Malcolm X: Make It Plain (Full PBS Documentary)

The 1994 PBS documentary on the life of Malcolm X

(μουσική)

Ποιος σ' έμαθε να μισείς το χρώμα του δέρματός σου;

Ποιος σ' έμαθε να μισείς την υφή των μαλλιών σου;

Ποιος σ' έμαθε να μισείς το σχήμα της μύτης σου και το σχήμα των χειλιών σου;

Ποιος σ' έμαθε να μισείς τον εαυτό σου από την κορυφή μέχρι τα νύχια;

Ποιος σ' έμαθε να μισείς τους ομόφυλούς σου;

Ποιος σ' έμαθε να μισείς την ράτσα που ανήκεις

τόσο που να μην θες να είσαι μαζί με τους δικούς σου;

Ξέρεις. Πριν έρθεις να ρωτήσεις αν ο κύριος Μοχάμεντ διδάσκει το μίσος, θα πρέπει ν' αναρωτηθείς

ποιος σ' έμαθε να μισείς αυτό που σου έδωσε ο Θεός.

Οι περισσότεροι από εμάς, μαύροι, ή νέγροι, όπως μας είπε,

πραγματικά νόμιζαν ότι είμαστε ελεύθεροι,

χωρίς να γνωρίζουμε ότι στο υποσυνείδητό μας, όλες αυτές οι αλυσίδες που νομίζαμε ότι είχαν κοπεί ήταν ακόμα εκεί

Και υπήρχαν πολλοί τρόποι, εκεί που αυτό που πραγματικά μας παρακινούσε

ήταν η επιθυμία μας να μας αγαπήσουν οι λευκοί.

Ο Μάλκολμ είχε στόχο να ξεριζώσει αυτό το αίσθημα κατωτερότητας.

Ήξερε ότι θα ήταν επώδυνο.

Ήξερε ότι οι άνθρωποι θα μπορούσαν να σε σκοτώσουν εξαιτίας του,

αλλά τόλμησε να πάρει αυτό το ρίσκο.

Έλεγε κάτι πάνω που ξεπερνούσε κάθε άλλο ηγέτη εκείνης της εποχής.

Ενώ οι άλλοι ηγέτες παρακαλούσαν να μπουν στο σπίτι του δυνάστη τους,

σου έλεγε να χτίσεις το δικό σου σπίτι.

Έδιωξε τον φόβο από τους Αφρο-Αμερικανούς.

Είπε «Θα πω φωναχτά αυτό που σκέφτεστε»

και είπε «Θα δείτε, οι άνθρωποι θ' ακούσουν και δεν θα μας κάνει τίποτε, όχι απαραίτητα, εντάξει;

Αλλά δεν θα μιλήσω για τις μάζες.»

Όταν το είπε με πολύ έντονο τρόπο, με αυτό τον πολύ αρρενωπό τρόπο, με τον τρόπο που λέει,

«Δεν φοβάμαι να πω αυτό που σκέφτεστε όλα αυτά τα χρόνια»,

γι'αυτό τον αγαπήσαμε.

Το είπε δυνατά, όχι πίσω από κλειστές πόρτες,

Πήρε πάνω του την Αμερική για λογαριασμό μας.

Εγώ, τουλάχιστον, σαν Μουσουλμάνος πιστεύω ότι ο λευκός είναι αρκετά έξυπνος.

Αν τον κάναμε να καταλάβει πως πραγματικά νιώθουν οι Μαύροι

και πόσο έχουμε βαρεθεί αυτά τα παλιομοδίτικα συγκαταβατικά καλοπιάσματα

Επιτέλους, εσείς κάνετε τα πράγματα δύσκολα για τον εαυτό σας.

Οι λευκοί σε πιστεύουν όταν κάθεσαι κι λες όλα αυτά τα γλυκόλογα

επειδή τους λες γλυκόλογα από τότε που σε έφερε εδώ

Σταμάτα τα γλυκόλογα!

Πες του πώς νιώθεις!

Πες του πώς, τι είδους κόλαση περνάς και πες του ότι αν δεν είναι έτοιμος να καθαρίσει το σπίτι του, αν δεν είναι έτοιμος να καθαρίσει το σπίτι του,

δεν θα έπρεπε να έχει σπίτι. [πλήθος: Σωστά!] Θα πρέπει να πάρει φωτιά και να γίνει στάχτες ...

[Χειροκρότημα]

[τύμπανα και μουσική]

Στις γωνιές του Χάρλεμ, στο μεγαλύτερο μέρος αυτού του αιώνα, οι Μαύροι γιορτάζουν την κουλτούρα τους,

και λογομαχούν για το φυλετικό θέμα στην Αμερική.

Εδώ ο Μάλκολμ για πρώτη φορά ακολούθησε τους ρήτορες του δρόμου που έδιναν φωνή στην ελπίδα του Χάρλεμ, και στον θυμό του.

Έχω διδάξει εθνικισμό, κι αυτό σημαίνει ότι θέλω να φύγω απ' αυτή τη χώρα του λευκού, επειδή ποτέ δεν θα επιτευχθεί η ενσωμάτωση

Ποτέ, όσο ζείτε,

δεν θα ενσωματωθείτε στο σύστημα των λευκών

Η εκατοστή εικοστή πέμπτη οδός και η Έβδομη Λεωφόρος ήταν

το κέντρο της δραστηριότητας των μαύρων ρητόρων του δρόμου.

Όταν έφτασε ο Μάλκολμ, τυπικά δεν είχε δική του γωνία.

Έτσι ίδρυσε την βάση του, μπορείτε να πείτε, μπροστά στο βιβλιοπωλείο του Έλντερ Μισό.

Όταν ο Μάλκολμ ανέβαινε στο μικρό βάθρο, τα πρώτα πέντε λεπτά δεν μπορούσε να μιλήσει.

Οι άνθρωποι φώναζαν τόσα ενθαρρυντικά συνθήματα

κι αυτός στεκόταν εκεί, εισπράττοντας τα δέοντα.

Έπειτα άνοιγε το στόμα του.

Αποκαλούν τον κύριο Μοχάμεντ δάσκαλο μίσους

επειδή σας κάνει να μισείτε τα ναρκωτικά και το αλκοόλ.

