Return to Video

Πώς τα ραδιοτηλεσκόπια μας δείχνουν καινούριους γαλαξίες

  • 0:01 - 0:04
    Διάστημα, το τελευταίο σύνορο.
  • 0:06 - 0:09
    Πρωτοάκουσα αυτές τις λέξεις
    όταν ήμουν μόλις έξι ετών,
  • 0:09 - 0:12
    και με ενέπνευσαν απόλυτα.
  • 0:12 - 0:14
    Ήθελα να εξερευνήσω
    περίεργους νέους κόσμους.
  • 0:14 - 0:16
    Ήθελα να ψάξω για νέα ζωή.
  • 0:16 - 0:19
    Ήθελα να δω όλα
    όσα είχε να προσφέρει το σύμπαν.
  • 0:20 - 0:24
    Αυτά τα όνειρα, αυτές οι λέξεις,
    με πήραν σε ένα ταξίδι,
  • 0:24 - 0:25
    ένα ταξίδι εξερεύνησης,
  • 0:25 - 0:27
    μέσα από το σχολείο,
    μέσα από το πανεπιστήμιο,
  • 0:27 - 0:31
    μέχρι το διδακτορικό, και εν τέλει
    μέχρι που έγινα επαγγελματίας αστρονόμος.
  • 0:32 - 0:35
    Έμαθα δύο καταπληκτικά πράγματα,
  • 0:35 - 0:37
    το ένα κάπως ατυχές,
  • 0:37 - 0:39
    όταν έκανα το διδακτορικό μου.
  • 0:39 - 0:41
    Έμαθα ότι στην πραγματικότητα
  • 0:41 - 0:44
    δε θα κυβερνούσα διαστημόπλοιο σύντομα.
  • 0:45 - 0:49
    Αλλά έμαθα επίσης ότι το σύμπαν
    είναι περίεργο, καταπληκτικό,
  • 0:49 - 0:51
    και απέραντο· για την ακρίβεια,
    παραείναι απέραντο
  • 0:51 - 0:54
    για να μπορεί να εξερευνηθεί
    με διαστημόπλοιο.
  • 0:54 - 0:57
    Κι έτσι έστρεψα την προσοχή μου
    στην αστρονομία, στη χρήση τηλεσκοπίων.
  • 0:58 - 1:01
    Σας δείχνω εδώ μια εικόνα
    από τον νυχτερινό ουρανό.
  • 1:01 - 1:03
    Μπορείτε να τον δείτε
    από οπουδήποτε στον κόσμο.
  • 1:03 - 1:07
    Όλα αυτά τα άστρα είναι μέρος
    του τοπικού μας Γαλαξία.
  • 1:08 - 1:10
    Εάν πηγαίνατε σε κάποιο
    πιο σκοτεινό μέρος του ουρανού,
  • 1:10 - 1:13
    σε κάποια καλή σκοτεινή περιοχή,
    ίσως στην έρημο,
  • 1:13 - 1:15
    ίσως να βλέπατε το κέντρο του Γαλαξία μας
  • 1:15 - 1:18
    να απλώνεται μπροστά σας
    με πολλά δισεκατομμύρια άστρα.
  • 1:19 - 1:21
    Είναι μια πανέμορφη εικόνα.
  • 1:21 - 1:22
    Είναι πολύχρωμη.
  • 1:22 - 1:25
    Και πάλι, αυτή είναι μόνο
    μια τοπική γωνιά του σύμπαντός μας.
  • 1:25 - 1:29
    Βλέπετε πως υπάρχει κάποιου είδους
    περίεργη σκοτεινή σκόνη κατά μήκος του.
  • 1:29 - 1:33
    Αυτή είναι τοπική σκόνη
    που αποκρύπτει το φως των άστρων.
  • 1:33 - 1:35
    Αλλά μπορούμε να κάνουμε καλή δουλειά.
  • 1:35 - 1:37
    Μόνο με τα μάτια μας,
    μπορούμε να εξερευνήσουμε
  • 1:37 - 1:39
    τη μικρή γωνιά μας στο σύμπαν.
  • 1:39 - 1:40
    Μπορούμε και καλύτερα.
  • 1:40 - 1:42
    Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε
    εκπληκτικά τηλεσκόπια,
  • 1:42 - 1:44
    όπως το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Χαμπλ.
  • 1:44 - 1:46
    Οι αστρονόμοι έχουν συνθέσει
    αυτήν την εικόνα.
  • 1:46 - 1:48
    Ονομάζεται Χαμπλ Βαθέως Πεδίου,
  • 1:48 - 1:50
    και έχουν αφιερώσει εκατοντάδες ώρες
  • 1:50 - 1:53
    παρατηρώντας μόλις ένα μικρό
    κομμάτι του ουρανού,
  • 1:53 - 1:55
    όχι μεγαλύτερο του νυχιού σας
    σε απόσταση ενός χεριού.
