< Return to Video

Güneş rüzgârları muhteşem Kutup ışıklarını nasıl meydana getirir - Michael Molina

  • 0:16 - 0:17
    Her saniye
  • 0:18 - 0:21
    Güneş'te gerçekleşen patlamalarla
    oluşan bir milyon ton madde
  • 0:21 - 0:24
    saatte bir milyon mil hızla havaya uçuyor
  • 0:24 - 0:27
    ve bu Dünya ile çarpışma rotasında.
  • 0:28 - 0:29
    Ama endişelenmeyin.
  • 0:30 - 0:33
    Bu yeni bir Michael Bay filminin
    başlangıç sahnesi değil.
  • 0:33 - 0:36
    Bu Kutup ışıklarının yolculuğu.
  • 0:37 - 0:41
    Sırasıyla, "aurora Borealis"
    ve "aurora Australis" olarak da bilinen
  • 0:41 - 0:44
    Kuzey ve Güney ışıkları,
  • 0:44 - 0:46
    Güneş'te gelen yüksek enerjili parçacıklar
  • 0:46 - 0:49
    atmosferdeki nötr atomlarla
    çarpıştığında meydana gelir.
  • 0:49 - 0:50
    Bu çarpışmadan yayılan enerji
  • 0:50 - 0:53
    insanlığın yüzyıllardır
    hayret ettiği bir ışık oluşturur.
  • 0:53 - 0:55
    Ama bu parçacıkların yolculuğu,
  • 0:55 - 0:57
    Güneş'ten ayrılıp
    Dünya'ya varmak kadar basit değil.
  • 0:57 - 1:01
    Herhangi bir ülke turunda olduğu gibi
    planlanan rotadan sapmalar var
  • 1:01 - 1:02
    ve kimse yolu sormuyor.
  • 1:02 - 1:04
    Yolculuklarının
    üç ana noktasına odaklanarak
  • 1:04 - 1:06
    bu galaksiler arası yolculuğu izleyelim.
  • 1:06 - 1:10
    Bu noktalar: Güneş'ten ayrılmak,
    Dünya'nın manyetik alanlarında mola vermek
  • 1:10 - 1:12
    ve atmosfere varmak.
  • 1:13 - 1:16
    Kuzey ışıklarını meydana getiren
    proton ve elektronlar
  • 1:16 - 1:18
    Güneş'in koronasından ayrılıyor.
  • 1:18 - 1:20
    Korona Güneş'in atmosferinin
    en uzak tabakası
  • 1:20 - 1:22
    ve en sıcak bölgelerinden biri.
  • 1:22 - 1:25
    Yoğun sıcaklığı Güneş'in hidrojen
    ve helyum atomlarının titremesine
  • 1:25 - 1:28
    ve sanki sıcak bir günde
    katmanlarını çıkarıyorlarmış gibi
  • 1:28 - 1:31
    proton ve elektronları
    üstlerinden atmasına neden olur.
  • 1:31 - 1:34
    Sabırsızlanan ve en sonunda
    direksiyonun başına geçmiş olan
  • 1:34 - 1:37
    bu özgür proton ve elektronlar
    o kadar hızlı hareket ederler ki
  • 1:37 - 1:39
    Güneş'in yer çekimi onları kapsayamaz.
  • 1:39 - 1:42
    Plazma yani elektrik yüklü gaz
    olarak kümelenirler.
  • 1:42 - 1:46
    Güneş rüzgârı olarak da bilinen
    sürekli bir plazma fırtınası hâlinde
  • 1:46 - 1:47
    Güneş'ten uzaklaşırlar.
  • 1:56 - 2:00
    Fakat Dünya dolambaçlı bir rota olan
    manyetosfere sapmasına neden olarak
  • 2:00 - 2:02
    Güneş rüzgârının gezegene
    direkt girmesini engeller.
  • 2:02 - 2:05
    Manyetosfer Dünya'nın manyetik akımları
    tarafından oluşturulur
  • 2:05 - 2:08
    ve parçacıkların Dünya etrafında
    dolaşmasını sağlayarak
  • 2:08 - 2:10
    gezegenimizi
    Güneş rüzgârlarından korur.
  • 2:10 - 2:13
    Manyetosfer yeni bir parçacık akımı
    tarafından sıkıştırıldığında
  • 2:13 - 2:16
    parçacıklar yolculuklarına atmosferde
    devam etme fırsatı yakalar.
  • 2:16 - 2:19
    Bu olay koronal kütle atımıdır
    ve Güneş, Güneş rüzgârlarına
