< Return to Video

Jak ptaki uczą się śpiewać? – Partha Mitra

  • 0:10 - 0:14
    Tak śpiewa przedrzeźniacz rudy.
  • 0:14 - 0:18
    To jedna z tysiąca znanych mu piosenek,
  • 0:18 - 0:21
    a takich ptasich artystów jest wiele.
  • 0:21 - 0:26
    Drozdek rudy umie wydawać
    po dwa dźwięki naraz.
  • 0:26 - 0:32
    Przedrzeźniacz północny umie powtarzać
    dźwięki otoczenia, jak alarmy samochodów.
  • 0:32 - 0:35
    Z kolei australijski lirogon wspaniały
  • 0:35 - 0:42
    ma niezwykłe i złożone
    rytuały pieśni i tańca.
  • 0:42 - 0:47
    To tylko niektóre z 4000 gatunków
    ptaków śpiewających.
  • 0:47 - 0:50
    Większość ptaków wydaje z siebie
    krótkie, proste odgłosy.
  • 0:50 - 0:55
    Ptaki śpiewające mają w repertuarze
    złożone motywy wokalne,
  • 0:55 - 0:56
    które pomagają im zdobyć partnera,
  • 0:56 - 0:58
    bronić terytorium
  • 0:58 - 1:01
    i wzmacniać więzi społeczne.
  • 1:01 - 1:05
    Każdy gatunek ptaka śpiewającego
    ma własne wzory pieśni,
  • 1:05 - 1:08
    niektóre z charakterystycznymi
    regionalnymi dialektami.
  • 1:08 - 1:15
    Doświadczeni słuchacze potrafią nawet
    rozpoznać po pieśni poszczególne ptaki.
  • 1:15 - 1:18
    Jak ptaki uczą się piosenek?
  • 1:18 - 1:22
    Skąd wiedzą, że naśladują
    piosenki własnego gatunku?
  • 1:22 - 1:25
    Czy rodzą się z umiejętnością śpiewu?
  • 1:25 - 1:31
    Wiele wiedzy o śpiewie ptaków
    pochodzi z badań nad zeberką timorską.
  • 1:31 - 1:36
    Pisklęta płci męskiej zazwyczaj uczą się
    śpiewać od ojców lub innych samców,
  • 1:36 - 1:41
    zaczynają jeszcze w gnieździe.
  • 1:41 - 1:43
    Na początek faza nauki sensorycznej.
  • 1:43 - 1:49
    Tu pisklę zeberki słucha śpiewu
    z otoczenia i zapamiętuje melodię.
  • 1:49 - 1:53
    W motorycznej fazie nauki
    ptak stara się odtworzyć śpiew.
  • 1:53 - 1:56
    Ćwiczy, aż dojdzie do wprawy.
  • 1:56 - 2:01
    W trakcie nauki słuchanie w kółko
    pieśni nauczyciela bardzo pomaga,
  • 2:01 - 2:02
    ale do czasu.
  • 2:02 - 2:06
    Jeśli ptak usłyszy ją zbyt wiele razy,
    imitacja pogarsza się.
  • 2:06 - 2:08
    Źródło melodii ma znaczenie.
  • 2:08 - 2:10
    Jeśli gra ją głośnik,
  • 2:10 - 2:12
    ptakowi trudniej ją zrozumieć.
  • 2:12 - 2:17
    Jednak gdy schowamy głośnik w zabawce
    przypominającej zeberkę timorską,
  • 2:17 - 2:19
    nauka idzie lepiej.
  • 2:19 - 2:23
    A co, jeśli pisklę nigdy nie słyszy
    śpiewu innego ptaka?
  • 2:23 - 2:27
    Co ciekawe, też zacznie śpiewać.
  • 2:27 - 2:32
    Zeberki w izolacji śpiewają
    tak zwane wrodzone piosenki.
  • 2:32 - 2:34
    Może nie uczą się konkretnej melodii,
  • 2:34 - 2:40
    ale instynkt do śpiewania
    wydaje się być zapisany w mózgu ptaka.
  • 2:40 - 2:43
    Na początku wrodzone piosenki
    brzmią inaczej od "wyuczonych" piosenek
  • 2:43 - 2:46
    nauczanych przez inne ptaki.
  • 2:46 - 2:49
    Jeśli wyizolowana zeberka
    timorska założy kolonię,
  • 2:49 - 2:52
    pisklęta nauczą się piosenek od rodziców.
  • 2:52 - 2:55
    Jednak piosenka zmienia się
    z generacji na generację.
  • 2:55 - 2:57