  • 1:56 - 1:57
    Και σε αυτήν την εικόνα
  • 1:57 - 1:59
    μπορείτε να δείτε χιλιάδες γαλαξίες,
  • 1:59 - 2:02
    και γνωρίζουμε ότι πρέπει να υπάρχουν
    δισεκατομμύρια γαλαξίες
  • 2:02 - 2:03
    σε ολόκληρο το σύμπαν,
  • 2:03 - 2:06
    κάποιοι σαν τον δικό μας
    και κάποιοι πολύ διαφορετικοί.
  • 2:06 - 2:07
    Οπότε σκέφτεστε:
  • 2:07 - 2:10
    Μπορώ να συνεχίσω το ταξίδι.
    Εύκολο είναι.
  • 2:10 - 2:12
    Θα χρησιμοποιήσω
    ένα πολύ ισχυρό τηλεσκόπιο
  • 2:12 - 2:14
    και θα κοιτάζω τον ουρανό,
    κανένα πρόβλημα.
  • 2:14 - 2:18
    Στην πραγματικότητα,
    θα χάναμε πολλά αν κάναμε μόνο αυτό.
  • 2:18 - 2:21
    Και αυτό επειδή, όλα όσα
    έχω αναφέρει μέχρι στιγμής
  • 2:21 - 2:25
    βρίσκονται στο ορατό φάσμα,
    μόνο όσα μπορούν να δουν τα μάτια σας,
  • 2:25 - 2:27
    και αυτό είναι ένα ελάχιστο,
    ένα μικροσκοπικό κομμάτι
  • 2:27 - 2:30
    από ό,τι έχει να μας προσφέρει το σύμπαν.
  • 2:31 - 2:35
    Υπάρχουν επίσης δύο πολύ σημαντικά
    προβλήματα με τη χρήση ορατού φωτός.
  • 2:35 - 2:38
    Όχι μόνο χάνουμε
    όλες τις άλλες διαδικασίες
  • 2:38 - 2:41
    που εκπέμπουν άλλα είδη ακτινοβολίας,
  • 2:41 - 2:43
    αλλά υπάρχουν άλλα δύο θέματα.
  • 2:43 - 2:46
    Το πρώτο είναι αυτή η σκόνη
    που ανέφερα νωρίτερα.
  • 2:46 - 2:49
    Η σκόνη εμποδίζει
    το ορατό φως να φτάσει σε εμάς.
  • 2:49 - 2:53
    Όσο πιο βαθιά κοιτάμε στο σύμπαν,
    λοιπόν, τόσο λιγότερο φως βλέπουμε.
  • 2:53 - 2:56
    Η σκόνη το εμποδίζει να φτάσει σε μας.
  • 2:56 - 2:59
    Αλλά υπάρχει ένα πραγματικά περίεργο
    πρόβλημα με τη χρήση ορατού φωτός
  • 2:59 - 3:01
    στην προσπάθειά μας
    να εξερευνήσουμε το σύμπαν.
  • 3:02 - 3:04
    Κάντε ένα διάλειμμα για ένα λεπτό.
  • 3:04 - 3:07
    Ας πούμε ότι στέκεστε στη γωνία
    ενός πολυσύχναστου δρόμου.
  • 3:07 - 3:09
    Αυτοκίνητα περνάνε από δίπλα.
  • 3:09 - 3:10
    Ένα ασθενοφόρο πλησιάζει.
  • 3:11 - 3:12
    Έχει μια υψίσυχνη σειρήνα.
  • 3:12 - 3:16
    (Ήχος σειρήνας)
  • 3:16 - 3:21
    Η σειρήνα φαίνεται να αλλάζει συχνότητα
    καθώς πλησιάζει και μετά απομακρύνεται.
  • 3:21 - 3:25
    Ο οδηγός δεν άλλαξε τη σειρήνα
    για να σας προβληματίσει.
  • 3:26 - 3:28
    Η αλλαγή ήταν προϊόν την αντίληψής σας.
  • 3:29 - 3:31
    Τα ηχητικά κύματα,
    καθώς το ασθενοφόρο πλησίαζε,
  • 3:31 - 3:33
    συμπιέστηκαν,
  • 3:33 - 3:35
    και η συχνότητά τους έγινε υψηλότερη.
  • 3:35 - 3:38
    Καθώς το ασθενοφόρο απομακρυνόταν,
    τα ηχητικά κύματα διαστάλθηκαν,
  • 3:38 - 3:40
    και ακούστηκαν πιο μπάσα.
  • 3:40 - 3:41
    Το ίδιο συμβαίνει και με το φως.
  • 3:42 - 3:44
    Αντικείμενα που μας πλησιάζουν,
  • 3:44 - 3:48
    τα κύματα φωτός τους συμπιέζονται
    και φαίνονται πιο μπλε.
  • 3:48 - 3:50
    Αντικείμενα που απομακρύνονται από εμάς,
  • 3:50 - 3:53
    τα κύματα φωτός τους διαστέλλονται
    και μοιάζουν πιο κόκκινα.
