-
Ako si Tracey Goldstein,
-
nagtuturo sa Eskwela ng
Medisinang Panghayop ng UC Davis.
-
Isa akong propesor sa
Departamento ng Patolohiya,
-
Mikrobiyolohiya, at Imyunolohiya,
-
at Associate Director ng
-
One Health Institute,
-
at talagang pag-aaral ng mga
sakit ng mga hayop ang ginagawa ko,
-
at binabatid kung paano sila pwedeng
kumalat mula sa hayop papunta sa tao.
-
Ang pagsiklab ng coronavirus
ang isang mabuting ehemplo,
-
kung saan apektado
ang tao,
-
ngunit naiintindihan namin na malamang
galing sa mga hayop ang virus.
-
Ako si Koen Van Rompay.
-
Researcher
ako sa
-
California National Primate
Research Center sa UC Davis.
-
Sinusubukan naming lumikha
-
ng mga pinakamabisang bakuna,
-
at bumuo
ng mga antiviral drug
-
upang gamutin ang mga
taong nahawaan na nito.
-
Kapag may bagong viral disease,
-
una ay dapat mong malaman
-
kung anong virus ito.
-
Gusto mong malaman kung
sino ang tunay mong kaaway.
-
Noong unang panahon,
mabagal ang mga pamamaraan
-
mga paraang gaya ng electron microscopy.
-
Ngayon, ayon sa viral
genome sequencing,
-
madalas sa loob ng ilang
araw, malalaman mo na
-
kung anong uri ng virus ang
nagdudulot ng panibagong pandemya.
-
Kaya kapag nag-sequence ka ng genome,
-
pwede ka nang maghanap kung saan
-
baka
nag-mutate,
-
at iyan ang magsasabi sa'yo kung
anong mga parte ng viral genome
-
ang mahalagang pumasok sa
-
mga cell ng tao, halimbawa.
-
Karamihan sa mga virus na ito sa hayop,
-
nakahahawa
sa cell ng hayop,
-
ngunit wala silang
-
makinarya upang hawaan
ang isang cell ng tao.
-
Ngunit ang mga RNA virus, gaya ng
mga ebolavirus o mga coronavirus,
-
medyo hindi matatag ang mga genome nila.
-
Tila palagi silang nagbabago.
-
Ang mga malalaking
pagbabago sa genome,
-
malamang ay laging nangyayari,
-
minsan sapalaran,
-
ngunit minsan,
-
maaaring may magbago sa
isang bahagi ng genome na iyon
-
na nagpapahintulot dito na biglang maging
-
nakahahawa sa isang tao.
-
Para makabuo ng bakuna
laban sa bagong infectious agent,
-
may matutunan mula
sa likas na biyolohiya
-
ng virus.
-
Para mahawaan ng isang
virus ang isang cell ng tao,
-
kailangan nitong gumapos
-
sa tinatawag nating "receptor."
-
Kaya para itong kandado at susi.
-
Kapag nag-iisip ka
tungkol sa coronavirus,
-
ang spike protein
-
na mga protina sa labas ng virus,
-
alam naming mahalaga iyan para
-
makapasok ang virus sa cell ng tao.
-
Sa oras na alam mo iyan,
-
gusto mong
makita,
-
alin bang bahagi ng virus
ang dapat kong gamitin
-
sa pagbuo ng bakuna?
-
Ang sinusubukan naming gawin sa bakuna
-
ay makabuo ng estratehiya
-
na gumagaya sa natural na immune response
-
sa impeksyon.
-
Maaaring sa pamamagitan
ito ng paggamit ng
-
live attenuated na bersyon ng virus
-
o pagkuha ng ilang bahagi
ng isa sa mga protina.
-
Ibig naming magkaroon
ng isang bagay
-
na tiyak na laban sa virus,
-
ngunit may napakaliit na cross-reactivity
-
sa mga normal na host protein
-
upang mabawasan ang tsansa
ng kahit anong mga side effect.
-
Noong 2016, nang sumiklab ang Zika virus,
-
iba-ibang mga primate center...
-
gumawa kami ng mga working group.
-
May katulad na nagsisimula ngayon
-
para sa bagong coronavirus.
-
Naging mapagbigay ang mga tao
-
ng bagong impormasyon
-
habang nagiging
available ito,
-
at ibinabahagi ito
bago mailatahala.
-
Magkakaroon kami ng mga pulong
-
upang ibahagi
ang aming progreso
-
at magtalakay ng mga
disenyong eksperimental.
-
Ang isa sa mga unang
center ay malapit nang
-
mag-infect sa ilang mga
unggoy ng coronavirus.
-
Ibig naming pag-aralan ang mga
sakit sa mga modelong hayop
-
na ginagaya ang sakit sa tao.
-
Nililipat namin ito mula sa mga daga
-
papunta sa mga
matataas na uri ng hayop.
