:59 - 9:02
    καθώς και του γονέα με το παιδί.
  • 9:02 - 9:05
    Οπότε αυτά τα μικρά ποντίκια χωρίς
    υποδοχείς ενδορφινών στον εγκέφαλό τους,
  • 9:05 - 9:07
    φυσικά δεν θα ζητήσουν τις μητέρες τους.
  • 9:07 - 9:09
    Με άλλα λόγια,
  • 9:09 - 9:14
    ο εθισμός στα ναρκωτικά
    όπως η ηρωίνη και η μορφίνη,
  • 9:14 - 9:18
    επιδρά στο σύστημα ενδορφινών,
  • 9:18 - 9:20
    και για αυτό λειτουργούν.
  • 9:20 - 9:23
    Το ερώτημα, λοιπόν, που τίθεται είναι:
  • 9:23 - 9:27
    τι συμβαίνει σε εκείνους που έχουν ανάγκη
    αυτές τις χημικές ουσίες από τα έξω;
  • 9:27 - 9:30
    Αυτό που τους συμβαίνει είναι πως,
    όταν κακοποιούνται ως παιδιά,
  • 9:30 - 9:33
    αυτοί οι μηχανισμοί δεν αναπτύσσονται.
  • 9:34 - 9:36
    Όταν δεν έχετε αγάπη
    και δεσμούς στη ζωή σας,
  • 9:36 - 9:38
    όταν είστε πολύ-πολύ νέοι,
  • 9:38 - 9:42
    τότε αυτοί οι σημαντικοί μηχανισμοί του
    εγκεφάλου απλά δεν αναπτύσσονται σωστά.
  • 9:42 - 9:46
    Και υπό συνθήκες κακοποίησης,
    απλά δεν αναπτύσσονται σωστά
  • 9:46 - 9:52
    και οι εγκέφαλοι τους τότε
    είναι ευαίσθητοι όταν κάνουν ναρκωτικά.
  • 9:52 - 9:54
    Πλέον αισθάνονται φυσιολογικά,
    αισθάνονται ανακούφιση,
  • 9:54 - 9:56
    πλέον αισθάνονται αγάπη.
  • 9:56 - 10:00
    Και όπως μια ασθενής μου είπε,
    «Όταν έκανα πρώτη φορά ηρωίνη
  • 10:00 - 10:05
    ένιωσα μια ζεστή απαλή αγκαλιά, όπως
    όταν μια μητέρα αγκαλιάζει το μωρό της».
  • 10:06 - 10:13
    Κι εγώ ένιωθα το ίδιο κενό,
    όχι στον ίδιο βαθμό με τους ασθενείς μου.
  • 10:13 - 10:17
    Σε μένα συνέβη ότι γεννήθηκα
    στη Βουδαπέστη της Ουγγαρίας
  • 10:17 - 10:19
    το 1944 από Εβραίους γονείς,
  • 10:19 - 10:22
    λίγο πριν οι Γερμανοί
    καταλάβουν την Ουγγαρία.
  • 10:22 - 10:25
    Και ξέρετε τι συνέβη
    στους Εβραίους της Ανατολικής Ευρώπης.
  • 10:26 - 10:30
    Ήμουν δύο μηνών όταν ο γερμανικός
    στρατός μετέβη στη Βουδαπέστη.
  • 10:30 - 10:34
    Και την επόμενη μέρα,
    η μητέρα μου τηλεφώνησε στον παιδίατρο
  • 10:34 - 10:35
    και είπε,
  • 10:35 - 10:39
    «Θα μπορούσατε να έρθετε να δείτε
    τον Γκάμπορ γιατί κλαίει συνεχώς;»
  • 10:39 - 10:42
    Και ο παιδίατρος είπε,
    «Και βέβαια θα έρθω να τον δω,
  • 10:42 - 10:46
    αλλά πρέπει να σας ενημερώσω
    ότι όλα τα εβραϊκά μωρά κλαίνε».
  • 10:46 - 10:47
    Αλλά για ποιόν λόγο;
  • 10:47 - 10:51
    Τι γνωρίζουν τα μωρά για τον Χίτλερ
    ή την γενοκτονία ή τον πόλεμο;
  • 10:51 - 10:52
    Τίποτα.
  • 10:52 - 10:56
    Αυτό που προσλαμβάναμε
    ήταν το άγχος και ο τρόμος
  • 10:56 - 10:58
    και η κατάθλιψη των μητέρων μας,
  • 10:58 - 11:03
    και αυτό είναι που πραγματικά
    διαμορφώνει τον εγκέφαλο του παιδιού.