  • 3:53 - 3:54
    Έτσι, αποκαλούμε αυτά τα φαινόμενα
  • 3:54 - 3:57
    μετατόπιση προς το ιώδες
    και προς το ερυθρό.
  • 3:57 - 3:59
    Το σύμπαν μας διαστέλλεται,
  • 3:59 - 4:04
    οπότε τα πάντα απομακρύνονται μεταξύ τους,
  • 4:04 - 4:06
    που σημαίνει ότι όλα φαίνονται κόκκινα.
  • 4:07 - 4:11
    Παραδόξως, καθώς κοιτάτε
    πιο βαθιά στο σύμπαν,
  • 4:11 - 4:15
    τα πιο μακρινά αντικείμενα
    απομακρύνονται πιο γρήγορα,
  • 4:15 - 4:17
    και φαίνονται ακόμα πιο κόκκινα.
  • 4:18 - 4:21
    Αν, λοιπόν, επιστρέψω
    στην εικόνα Χάμπλ Βαθέως Πεδίου
  • 4:21 - 4:23
    και συνεχίσουμε να κοιτάμε
    πιο βαθιά στο σύμπαν,
  • 4:23 - 4:25
    χρησιμοποιώντας μόνο το τηλεσκόπιο Χαμπλ,
  • 4:25 - 4:29
    φτάνοντας σε μια συγκεκριμένη απόσταση,
    όλα γίνονται κόκκινα,
  • 4:30 - 4:32
    και αυτό είναι ένα πρόβλημα.
  • 4:32 - 4:34
    Τελικά, φτάνουμε τόσο μακριά
  • 4:34 - 4:37
    που όλα είναι μετατοπισμένα στο υπέρυθρο
  • 4:37 - 4:39
    και δεν βλέπουμε τίποτα.
  • 4:40 - 4:42
    Πρέπει να υπάρχει κάποια λύση σε αυτό.
  • 4:42 - 4:44
    Διαφορετικά, το ταξίδι μου
    είναι περιορισμένο.
  • 4:44 - 4:46
    Ήθελα να εξερευνήσω ολόκληρο το σύμπαν,
  • 4:46 - 4:49
    όχι μόνο αυτά που μπορώ να δω,
    πριν γίνουν όλα κόκκινα.
  • 4:50 - 4:51
    Υπάρχει μια τεχνική.
  • 4:51 - 4:53
    Ονομάζεται ραδιοαστρονομία.
  • 4:53 - 4:55
    Οι αστρονόμοι τη χρησιμοποιούν
    εδώ και δεκαετίες.
  • 4:55 - 4:57
    Είναι μια φανταστική τεχνική.
  • 4:57 - 5:00
    Σας δείχνω το Ραδιοτηλεσκόπιο Πάρκς,
    που χαϊδευτικά λέμε «Το Πιάτο».
  • 5:00 - 5:02
    Ίσως να έχετε δει την ταινία.
  • 5:02 - 5:04
    Τα ραδιοκύματα είναι εξαιρετικά.
  • 5:04 - 5:06
    Μας επιτρέπουν να δούμε πιο βαθιά.
  • 5:06 - 5:09
    Δεν απορροφώνται από τη σκόνη,
  • 5:09 - 5:11
    οπότε μπορείτε να δείτε
    τα πάντα στο σύμπαν,
  • 5:11 - 5:13
    και η μετατόπιση στο ερυθρό
    δεν είναι πρόβλημα,
  • 5:13 - 5:17
    γιατί μπορούμε να φτιάξουμε δέκτες
    που λαμβάνουν σήμα σε ευρύ φάσμα.
  • 5:17 - 5:18
    Τι βλέπει, λοιπόν, το Παρκς
  • 5:18 - 5:21
    όταν το στρέφουμε
    προς το κέντρο του Γαλαξία;
  • 5:21 - 5:23
    Θα έπρεπε να βλέπουμε
    κάτι το φανταστικό, σωστά;
  • 5:23 - 5:26
    Ε λοιπόν, όντως βλέπουμε κάτι ενδιαφέρον.
  • 5:26 - 5:28
    Όλη η σκόνη έχει εξαφανιστεί.
  • 5:28 - 5:32
    Όπως ανέφερα, τα ραδιοκύματα διαπερνάνε
    τη σκόνη, οπότε δεν είναι πρόβλημα.
  • 5:32 - 5:34
    Αλλά η θέα είναι πολύ διαφορετική.
  • 5:34 - 5:38
    Βλέπουμε πως το κέντρο του Γαλαξία
    είναι πολύ φωτεινό,
  • 5:38 - 5:40
    και δεν είναι αστρικό φως.
  • 5:40 - 5:43
    Αυτό το φως ονομάζεται
    ακτινοβολία σύγχροτρον,
  • 5:43 - 5:45
    και δημιουργείται από ηλεκτρόνια
  • 5:45 - 5:48
    που περιφέρονται
    γύρω από διαστημικά μαγνητικά πεδία.