Αποκαλούν τον κύριο Μοχάμεντ μαύρο ρατσιστή

επειδή διδάσκει εσένα κι εμένα όχι μόνο ότι είμαστε τόσο καλοί όσο και οι λευκοί

αλλά καλύτεροι από τους λευκούς.

Ναι, καλύτεροι από τους λευκούς.

Είσαστε καλύτεροι από τους λευκούς

κι αυτό δεν λέει τίποτα.

Αυτό δεν λέει, ξέρετε, είμαστε ίσοι μ' αυτούς.

Ποιος είναι ίσος με ποιον;

Κοιτάζετε το δέρμα τους

Δεν μπορείτε να συγκρίνετε το δέρμα σας με το δέρμα τους,

Μα το δικό σας δέρμα φαίνεται σαν χρυσό δίπλα στο δικό τους.

Κάποτε μας τρέχανε τα σάλια βλέποντας τους λευκούς.

Νομίζαμε ότι ήταν όμορφοι επειδή ήμασταν τυφλοί, ήμασταν χαζοί.

Δεν μπορούσαμε να τους δούμε όπως πραγματικά είναι.

Αλλά από τότε που ο αξιότιμος Ελάιζα Μοχάμεντ ήρθε και μας δίδαξε την θρησκεία του Ισλάμ,

που μας καθάρισε, και μας έκανε να μπορούμε να δούμε μόνοι μας

τώρα μπορούμε να δούμε αυτό το χλωμό πράγμα έτσι όπως είναι

τίποτα παραπάνω από ένα γέρικο, χλωμό πράγμα.

Έφυγα απ' αυτή την συγκέντρωση νιώθοντας ότι μαζί του

από τη στιγμή που τον άκουγες να μιλάει,

δεν ξαναγύριζες εκεί που ήσουν πριν.

Έπρεπε, ακόμα κι αν κρατούσες τη θέση σου, έπρεπε να το ξανασκεφτείς.

Δεν ήμασταν συνηθισμένοι να μας λένε ότι είμαστε διάβολοι

και ότι ήμασταν καταπιεστές εδώ πέρα στις υπέροχες πόλεις μας στο βορρά.

Μιλούσε εκ μέρους μιας σιωπηρής μάζας μαύρων

και το τραγουδούσε ξεκάθαρα μέσα από τα ραδιοκύματα του ίδιου του διαβόλου, κι αυτό ήταν πράξη πολέμου.

Όταν κατέβηκε από την σκηνή, πήδηξα πάνω από τα κιγκλιδώματα,

πήγα προς το μέρος του και φυσικά όταν τον πλησίασα οι σωματοφύλακες,

ξέρετε, κινήθηκαν εμπρός και αυτός απλώς τους έσπρωξε μακριά.

Εγώ πήγα μπροστά του και του άπλωσα το χέρι,

και είπα «Μου άρεσαν κάποια απ΄οσα είπες. Δεν συμφώνησα σε όλα όσα είπες, αλλά μου άρεσαν κάποια.»

Με κοίταξε, κράτησε πολύ ευγενικά το χέρι μου και μου λέει

«Μια μέρα θα σου αρέσουν, Αδελφή. Μια μέρα θα σου αρέσουν, Αδελφή», και χαμογέλασε.

Για να κάνει ξεκάθαρο μήνυμά του, ο Μάλκολμ χρησιμοποιούσε τη ζωή του σαν μάθημα για όλους τους μαύρους Αμερικανούς.

Κήρυττε με μύθους και παραβολές

και αργότερα, όταν έγραφε την αυτοβιογραφία του με τον Άλεξ Χέιλι,

επεδίωξε να έχει κάποιο έλεγχο για την πιθανή ερμηνεία της ζωής του στο μέλλον.

Θα σταθώ σε μια δήλωση που έκανε για τον εαυτό του

Έλεγε «Είμαι ένα μέρος όλων όσων έχω συναντήσει»

με αυτό εννοούσε ότι όλα τα πράγματα που είχε κάνει προηγουμένως στη ζωή του τον είχαν εκθέσει σε πράγματα

και του είχαν διδάξει δεξιότητες άλλου είδους,

όπου όλα μαζί συνέθεσαν τον Μάλκολμ που έγινε ο εκπρόσωπος του Έθνους του Ισλάμ.

Γεννηθήκατε στην Όμαχα, σωστά;

Μάλιστα, κύριε

Και φύγατε, η οικογένειά σας εγκατέλειψε την Όμαχα όταν ήσασταν ενός έτους;

Φαντάζομαι περίπου ενός έτους.

Γιατί εγκατέλειψαν την Όμαχα;

Λοιπόν, απ΄όσο καταλαβαίνω, η Κου Κλουξ Κλαν κατέκαψε ένα από τα σπίτια τους στην Όμαχα

Υπάρχει πολύ Κου Κλουξ Κλαν

Είμαι σίγουρος ότι έκαναν την οικογένειά σας πολύ δυστυχισμένη.

Ανασφαλή σίγουρα, αν όχι δυστυχισμένη.

Άρα πρέπει να είσαστε λίγο προκατειλημμένος,

προσωπικά προκατειλημμένος

Μ' άλλα λόγια, δεν μπορείτε να το δείτε μ' ένα ευρύ, ακαδημαϊκό τρόπο, στ' αλήθεια, σωστά;

Νομίζω ότι κάνετε λάθος, επειδή παρά το ότι συνέβη στην Όμαχα

κι έπειτα μετακομίσαμε στο Λάνσινγκ του Μίσιγκαν, το σπίτι μας κάηκε πάλι

στην πραγματικότητα τον πατέρα μου τον σκότωσε η Κου Κλουξ Κλαν,

και παρά ταύτα, κανένας δεν είχε ενσωματωθεί με τους λευκούς περισσότερο από εμένα.

Κανένας δεν έχει ζήσει στην κοινωνία των λευκών περισσότερο από εμένα.

Ήμασταν τα μόνα μαύρα παιδιά στην γειτονιά

αλλά στο πίσω μέρος του οικοπέδου μας είχαμε ένα δασάκι,

έτσι τα λευκά παιδιά έρχονταν γύρω από το σπίτι μας και πήγαιναν πίσω για να παίξουν στο δασάκι.

Έτσι ο Μάλκολμ έλεγε «Ας πάμε να παίξουμε Ρομπέν των Δασών»

Έτσι, πηγαίναμε εκεί πίσω και παίζαμε Ρομπέν των Δασών

Ο Ρομπέν ήταν ο Μάλκολμ.

