Những câu hỏi không ai biết câu trả lời (Bản Đầy Đủ)

Trong phần đầu tiên của series TED-Ed mới được thiết kế để kích thích sự tò mò, người quản lý của TED Chris Anderson chia sẻ về sự ám ảnh thời niên thiếu của ông với những câu hỏi kì lạ dường như không có câu trả lời. (Giới thiệu series "Những câu hỏi không ai biết câu trả lời")

"Những câu hỏi không ai biết câu trả lời" được vẽ bởi Andrew Park
(http://www.cognitivemedia.co.uk)

Thường ngày ở trường học,

vô số thời gian được dành ra
để học đáp án cho các câu trả lời,

nhưng bây giờ,
chúng ta sẽ làm điều ngược lại.

Chúng ta sẽ xem những câu hỏi
mà bạn không thể biết câu trả lời

bởi vì chúng không có đáp án.

Khi còn là một cậu bé,
tôi từng thắc mắc rất nhiều thứ như:

Một con chó sẽ có cảm giác như thế nào?

Cá có biết đau không?

Thế còn côn trùng thì sao?

Big Bang có phải chỉ là một vụ tai nạn?

Và Chúa có thật không?

Nếu có, làm sao biết chắc rằng
Chúa là một ông mà không phải một bà?

Tại sao nhiều người và con vật vô tội
phải chịu đựng những bất hạnh?

Thực sự có một kế hoạch cho cuộc đời tôi ư?

Có phải tương lai vẫn chưa được viết

hay nó đã sẵn có
mà ta không nhìn thấy được?

Vậy tôi có quyền tự quyết định không?
Ý tôi là tôi là ai vậy?

Tôi là một cái máy sinh học ư?

Thế tại sao tôi có ý thức?
Ý thức là gì?

Robot rồi sẽ có ý thức không?

Ý tôi là, tôi cho rằng một ngày nào đó

tôi sẽ được biết tất cả đáp án
cho những câu đó.

Ai đó phải biết chứ, đúng không?

Bạn đoán đi? Chẳng ai biết đâu.

Hầu hết những câu hỏi đó giờ đây
làm tôi tò mò hơn bao giờ hết.

Nhưng nghiên cứu sâu về nó thì thật thú vị

vì nó sẽ mang bạn đến
ngưỡng cửa của tri thức,

bạn sẽ không biết được
mình sẽ tìm thấy gì ở đó đâu.

Có 2 câu hỏi mà
chưa ai trên trái đất này trả lời được.

(Âm nhạc)

[Có bao nhiêu vũ trụ?]

Thỉnh thoảng,
khi tôi trên một chuyến bay dài

tôi đưa mắt nhìn ra cảnh núi non và sa mạc

và cố đoán xem
trái đất bao la như thế nào.

Rồi tôi nhớ rằng
có một thứ chúng ta nhìn thấy mỗi ngày

có thể chứa vừa
một triệu Trái đất bên trong:

Mặt trời.

Nó dường như rất to.

Nhưng trong vũ trụ bao la,
Mặt Trời chỉ như một chiếc đinh ghim,

một trong khoảng 400 tỉ ngôi sao
trong dải ngân hà,

mà bạn nhìn thấy vào những đêm quang đãng

như một màn sương trắng nhạt
trên bầu trời.

Và nó còn tệ hơn nữa.

Có khoảng 100 tỉ thiên hà được phát hiện
bằng kính thiên văn.

Nếu mỗi ngôi sao
có kích thước chỉ bằng một hạt cát

thì số ngôi sao trong dải ngân hà

đủ để lấp đầy một bãi biển
với diện tích là 30x30 foot

và sâu ba feet với đầy cát.

Và cả Trái đất này sẽ không có đủ bãi biển

để tượng trưng cho những ngôi sao
trong cả vũ trụ này.

Một bãi biển lớn như vậy
sẽ chạy dài đến cả hàng trăm triệu dặm.

Ôi ngài Stephen Hawking ơi,
chừng đó là rât rất nhiều ngôi sao.

nhưng bây giờ ông và các nhà vật lí khác
tin rằng thực tế

nó còn lớn hơn vậy nữa.

Theo tôi, trước hết thì 100 triệu thiên hà

trong phạm vi kính thiên văn

có lẽ chỉ là một phần rất nhỏ.

Bản thân không gian đang được mở rộng
với tốc độ tăng rất nhanh.

Đại đa số các thiên hà

xa đến nỗi ánh sáng từ chúng
không bao giờ đến được chỗ chúng ta.

Tuy nhiên, thực tại trên Trái Đất

liên quan mật thiết với khoảng cách
của những thiên hà vô hình đó.

Chúng như là một phần của vũ trụ này.

Chúng tạo nên
một công trình đồ sộ duy nhất

tuân theo định luật vật lí giống nhau
và đều tạo thành từ các nguyên tử,

electron, proton, quark, neutrino
giống nhau; thứ tạo nên bạn và tôi.

Tuy nhiên, những thuyết vật lí gần đây
bao gồm cả lý thuyết dây,

cho chúng ta biết rằng có thể có
vô số các thiên hà khác

được xây dựng bởi các loại hạt khác

với những đặc tính
tuân theo những quy luật khác.