  • 5:48 - 5:51
    Οπότε το τοπίο φωτίζεται από αυτό το φως.
  • 5:51 - 5:55
    Βλέπουμε και κάτι περίεργες
    τούφες να εξέχουν,
  • 5:55 - 5:57
    και αντικείμενα που φαίνεται
    να μην ευθυγραμμίζονται
  • 5:57 - 6:00
    με τίποτα από όσα μπορούμε
    να δούμε με τα μάτια μας.
  • 6:00 - 6:03
    Αλλά είναι δύσκολο
    να ερμηνεύσουμε αυτήν την εικόνα,
  • 6:03 - 6:06
    διότι όπως βλέπετε,
    η ανάλυση είναι πολύ χαμηλή.
  • 6:06 - 6:08
    Τα ραδιοκύματα έχουν μεγάλο μήκος κύματος,
  • 6:08 - 6:10
    και αυτό κάνει την ανάλυση πολύ χαμηλή.
  • 6:10 - 6:12
    Αυτή η εικόνα, επίσης, είναι ασπρόμαυρη,
  • 6:12 - 6:16
    οπότε δεν ξέρουμε ακριβώς
    τι χρώμα έχει το κάθε τι εδώ.
  • 6:17 - 6:18
    Πάμε στο σήμερα.
  • 6:18 - 6:20
    Μπορούμε να κατασκευάσουμε τηλεσκόπια
  • 6:20 - 6:22
    που μπορούν να ξεπεράσουν
    αυτά τα προβλήματα.
  • 6:22 - 6:23
    Εδώ σας δείχνω μια εικόνα
  • 6:23 - 6:26
    από το Παρατηρητήριο
    Ραδιοκυμάτων Μάρτσισον,
  • 6:26 - 6:28
    ένα φανταστικό μέρος
    για την κατασκευή ραδιοτηλεσκοπίων.
  • 6:28 - 6:31
    Είναι επίπεδο, είναι στεγνό,
  • 6:31 - 6:34
    και κυρίως, δεν έχει ραδιοκύματα:
  • 6:34 - 6:39
    δεν υπάρχουν κινητά, wi-fi, τίποτα,
    είναι πάρα πολύ ήσυχα,
  • 6:39 - 6:42
    και άρα το τέλειο μέρος
    για την κατασκευή ραδιοτηλεσκοπίου.
  • 6:43 - 6:46
    Το τηλεσκόπιο στο οποίο
    δουλεύω εδώ και λίγα χρόνια
  • 6:46 - 6:48
    ονομάζεται Murchison Widefield Array,
  • 6:48 - 6:51
    και θα σας δείξω ένα μικρό βίντεο
    από την κατασκευή του.
  • 6:51 - 6:55
    Αυτή είναι μια ομάδα από προπτυχιακούς
    και μεταπτυχιακούς φοιτητές στο Περθ.
  • 6:55 - 6:57
    Τους αποκαλούμε τον Φοιτητικό Στρατό,
  • 6:57 - 7:00
    και προσφέρθηκαν να βοηθήσουν
    στην κατασκευή του τηλεσκοπίου.
  • 7:00 - 7:02
    Δεν παίρνουν επιπλέον μονάδες γι' αυτό.
  • 7:02 - 7:05
    Συναρμολογούν αυτά τα ραδιο-δίπολα.
  • 7:05 - 7:08
    Λαμβάνουν σήματα χαμηλών συχνοτήτων,
  • 7:08 - 7:11
    κάπως σαν το ραδιόφωνό σας
    ή την τηλεόρασή σας.
  • 7:11 - 7:14
    Κι εδώ τα αναπτύσσουμε στην έρημο.
  • 7:14 - 7:17
    Το ολοκληρωμένο τηλεσκόπιο
    καλύπτει δέκα τετραγωνικά χιλιόμετρα
  • 7:17 - 7:19
    της Δυτικής Αυστραλιανής ερήμου.
  • 7:19 - 7:22
    Το ενδιαφέρον είναι
    ότι δεν υπάρχουν φορητά μέρη.
  • 7:22 - 7:24
    Απλώς απλώνουμε αυτές τις κεραίες
  • 7:24 - 7:26
    ουσιαστικά πάνω σε σύρμα για κοτέτσι.
  • 7:26 - 7:27
    Είναι αρκετά φτηνό.
  • 7:27 - 7:31
    Καλώδια παίρνουν τα σήματα από τις κεραίες
  • 7:31 - 7:34
    και τα μεταφέρουν
    σε κεντρικές μονάδες επεξεργασίας.
  • 7:34 - 7:36
    Κι είναι το μέγεθος αυτού του τηλεσκοπίου,
  • 7:36 - 7:38
    το γεγονός ότι το κατασκευάσαμε
    στην έρημο,
  • 7:38 - 7:42
    που μας δίνει καλύτερη ανάλυση εικόνας
    απ' ό,τι το Παρκς.