Κι εκείνα τα λευκά παιδιά ερχόντουσαν μαζί.

Ο Μάλκολμ έλεγε ότι ήταν το πιο ανοιχτόχρωμο από τα επτά παιδιά του Ερλ και της Λουίζ Λιτλ,

μια υπενθύμιση, έλεγε, του λευκού που είχε βιάσει την μητέρα της μητέρας του.

Το 1929, όταν ο Μάλκολμ ήταν τεσσάρων, ο πατέρας του, ξυλουργός και ιεροκήρυκας,

μετακόμισε την οικογένεια στο Λάνσινγκ του Μίσιγκαν.

Το Λάνσινγκ ήταν μια μικρή πόλη και η δυτική πλευρά ήταν η πλευρά που ζούσαν οι μαύροι.

Ο Μάλκολμ και η οικογένειά του ζούσαν έξω από την πόλη

και είχαν ένα οικόπεδο τεσσάρων στρεμμάτων μ' ένα μικρό σπίτι,

έτσι θεωρούνταν, ας πούμε, γεωργοί.

Τρεις μήνες αφού μετακόμισαν οι Λιτλ, κάποιοι λευκοί γείτονες κίνησαν νομικές διαδικασίες για να τους εξώσουν.

Ένας δικαστής της περιοχής αποφάσισε ότι το δικαίωμα στην ιδιοκτησία περιοριζόταν μόνο στους λευκούς.

Όμως ο Ερλ Λιτλ αρνήθηκε να φύγει.

Εδώ στο Μίσιγκαν, υπήρχαν τουλάχιστον 70.000 μέλη στην Κου Κλουξ Κλαν, πέντε φορές περισσότεροι απ' ότι στο Μισισιπή.

Για την οικογένεια του Μάλκολμ, η εχθρότητα των λευκών ήταν μέρος της ζωής.

Όλοι κοιμόντουσαν στο σπίτι όταν ξαφνικά ακούσαμε ένα μεγάλο μπουμ.

Όταν ξυπνήσαμε, η φωτιά ήταν παντού και όλοι έτρεχαν πέφτοντας πάνω στους τοίχους και στους άλλους, ξέρετε.

Αυτό που θυμάμαι ήταν την μητέρα μου να μας λέει.

«Σηκωθείτε, σηκωθείτε, σηκωθείτε, το σπίτι καίγεται», και να βγούμε έξω. Αυτό θυμάμαι μόνο.

Άκουγα τη μητέρα μου να ουρλιάζει, άκουγα τον πατέρα μου να ουρλιάζει.

Βεβαιώθηκαν ότι μας είχαν μαζέψει όλους και μας έβγαλαν έξω.

Το σπίτι κάηκε ολοσχερώς. Δεν ήρθε πυροσβεστική, τίποτα, καήκαμε ολοσχερώς.

Ο πατέρας του Μάλκολμ, ο Ερλ Λιτλ, κατηγόρησε τους ντόπιους λευκούς ότι έβαλαν την φωτιά.

Η αστυνομία κατηγόρησε τον Ερλ και τον συνέλαβε με την υποψία του εμπρησμού. Αργότερα αποσύρθηκαν οι κατηγορίες.

Στην πόλη που μεγαλώσαμε, οι λευκοί αναφέρονταν σ' εμάς ως «εκείνοι οι φαντασμένοι νέγροι», ή

«εκείνοι οι ξύπνιοι νέγροι που ζουν στα νότια της πόλης».

Εκείνο τον καιρό, κάθε φορά που ένας λευκός αναφερόταν σ' εσένα ως «ξύπνιος νέγρος», ήταν ο δικός τους τρόπος για να πουν «Αυτός είναι ένας νέγρος που πρέπει να προσέχεις επειδή δεν είναι χαζός».

Ο πατέρας μου είναι ανεξάρτητος. Δεν ήθελε να τον ταΐζει κανένας.

Ήθελε να κερδίζει μόνος του το ψωμί του. Δεν ήθελε ν' ασκεί κάποιος εξουσία στα παιδιά του.

Ήθελε να ασκεί αυτός εξουσία, έτσι κι έκανε.

Πάντα μιλούσε όπως και ο Μάρκους Γκάρβεϊ και προσπαθούσε να κάνει τους μαύρους να οργανωθούν,

όχι να προκαλέσει πρόβλημα, αλλά απλώς να δουλεύουν μαζί, ενωμένοι

για να βελτιώσουν την κατάστασή τους.

Όμως εκείνη την εποχή αν έκανες κάτι τέτοιο και πάλι σε θεωρούσαν ταραχοποιό.

Στην δεκαετία του 1920 ο Μάρκους Γκάρβεϊ,

ένας μαύρος εθνικιστής, κήρυττε ότι οι μαύροι Αμερικανοί θα έπρεπε να φτιάξουν ένα κράτος ανεξάρτητο από την κοινωνία των λευκών.

Με εκατοντάδες χιλιάδες μέλη, η Παγκόσμια Οργάνωση για την Βελτίωση των Νέγρων (UNIA) του Γκάρβεϊ επεδίωξε στενότερους δεσμούς με τις αφρικανικές χώρες.

Η UNIA είχε την δική της σημαία, δικό της εθνικό ύμνο και και μια αφρικανική λεγεώνα δεσμεύτηκε να υπερασπιστεί τους μαύρους στο εσωτερικό και στο εξωτερικό.

Το αμερικανικό FBI χαρακτήρισε τον Γκάρβεϊ «έναν από τους βασικούς υποκινητές των Νέγρων».

Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση τον απέλασε το 1927 αλλά οι γονείς του Μάλκολμ συνέχισαν να τον υποστηρίζουν.

Ο Ερλ στρατολόγησε νέα μέλη.

Η Λουίζ έγραφε για την εφημερίδα του Γκάρβεϊ.

Η μητέρα μου ήταν αυτή που μας διάβαζε από την εφημερίδα του Γκάρβεϊ, που λεγόταν Ο Κόσμος των Νέγρων.

Ακόμα μας μιλούσε για εμάς σα να είμαστε ανεξάρτητοι.

Δεν έπρεπε να αυτοαποκαλούμαστε «Νέγροι» και έλεγε ότι είμαστε μαύροι

και θα έπρεπε να είμαστε υπερήφανοι που ονομαζόμαστε μαύροι.

