Jak mądre są orangutany? - Lu Gao

Zobacz pełną lekcję na: http://ed.ted.com/lessons/how-smart-are-orangutans-lu-gao

Podobnie jak ludzie, orangutany należą do człowiekowatych, które liczą sobie 14 milionów lat. Ale nie tylko jaskrawe rude włosy sprawiają, że orangutany wyróżniają się spośród swoich małpich kuzynów. Lu Gao przedstawia kilka niesamowitych faktów o tych niezwykle inteligentnych małpach człekokształtnych z Azji.

Lekcja: Lu Gao, animacja: Anton Bogaty.

Fu Manchu był jednym
z największych mistrzów ucieczki

w zoo w Omaha w latach 60. XX wieku.

Ale Fu Manchu nie był sztukmistrzem.

Był orangutanem.

Pracownicy, którzy zamykali
klatkę każdej nocy,

byli zaskoczeni,
znajdując go następnego dnia

na zabawie z przyjaciółmi na drzewie

lub opalającego się na dachu.

Dopiero po zainstalowaniu
kamer zrozumieli,

że Fu Manchu otwierał zamek

za pomocą metalowego kabla
ukrytego w worku policzkowym.

Pracownicy nie powinni być zaskoczeni
przebiegłością Fu Manchu.

Tak jak nasi inni małpi kuzyni,

goryle,

szympansy,

i bonobo,

orangutany należą do człowiekowatych,

które liczą sobie 14 milionów lat.

Ale nie tylko jaskrawe
rude włosy sprawiają,

że orangutany wyróżniają się
spośród swoich kuzynów.

Jako jedyne człekokształtne małpy z Azji

orangutany zaadaptowały się do życia
w wysokich lasach deszczowych.

Wiele umiejętności wynika
z bliskich więzi z matkami,

jednych z najdłużej trwających
w świecie zwierząt, nie licząc ludzi.

Matki orangutanów z jednej ciąży
rodzą zwykle jedno dziecko,

czekając nawet osiem lat,
zanim urodzą następne.

To daje młodym,

w pełni zależnym niemowlętom,

wiele czasu na naukę wspinaczki

i rozróżniania setek roślin i owoców,
z których składa się ich dieta.

Orangutany rodzaju żeńskiego zwykle
pozostają z matkami na dłużej,

by nauczyć się opieki nad dziećmi.

Dorastając, orangutany rozwijają również
pełen wachlarz umiejętności społecznych,

mając kontakt z rodzeństwem
i rówieśnikami.

Podobnie jak my,

młode orangutany
nieświadomie naśladują mimikę

i emocje swoich towarzyszy,

co przypomina ludzkie zachowania
uśmiechania się i rozbawienia.

Kiedy zaczynają żyć na własną rękę,

orangutany kontynuują
rozwijanie zaradności,

stosując w praktyce to,
czego nauczyły się wcześniej.

Dorosłe małpy każdej nocy budują
nowe gniazda, starannie splatając gałązki,

i używając do tego
miękkich liści, poduszek i koców.

Wymaga to od nich zręczności,
koordynacji i zmysłu aranżacji.

Orangutany używają różnych narzędzi,
aby ułatwić sobie życie w dżungli.

Gałęzie wykorzystują
jako packi na muchy i drapaki do pleców,

budują parasole chroniące przed deszczem,

tworzą rękawiczki z liści,

których używają też
jako bandaży do opatrywania ran.

Inteligencja orangutanów wykracza
daleko poza życie w dżungli.

Badania w środowiskach kontrolowanych
pokazały, że orangutany

jako jedne z niewielu gatunków
są samoświadome.

Obdarzone umiejętnością przewidywania
mają zmysł planowania i poznania.

W jednym z eksperymentów badacze
nauczyli orangutana używania słomki,

aby mógł wypić z pudełka
ulubioną zupę owocową.

Orangutan miał następnie
wybrać pomiędzy słomką

a winogronem, które mógł zjeść
bezpośrednio z ręki.

Wybrał słomkę na wypadek,
gdyby miał otrzymać kolejną zupę.

W innym eksperymencie orangutany
wymyśliły sposób na dosięgnięcie orzeszków

umieszczonych na spodzie długiej tuby
poprzez plucie na nie wodą.

Orangutany śpiewająco
zdają testy zdolności poznawczych,

ale jest parę kwestii,
w których potrzebują pomocy.

Indonezja ma najwyższy odsetek wylesienia,

a miliony arów lasów równikowych
jest co roku wypalanych,

aby wspierać przemysł drzewny i olejowy.

Wylesianie pozostawia w dziczy
30 tysięcy orangutanów

na pastwę kłusowników.

Matki są zabijane, a dzieci orangutanów
sprzedawane jako egzotyczne zwierzątka.

Na szczęście ich historia nie kończy się
w ten sposób zbyt często.

Sieroty są konfiskowane
i otrzymują drugą szansę.

Z emocjonalnej traumy leczą się
w specjalnych leśnych ośrodkach,

kontynuując rozwijanie
niezbędnych umiejętności życiowych.

Pomimo przeciwności, te sieroty
pokazują niesamowitą elastyczność

i gotowość do nauki.

W Malezji słowo orangutan
oznacza "człowiek lasu",

co przypomina o wspólnym pochodzeniu
ludzi i orangutanów.

Choć orangutany to jedne
z najmądrzejszych zwierząt na Ziemi,

przeciwdziałanie ich wymieraniu wymaga
kreatywności, empatii i przewidywania,

które nasz gatunek posiada.