  • 7:42 - 7:45
    Όλα αυτά τα καλώδια μεταφέρουν
    τα σήματα σε μια μονάδα
  • 7:45 - 7:49
    που τα στέλνει
    σε έναν υπερ-υπολογιστή εδώ στο Περθ,
  • 7:49 - 7:51
    και εδώ είναι που εμφανίζομαι εγώ.
  • 7:51 - 7:54
    (Αναστεναγμός)
    Δεδομένα ραδιοκυμάτων.
  • 7:54 - 7:56
    Έχω αφιερώσει τα τελευταία πέντε χρόνια
  • 7:56 - 7:59
    δουλεύοντας με πολύ δύσκολα,
    πολύ ενδιαφέροντα δεδομένα
  • 7:59 - 8:01
    που κανένας άλλος δεν είχε κοιτάξει πριν.
  • 8:01 - 8:03
    Έχω αφιερώσει πολύ χρόνο
    στη βαθμονόμησή τους,
  • 8:03 - 8:07
    τρέχοντας εκατομμύρια ώρες
    επεξεργαστών υπερ-υπολογιστών
  • 8:07 - 8:09
    και πραγματικά προσπαθώντας
    να καταλάβω τα δεδομένα.
  • 8:09 - 8:13
    Και με αυτό το τηλεσκόπιο,
    με αυτά τα δεδομένα,
  • 8:13 - 8:17
    έχουμε μελετήσει ολόκληρο
    τον νότιο ουρανό,
  • 8:17 - 8:22
    με τη Γαλαξιακή και Διαγαλαξιακή
    MWA Έρευνα όλου του ουρανού,
  • 8:22 - 8:24
    ή GLEAM, όπως το ονομάζω εγώ.
  • 8:24 - 8:26
    Και είμαι πολύ ενθουσιασμένη.
  • 8:26 - 8:29
    Αυτή η μελέτη θα δημοσιευτεί σύντομα,
    αλλά δεν έχει παρουσιαστεί ακόμα,
  • 8:29 - 8:31
    οπότε είστε κυριολεκτικά τα πρώτα άτομα
  • 8:31 - 8:34
    που βλέπετε αυτή τη νότια έρευνα
    ολόκληρου του ουρανού.
  • 8:35 - 8:37
    Είμαι πολύ χαρούμενη, λοιπόν,
    που θα μοιραστώ μαζί σας
  • 8:37 - 8:39
    τις εικόνες από αυτή τη μελέτη.
  • 8:39 - 8:41
    Φανταστείτε, τώρα,
    ότι πήγατε στο Μάρτσισον,
  • 8:41 - 8:44
    ότι κατασκηνώσατε κάτω από τα άστρα
    και κοιτάξατε προς τον Νότο.
  • 8:45 - 8:47
    Είδατε τον νότιο ουράνιο πόλο,
    τον γαλαξία να ανατέλλει.
  • 8:47 - 8:50
    Εάν δούμε το φως των ραδιοκυμάτων
  • 8:50 - 8:53
    να τι παρατηρούμε με τη μελέτη μας.
  • 8:53 - 8:56
    Βλέπετε ότι το γαλαξιακό επίπεδο
    δεν είναι πια σκοτεινό από τη σκόνη.
  • 8:56 - 8:58
    Είναι φωτισμένο με ακτινοβολία σύγχροτρον,
  • 8:58 - 9:01
    και χιλιάδες κουκίδες είναι στον ουρανό.
  • 9:01 - 9:02
    Το τεράστιο Νέφος του Μαγγελάνου,
  • 9:02 - 9:05
    που είναι ο πλησιέστερος
    γαλαξιακός μας γείτονας,
  • 9:05 - 9:07
    είναι πορτοκαλί
    αντί για το πιο γνωστό μπλε-άσπρο.
  • 9:07 - 9:11
    Δηλαδή συμβαίνουν πολλά εδώ.
    Ας ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά.
  • 9:11 - 9:13
    Αν κοιτάξουμε πίσω
    προς το γαλαξιακό κέντρο,
  • 9:13 - 9:16
    όπου είδαμε πρώτη φορά την εικόνα Παρκς
    που σας έδειξα νωρίτερα,
  • 9:16 - 9:19
    με χαμηλή ανάλυση και ασπρόμαυρη,
  • 9:19 - 9:22
    και αν πάμε στην εικόνα
    που μας δίνει το GLEAM,
  • 9:22 - 9:26
    βλέπετε ότι η ανάλυση
    έχει βελτιωθεί κατά 100 φορές.
  • 9:26 - 9:30
    Τώρα έχουμε έγχρωμη εικόνα του ουρανού,
    μια τεκνικολόρ εικόνα.
  • 9:30 - 9:33
    Δεν είναι ψεύτικα τα χρώματα.
  • 9:33 - 9:36
    Αυτά είναι πραγματικά χρώματα
    ραδιοκυμάτων.