Ποιο είναι το αληθινό σου όνομα;

Μάλκολμ. Μάλκολμ Χ.

Αυτό είναι το νόμιμο όνομά σου;

Όσο με αφορά, είναι το νόμιμο όνομά μου.

Μπορείς να μας αναφέρεις ποιο ήταν το επίθετο του πατέρα σου;

Ο πατέρας μου δεν ήξερε ποιο ήταν το επίθετό του.

Ο πατέρας μου πήρε το επίθετό του από τον παππού του και ο παππούς του το πήρε από τον παππού του που το πήρε από τον αφέντη του.

Τα αληθινά ονόματα του λαού μου καταστράφηκαν

Λοιπόν, υπήρχε καθόλου

στην διάρκεια της σκλαβιάς

Υπήρχε κάποιο σημείο στην γενεαλογία της οικογένειάς σου που έπρεπε να χρησιμοποιήσετε κάποιο επίθετο και αν ναι, ποιο ήταν;

Το επίθετο των προγόνων μου

Ναι;

τους αφαιρέθηκε όταν μεταφέρθηκαν στην Αμερική και έγιναν σκλάβοι,

έπειτα τους δόθηκε το όνομα του αφέντη τους, πράγμα που αρνούμαστε, απορρίπτουμε αυτό το όνομα σήμερα και αρνούμαστε

Εννοείς, δεν θα μας πεις ούτε καν το υποτιθέμενο επίθετο του πατέρα σου ή το δοσμένο επίθετο;

Ποτέ δεν το αναγνώρισα.

Σεπτέμβριος 1931

Ο Μάλκολμ ήταν έξι χρόνων όταν η μητέρα του είχε ένα προαίσθημα.

Ήμασταν όλοι σπίτι και δειπνούσαμε μαζί.

Η μητέρα μου κρατούσε τον Γουέσλι, που είναι ο μικρότερος αδελφός μου.

Ίσως τον θήλαζε, επειδή ήταν στο τραπέζι, και αποκοιμήθηκε,

θηλάζοντας, κρατώντας το μωρό.

Ο πατέρας μου σηκώθηκε και πήγε στο υπνοδωμάτιο να καθαρίσει και να πάει να μαζέψει χρήματα.

Η μητέρα ξύπνησε και είπε «Ερλ, Ερλ, πην πας στην πόλη».

Είπε «Αν πας, δεν θα ξαναγυρίσεις».

Εκείνο το βράδυ γύρω στις 11, ο Ερλ Λιτλ βρέθηκε σε μια απομονωμένη περιοχή έξω από το Λάνσινγκ,

το σώμα του σχεδόν κομμένο στη μέση από τις ρόδες ενός τραμ.

Η αστυνομία ανέφερε ότι ο θάνατος του Ερλ Λιτλ ήταν ατύχημα.

Υπήρχε μια ασάφεια στο θέμα επειδή, εκείνο τον καιρό,

υπήρχε η αίσθηση ότι αντί για ατύχημα κάποιος είχε σπρώξει τον Ερλ Λιτλ κάτω από τις ρόδες του τραμ.

Στην πραγματικότητα,

θυμάμαι ότι άκουγα ακριβώς αυτά τα λόγια,

ότι πιθανόν τον έσπρωξαν κάτω από τις ρόδες του τραμ.

Ο θάνατος του πατέρα μου προκάλεσε

μεγάλο σοκ στην οικογένεια,

επειδή είχε την εξουσία.

Είχε την δύναμη.

Ήμασταν οργανωμένοι,

ήμασταν μια δομημένη οικογένεια.

Όταν φεύγαμε απ' το σχολείο,

όταν φεύγαμε απ' το σχολείο, εγώ και τ' αδέλφια μου,

γυρίζαμε κατευθείαν σπίτι και πηγαίναμε στη δουλειά

στον κήπο, καθαρίζαμε το κοτέτσι και ετοιμαζόμασταν να κοιμηθούμε,

και να σηκωθούμε το πρωί και όλα αυτά.

Βγάζαμε νερό απ' το πηγάδι και το πηγαίναμε σπίτι και τέτοια.

Αυτό γινόταν όσο ζούσε ο μπαμπάς,

επειδή αν δεν τα έκανες αυτό επέφερε μαστίγωση.

Έτσι ήμασταν πειθαρχημένοι.

Αφού σκοτώθηκε ο πατέρας μου

και με την αδυναμία της μητέρας μου να τρέξει τόσο γρήγορα όσο εγώ ή ο Μάλκολμ

μας βοηθούσε να γλυτώνουμε πολλές τιμωρίες

δεν θα είχαμε προσπαθήσει να ξεφύγουμε.

Έτσι χαλαρώναμε όλο και πιο πολύ.

Η Λουίζ Λιτλ αγωνιζόταν να μεγαλώσει επτά παιδιά στην περίοδο της Μεγάλης Ύφεσης.

Είχε φτάσει στο σημείο να μην έχει καθόλου εισόδημα.

Προσπαθούσε να βρει - έβρισκε δουλειές.

Ήταν περήφανη κυρία.

Είχε πολλή περηφάνεια.

Πουλούσε. Έπλεκε γάντια.

Έκανε πολλά πράγματα για να μην εξαρτάται μόνο από την πρόνοια.

Δεν της άρεσε να της λένε τι μπορούσε και τι δεν μπορούσε να κάνει.

Αυτό είναι που την καταρράκωσε περισσότερο απ΄οτιδήποτε άλλο.

Καθώς περνούσε ο καιρός, το έβλεπες ότι κατέρρεε.

[μουσική]

Για επτά χρόνια, καθώς ο Μάλκολμ μεγάλωνε και έμπαινε στην εφηβεία,

σιγά-σιγά η μητέρα του αποτραβήχτηκε από την οικογένεια.

Δυο μέρες πριν τα Χριστούγεννα του 1938,

η Λουίζ Λιτλ διαγνώστηκε με παράνοια και εισήχθη στο Κρατικό Νοσοκομείο Καλαμαζού.

Όταν γύρισα μια μέρα σπίτι από το σχολείο και αυτή δεν ήταν εκεί,

θυμάμαι ότι ένιωσα άδεια επειδή η μητέρα μου δεν μας είχε ποτέ αφήσει μόνους.

Ένιωθα, ξέρεις, τον πόνο της απουσίας της κάθε μέρα

επρόκειτο να είναι μόνο για μια δυο εβδομάδες

ξέρεις.