  • 2:19 - 2:21
    devasa bir plazma topu
    attığında meydana gelir.
  • 2:22 - 2:25
    Bu koronal kütle atımlarından biri
    Dünya ile çarpıştığında
  • 2:25 - 2:29
    manyetosferi alt eder
    ve manyetik fırtına meydana getirir.
  • 2:29 - 2:32
    Yoğun fırtına manyetosferi
    ani bir geri tepme oluşana kadar gerer
  • 2:32 - 2:35
    ve bu noktada manyetosfer
    gergin bir elastik bant gibi
  • 2:35 - 2:38
    sapmış parçacıkların bir kısmını
    Dünya'ya doğru fırlatır.
  • 2:38 - 2:41
    Toplanan manyetik alan bandı onları,
  • 2:41 - 2:45
    Kuzey ve Güney ışıklarının rotası olan
    "arora ovallere" doğru sürükler.
  • 2:46 - 2:48
    Galaksi boyunca
    93 milyon mil seyahat ettikten sonra
  • 2:48 - 2:51
    Güneş'in parçacıkları sonunda
    bazı arkadaşların da yardımıyla
  • 2:51 - 2:53
    o büyüleyici ışık şovunu meydana getirir.
  • 2:53 - 2:57
    Yüzeyden 20 ile 200 mil yukarıda
    elektron ve protonlar
  • 2:57 - 3:01
    oksijen ve nitrojen atomları ile buluşur
    ve birbirlerini gördüklerine sevinirler.
  • 3:02 - 3:04
    Güneş'in parçacıkları
    atomlara bir beşlik çakar
  • 3:04 - 3:07
    ve enerjilerini Dünya'nın nötr oksijen
    ve nitrojen atomlarına aktarırlar.
  • 3:07 - 3:10
    Atmosferdeki atomlar
    parçacıklarla temas ettiğinde
  • 3:10 - 3:13
    uyarılırlar ve foton yayarlar.
  • 3:13 - 3:16
    Fotonlar ışık formunda olan
    küçük enerji patlamalarıdır.
  • 3:16 - 3:20
    Gökyüzünde meydana gelen renkler
    atom fotonlarının dalga boyuna bağlıdır.
  • 3:20 - 3:23
    Yeşil ve kırmızı renkleri
    uyarılmış oksijen atomları oluştururken
  • 3:23 - 3:26
    uyarılmış nitrojen atomları ise
    mavi ve koyu kırmızı tonları oluşturur.
  • 3:27 - 3:31
    Kuzey ve Güney ışıklarını oluşturan şey,
    bu etkileşimlerin toplamıdır.
  • 3:35 - 3:39
    Kutup ışıkları en iyi, manyetik Kuzey
    ve Güney kutuplarına yakın olan bölgelerde
  • 3:39 - 3:40
    havanın açık olduğu gecelerde görünür.
  • 3:40 - 3:43
    Aurora gün ışığından
    daha karanlık olduğundan
  • 3:43 - 3:46
    ve gündüz görünemeyeceğinden
    gece daha idealdir.
  • 3:46 - 3:50
    Gökyüzüne bakmayı ve Güneş döngülerini
    araştırmayı unutmayın
  • 3:50 - 3:52
    özellikle de Güneş lekeleri
    ve Güneş patlamaları
  • 3:52 - 3:55
    auroraları tahmin etmek için iyi birer
    rehber olacaktır.
Title:
Güneş rüzgârları muhteşem Kutup ışıklarını nasıl meydana getirir - Michael Molina
Description:

Tüm ders için: http://ed.ted.com/lessons/how-epic-solar-winds-make-brilliant-polar-lights-michael-molina

Neden gece gökyüzünün kuzeyindeki ve en güneyindeki bu çarpıcı ışıkları görüyoruz? Aurora Borealis ve Aurora Australis, yüksek enerjili parçacıklar Güneş'in koronasından Dünya'ya fırlatıldığında ve atmosferimizdeki nötr atomlarla karıştığında ortaya çıkar ve sonuçta olağanüstü ışık ve renk yayarlar. Michael Molina bu göz kamaştırıcı fenomenin her adımını açıklıyor.

Ders: Michael Molina
Animasyon: Franco Barroeta
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:10

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.