  • 9:37 - 9:39
    Έχω χρωματίσει
    τις χαμηλές συχνότητες κόκκινες
  • 9:39 - 9:41
    και τις υψηλές συχνότητες μπλε,
  • 9:41 - 9:43
    και τις ενδιάμεσες πράσινες.
  • 9:43 - 9:45
    Και αυτό μας δίνει αυτήν
    την πολύχρωμη εικόνα.
  • 9:45 - 9:47
    Και δεν πρόκειται για ψεύτικο χρώμα.
  • 9:47 - 9:50
    Τα χρώματα σε αυτήν την εικόνα
    μας λένε για τις φυσικές διαδικασίες
  • 9:50 - 9:52
    που συμβαίνουν στο σύμπαν.
  • 9:52 - 9:55
    Εάν, για παράδειγμα,
    κοιτάξετε στο επίπεδο του γαλαξία,
  • 9:55 - 9:57
    φωτίζεται με ακτινοβολία σύγχροτρον,
  • 9:57 - 9:59
    που είναι κυρίως κοκκινωπό πορτοκαλί,
  • 9:59 - 10:02
    αλλά αν κοιτάξουμε προσεκτικά,
    βλέπουμε μικρές μπλε κουκκίδες.
  • 10:02 - 10:04
    Αν μεγεθύνουμε την εικόνα,
  • 10:04 - 10:06
    αυτές οι μπλε κουκκίδες
    είναι ιονισμένο πλάσμα
  • 10:06 - 10:08
    γύρω από πολύ φωτεινά άστρα,
  • 10:09 - 10:11
    και αυτό που συμβαίνει
    είναι ότι εμποδίζουν το κόκκινο φως,
  • 10:11 - 10:14
    οπότε εμφανίζονται μπλε.
  • 10:14 - 10:18
    Και μπορούν να μας πουν για τις περιοχές
    που δημιουργούνται άστρα στον Γαλαξία μας.
  • 10:18 - 10:20
    Και τα βλέπουμε απευθείας.
  • 10:20 - 10:23
    Κοιτάμε τον γαλαξία,
    και το χρώμα μας λέει ότι είναι εκεί.
  • 10:23 - 10:25
    Μπορείτε να δείτε μικρές σαπουνόφουσκες,
  • 10:25 - 10:28
    μικρές κυκλικές εικόνες
    γύρω από το γαλαξιακό επίπεδο,
  • 10:28 - 10:30
    οι οποίες είναι απομεινάρια
    από υπερκαινοφανείς.
  • 10:31 - 10:32
    Όταν ένα άστρο εκρήγνυται,
  • 10:32 - 10:35
    το εξωτερικό του κέλυφος αποβάλλεται
  • 10:35 - 10:38
    και ταξιδεύει προς το διάστημα
    συγκεντρώνοντας υλικό,
  • 10:38 - 10:40
    και δημιουργεί ένα μικρό κέλυφος.
  • 10:41 - 10:44
    Είναι μυστήριο εδώ και πολύ καιρό
    για τους αστρονόμους
  • 10:44 - 10:47
    το πού είναι όλα τα απομεινάρια
    των υπερκαινοφανών.
  • 10:47 - 10:51
    Γνωρίζουμε ότι πρέπει να υπάρχουν
    υψηλοενεργειακά ηλεκτρόνια στο επίπεδο
  • 10:51 - 10:54
    που δημιουργούν
    την ακτινοβολία σύγχροτρον που βλέπουμε,
  • 10:54 - 10:57
    και πιστεύουμε ότι παράγονται
    από απομεινάρια υπερκαινοφανών,
  • 10:57 - 10:58
    αλλά δε φαίνεται να είναι αρκετά.
  • 10:58 - 11:02
    Ευτυχώς, το GLEAM είναι πολύ καλό
    στην ανίχνευση υπολειμμάτων υπερκαινοφανών
  • 11:02 - 11:06
    και ελπίζουμε ότι σύντομα θα έχουμε
    μια νέα δημοσίευση σχετικά με αυτό.
  • 11:06 - 11:07
    Αυτό είναι εντάξει.
  • 11:07 - 11:09
    Έχουμε εξερευνήσει
    το μικρό τοπικό μας σύμπαν,
  • 11:09 - 11:12
    αλλά εγώ ήθελα να πάω
    πιο βαθιά, πιο μακριά.
  • 11:12 - 11:14
    Ήθελα να πάω πέρα από τον Γαλαξία μας.
  • 11:15 - 11:16
    Ε λοιπόν, μπορούμε να δούμε
  • 11:16 - 11:18
    ένα πολύ ενδιαφέρον
    αντικείμενο πάνω δεξιά,
  • 11:18 - 11:22
    και είναι ένας κοντινός ραδιογαλαξίας,
    ο Κένταυρος Α.
  • 11:22 - 11:24
    Εάν κοιτάξουμε πιο κοντά,
  • 11:24 - 11:27
    μπορούμε να δούμε ότι δύο τεράστιοι
    πίδακες βγαίνουν προς το διάστημα.