Θα βελτιωνόταν και θα γύριζε πίσω σπίτι.

Και αυτό έγινε χρόνια.

Η Λουίζ Λιτλ θα παρέμενε στο Καλαμαζού για τα επόμενα 26 χρόνια.

Ο 13χρονος Μάλκολμ παρακολουθούσε καθώς το δικαστήριο χώριζε την οικογένειά του,

αναθέτοντας τα μικρότερα παιδιά σε ανάδοχες οικογένειες στο Λάνσινγκ

και στέλνοντάς τον σε μια λευκή κοινότητα 10 μίλια μακριά.

Στο παρελθόν,

το μεγαλύτερο όπλο του λευκού ήταν η ικανότητά του να διαιρεί και να βασιλεύει.

Αν σηκώσω το χέρι μου και σε χαστουκίσω,

ούτε που θα το νιώσεις.

Μπορεί να σε τσούξει επειδή αυτά τα δάχτυλα είναι χωριστά.

Όμως το μόνο που πρέπει να κάνω για να σε βάλω πίσω στην θέση σου είναι να ενώσω τα δάχτυλα.

Ήταν ένας άνθρωπος που, στην πρώτη γυμνασίου στο Μίσιγκαν

ένα σχολείο όπου νομίζω ότι ήταν ο μόνος μαύρος στην τάξη του και ένας από τους ελάχιστους στο σχολείο του

ήταν ένας εξαιρετικός άριστος μαθητής,

ξέρεις,

που στην ουσία ήταν ο πρόεδρος της τάξης,

και όλοι οι άλλοι ήταν λευκοί στην πρώτη γυμνασίου.

Προφανώς, έπρεπε να είναι εξαιρετικός για να είναι όλα αυτά τα πράγματα.

Έπειτα είχες τον Μάλκολμ που άφησε το σχολείο και πήγε στο Ρόξμπερι στην Μασαχουσέτη

όπου εκτέθηκε για πρώτη φορά σε αυτό που χαλαρά θα ονομαζόταν «κλοπή».

[μουσική]

Περιέγραφα τον εαυτό μου σαν κλεφτάκο στο Ρόξμπουρι εκείνο τον καιρό.

Αυτή την συγκεκριμένη μέρα, ξέρεις,

ο Μάλκολμ Χ είχε έρθει στην Βοστώνη και φορούσε κοστούμι με μεγάλο σακάκι και ένα πλατύγυρο καπέλο

κι ένα μακρύ πανωφόρι τριών τετάρτων με μια αλυσίδα που κρεμόταν μέχρι τους αστραγάλους.

Δεν ξέρω, την τελευταία φορά που θυμάμαι, ο Καμπ Κάλογουεϊ χρησιμοποιούσε αυτή την ενδυμασία στην σκηνή.

Τώρα, όταν ο Μάλκολμ έφυγε από το Λάνσινγκ,

δεν φορούσε τίποτ' άλλο εκτός από ένα παλιό κοστούμι

«το κοστούμι ενός λευκού»,

όπως το λέω εγώ.

Όταν επέστρεψε από την Βοστόνη, ω Θεέ μου,

ο Μάλκολμ φορούσε ένα κοστούμι με μεγάλο σακάκι και ένα πλατύγυρο καπέλο

και μια αλυσίδα από το καπέλο του που έφτανε μέχρι το πέτο του

και ήταν πασίγνωστος.

Όλοι μιλούσαν για τον Μάλκολμ.

[μουσική]

Κι όταν χόρευε στην πίστα και στροβιλιζόταν,

εκείνο το παντελόνι ήταν σαν μπαλόνι,

και το σακάκι ήταν σαν φτερά.

Με τι τρόπο χόρευε και ήταν σα να πέταγε γύρω-γύρω με το μεγάλο καπέλο του και την αλυσίδα που κουνιόταν.

Αυτό πραγματικά τράβαγε τα κορίτσια.

[μουσική και τραγούδι]

Στη Βοστόνη τον έλεγαν «Ο Κόκκινος της Νέας Υόρκης».

Στη Νέα Υόρκη τον έλεγαν «Ο Κόκκινος του Ντητρόιτ».

Είχε «κοκοράκι» στα μαλλιά. ξέρετε.

Ήταν κόκκινα και είχε φωτογραφίες μαζί με την Μπίλι Χόλιντεϊ.

και όλους εκείνους τους ανθρώπους της εποχής που άρχιζαν να γίνονται γνωστοί στον υπόλοιπο κόσμο των μαύρων.

Ο Μάλκολμ δούλευε στην κουζίνα στον Σιδηρόδρομο του Νιου Χέιβεν μεταξύ Βοστόνης, Νέας Υόρκης και Ουάσιγκτον.

Το 1942, μετακόμισε στο Χάρλεμ και στα 17 άρχισε να ταξιδεύει σ' ένα κόσμο μεταμεσονύκτιων κλαμπ και μικροαπατεώνων.

Έφτασε σε σημείο που είπε

«Ποτέ δεν θα τα καταφέρεις δουλεύοντας σαν επιστάτης, πουλώντας σάντουιτς στα τρένα, γυαλίζοντας παπούτσια κι άλλα τέτοια».

Λέει «Ποτέ δεν θα φτάσεις πουθενά».

Λοιπόν, είχε φήμη ότι ήταν κλέφτης και άνθρωπος του δρόμου,

αλλά δεν ήταν κλέφτης.

Ήταν απατεώνας, ναι, ήταν απατεώνας καλλιτέχνης

Τον φώναζαν καλλιτέχνη.

Όταν έβγαιναν τον βράδυ οι λευκοί και ήθελαν μαύρες

μπορούσε να κανονίσει να τους βρει.

Αν ήθελαν παράνομο ουίσκι, ήξερε πού να το βρει.

Αν ήθελαν ναρκωτικά, ήξερε πού να τα βρει.

Το κατάφερνε γιατί ήξερε τι ήθελαν και ήξερε πού να τα βρει.

και βρισκόταν στη μέση εκεί που μπορούσε να βγάλει κέρδος.

Έτσι άρχισε.

Αναπολώντας το παρελθόν,

ο Μάλκολμ έλεγε ότι τρία πράγματα τον ανησυχούσαν

η φυλακή, η δουλειά και ο στρατός.