Hầu hết các vũ trụ này đều
không có sự sống,

chúng có thể xuất hiện và biến mất
trong một nano giây.

Nhưng nếu liên kết lại thì
chúng sẽ tạo nên một đa vũ trụ bao la

gồm những vũ trụ có thể
tồn tại tới 11 chiều,

bao gồm những điều kì diệu
vượt quá sức tưởng tưởng của chúng ta.

Phiên bản quan trọng của lí thuyết dây
dự đoán một đa vũ trụ

tạo nên bởi 10 đến 500 vũ trụ.

Đó là số 1 theo sau bởi 500 số 0,

một con số lớn đến nỗi mà nếu mỗi phân tử

chúng tôi quan sát được trong vũ trụ
có vũ trụ riêng của nó,

và tất cả phân tử
trong những vũ trụ đó đều có

vũ trụ riêng của nó,

lặp lại điều đó thêm hai lần nữa

nó là phần rất rất nhỏ bé,

như là một phần một nghìn tỉ nghìn tỉ
nghìn tỉ nghìn tỉ nghìn tỉ nghìn tỉ

nghìn tỉ nghìn tỉ nghìn tỉ nghìn tỉ
nghìn tỉ nghìn tỉ nghìn tỉ nghìn tỉ.

( Cười)

Nhưng ngay cả con số đó là rất nhỏ
so với con số khác:

vô tận.

Một số nhà vật lí cho rằng không-thời gian
trải dài liên tục vô hạn

và nó chứa một số lượng vô hạn cái gọi là
vũ trụ túi.

với tính chất khác nhau.

Não của bạn vẫn ổn chứ?

Thuyết lượng tử còn thêm vào một điều mới.

Không có nghi ngờ gì
việc thuyết này đã được chứng minh,

nhưng vẫn còn rất khó để hiểu được nó,

và một số nhà vật lý nghĩ rằng
bạn chỉ có thể hiểu được nó

nếu bạn tưởng tượng rằng
các vũ trụ song song đó

vẫn không ngừng tăng lên,

và có nhiều vũ trụ rất giống
với cái chúng ta đang sống,

và sẽ bao gồm nhiều bản sao của bạn.

Trong một vũ trụ,
bạn sẽ tốt nghiệp với bằng danh dự

kết hôn với người trong mộng, trong vũ
trụ khác, cũng chưa chắc.

Một số nhà khoa học
sẽ nói rằng điều đó thật vô nghĩa.

Chỉ có một câu trả lời cho câu hỏi
có bao nhiêu vũ trụ; đó chính là một.

Duy nhất một vũ trụ.

Và một vài triết gia còn tranh luận rằng

ngay cả vũ trụ của chúng ta
cũng chỉ là một ảo giác.

Vì thế, như các bạn đã thấy

không có một sự đồng tình nào cho
câu hỏi này, một chút cũng không.

Tất cả những gì chúng ta biết là
một số nào đó giữa không và vô hạn.

Tôi đoán chúng ta còn biết một điều khác.

Đây là thời điểm khá hay
để nghiên cứu về vật lý.

Chúng ta có thể đang trải qua
những biến chuyển lớn nhất về kiến thức

mà nhân loại đã từng chứng kiến.

(Âm nhạc)

Tại sao ta không thể thấy
dấu hiệu của sự sống ngoài đó?

Ở nơi nào đó trong vũ trụ rộng lớn kia

chắc chắn phải phải có vô số
hành tinh khác tồn tại sự sống.

Vậy tại sao ta lại không nhìn thấy gì cả?

Đây là câu hỏi nổi tiếng
của Enrico Fermi năm 1950:

Mọi người đang ở đâu?

Thuyết âm mưu cho rằng vật thể bay (UFO)
ghé Trái Đất thường xuyên.

chỉ là các báo cáo đang bị che giấu,

nhưng thật ra,
chúng không thuyết phục cho lắm.

Nhưng đó thực sự là một bí ẩn.

Trong vài năm qua,
Đài thiên văn Kepler

tìm thấy hàng trăm hành tinh
quanh những ngôi sao gần đây.

Nếu suy diễn từ những dữ liệu đó,

có vẻ như có đến nửa nghìn tỷ hành tinh

chỉ trong thiên hà chúng ta.

Nếu một trong số 10,000 hành tinh này

có điều kiện để duy trì sự sống,

thì có đến 50 triệu hành tinh có thể
tồn tại sự sống

tại Ngân Hà này.

Và đây là điều khó hiểu:

Trái đất chưa hình thành

cho đến khoảng chín tỷ năm
sau vụ nổ Big Bang.

Vô số các hành tinh khác trong thiên hà
đã hình thành từ trước đó,

và mở ra cơ hội cho sự sống tồn tại

hàng tỷ, hoặc chắc chắn hàng triệu
năm sớm hơn so với sự sống trên Trái đất.

Nếu chỉ một vài trong số đó
nảy sinh sự sống có trí tuệ

và bắt đầu phát minh ra
các loại công nghệ,

những công nghệ này đã có hàng triệu năm

để phát triển về tiềm năng và độ phức tạp.