  • 11:28 - 11:30
    Και αν κοιτάξετε ακριβώς ανάμεσα
    σε αυτούς τους πίδακες
  • 11:31 - 11:33
    θα δείτε έναν γαλαξία
    ακριβώς σαν τον δικό μας.
  • 11:33 - 11:35
    Είναι σπειροειδής, έχει μια λωρίδα σκόνης.
  • 11:35 - 11:37
    Είναι ένας κανονικός γαλαξίας.
  • 11:37 - 11:41
    Αλλά αυτοί οι πίδακες είναι ορατοί
    μόνο στις ραδιοσυχνότητες.
  • 11:41 - 11:44
    Εάν κοιτάζαμε στο ορατό,
    δε θα ξέραμε καν ότι είναι εκεί,
  • 11:44 - 11:47
    και είναι χιλιάδες φορές μεγαλύτεροι
    από τον ίδιο τον γαλαξία.
  • 11:47 - 11:51
    Τι συμβαίνει;
    Τι δημιουργεί αυτούς τους πίδακες;
  • 11:51 - 11:55
    Στο κέντρο κάθε γαλαξία που γνωρίζουμε
  • 11:55 - 11:57
    υπάρχει μια υπερμεγέθης μαύρη τρύπα.
  • 11:57 - 12:00
    Οι μαύρες τρύπες είναι αόρατες·
    γι' αυτό ονομάζονται έτσι.
  • 12:00 - 12:04
    Το μόνο που μπορείτε να δείτε
    είναι η εκτροπή του φωτός γύρω τους,
  • 12:04 - 12:07
    και περιστασιακά, όταν ένα άστρο
    ή ένα νέφος αερίου
  • 12:07 - 12:11
    μπαίνει στην τροχιά τους,
    διαλύεται από παλιρροϊκές δυνάμεις,
  • 12:11 - 12:13
    δημιουργώντας αυτό που λέμε
    έναν δίσκο προσαύξησης.
  • 12:14 - 12:17
    Ο δίσκος προσαύξησης
    είναι πολύ φωτεινός στις ακτίνες Χ
  • 12:17 - 12:21
    και ισχυρά μαγνητικά πεδία
    εκτοξεύουν το υλικό στο διάστημα
  • 12:21 - 12:23
    σχεδόν στην ταχύτητα του φωτός.
  • 12:24 - 12:27
    Αυτοί, λοιπόν, οι πίδακες
    είναι ορατοί στις ραδιοσυχνότητες
  • 12:27 - 12:30
    και αυτό είναι που βλέπουμε
    στην έρευνά μας.
  • 12:30 - 12:33
    Ωραία, πολύ ωραία, έχουμε δει,
    λοιπόν, έναν ραδιογαλαξία.
  • 12:33 - 12:34
    Αυτό είναι καλό.
  • 12:34 - 12:36
    Αλλά αν κοιτάξετε
    στο πάνω μέρος της εικόνας,
  • 12:36 - 12:38
    θα δείτε άλλον έναν ραδιογαλαξία.
  • 12:38 - 12:41
    Είναι λίγο πιο μικρός,
    επειδή είναι πιο μακριά.
  • 12:42 - 12:44
    Ωραία, δύο ραδιογαλαξίες.
  • 12:44 - 12:46
    Μπορούμε να τους δούμε.
    Αυτό είναι εντάξει.
  • 12:46 - 12:48
    Αλλά τι είναι οι υπόλοιπες κουκκίδες;
  • 12:48 - 12:50
    Πιθανόν να είναι απλώς άστρα.
  • 12:50 - 12:51
    Δεν είναι.
  • 12:51 - 12:53
    Είναι όλοι ραδιογαλαξίες.
  • 12:53 - 12:56
    Κάθε μία από τις κουκκίδες
    σε αυτήν την εικόνα
  • 12:56 - 12:58
    είναι ένας μακρινός γαλαξίας
  • 12:58 - 13:01
    από εκατομμύρια
    έως δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά
  • 13:01 - 13:04
    με μια υπερμεγέθη μαύρη τρύπα
    στο κέντρο του
  • 13:04 - 13:07
    που σπρώχνει υλικό στο διάστημα
    σχεδόν στην ταχύτητα του φωτός.
  • 13:07 - 13:09
    Είναι απίστευτο.
  • 13:10 - 13:13
    Και αυτή η μελέτη είναι ακόμα μεγαλύτερη
    απ' ό,τι σας δείχνω εδώ.
  • 13:13 - 13:16
    Εάν δούμε την πλήρη εικόνα της έρευνας
  • 13:16 - 13:20
    θα δείτε ότι βρήκα 300.000
    τέτοιους ραδιογαλαξίες.
  • 13:20 - 13:23
    Είναι πραγματικά ένα επικό ταξίδι.
  • 13:23 - 13:26
    Ανακαλύψαμε όλους αυτούς τους γαλαξίες
  • 13:26 - 13:29
    έως τις πρώτες υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες.