Για ν' αποφύγει να υπηρετήσει στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο,

είπε στην κατάταξη ότι ήθελε να οργανώσει τους μαύρους στρατιώτες να σκοτώσουν τους λευκούς.

Κρίθηκε ακατάλληλος να υπηρετήσει.

Η χαρτοπαιξία, τα ναρκωτικά και η νυχτερινή ζωή του Χάρλεμ ήταν ακριβά για τον Μάλκολμ.

Είχε ήδη συλληφθεί δύο φορές για πταίσματα.

Όταν μετακόμισε πίσω στη Βοστόνη το 1945,

οργάνωσε μια συμμορία για να κάνει διαρρήξεις σε σπίτι διαπρεπών οικογενειών.

Τα άλλα μέλη της συμμορίας περιελάμβαναν τον φίλο του Μάλκολμ, τον Τζάρβις,

την λευκή φιλενάδα του Μπι και άλλες δυο λευκές

Αυτό το κορίτσι ήξερε ότι αυτοί οι άνθρωποι ήταν στην Φλόριντα εκείνο τον καιρό,

δεν υπήρχε κανένας σπίτι,

έτσι έμπαιναν στα σπίτια και έπαιρναν τα τιμαλφή και ο Μάλκολμ

έπαιρνε τα περισσότερα και τα πήγαινε σε ενεχυροδανειστήριο και έπαιρνε χρήματα

για την χαρτοπαιξία.

Δύο εβδομάδες αφού το έκανε αυτό,

τότε έκανε το λάθος

να πάει στο ενεχυροδανειστήριο να πάρει πίσω ένα ρολόι που άξιζε πάνω από χίλια δολάρια

που το είχε πάρει από ένα σπίτι και τότε τον συνέλαβαν τρις αστυνομικοί.

Ο Μάλκολμ Λιτλτ, ο Μάλκολμ Τζάρβις και οι τρεις γυναίκες αντιμετώπισαν κατηγορίες για διάρρηξη.

Το γεγονός ότι δύο μαύροι ήταν με λευκές έγινε

θέμα στο δικαστήριο.

Σίγουρα ο Μάλκολμ είχε σχέση με δυο λευκές και αυτό έκανε την υπόθεση τόσο δυνατή.

Τόσο εξοργιστική.

Οι γυναίκες κατέθεσαν ότι ο Μάλκολμ τις είχε αναγκάσει να πάρουν μέρος στις διαρρήξεις.

Οι δύο άνδρες έλαβαν την μέγιστη ποινή: οκτώ έως δέκα χρόνια στην φυλακή.

Όταν μας καταδίκασαν, τρελάθηκα.

Άρπαξα τα κάγκελα του κλουβιού και τα κούνησα, σχεδόν τα συντάραξα

και ούρλιαξα στον δικαστή και του είπα,

«καλύτερα να με σκοτώσεις παρά να με στείλεις δέκα χρόνια φυλακή».

Ήμουν, θα έλεγες, ένας τρελός νέγρος, αυτό ήμουν.

Ήξερα ότι αυτό που έβλεπα ήταν αλήθεια.

Δεν υπήρχε αμφιβολία.

ήξερα ότι όταν γελούσαν όλοι μαζί, γελούσαν, κοίτα τι κάναμε, τι κάναμε στον νέγρο.

Έπειτα είχαν τo απίστευτο θράσος να ζητήσουν από τα κορίτσια πριν τις βγάλουν από κει να μας κάνουν μήνυση

για βιασμό. Τα κορίτσια δεν το έκαναν.

Ο Μάλκολμ Λιτλ ήταν είκοσι χρόνων, αντιμέτωπος με οκτώ έως δέκα χρόνια φυλάκιση.

Είχε ξεμακρύνει από την περηφάνεια του Γκάρβεϊ και την ανεξαρτησία που κήρυτταν οι γονείς του.

Τώρα ήταν ο κατάδικος 22843.

Δεν είναι ατιμία να έχεις υπάρξει εγκληματίας.

Ατιμία είναι να παραμείνεις εγκληματίας.

Κάποτε ήμουν εγκληματίας. Κάποτε ήμουν στη φυλακή.

Δεν ντρέπομαι γι' αυτό. Ποτέ δεν θα μπορέσεις να το χρησιμοποιήσεις αυτό πάνω απ' το κεφάλι μου,

κι αυτός χρησιμοποιεί λάθος ραβδί. Δεν το νιώθω αυτό το ραβδί.

[ζητωκραυγές και χειροκρότημα]

Κατηγόρησαν τον Ιησού για αποστασία. Έτσι δεν είναι;

Είπαν ότι ήταν εναντίον του Καίσαρα. Είπαν ότι έκανε διακρίσεις επειδή είπε στους μαθητές του

«μην πηγαίνετε προς τους ειδωλολάτρες, καλύτερα πηγαίνετε προς τα απολωλότα πρόβατα. Πηγαίνετε στους ανθρώπους που δεν ξέρουν ποιοι είναι,

που έχουν χάσει την ταυτότητά τους και που είναι ξένοι σε μια γη που δεν είναι δική τους. Πηγαίνετε σε αυτούς τους ανθρώπους.

Πηγαίνετε στους σκλάβους. Πηγαίνετε στους πολίτες β' κατηγορίας. Πηγαίνετε σ' αυτούς που υποφέρουν το μένος της βαναυσότητας του Καίσαρα».

Αν ο Ιησούς ήταν σήμερα στην Αμερική, δεν θα πήγαινε στους λευκούς. Οι λευκοί είναι οι καταπιεστές.

Θα πήγαινε στους καταπιεσμένους. Θα πήγαινε στους ταπεινούς. Θα πήγαινε στους απλούς ανθρώπους.

Θα πήγαινε στους καταφρονεμένους.

Θα πήγαινε σε αυτόν που ονομάζουν Αμερικάνο νέγρο.

Πίσω από τους τοίχους της φυλακής, ο Μάλκολμ έστηνε στοιχήματα, τάιζε τον εθισμό του στα ναρκωτικά και επιχειρηματολογούσε εναντίον της ύπαρξης του Θεού.

Οι άνδρες στην φυλακή τον έλεγαν Σατανά.

Ταυτόχρονα, όμως, ενθαρρυμένος από έναν άλλο μαύρο υπόδικο, ο Μάλκολμ άρχισε να κάνει μαθήματα αγγλικών.

