Μάθετε να χρησιμοποιήτε τον αστρολάβο του 13ου αιώνα

Αντί να παρουσιάσει ακόμα μία νέα τεχνολογία, ο Τομ Βούζεκ γυρίζει πίσω σε μία από τις πιο παλιές αλλά και πιο ευφυείς συσκευές -- τον αστρολάβο. Με χιλιάδες χρήσεις, από το να λέει την ώρα μέχρι τη χαρτογράφηση του νυχτερινού ουρανού, αυτή η παλιά τεχνολογία μας υπενθυμίζει ότι το αρχαίο μπορεί να είναι εξίσου ιδιοφυές με το ολοκαίνουργιο.

Καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται,

και βελτιώνεται,

πολλοί από εμάς πιστεύουμε
ότι αυτές οι πρόοδοι

μας καθιστούν πιο ευφυείς,

πιο έξυπνους και καλύτερα
συνδεδεμένους με τον κόσμο.

Και θα ήθελα να επιχειρηματολογήσω

πως αυτό δεν είναι απαραίτητα σωστό,

καθώς η πρόοδος είναι
απλά μία λέξη για την αλλαγή,

και με την αλλαγή κερδίζεις κάτι,

αλλά και χάνεις κάτι.

Και για να το αποδείξω, θα ήθελα

να σας δείξω με ποιον τρόπο η τεχνολογία αντιμετώπισε

μία πολύ απλή, κοινή, καθημερινή ερώτηση.

Και η ερώτηση είναι η εξής.

Τι ώρα είναι; Τι ώρα είναι;

Αν ρίξετε μια ματιά στο iPhone σας, είναι πολύ απλό να δείτε την ώρα.

Αλλά, θα ήθελα να σας ρωτήσω, πώς θα ξέρατε τι ώρα είναι

αν δεν είχατε ένα iPhone;

Πώς θα ξέρατε την ώρα πριν από, ας πούμε, 600 χρόνια;

Πώς θα το κάνατε;

Θα χρησιμοποιούσατε μία συσκευή

που λέγεται αστρολάβος.

Ο αστρολάβος είναι σχετικά
άγνωστος στο σημερινό κόσμο.

Αλλά το 13ο αιώνα

ήταν η τελευταία μόδα.

Ήταν ο πρώτος μαζικός
υπολογιστής στον κόσμο.

Ήταν μια συσκευή που ουσιαστικά
ήταν ένα μοντέλο του ουρανού.

Τα διαφορετικά τμήματα του αστρολάβου,
σε αυτό το συγκεκριμένο μοντέλο,

το δίκτυ ανταποκρίνεται
στη θέση των άστρων.

Η μεταλλική πλάκα ανταποκρίνεται
σε ένα σύστημα συντεταγμένων.

Και το καλούπι έχει μερικές
κλίμακες και ενώνει το σύνολο.

Αν ήσασταν ένα μορφωμένο παιδί,

θα ξέρατε όχι μόνο
να χρησιμοποιείτε τον αστρολάβο,

αλλά και πώς να φτιάξετε ένα.

Και το ξέρουμε αυτό γιατί
η πρώτη διατριβή για τον αστρολάβο,

το πρώτο τεχνικό εγχειρίδιο
στην αγγλική γλώσσα,

γράφτηκε από τον Τζέφρι Τσόσερ.

Ναι, αυτόν τον Τζέφρι Τσόσερ, το 1391,

για το μικρό του το Λιούις,
τον εντεκάχρονο γιο του.

Και σε αυτό το βιβλίο, ο μικρός Λιούις
θα έπιανε τη μεγάλη ιδέα.

Η κεντρική ιδέα που κάνει
αυτό τον υπολογιστή να δουλεύει

είναι αυτό που αποκαλείται
στερεογραφική προβολή.