  • 13:30 - 13:34
    Είμαι πολύ περήφανη γι' αυτή τη μελέτη
    που θα δημοσιευτεί την επόμενη εβδομάδα.
  • 13:34 - 13:36
    Αλλά δεν είναι μόνο αυτό.
  • 13:36 - 13:40
    Έχω εξερευνήσει τα πιο απόμακρα σημεία
    του Γαλαξία σε αυτή τη μελέτη,
  • 13:40 - 13:44
    αλλά υπάρχει και κάτι ακόμα
    σε αυτήν την εικόνα.
  • 13:44 - 13:47
    Θα σας πάω στην αρχή του χρόνου.
  • 13:48 - 13:51
    Όταν δημιουργήθηκε το σύμπαν,
    έγινε μια μεγάλη έκρηξη,
  • 13:51 - 13:55
    η οποία άφησε το σύμπαν
    ως μια θάλασσα υδρογόνου,
  • 13:55 - 13:57
    ουδέτερου υδρογόνου.
  • 13:57 - 14:00
    Και όταν γεννήθηκαν
    τα πρώτα αστέρια και γαλαξίες,
  • 14:00 - 14:02
    ιόνισαν αυτό το υδρογόνο.
  • 14:02 - 14:05
    Κι έτσι το σύμπαν από ουδέτερο
    έγινε ιονισμένο.
  • 14:06 - 14:09
    Αυτό σημάδεψε όλο το σύμπαν γύρω μας.
  • 14:09 - 14:11
    Παντού, μας διαπερνάει,
  • 14:11 - 14:13
    σαν τη Δύναμη.
  • 14:13 - 14:17
    Επειδή αυτό έγινε πριν από πολύ καιρό,
  • 14:17 - 14:19
    το σήμα έχει μετατοπιστεί προς το ερυθρό,
  • 14:20 - 14:23
    οπότε τώρα αυτό το σήμα
    είναι σε πολύ χαμηλές συχνότητες.
  • 14:23 - 14:27
    Έχει την ίδια συχνότητα με τη μελέτη μου
    αλλά είναι πολύ αμυδρό.
  • 14:27 - 14:30
    Είναι το ένα δισεκατομμυριοστό
    του μεγέθους οποιουδήποτε αντικειμένου
  • 14:30 - 14:31
    της μελέτης μου.
  • 14:31 - 14:35
    Οπότε, το τηλεσκόπιό μας μπορεί
    να μην έχει την απαραίτητη ευαισθησία
  • 14:35 - 14:36
    για να δει το σήμα.
  • 14:36 - 14:39
    Αλλά υπάρχει ένα νέο ραδιοτηλεσκόπιο.
  • 14:39 - 14:40
    Δεν μπορώ να έχω διαστημόπλοιο,
  • 14:40 - 14:42
    αλλά ελπίζω να μπορέσω να έχω
  • 14:42 - 14:45
    ένα από τα μεγαλύτερα
    ραδιοτηλεσκόπια του κόσμου.
  • 14:45 - 14:48
    Κατασκευάζουμε το Square Kilometre Array,
    ένα νέο ραδιοτηλεσκόπιο,
  • 14:48 - 14:51
    και θα είναι 1.000 φορές
    μεγαλύτερο από το MWA,
  • 14:51 - 14:54
    1.000 φορές πιο ευαίσθητο,
    και θα έχει καλύτερη ανάλυση.
  • 14:54 - 14:56
    Θα πρέπει να βρούμε εκατομμύρια γαλαξίες.
  • 14:56 - 14:59
    Και ίσως, βαθιά σε αυτό το σήμα,
  • 14:59 - 15:03
    θα μπορέσω να δω τα πρώτα άστρα
    και γαλαξίες του σύμπαντος,
  • 15:03 - 15:06
    και την αρχή του ίδιου του χρόνου.
  • 15:06 - 15:07
    Σας ευχαριστώ.
  • 15:07 - 15:10
    (Χειροκρότημα)
Title:
Πώς τα ραδιοτηλεσκόπια μας δείχνουν καινούριους γαλαξίες
Speaker:
Νατάσα Χάρλεϊ-Γουόκερ
Description:

Το σύμπαν μας είναι περίεργο, καταπληκτικό και απέραντο, λέει η αστρονόμος Νατάσα Χάρλεϊ-Γουόκερ. Ένα διαστημόπλοιο δεν μπορεί (ακόμα) να σας πάει βαθιά στο σύμπαν, αλλά ένα ραδιοτηλεσκόπιο μπορεί. Σε αυτήν την όμορφη, γεμάτη εικόνες ομιλία, η Χάρλεϊ-Γουόκερ μας δείχνει πώς εξερευνά τα μυστήρια του σύμπαντος χρησιμοποιώντας ειδική τεχνολογία που αποκαλύπτει φάσματα φωτός που δεν μπορούμε να δούμε.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
15:25

Greek subtitles

Revisions