  • 11:03 - 11:07
    Και φυσικά, αυτό που συμβαίνει
    εκείνη τη στιγμή
  • 11:07 - 11:10
    είναι ότι λαμβάνω το μήνυμα
    ότι ο κόσμος δεν με θέλει,
  • 11:10 - 11:13
    αφού αν η μητέρα μου
    δεν είναι ευχαριστημένη με μένα
  • 11:13 - 11:15
    τότε εκείνη μάλλον δεν με θέλει.
  • 11:15 - 11:18
    Γιατί έγινα εργασιομανής αργότερα;
  • 11:18 - 11:21
    Διότι, αν δεν με θέλουν,
    τουλάχιστον θα πρέπει να με χρειάζονται.
  • 11:21 - 11:25
    Οπότε θα γίνω ένας σημαντικός γιατρός
    ώστε να με χρειάζονται
  • 11:25 - 11:26
    και με αυτόν τον τρόπο μπορώ να αλλάξω
  • 11:26 - 11:29
    την αρχική αίσθηση μου ότι δεν με ήθελαν.
  • 11:29 - 11:31
    Και τι σημαίνει αυτό;
  • 11:31 - 11:33
    Σημαίνει ότι θα εργάζομαι όλη την ώρα,
  • 11:33 - 11:38
    και όταν δεν θα εργάζομαι,
    θα αναλώνομαι στο να αγοράζω μουσική.
  • 11:38 - 11:40
    Όμως, τι μήνυμα παίρνουν τα παιδιά μου;
  • 11:40 - 11:43
    Παίρνουν το ίδιο μήνυμα ότι δεν τα θέλουν.
  • 11:43 - 11:47
    Και με αυτόν τον τρόπο το κληροδοτούμε,
    τους μεταφέρουμε το τραύμα,
  • 11:47 - 11:49
    και κληροδοτούμε τον πόνο, ασυνείδητα,
  • 11:49 - 11:52
    από τη μια γενιά στην επόμενη.
  • 11:53 - 11:56
    Προφανώς, υπάρχουν πολλοί τρόποι
    για να καλυφθεί αυτό το κενό
  • 11:56 - 11:59
    και για κάθε άτομο, υπάρχει διαφορετικός
    τρόπος πλήρωσης του κενού,
  • 11:59 - 12:01
    αλλά το κενό προέρχεται από παλιά
  • 12:01 - 12:07
    από αυτό που δεν μας δόθηκε
    όταν ήμασταν πολύ μικροί.
  • 12:08 - 12:11
    Και μετά κοιτάμε τον τοξικομανή
    και του λέμε,
  • 12:11 - 12:14
    «Πώς μπορείς να το κάνεις αυτό
    στον εαυτό σου;
  • 12:14 - 12:17
    Πώς μπορείς να κάνεις ένεση
    αυτήν την απαίσια ουσία στο σώμα σου
  • 12:17 - 12:19
    που μπορεί να σε σκοτώσει;»
  • 12:19 - 12:21
    Αλλά κοιτάξτε τι κάνουμε στη γη.
  • 12:21 - 12:24
    Μολύνουμε με τόσους ρύπους την ατμόσφαιρα,
  • 12:24 - 12:28
    τους ωκεανούς και το περιβάλλον
  • 12:28 - 12:30
    ώστε να σκοτώνουμε εμάς,
    να σκοτώνουμε τη γη.
  • 12:30 - 12:33
    Λοιπόν, ποιος εθισμός είναι μεγαλύτερος;
  • 12:33 - 12:36
    Η εξάρτηση από το πετρέλαιο;
    Ή από τον καταναλωτισμό;
  • 12:36 - 12:38
    Ποιος προκαλεί τη μεγαλύτερη ζημιά;
  • 12:38 - 12:40
    Και όμως κατακρίνουμε τους τοξικομανείς
  • 12:40 - 12:44
    γιατί πραγματικά βλέπουμε
    ότι είναι σαν κι εμάς
  • 12:44 - 12:45
    και δεν μας αρέσει αυτό.
  • 12:45 - 12:49
    Οπότε τους λέμε, «Είστε διαφορετικοί
    από εμάς, είστε χειρότεροι από μας».