Η ιδέα είναι βασικά,

πώς αναπαριστάς την τρισδιάστατη εικόνα

του νυχτερινού ουρανού γύρω μας

σε μία επίπεδη, φορητή,
δισδιάστατη επιφάνεια.

Η ιδέα στην πραγματικότητα
είναι σχετικά απλή.

Φανταστείτε πως η Γη είναι
στο κέντρο του σύμπαντος,

και την περιβάλλει ο ουρανός
που προβάλει σε μία σφαίρα.

Κάθε σημείο στην επιφάνεια της σφαίρας

χαρτογραφείται μέσω του πόλου κάτω κάτω,

σε μία επίπεδη επιφάνεια,
όπου καταγράφεται.

Έτσι ο Πολικός Αστέρας αντιστοιχεί
στο κέντρο της συσκευής.

Η εκλειπτική, η πορεία του ήλιου,
της σελήνης και των πλανητών,

αντιστοιχεί σ' έναν αντισταθμιστικό κύκλο.

Τα λαμπρά αστέρια αντιστοιχούν
σε μικρά σημεία παραπομπής στο δίκτυ.

Και το υψόμετρο αντιστοιχεί
στις μεταλλικές πλάκες.

Η πραγματική ιδιοφυΐα του αστρολάβου
δεν είναι απλά η προβολή.

Η πραγματική ιδιοφυΐα είναι πως
συγκεντρώνειδύο συστήματα συντεταγμένων

ώστε να ταιριάζουν απόλυτα.

Η θέση του ήλιου, της σελήνης
και των πλανητών, στο κινούμενο δίκτυ.

Και η θέση τους στον ουρανό όπως φαίνεται

από ένα δεδομένο γεωγραφικό πλάτος
στην πίσω μεταλλική πλάκα. Εντάξει;

Πώς θα χρησιμοποιούσατε αυτή τη συσκευή;

Για να πιάσουμε τα πράγματα από την αρχή.

Αυτός είναι ένας αστρολάβος. Πολύ εντυπωσιακός έτσι;

Είναι δάνειο

από την Οξφόρδη -- το Μουσείο Ιστορίας.

Και μπορείτε να δείτε τα διάφορα τμήματα.

Αυτό είναι το καλούπι, οι κλίμακες στην πλάτη.

Αυτό είναι το δίκτυ.
Εντάξει. Το βλέπετε αυτό;

Αυτό είναι το κινούμενο τμήμα του ουρανού.

Και στην πλάτη βλέπετε

ένα σχέδιο σαν ιστό αράχνης.

Και αυτό το σχέδιο αντιστοιχεί
στις τοπικές συντεταγμένες του ουρανού.

Αυτό είναι το γωνιόμετρο. Και από πίσω

υπάρχουν άλλες συσκευές,
εργαλεία μέτρησης,

και κλίμακες, για να διευκολύνουν
κάποιους υπολογισμούς. Εντάξει;

Ξέρετε, πάντα ήθελα ένα τέτοιο.

Για τη διατριβή μου κατασκεύασα
έναν αστρολάβο από χαρτί.

Και αυτός εδώ, είναι αντίγραφο

από μία συσκευή του 15ου αιώνα.

Και η αξία του φτάνει
στα τρία Macbook Pro.

Αλλά ένας αληθινός
θα κόστιζε όσο και το σπίτι μου,

και το γειτονικό σπίτι,
και όλα τα σπίτια στο τετράγωνο,

και από τις δύο πλευρές του δρόμου,

ίσως και ένα σχολείο,
και κάποια -- ξέρετε, μία εκκλησία.

Είναι απλά απίστευτα ακριβοί.

Αλλά αφήστε με να σας δείξω
πώς να χρησιμοποιείτε αυτή τη συσκευή.

Το πρώτο βήμα.

Πρώτα απ' όλα διαλέγετε ένα άστρο

στο νυχτερινό ουρανό,
αν ψάχνετε για την ώρα το βράδυ.

