< Return to Video

Waarom hebben mensen schrik van de verkeerde dingen? - Gerd Gigerenzer

  • 0:06 - 0:11
    Een nieuw medicijn vermindert
    het risico op hartaanvallen met 40%.
  • 0:11 - 0:14
    Haaienaanvallen komen dubbel zo vaak voor.
  • 0:14 - 0:19
    Een liter frisdrank per dag drinken,
    verdubbelt de kans op kanker.
  • 0:19 - 0:22
    Dit zijn allemaal voorbeelden
    van een relatief risico,
  • 0:22 - 0:26
    een gebruikelijke manier waarop risico's
    worden voorgesteld in het nieuws.
  • 0:26 - 0:30
    Risico-evaluatie is een ingewikkelde
    wirwar van statistieken
  • 0:30 - 0:32
    en persoonlijke voorkeur.
  • 0:32 - 0:36
    Een vaak voorkomend struikelblok
    is het verschil tussen relatieve risico's,
  • 0:36 - 0:37
    zoals deze,
  • 0:37 - 0:39
    en zogenaamde absolute risico's.
  • 0:40 - 0:43
    Risico is de waarschijnlijkheid
    dat iets zal gebeuren.
  • 0:43 - 0:45
    Het kan worden uitgedrukt
    in een percentage --
  • 0:45 - 0:49
    bijvoorbeeld: hartvallen komen voor
    bij 11% van de mannen
  • 0:49 - 0:51
    tussen de leeftijd van 60 en 79 --
  • 0:51 - 0:53
    of als een verhouding --
  • 0:53 - 0:58
    dat elk jaar 1 op 2 miljoen duikers
    langs de West-Australische kust
  • 0:58 - 1:00
    zal sterven door een haaienbeet.
  • 1:00 - 1:03
    Deze getallen drukken
    een absoluut risico uit
  • 1:03 - 1:06
    op hartaanvallen en haaiaanvallen
    onder deze groepen.
  • 1:06 - 1:11
    Risicoveranderingen kan men uitdrukken
    in relatieve of absolute termen.
  • 1:11 - 1:17
    Bijvoorbeeld: een rapport uit 2009
    ontdekte dat mammografie-onderzoeken
  • 1:17 - 1:22
    het aantal sterfgevallen door borstkanker
    van 5 op 1.000 vrouwen verminderde naar 4.
  • 1:23 - 1:26
    De absolute risicovermindering
    was ongeveer 0,1%,
  • 1:26 - 1:28
    maar de relatieve risicoverlaging
  • 1:28 - 1:31
    van vijf naar vier
    kankergerelateerde sterfgevallen
  • 1:31 - 1:32
    is 20%
  • 1:32 - 1:35
    Op basis van meldingen
    van dit hogere getal,
  • 1:35 - 1:38
    overschatte men de impact van
    onderzoeken.
  • 1:38 - 1:42
    Om het belang te tonen
    van risicorepresentatie,
  • 1:42 - 1:45
    nemen we als hypothetisch voorbeeld
  • 1:45 - 1:49
    een medicijn dat de kans op een hartaanval
    met 40% vermindert.
  • 1:49 - 1:51
    Stel je voor dat uit een groep
    van duizend mensen
  • 1:51 - 1:53
    die het nieuwe medicijn niet namen,
  • 1:53 - 1:55
    er tien een hartaanval kregen.
  • 1:55 - 1:58
    Het absolute risico is 10 op 1.000,
  • 1:58 - 2:00
    of 1%.
  • 2:00 - 2:02
    Als een gelijkaardige groep
    van duizend mensen
  • 2:02 - 2:03
    het medicijn wel nam,
  • 2:03 - 2:06
    zou het aantal hartaanvallen zes zijn.
  • 2:06 - 2:07
    Met andere woorden:
  • 2:07 - 2:10
    het medicijn zou 4 op 10 hartaanvallen
    kunnen vermijden --
  • 2:10 - 2:14
    een relatieve risicovermindering van 40%.
  • 2:14 - 2:19
    Ondertussen zakte het absolute risico
    slechts van 1% naar 0,6% --
  • 2:19 - 2:24
    maar de relatieve risicovermindering
    van 40% klinkt veel betekenisvoller.
  • 2:24 - 2:27
    Zelfs het vermijden
    van slechts een handvol hartaanvallen,
  • 2:27 - 2:29
    of eender welke negatief resultaat,
  • 2:29 - 2:31
    is toch de moeite waard -- niet?
  • 2:31 - 2:33
    Niet noodzakelijk.