  • 12:49 - 12:54
    (Χειροκρότημα)
  • 12:56 - 13:01
    Στο αεροπλάνο για Σάο Πάολο
    και Ρίο ντε Τζανέιρο,
  • 13:01 - 13:04
    διάβαζα τους Τάιμς της Νέας Υόρκης,
    στις 9 Ιουνίου,
  • 13:04 - 13:06
    κι υπήρχε ένα άρθρο
    σχετικά με τη Βραζιλία,
  • 13:06 - 13:10
    για έναν άνθρωπο
    που ονομαζόταν Νίζιο Γκόμεζ,
  • 13:10 - 13:14
    ηγέτης του λαού Γκουαρανί στον Αμαζόνιο,
  • 13:14 - 13:19
    ο οποίος σκοτώθηκε τον περασμένο Νοέμβριο,
    και ίσως να έχετε ακούσει γι 'αυτόν.
  • 13:19 - 13:22
    Ο άνθρωπος αυτός σκοτώθηκε
    επειδή προστάτευε το λαό του
  • 13:22 - 13:25
    από τους μεγαλογαιοκτήμονες
    και τις εταιρείες
  • 13:25 - 13:29
    που καταλαμβάνουν
    και καταστρέφουν το τροπικό δάσος
  • 13:29 - 13:32
    καθώς και τις κατοικίες των ιθαγενών
    Ινδιάνων εδώ στη Βραζιλία.
  • 13:32 - 13:36
    Όμως, μπορώ να σας πω
    ότι το ίδιο συνέβη στον Καναδά.
  • 13:36 - 13:40
    Πολλοί από τους ασθενείς μου
    είναι Ινδιάνοι του Πρώτου Έθνους,
  • 13:40 - 13:44
    ιθαγενείς Ινδιάνοι στον Καναδά
    και είναι σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένοι.
  • 13:44 - 13:47
    Αποτελούν ένα μικρό ποσοστό του πληθυσμού,
  • 13:47 - 13:50
    αλλά αποτελούν ένα μεγάλο ποσοστό
    των ανθρώπων στη φυλακή,
  • 13:50 - 13:52
    των εξαρτημένων ανθρώπων,
  • 13:52 - 13:54
    των ανθρώπων που είναι ψυχικά ασθενείς,
  • 13:54 - 13:56
    των άνθρωπων που αυτοκτονούν. Γιατί;
  • 13:56 - 13:58
    Επειδή τους πήραν τα εδάφη τους,
  • 13:58 - 14:03
    τους σκότωναν και τους κακοποιούσαν
    για πολλές γενιές.
  • 14:03 - 14:04
    Αλλά το ερώτημα που κάνω είναι,
  • 14:04 - 14:07
    αν μπορείτε να καταλάβετε
    πόσο αυτοί υποφέρουν
  • 14:07 - 14:12
    και πώς αυτό τους κάνει να αναζητούν
    ανακούφιση στις εξαρτήσεις τους,
  • 14:12 - 14:14
    τι γίνεται με αυτούς που τους τα στέρησαν;
  • 14:14 - 14:16
    Σε τι είναι εθισμένοι αυτοί;
  • 14:16 - 14:18
    Λοιπόν, είναι εθισμένοι στην εξουσία,
  • 14:18 - 14:19
    είναι εθισμένοι στον πλούτο,
  • 14:19 - 14:21
    είναι εθισμένοι στο να αποκτούν.
  • 14:21 - 14:23
    Θέλουν να γίνουν ισχυρότεροι.
  • 14:23 - 14:26
    Και όταν προσπάθησα να κατανοήσω
    τον εθισμό στην εξουσία,
  • 14:26 - 14:29
    εξέτασα κάποιους από τους πιο
    ισχυρούς στην ιστορία.
  • 14:29 - 14:34
    Εξέτασα τον Μέγα Αλέξανδρο,
    τον Ναπολέοντα, τον Χίτλερ,
  • 14:34 - 14:36
    τον Τζένγκις Χαν, τον Στάλιν.
  • 14:36 - 14:39
    Είναι πολύ ενδιαφέρον
    να τους ερευνήσει κανείς.
  • 14:39 - 14:42
    Πρώτα απ' όλα,
    γιατί χρειάζονταν δύναμη τόσο πολύ;
  • 14:42 - 14:44
    Το ενδιαφέρον είναι ότι,
  • 14:44 - 14:46
    σωματικά ήταν όλοι πολύ μικροί άνθρωποι,
  • 14:46 - 14:52
    στο μέγεθος μου ή μικρότεροι,
    στην πραγματικότητα μικρότεροι.
  • 14:52 - 14:56
    Προέρχονταν από ξένους,
  • 14:56 - 14:59
    δεν ήταν μέρος του κύριου πληθυσμού.
  • 14:59 - 15:04
    Ο Στάλιν ήταν Γεωργιανός, όχι Ρώσος.