Ο Μάλκολμ περιέγραφε ζωηρά την ζωή στη φυλακή ως μοναχική και περιορισμένη, αλλά αυτός είχε σχέδια

γιατί σκόπευε να διαβάσει πολύ και σίγουρα

έγραψε πολύ.

Επειδή νομίζω ότι υπήρχαν φορές που πιθανόν να μου έγραφε κάθε εβδομάδα.

Στην διάρκεια της δεύτερης χρονιάς στην φυλακή, τ' αδέλφια του του έγραφαν γι' αυτό που ονόμαζαν

την φυσιολογική θρησκεία των μαύρων,

μια θρησκεία που δίδασκε ότι οι μαύροι ήταν οι αρχικοί άνθρωποι, ότι ο Θεός είναι μαύρος και

ονομαζόταν Αλλάχ.

Είπαν στον Μάλκολμ ότι τώρα ανήκαν στο Έθνος του Ισλάμ, πιστοί του αξιότιμου

Ελάιζα Μοχάμεντ, του αντιπροσώπου του Αλλάχ.

Νομίζω ότι το Ισλάμ είναι μια από τις σπουδαιότερες θρησκείες όλων των εποχών για τους ανθρώπους μας στην Αμερική. Οι αυτοαποκαλούμενοι Αμερικανοί

νέγροι πρέπει να αναμορφωθούν πλήρως και το Ισλάμ τους δίνει αυτή την δυνατότητα, ώστε να αισθάνονται υπερήφανοι

και όχι ντροπή που ονομάζονται μαύροι.

Μπήκα στο Μουσουλμανικό κίνημα το 1947 και

έπειτα άρχισα να φέρνω τους αδελφούς και τις αδελφές.

Αφού είχαμε ήδη κατηχηθεί με την φιλοσοφία του Μάρκους Γκάρβεϊ,

δεν χρειαζόταν να μας πείσουν ότι ήμασταν μαύροι και

θα έπρεπε να είμαστε περήφανοι.

Ήμασταν ήδη όταν μπήκαμε στο κίνημα.

Έτσι έγραψα στον Μάλκολμ και του το είπα.

Του είπα αν πίστευε στον Αλλάχ θα έβγαινε από την φυλακή. Αυτό έγραψα μόνο επειδή ξέρω

ότι δεν άντεχε και πολύ τις θρησκείες και δεν ήθελα να τον πιέσω.

Τ' αδέλφια του Μάλκολμ έγραψαν τον νεαρό υπόδικο ότι οι μαύροι στην Αμερική

ήταν μέρος μιας χαμένης φυλής που γρήγορα θ' απελευθερωνόταν από τα δεσμά της.

Και ότι οι λευκοί, σύμφωνα με τον Ελάιζα Μοχάμεντ ήταν μια φυλή διαβόλων των οποίων η κυριαρχία στη γη

επρόκειτο να τελειώσει.

Στην αρχή, του άρεσαν όλα, εκτός από ένα πράγμα που δεν μπορούσε να καταλάβει και αυτό ήταν το σημείο

που δίδασκε ότι ο λευκός είναι ο διάβολος.

Ο Μάλκολμ έγραψε τον Ελάιζα Μοχάμεντ. Ο Ελάιζα Μοχάμεντ

απάντησε και όταν απάντησε, παρέθεσε ένα απόσπασμα από τις γραφές.

Τότε του έδωσε το κλειδί. Είπε το κλειδί ... η Βίβλος είναι το βιβλίο όπου οτιδήποτε συμβαίνει εκεί

συμβαίνει στην Γη.

Οπότε δεν χρειάζεται να πεθάνεις για να πας στην κόλαση, μπορείς να βρεις την κόλαση όσο ζεις. Ο λευκός είναι αυτός

που σου φέρνει την κόλαση. Λοιπόν, αυτή είναι πολύ πειστική διδασκαλία, ειδικά όταν χρησιμοποιείς

την ιστορία των λευκών για να το επιβεβαιώσεις.

Ο Μάλκολμ άρχισε να διαβάζει ιστορία, φιλοσοφία και θρησκεία. Τα συγγράμματα του Ντι Μπουά,

του Σέξπιρ, του Σωκράτη, τους μύθους του Αισώπου, τη βιογραφία του Γκάντι και του Νατ Τέρνερ.

Ανακάλυψε όλη την ιστορία πώς οι λευκοί χριστιανοί λυντσάριζαν τους μαύρους χριστιανούς, οι λευκοί χριστιανοί

ήταν ανακατεμένοι στο εμπόριο σκλάβων - αυτοί ήταν οι χριστιανοί.

Έτσι ο Μάλκολμ άρχισε να το καταλαβαίνει αυτό και έπειτα άρχισε να μελετάει μόνος του για ν' αποδείξει ότι αν υπήρχε ο διάβολος

στην γη, αυτός θα έπρεπε να είναι ο λευκός.

Ο Ελάιζα Μοχάμεντ είπε στον Μάλκολμ να πιστέψει στον Αλλάχ. Αλλά για τον Μάλκολμ ήταν πάντα δύσκολο να υποταγεί κάπου.

Του πήρε μια εβδομάδα για ν'αναγκαστεί να σκύψει να προσευχηθεί.

Αργότερα, για να βοηθήσει στην διάδοση της διδασκαλίας του Ελάιζα Μοχάμεντ, ο Μάλκολμ συμμετείχε στην ομάδα συζήτησης της φυλακής, συναγωνιζόμενοι

με τις κολεγιακές ομάδες του Χάρβαρντ και του ΜΙΤ που επισκέπτονταν την φυλακή.

Τότε άρχισε να διαδίδεται το όνομα και η φήμη του Μάλκολμ

ανάμεσα στον πληθυσμό της φυλακής. Τότε άρχισε

να αυξάνεται η προσέλευση στις ομάδες συζήτησης.

Οι περισσότεροι έρχονταν από περιέργεια απλώς για να τον ακούσουν να μιλάει.

Το 1950, ο Μάλκολμ έγραψε στον κυβερνήτη απαιτώντας να έχει το δικαίωμα λατρείας του μουσουλμανισμού στην φυλακή.

Αργότερα τα γράμματά του θα κατέληγαν στους φακέλους του FBI. Η Υπηρεσία παρακολουθούσε στενά το έθνος του Ισλάμ

από τα τέλη της δεκαετίας του 1930. Η αίτηση του Μάλκολμ για πρόωρη αποφυλάκιση απορρίφθηκε γιατί θεωρείτο ταραχοποιός.