-
Ang uri ng hayop na pinakamalapit
sa ating mga tao
-
ay mga non-human primate,
-
gaya ng mga rhesus macaque,
-
at sila ay madalas na huling hakbang
-
sa pagtungo sa mga human
clinical trial ng isang bagay.
-
Ginagawa sa iba't ibang
antas ang mga human trial.
-
Ang unang antas ng
trial ay tingnan, ligtas ba ito?
-
Kung tila may pag-asa iyon, saka
ka pupunta sa ikalawang antas,
-
kung saan susubukin mo
ito sa mas maraming tao,
-
at ang ikatlong antas
ng trial ay ang unang
-
gusto mo talagang tingnan.
-
Gumagana ba ang bakuna?
-
Pumoprotekta ba ito laban sa impeksyon?
-
Kung lahat mag-uusap
-
at magtulungan kami nang napakabilis,
-
maibabahagi ang mga protokol.
-
Ganyan kami makasusulong nang mas mabilis.
-
Habang may outbreak,
-
pang-araw-araw ang tugon dito,
-
ang pagbatid kung paano
mauuna sa kurba
-
at makontrol ang suliranin,
-
pero pagkatapos
niyan ay saka talaga
-
mag-uumpisa ang malaking trabaho.
-
Marami sa mga sakit na ito
na nagdudulot ng mga pandemya
-
ay mula sa mga hayop,
-
at ang mundo
ay nagbabago
-
nang napakabilis.
-
Dumadayo tayo sa mga lugar na hindi pa
natin napupuntahan kasama ang mga hayop,
-
naghahawan ng gubat para maging bukid,
-
o pumupunta sa mga kweba para magmina.
-
Malamang, ang asal natin
ang nagpapadali ng paglipat.
-
Ang ginagawa natin ay
pag-sample sa lahat ng mga lugar
-
sa buong mundo.
-
Nakatutok kami sa mga paniki,
mga rodent, at mga primate.
-
Nais gawin namin na
-
partikular na tingnan kung ilang iba-ibang
-
mga coronavirus ang mahahanap
namin sa iba't ibang uri ng hayop,
-
at ang talagang nakaiintriga ay
-
sa kabila ng pag-sample namin ng lahat
nitong iba-ibang mga takson,
-
mga 98% ng mga coroniavirus
na natuklasan namin
-
ay nasa mga paniki.
-
Pagkatapos, minapa namin ang
pagkakaiba ng mga uri ng paniki
-
kung saan namin nahanap
iyong mga coronavirus.
-
Parang isang mapa ng mga hotspot.
-
May mga tuldok ito kung
nasaan ang mga virus,
-
at mga kulay kung saan namin natuklasan
-
ang malaking kaibahan
ng uri ng paniki,
-
at mahalaga iyan dahil
makatutulong ito sa
-
pag-iisip namin kung saan mahahanap
ang ibang mga coronavirus,
-
kapag alam natin kung saan
iyong mga uri ng paniki.
-
Ang puhunang iginugol namin sa
pagsaliksik ng mga nakahahawang sakit
-
ay matagumpay—
-
higit pa sa isang partikular
na sakit na pinag-aaralan mo,
-
pero sa pamamagitan talaga ng pagpapahusay
ng pangkalahatang kaalaman
-
ng mga nakahahawang sakit
ng immune system.
-
Ang kailangan ay isang
-
pangmatagalang panustos sa pananaliksik
-
para sa mga bagay na ito bago, habang,
-
at pagkatapos
ng mga outbreak.
-
Nagwakas ang outbreak, saka
mawawala ang pondo,
-
at pagkatapos, naka-imbak sa mga
lab ang mga bakuna
-
na hindi nakukumpleto at hindi nasusubok.
-
Tingin ko dapat mag-isip ng
paraan para hindi gawin iyan,
-
hindi biglang urong-sulong,
-
ngunit dapat laging suportahan
ang ganiyang uri ng gawain.
-
Kung magkakapag-sequence ka ng mga genome
-
ng maraming iba-ibang mga coronavirus,
-
ilang tipo ng cell ang
mahahawaan nila?
-
Pagkatapos, anong dapat
mong gawin para baguhin sila?
-
Sa paglipas ng panahon, maaari kang
-
makabuo ng data na magsisimula
-
sigurong ipakita sa iyo
ang ilang mga bagay
-
na mahuhulaan
mo.
-
Magagamit natin iyang umiiral
na kaalaman, iyang database,
-
para makabuo ng
mga pamamagitan
-
nang mas mabilis upang
labanan iyang bagong sakit.
-
Kung mas maiinitindihan
natin ang mga virus
-
na nasa paligid,
-
at may mga terapeutika at bakuna
-
at mga bagay
na handa na,
-
mas handa tayong tumugon
-
sa susunod na pandemya
-
kumpara sa magpakahirap sa tuwing
-
may bagong lilitaw na pandemya.