    Ο Ναπολέων ήταν Κορσικανός, όχι Γάλλος.
  • 15:06 - 15:13
    Ο Αλέξανδρος ήταν Μακεδόνας, όχι Έλληνας.
    Ο Χίτλερ ήταν Αυστριακός, όχι Γερμανός.
  • 15:14 - 15:16
    Έτσι υπήρχε μια αίσθηση
    ανασφάλειας και κατωτερότητας.
  • 15:16 - 15:20
    Και χρειάζονταν δύναμη
    για να αισθάνονται καλά με τον εαυτό τους,
  • 15:20 - 15:21
    για να γίνουν πιο ισχυροί,
  • 15:21 - 15:25
    και με σκοπό να πάρουν την εξουσία,
    ήταν πρόθυμοι να κάνουν πολέμους
  • 15:25 - 15:29
    και να σκοτώνουν πολλούς ανθρώπους
    ώστε να διατηρήσουν αυτή την εξουσία.
  • 15:29 - 15:32
    Δεν λέω ότι μόνο οι μικρόσωμοι
    είναι πεινασμένοι για δύναμη,
  • 15:32 - 15:35
    αλλά έχει ενδιαφέρον να βλέπουμε
    αυτά τα παραδείγματα,
  • 15:35 - 15:39
    επειδή η δύναμη, ο εθισμός στην εξουσία,
    είναι πάντα σχετικός με το κενό
  • 15:39 - 15:41
    που προσπαθούμε να γεμίσουμε από τα έξω.
  • 15:41 - 15:45
    Και ο Ναπολέων, ακόμα και στην εξορία
    στην νήσο της Αγίας Ελένης,
  • 15:45 - 15:50
    αφού έχασε τη εξουσία, είπε,
    «Αγαπώ την εξουσία, αγαπώ την εξουσία».
  • 15:50 - 15:53
    Δεν μπορούσε να σκεφτεί
    τον εαυτό του χωρίς εξουσία,
  • 15:53 - 15:57
    ένιωθε κενός όταν δεν ασκούσε εξουσία.
  • 15:57 - 16:01
    Και αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον,
    όταν το συγκρίνουμε με ανθρώπους
  • 16:01 - 16:03
    σαν τον Βούδα ή τον Ιησού.
  • 16:03 - 16:06
    Αν κοιτάξεις τις ιστορίες
    του Ιησού και του Βούδα,
  • 16:06 - 16:09
    κι οι δύο τους είχαν μπει
    στον πειρασμό από το διάβολο
  • 16:09 - 16:14
    και ένα από τα πράγματα που τους προσφέρει
    ο διάβολος είναι εξουσία, επίγεια εξουσία,
  • 16:14 - 16:17
    και οι δύο αρνήθηκαν.
  • 16:17 - 16:18
    Γιατί είπαν όχι;
  • 16:18 - 16:24
    Είπαν όχι επειδή έχουν εσωτερική δύναμη,
  • 16:24 - 16:26
    δεν τη χρειάζονται από τα έξω.
  • 16:26 - 16:29
    Και οι δύο λένε όχι επειδή
    δεν θέλουν να ελέγξουν τους ανθρώπους,
  • 16:29 - 16:31
    θέλουν τους διδάξουν.
  • 16:31 - 16:36
    Θέλουν να διδάξουν τους ανθρώπους
    με τη ζωή τους και με ήπια λόγια,
  • 16:36 - 16:41
    με τη σοφία και όχι με τη βία.
    Έτσι, αρνούνται την εξουσία.
  • 16:41 - 16:44
    Και είναι πολύ ενδιαφέρον
    το τι λένε γι' αυτήν.
  • 16:46 - 16:54
    Ο Ιησούς λέει ότι η πραγματικότητα και
    η δύναμη δεν είναι γύρω μας αλλά μέσα μας.
  • 16:54 - 16:57
    Λέει ότι το Βασίλειο του Θεού
    κατοικεί μέσα μας.
  • 16:57 - 17:01
    Και ο Βούδας, πριν πεθάνει,
    και ενώ οι μοναχοί θρηνούσαν και έκλαιγαν
  • 17:01 - 17:03
    και ήταν όλοι αναστατωμένοι,
  • 17:03 - 17:06
    είπε, «Μη με θρηνείτε και μη με λατρεύετε.
  • 17:06 - 17:13
    Βρείτε το φανάρι μέσα σας, γίνετε εσείς
    το φανάρι, βρείτε το φως μέσα σας».
