Kim jest Sherlock Holmes? - Neil McCaw

Cała lekcja: http://ed.ted.com/lessons/who-is-sherlock-holmes-neil-mccaw

Ponad sto lat po tym jak się pojawił w mglistym, oświetlonym latarniami,
wiktoriańskim Londynie, Sherlock Holmes jest ogólnie rozpoznawalny. Jednakże wiele z najbardziej rozpoznawalnych cech Holmesa nie pojawia się w powieściach Arthura Conana Doyle'a. Kto tak naprawdę jest wielkim detektywem i gdzie możemy go znaleźć? Neil McCaw przedstawia ewolucję Sherlocka.

Lekcja: Neil McCaw, animacja: Lasse Rützou Bruntse.

Ponad sto lat po tym jak się pojawił

w mglistym, oświetlonym latarniami,
wiktoriańskim Londynie,

Sherlock Holmes jest
ogólnie rozpoznawalny.

Nawet jego garderoba
i akcesoria są kultowe,

jak peleryna,

czapka myśliwska,

fajka z tykwy,

a postacie, jak jego najlepszy przyjaciel
i współlokator doktor Watson,

największy wróg Moriarty

i gosposia pani Hudson

funkcjonują w powszechnej świadomości,

tak jak jego niezwykłe
i niezawodne zdolności dedukcyjne

stosowane w imieniu prawa,

osławiony pociąg do używek

oraz jego ulubione powiedzonko:
"To proste, mój drogi Watsonie.".

Jednakże wiele z najbardziej
rozpoznawalnych cech Holmesa

nie pojawia się w powieściach
Arthura Conana Doyle'a.

Doyle'owski superdetektyw rozwiązuje
zagadki kryminalne wszelkimi metodami,

nie tylko za pomocą dedukcji.

Spekuluje, czasem wręcz zgaduje,
a jego przypuszczenia często są błędne.

Postać pani Hudson jest epizodyczna,

Holmes wcale nie mawia:
"To proste, mój drogi Watsonie.",

a detektyw i jego pomocnik mieszkają
przez większość czasu osobno.

Czarny charakter Moriarty
występuje w dwóch opowiadaniach,

detektyw sporadycznie korzysta z używek,
poza dwiema pierwszymi powieściami,

rzadko zachwyca się
angielskim systemem prawnym

i woli stosować
własną formę sprawiedliwości

niż trzymać się litery prawa.

Wielu kultowych przedmiotów
z historii o Holmesie

również nie wymyślił Doyle.

Myśliwską czapkę i pelerynę
wykreował Sidney Paget,

pierwszy ilustrator opowieści,

a zakrzywioną fajkę wprowadził
amerykański aktor William Gillette,

żeby widzowie lepiej widzieli
jego twarz na scenie.

Słowa: "To proste mój drogi Watsonie"

ukuł pisarz i satyryk P.G. Wodehouse.

Kim więc jest Sherlock Holmes?

Kto tak naprawdę jest wielkim detektywem
i gdzie możemy go znaleźć?

Puryści odpowiedzą, że Sherlock wzorowany

na postaci dr. Josepha Bella,
uniwersyteckiego mentora Doyle'a,

jest tym prawdziwym.

W rzeczywistości ta wersja
pozostaje w cieniu

niezwykle licznych interpretacji,

przez co trudno rozpoznać
Doyle'owskiego detektywa.

Pozostaje więc bardziej złożona,

ale może też i satysfakcjonująca
odpowiedź na to pytanie,

ale najpierw musimy przyjrzeć się
ogromowi interpretacji

postaci wielkiego detektywa.

Od czasu pierwszej powieści
Conana Doyle'a z 1887 roku

ukazały się tysiące
adaptacji historii Holmesa

i jest ona prawdopodobnie jedną
z najczęściej adaptowanych na świecie.

Zaczęło się od wiktoriańskich inscenizacji

a nabrało rozpędu z pojawieniem się filmu.

Ponad 100 filmowych adaptacji powstało

w dwóch pierwszych dekadach XX wieku.

Od tamtej pory tysiące adaptacji
ukazało się drukiem,

na ekranach kin,

telewizorów,

w teatrach

i w radiu.

Holmesa interpretowano na całym świecie,

na zupełnie inne
i często sprzeczne sposoby.

Te adaptacje pokazują popularność Holmesa

i jego plastyczność.

Pojawił się w wielu alianckich
filmach antynazistowskich

podczas II wojny światowej.

Winston Churchill
i Franklin Delano Roosevelt

byli jego wielkimi fanami,

a ten drugi nawet wstąpił
do Baker Street Irregulars,

towarzystwa sympatyków Holmesa,

i nadał nazwę Baker Street
tajnej siedzibie wywiadu.

W tym samym czasie

Holmes pojawiał się
w niemieckojęzycznych filmach,

a fanem niektórych z nich
był podobno Adolf Hitler.

Wróćmy jednak do naszego pytania.

Czy prawdziwy Sherlock Holmes
mógłby się wreszcie pokazać?

Prawda jest taka, że świat adaptacji
przeistoczył go w palimpsest.

Sherlock jest wytworem kultury,

ciągle zmienianym,

bo interpretacje nakładają się na siebie,

co oznacza, że Sherlock ciągle ewoluuje,

ucieleśniając idee oraz wartości,
często bardzo odmienne

od tych występujących u Conana Doyle'a.

Ilekroć jakaś opowieść dobiega końca,
Sherlock powstaje ponownie,

może z drobnymi zmianami,

jak nowa twarz, maniera
czy nowe powiedzonka,

ale to w gruncie rzeczy
ciągle nasz Sherlock.