    Po kilku iteracjach
  • 2:57 - 3:00
    melodia zaczyna przypominać
  • 3:00 - 3:04
    "wyuczone" piosenki
    śpiewane przez dzikie ptaki.
  • 3:04 - 3:07
    Proces uczenia się musi mieć
    wrodzone elementy,
  • 3:07 - 3:12
    bo ptaki ciągnie do tych samych melodii.
  • 3:12 - 3:15
    To znaczy, że podstawowa informacja
    o pieśni zeberki timorskiej
  • 3:15 - 3:18
    musi być zapisana gdzieś w ich genomie,
  • 3:18 - 3:22
    co wykształciły miliony lat ewolucji.
  • 3:22 - 3:26
    Z początku to może wydawać się dziwne,
    bo zazwyczaj kod genetyczny kojarzy się
  • 3:26 - 3:29
    z zapisem biochemicznych
    lub fizycznych cech,
  • 3:29 - 3:32
    a nie z zachowaniem lub czynnością.
  • 3:32 - 3:34
    Jednak one w zasadzie się nie różnią.
  • 3:34 - 3:38
    Genomy można łączyć z zachowaniem
    za pomocą obwodów mózgu.
  • 3:38 - 3:41
    Połączenia są chaotyczne i skomplikowane.
  • 3:41 - 3:46
    Nie mapują pojedynczych genów
    do konkretnych zachowań, ale istnieją.
  • 3:46 - 3:50
    Genomy zawierają kody białek,
    które sterują rozwojem mózgu.
  • 3:50 - 3:55
    Przykładowo molekuły sterujące
    drogami włókien nerwowych
  • 3:55 - 3:57
    kształtują różne obwody.
  • 3:57 - 4:00
    W mózgach ptaków są
    tak zwane "obwody melodyczne",
  • 4:00 - 4:03
    które aktywują się podczas śpiewu.
  • 4:03 - 4:07
    Obwody reagują też mocniej
    na pieśni gatunkowe ptaków
  • 4:07 - 4:10
    niż na pieśni innych gatunków.
  • 4:10 - 4:15
    Pewna teoria mówi, że geny ptaków
    kierują rozwojem obwodów mózgowych,
  • 4:15 - 4:18
    które odpowiadają za śpiew
    i umiejętność uczenia się melodii.
  • 4:18 - 4:22
    Następnie słuchanie piosenek
    kształtuje połączenia nerwowe
  • 4:22 - 4:26
    odpowiedzialne za odtwarzanie piosenek
    typowych dla danego gatunku.
  • 4:26 - 4:31
    Genetycznie zakodowane lub wrodzone
    zachowania występują nie tylko u ptaków.
  • 4:31 - 4:33
    Są powszechne w całym królestwie zwierząt.
  • 4:33 - 4:35
    Spektakularnymi przykładami są
  • 4:35 - 4:40
    długodystansowe migracje
    danaida wędrownego i łososia.
  • 4:40 - 4:42
    Jakie ma to znaczenie dla ludzi?
  • 4:42 - 4:46
    Czy my też rodzimy się z informacjami
    zapisanymi w genomach,
  • 4:46 - 4:48
    które pomagają kształtować obwody nerwowe,
  • 4:48 - 4:52
    co skutkuje czymś nam dobrze znanym?
  • 4:52 - 4:53
    Jaka unikatowa wiedza
  • 4:53 - 4:57
    jest wrodzona u ludzi jako gatunku?
Title:
Jak ptaki uczą się śpiewać? – Partha Mitra
Description:

Zobacz całą lekcję: https://ed.ted.com/lessons/how-do-birds-learn-to-sing-partha-mitra

Drozdek rudy umie śpiewać w dwóch tonacjach naraz. Przedrzeźniacz północny umie powtarzać dźwięki otoczenia, takie jak alarmy samochodów. To tylko niektóre z 4000 gatunków ptaków śpiewających. Ale jak ptaki uczą się piosenek? Skąd wiedzą, że naśladują piosenki własnego gatunku? Partha P. Mitra przedstawia piękny świat ptasiej piosenki.

Lekcja: Partha P. Mitra, animacja: TED-Ed.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:39

Polish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.