Απόψε λοιπόν, αν έχει ξαστεριά,
θα μπορείτε να δείτε το Θερινό Τρίγωνο.

Και υπάρχει ένα λαμπρό άστρο που λέγεται
Ντενέμπ. Ας διαλέξουμε λοιπόν το Ντενέμπ.

Δεύτερον, μετράτε το υψόμετρο του Ντενέμπ.

Δεύτερο βήμα λοιπόν,
κρατώ τη συσκευή ψηλά,

και ευθυγραμμίζω το υψόμετρο εκεί

ώστε να μπορώ να το δω καθαρά τώρα.

Και υπολογίζω το υψόμετρο.

Περίπου 26 μοίρες.
Δεν μπορείτε να το δείτε από εκεί.

Το τρίτο βήμα είναι η αναγνώριση
του άστρου στο μπροστινό τμήμα της συσκευής.

Ο Ντενέμπ είναι εκεί. Το ξέρω.

Μετά κινώ το δίκτυ,

κινώ τον ουρανό,
ώστε το υψόμετρο του άστρου

να αντιστοιχεί στην κλίματα στην πλάτη.

Όταν συμβεί αυτό

όλα ευθυγραμμίζονται.

Έχω εδώ ένα μοντέλο του ουρανού

που αντιστοιχεί στον πραγματικό ουρανό. Εντάξει;

Κατά μία έννοια,

κρατώ ένα μοντέλο
του σύμπαντος στα χέρια μου.

Και τελικά, παίρνω ένα γωνιόμετρο,

και το κινώ σε μία γραμμή ημερομηνίας

που μου λέει τι ώρα είναι εδώ.

Εντάξει. Έτσι χρησιμοποιείται η συσκευή.

(Γέλια)

Ξέρω τι σκέφτεστε,

"Πολύ δουλειά, έτσι; Δεν είναι πραγματικός
μπελάς να μάθεις τι ώρα είναι;"

καθώς κοιτάτε το iPod σας
για να δείτε την ώρα.

Αλλά υπάρχει μία διαφορά ανάμεσα στα δύο,
διότι με το iPod σας

μπορείτε να μάθετε -- ή με το iPhone, μπορείτε να ξέρετε ακριβώς

τι ώρα είναι, με ακρίβεια.

Ο μικρός Λιούις θα μάθαινε την ώρα

με μία εικόνα του ουρανού.

Θα ήξερε που ταιριάζουν τα πράγματα στον ουρανό.

Δεν θα ήξερε μόνο τι ώρα είναι,

αλλά και που θα ανατείλλει ο ήλιος,

και πώς θα κινηθεί στον ουρανό.

Θα ήξερε τι ώρα θα ανατείλλει ο ήλιος, και τι ώρα θα δύσει.

Και θα τα ήξερε αυτά ουσιαστικά για κάθε ουράνιο σώμα

στους ουρανούς.

Στα γραφικά υπολογιστών

και στο σχεδιασμό διεπαφής χρήστη,

υπάρχει ένας όρος που λέγεται "δυνατότητες."

Δυνατότητες είναι οι ικανότητες ενός αντικειμένου

που μας επιτρέπουν να το χρησιμοποιήσουμε.

Ο αστρολάβος μας επιτρέπει

να συνδεθούμε με το νυχτερινό ουρανό,

να κοιτάξουμε στο νυχτερινό ουρανό και πολλά περισσότερα --

να δούμε το ορατό και το αόρατο μαζί.

Αυτή είναι μόλις μία χρήση. Απίστευτο,

υπάρχουν μάλλον 350, 400 χρήσεις.

Υπάρχει ένα κείμενο και περιλαμβάνει
πάνω από χίλιες χρήσεις

γι' αυτό τον πρώτο υπολογιστή.

Στο πίσω μέρος υπάρχουν
κλίμακες και μετρήσεις

για επίγεια ναυσιπλοΐα.