Δεν κρίθηκε κατάλληλος γι' αποφυλάκιση εκείνη την εποχή επειδή θα ήταν απειλή για την κοινωνία.

Τον θεωρούσαν επικίνδυνο, μορφωμένος και θρησκευόμενο. Θα ήταν σαν

ένα σάπιο μήλο σ' ένα βαρέλι με χιλιάδες άλλα. Θα χάλαγε κι άλλους.

Στις 7 Αυγούστου 1952, μετά από εξήμισι χρόνια στην φυλακή, ο Μάλκολμ αποφυλακίστηκε. Μέσα σ' ένα μήνα, έγινε δεκτός

στο Έθνος του Ισλάμ. Ο Μάλκολμ Λιτλ είχε γίνει ο Μάλκολμ Χ.

Πώς κι έγινες μέλος του Μουσουλμανικού κινήματος;

Ήμουν στην φυλακή. Ήμουν πολύ ιδιότροπος εγκληματίας, καθυστερημένος, αγράμματος, αμόρφωτος, ότι αρνητικό χαρακτηριστικό μπορείς να σκεφτείς...

μέχρι που άκουσα την διδασκαλία του αξιότιμου Ελάιζα Μοχάμεντ. Εξαιτίας της επίδρασης που είχε

πάνω μου δημιουργώντας μου την επιθυμία ν' αναμορφωθώ και ν' αποκατασταθώ για πρώτη φορά στη ζωή μου. Ακόμη

βλέποντας την επίδραση που είχε σε άλλους, αυτό με έκανε να το αποδεχτώ. Παρατήρησα ότι αφού εκτέθηκα στην θρησκευτική διδασκαλία

του αξιότιμου Ελάιζα Μοχάμεντ, αμέσως, ενσταλάχτηκε μέσα μου μια μεγάλη

φυλετική υπερηφάνεια και αξιοπρέπεια που ήθελα να είμαι κάποιος και συνειδητοποίησα ότι δεν μπορούσα να είμαι κάποιος παρακαλώντας τους λευκούς

αλλά ότι έπρεπε να βγω έξω και να προσπαθήσω να κάνω κάτι για τον εαυτό μου ή να γίνω κάτι.

Την πρώτη φορά που θυμάμαι να είδα τον Μάλκολμ ήταν στο σπίτι του πατέρα μου, Ελάιζα Μοχάμεντ. Είδα έναν λεπτό άνδρα, έναν ψηλό άνδρα, έναν

νεαρό άνδρα με κοκκινωπό πρόσωπο. Αν σε γνώριζε για πρώτη φορά, το πρώτο πράγμα που θα έβλεπες ήταν ένα χαμόγελο.

Είπε «από δω ο Γουάλας» και του χαμογέλασα,

χάρηκα που τον είδα επειδή είχα ακούσει γι' αυτόν επίσης και είπε ο γιος του αγγελιοφόρου, ο γιος του αγγελιοφόρου.

Ήταν τόσο ενθουσιασμένος με τον αγγελιοφόρο, αλήθεια, δεν ήταν απλά που έβλεπε τον Γουάλας. Έβλεπε

τον γιο του αγγελιοφόρου.

Όταν βγήκε ο Μάλκολμ ήταν γεμάτος θέρμη. Ήταν τόσο ένθερμος που βγήκε στην σωστή στιγμή και στο σωστό

μέρος ώστε να αναπτύξει την θεωρία του. Ήρθε στο Ντητρόιτ, κι εξεπλάγη που ανακάλυψε ελάχιστους ανθρώπους να θέλουν ν' ακούσουν αυτή την δυναμική διδασκαλία.

Λέει «Εκπλήσσομαι που καθόσαστε εδώ και υπάρχουν τόσες άδειες θέσεις». Είπε «κάθε φορά που έρχεστε εδώ»,

είπε «αυτό το μέρος πρέπει να είναι γεμάτο».

Αυτό ενθουσίασε τον αξιότιμο Ελάιζα Μοχάμεντ.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, το Έθνος του Ισλάμ ήταν άγνωστο στις περισσότερες μαύρες κοινωνίες. Πιστεύεται ότι ο αριρθμός των μελών

δεν ξεπερνούσε τα τετρακόσια άτομα.

Ο Μάλκολμ στάλθηκε στο δρόμο να διαδώσει το μήνυμα.

Μέσα σε δύο χρόνια, βοήθησε ν' οργανωθούν ναοί στην Βοστόνη, το Χάρτφορντ και την Φιλαδέλφεια.

Έπειτα ο Ελάιζα Μοχάμεντ ονόμασε τον Μάλκολμ ιερέα του σημαντικότερου ναού στην Ανατολική Ακτή,

τον έβδομο ναό του Χάρλεμ.

Ο κύριος Μοχάμεντ ήξερε ότι ο Μάλκολμ είχε την εμπειρία

και ήξερε τη Νέα Υόρκη κι επίσης ήξερε ότι ήταν το

είδος ανθρώπου, επιδερμίδα, ύψος, ομιλία και παράστημα, όλα λαμβάνονται υπόψη όταν επιλέγεις κάποιον

για να τον στείλεις στο λαό. Επίσης, αυτή είναι μια διεθνής πόλη.

Πρέπει να έχεις τον καλύτερο στη Νέα Υόρκη γι' αυτό το λόγο

ο κύριος Μοχάμεντ τον επέλεξε.

[ελαφρύ χειροκρότημα]

Το 1955, όταν ο Ελάιζα Μοχάμεντ επισκέφτηκε το ναό της Νέας Υόρκης, θέλησε να επιθεωρήσει τη δουλειά

του φιλόδοξου και ειλικρινούς νεαρού ιερέα που είχε μεταμορφώσει τις μικροσκοπικές βιτρίνες κατά μήκος της Ανατολικής Ακτής σε συναθροίσεις χιλιάδων.

Το μήνυμα του Μάλκολμ Χ και του Ελάιζα Μοχάμεντ έκαναν τόσους ανθρώπους να ξανανιώσουν ολόκληροι και πάλι, να νιώσουν άνθρωποι και πάλι,

κάποιοι όρθωσαν το ανάστημά τους και βρήκαν μια νέα έννοια

για την ύπαρξή τους.