  • 2:33 - 2:36
    Het probleem is dat keuzes
    die sommige risico's verminderen,
  • 2:36 - 2:39
    je op het pad van andere
    risico's kan brengen.
  • 2:39 - 2:42
    Stel dat het hartmedicijn
    kanker veroorzaakt
  • 2:42 - 2:45
    bij de helft
    van 1% van de patiënten.
  • 2:45 - 2:47
    In onze groep van duizend mensen
  • 2:47 - 2:50
    zou het hartmedicijn
    vier hartaanvallen vermijden,
  • 2:50 - 2:54
    maar er zouden vijf
    nieuwe gevallen van kanker zijn.
  • 2:54 - 2:58
    Deze relatieve risicovermindering
    voor hartaanvallen klinkt substantieel
  • 2:58 - 3:01
    en het absolute risico
    op kanker klinkt klein,
  • 3:01 - 3:04
    maar ze resulteren in ongeveer
    hetzelfde aantal gevallen.
  • 3:04 - 3:08
    In het echte leven
    varieert ieders risico-evaluatie,
  • 3:08 - 3:11
    afhankelijk van hun persoonlijke
    omstandigheden.
  • 3:11 - 3:14
    Als er hart- en vaatziekten
    in je familie zitten,
  • 3:14 - 3:17
    ben je misschien meer gemotiveerd
    om een medicijn te nemen
  • 3:17 - 3:19
    dat jouw risico
    op een hartaanval verlaagt,
  • 3:19 - 3:20
    zelfs als je weet
  • 3:20 - 3:24
    dat de absolute risicoverlaging klein is.
  • 3:24 - 3:28
    Soms moeten we kiezen
    tussen ons blootstellen aan risico's
  • 3:28 - 3:30
    die niet direct met elkaar kunnen
    worden vergeleken.
  • 3:30 - 3:34
    Als het hartmedicijn bijvoorbeeld
    een hoger risico inhield
  • 3:34 - 3:37
    op een verzwakkende,
    maar niet levensbedreigende bijwerking,
  • 3:37 - 3:38
    zoals migraine,
  • 3:38 - 3:39
    in plaats van kanker,
  • 3:39 - 3:43
    zouden we onze risico-evaluatie
    misschien veranderen.
  • 3:43 - 3:47
    En soms is er niet noodzakelijk
    een correcte keuze.
  • 3:47 - 3:52
    Sommigen vinden zelfs een minuscuul risico
    op een haaienaanval vermijdenswaardig,
  • 3:52 - 3:55
    want je zou alleen niet meer
    in de zee kunnen zwemmen --
  • 3:55 - 3:57
    terwijl anderen niet zwemmen
    zelfs niet zouden overwegen
  • 3:57 - 4:01
    om een objectief klein risico
    van een haaienaanval te vermijden.
  • 4:01 - 4:05
    Een risico-evaluatie is daarom
    van meet af aan al lastig
  • 4:05 - 4:08
    en de verslaglegging kan misleidend zijn,
  • 4:08 - 4:11
    vooral als ze soms absolute cijfers deelt
  • 4:11 - 4:14
    en soms relatieve cijfers.
  • 4:14 - 4:16
    Begrijpen hoe deze maatregelen werken,
  • 4:16 - 4:18
    zal je helpen om verwarring te vermijden
  • 4:18 - 4:21
    en risico's beter te evalueren.
Title:
Waarom hebben mensen schrik van de verkeerde dingen? - Gerd Gigerenzer
Speaker:
Gerd Gigerenzer
Description:

Bekijk de volledige les: https://ed.ted.com/lessons/how-likely-is-a-shark-attack-gerd-gigerenzer

Een nieuw medicijn vermindert het risico op hartaanvallen met 40%. Haaienaanvallen komen dubbel zo vaak voor. Een liter frisdrank per dag drinken, verdubbelt de kans op kanker. Dit zijn allemaal voorbeelden
van een gebruikelijke manier waarop risico wordt voorgesteld in het nieuws, en dat kan vaak misleidend zijn. Hoe kunnen we risico dan beter evalueren? Gerd Gigerenzer verkent het verschil tussen relatief en absoluut risico.

Les door Gerd Gigerenzer, geregisseerd door Visorama.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:21

Dutch subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.