  • 17:13 - 17:17
    Και καθώς εξετάζουμε αυτόν τον άσχημο
    κόσμο με την καταστροφή του περιβάλλοντος,
  • 17:17 - 17:21
    την υπερθέρμανση του πλανήτη
    και τις λεηλασίες των ωκεανών,
  • 17:21 - 17:25
    ας μην αναμένουμε από όσους είναι
    στην εξουσία να αλλάξουν την κατάσταση
  • 17:25 - 17:27
    επειδή αυτοί που βρίσκονται στην εξουσία,
  • 17:27 - 17:31
    δυστυχώς, είναι πολύ συχνά μερικοί
    από τους πιο κενούς ανθρώπους στον κόσμο
  • 17:31 - 17:33
    και δεν θα αλλάξουν τα πράγματα για εμάς.
  • 17:33 - 17:36
    Πρέπει να βρούμε αυτό το φως μέσα μας,
  • 17:36 - 17:38
    πρέπει να βρούμε το φως
    μέσα στις κοινότητες
  • 17:38 - 17:42
    και μέσα από τη δική μας σοφία
    και δημιουργικότητα.
  • 17:42 - 17:45
    Οι άνθρωποι της εξουσίας δε θα κάνουν
    τα πράγματα καλύτερα για εμάς,
  • 17:45 - 17:49
    δεν πρόκειται ποτέ να το κάνουν,
    εκτός αν τους αναγκάσουμε.
  • 17:53 - 17:56
    Λένε ότι η ανθρώπινη φύση
    είναι ανταγωνιστική,
  • 17:56 - 18:00
    ότι είναι επιθετική, ότι είναι εγωιστική.
  • 18:00 - 18:04
    Είναι ακριβώς το αντίθετο,
    είναι στην πραγματικότητα συνεργατική,
  • 18:04 - 18:09
    είναι γενναιόδωρη,
    είναι υπέρ του κοινού καλού.
  • 18:09 - 18:14
    Αυτό που βλέπουμε εδώ σε αυτό το συνέδριο
    με ανθρώπους που μοιράζονται πληροφορίες,
  • 18:14 - 18:17
    που λαμβάνουν πληροφορίες,
    που θέλουν έναν καλύτερο κόσμο,
  • 18:17 - 18:19
    αυτό είναι πραγματικά ανθρώπινη φύση.
  • 18:19 - 18:21
    Και αυτό που σας λέω είναι,
  • 18:21 - 18:24
    πως αν βρείτε αυτό το φως μέσα σας,
    αν βρείτε τη δική σας φύση,
  • 18:24 - 18:26
    θα είμαστε καλύτεροι με τον εαυτό μας
  • 18:26 - 18:28
    και καλύτεροι προς τη φύση.
  • 18:28 - 18:29
    Σας ευχαριστώ.
  • 18:29 - 18:32
    (Επευφημίες)
    (Χειροκρότημα)
Title:
Η δύναμη του εθισμού και ο εθισμός της δύναμης | Γκάμπορ Ματέ | TEDxRio+20
Description:

Αυτή η ομιλία έγινε σε μια τοπική εκδήλωση TEDx, μια παραγωγή ανεξάρτητη από τα συνέδρια TED.

Αν η επιτυχία ενός γιατρού μετράται από τη μακροβιότητα των ασθενών του, τότε ο γεννημένος στη μετα-ναζιστική Ουγγαρία, Καναδός ψυχίατρος Γκάμπορ Ματέ είναι μια αποτυχία. Ως ειδικός σε θανατηφόρες ασθένειες, σε εξαρτημένους από χημικές ουσίες και θετικούς στον HIV ασθενείς, ο Δρ Ματέ είναι ένας φημισμένος συγγραφέας βιβλίων και αρθρογράφος γνωστός για τις γνώσεις του σχετικά με τη διαταραχή ελλειμματικής προσοχής, το άγχος, τις χρόνιες ασθένειες και τις γονεϊκές σχέσεις. Το θέμα του στη TEDxRio + 20 ήταν ο εθισμός - από τα ναρκωτικά, στην εξουσία. Από την έλλειψη αγάπης, στην επιθυμία να ξεφύγει κάποιος από τον εαυτό του, από την ευπάθεια της ύπαρξης, στην εσωτερική δύναμη, τίποτα δεν ξεφεύγει. Και διακινδυνεύει μια γενική και γενναιόδωρη συνταγή: «Βρείτε τη φύση σας και να φέρεστε καλά στον εαυτό σας».

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDxTalks
Duration:
18:47

Greek subtitles

Revisions Compare revisions