Μπορείτε να κάνετε τοπογραφήσεις.
Έτσι έγινε η τοπογράφηση της Βαγδάτης.

Μπορεί να χρησιμοποιηθεί
για μαθηματικές εξισώσεις διαφόρων ειδών.

Και θα χρειαζόταν ολόκληρο μάθημα
πανεπιστημίου για να το επεξηγήσουμε.

Οι αστρολάβοι έχουν μια απίστευτη ιστορία.

Έχουν ηλικία πάνω από 2000 χρόνια.

Η ιδέα της στερεογραφικής προβολής

ανάγεται στο 330 π. Χ.

Και οι αστρολάβοι έχουν πολλά διαφορετικά

μεγέθη και σχήματα και φόρμες.

Κάποιοι είναι φορητοί. Υπάρχουν μεγάλοι για επίδειξη.

Και νομίζω πως αυτό
που όλοι οι αστρολάβοι έχουν κοινό

είναι πως πρόκειται
για όμορφα έργα τέχνης.

Υπάρχει μια ποιότητα
κατασκευής και ακρίβεια

που είναι θαυμαστή και αξιόλογη.

Οι αστρολάβοι, όπως κάθε τεχνολογία,
εξελίσσονται με το χρόνο.

Τα παλαιότερα δίκτυα, για παράδειγμα,
ήταν πολύ απλά και πρωτόγονα.

Και τα εξελιγμένα δίκτυα
έγιναν πολιτιστικά σύμβολα.

Αυτό είναι από την Οξφόρδη.

Και το βρίσκω έκτακτο
διότι το σχέδιο του δικτύου

είναι απόλυτα συμμετρικό,

και χαρτογραφεί με ακρίβεια
έναν απολύτως ασυμμετρικό ή τυχαίο ουρανό.

Πόσο φανταστικό είναι αυτό;
Είναι απλά εκπληκτικό.

Θα είχε, λοιπόν,
ο μικρός Λιούις έναν αστρολάβο;

Πιθανώς όχι έναν από μπρούτζο.
Θα είχε έναν κατασκευασμένο από ξύλο,

ή χαρτί. Και η μεγάλη πλειοψηφία
αυτών των πρώτων υπολογιστών

ήταν φορητοί

και μπορούσες
να τους έχεις στην τσέπη σου.

Τι εμπνέει ο αστρολάβος;

Νομίζω πως το πρώτο πράγμα είναι

ότι μας θυμίζει
πόσο επινοητικοί ήταν οι άνθρωποι,

οι πρόγονοί μας, πριν από πολλά χρόνια.

Είναι μία απίστευτη συσκευή.

Κάθε τεχνολογία εξελίσσεται.

Κάθε τεχνολογία μεταμορφώνεται
και κινείται από άλλες.

Και ό,τι κερδίζουμε
με μία νέα τεχνολογία,φυσικά,

είναι ακρίβεια.

Αλλά αυτό που χάνουμε, νομίζω, είναι

ακριβώς -- μία βιωμένη αίσθηση

του ουρανού, μία αίσθηση πλαισίου.

Γνωρίζοντας τον ουρανό,
τη σχέση σου με τον ουρανό,

είναι το κέντρο της αληθινής απάντησης

στο ερώτημα τι ώρα είναι.

Νομίζω πως οι αστρολάβοι
είναι απλά εκπληκτικές συσκευές.

Και τι μπορείτε να μάθετε
από αυτές τις συσκευές;

Πρωτίστως, ότι υπάρχει μία λεπτή γνώση

πως μπορούμε να συνδεθούμε με τον κόσμο.

Και οι αστρολάβοι μας επιστρέφουν
σε αυτή τη λεπτή αίσθηση

το πώς ταιριάζουν μαζί όλα τα πράγματα

και πώς συνδεόμαστε με τον κόσμο.

Σας ευχαριστώ πολύ.

(Χειροκρότημα)