Trên trái đất,

chúng ta đã thấy công nghệ
phát triển nhanh chóng như thế nào

chỉ trong vòng 100 năm.

Trong hàng triệu năm,
một nền văn minh tiên tiến ngoài hành tinh

có thể đã dễ dàng phát triển ra
khắp thiên hà,

có lẽ đã tạo ra được
một vật thể khổng lồ để thu năng lượng

hay là một hạm đội phi thuyền chiến đấu

hoặc các công trình nghệ thuật đồ sộ
che lấp bầu trời.

Ít nhất, bạn nghĩ
họ sẽ cho thấy sự hiện diện của mình,

cố tình hoặc vô ý,

thông qua các tín hiệu điện từ
loại này hay loại khác.

Nhưng chúng ta chưa thấy
bằng chứng nào thuyết phục.

Tại sao vậy?

Có rất nhiều câu trả lời khả thi,
một số khá mơ hồ.

Có lẽ chỉ có duy nhất một
nền văn minh cực kì tiên tiến

đã thống trị thiên hà này

và đã hạn chế nghiêm ngặt
sự truyền tải sóng vô tuyến

bởi nó hoang tưởng
về khả năng có đối thủ cạnh tranh.

Họ chỉ ngồi đó
sẵn sàng để xoá sạch

những mối đe doạ đối với họ.

Hoặc họ chưa phát triển đến mức đó,

hoặc có lẽ là sự tiến hóa
của họ về sự trí tuệ

có khả năng tạo ra
công nghệ vượt bậc

hiếm hơn chúng ta nghĩ.

Sau cùng, nó chỉ xảy ra một lần
trên Trái đất trong bốn tỷ năm.

Điều đó là vô cùng may mắn.

Có thể chúng ta là nền văn minh tiên tiến
đầu tiên trong thiên hà này.

Hoặc, sự văn minh luôn tiềm ẩn
những hạt giống tự hủy diệt

thông qua việc không có khả năng kiểm soát
công nghệ mà nó tạo ra.

Nhưng có rất nhiều
câu trả lời triển vọng khác.

Đầu tiên, chúng ta chưa tìm kiếm quá sâu,

và chúng ta chưa đầu tư nhiều
tiền của vào nó.

Chỉ có một phần rất nhỏ
những ngôi sao trong thiên hà này

được chúng ta quan sát kỹ
để tìm những tín hiệu khả thi.

Và có lẽ chúng ta chưa tìm kiếm đúng cách.

Có thể khi các nền văn minh phát triển,

họ nhanh chóng khám phá ra
các công nghệ liên lạc

phức tạp và hữu ích hơn sóng điện từ.

Có thể tất cả mọi hoạt động diễn ra trong

một vật thể đen bí ẩn
mới được khám phá,

hay là năng lượng đen, loại năng lượng
tạo ra hầu hết khối lượng vũ trụ.

Hoặc có thể chúng ta đã tìm kiếm trên
một quy mô sai.

Có lẽ rằng các nền văn minh phát triển
nhận ra rằng

sự sống cuối cùng chỉ là
một mớ hỗn tạp những thông tin

phối hợp với nhau một cách hài hòa,

và nó hoạt động hiệu quả hơn
trên quy mô nhỏ.

Như trên Trái Đất, hệ thống phát thanh
đồ sộ đã thu nhỏ

thành chiếc iPod tí hon, xinh đẹp,
có lẽ bản thân sự sống trí tuệ,

để giảm bớt tác động của nó
lên môi trường,

đã tự thu nhỏ bản thân đến mức vi mô.

Hệ Mặt Trời có thể chứa đầy
sinh vật ngoài hành tinh,

chỉ có điều ta không thấy họ.

Ngay cả các ý tưởng trong đầu chúng ta
cũng là một dạng sự sống ngoài hành tinh.

Đó là một suy nghĩ khá điên rồ.

Những người ngoài hành tinh
bắt tôi nói vậy.

Nhưng thật thú vị khi các ý tưởng
có một vòng đời riêng của chúng

và chúng còn vượt xa hơn
những người nghĩ ra chúng.

Có khi sự sống sinh học
chỉ là một giai đoạn.

Trong vòng 15 năm tới,

chúng ta có thể bắt đầu tìm thấy
những dữ liệu quang phổ

từ những hành tinh tiềm năng lân cận.

và nhận ra sức sống tràn trề của chúng.

Trong khi đó, SETI,
Cuộc Tìm Kiếm Trí Tuệ Ngoài Hành Tinh,

phát hành dữ liệu của họ với công chúng

để cho hàng triệu nhà khoa học,
có thể cả các bạn nữa,

có thể dùng sức mạnh của đám đông
để tham gia cuộc tìm kiếm này

Ngay tại Trái Đất này,
những thí nghiệm tuyệt vời

được thực hiện để cố gắng
tạo ra sự sống từ sơ khai,

cuộc sống khởi nguồn từ những thứ khác
với dạng DNA mà chúng ta biết.

Tất cả những thứ này giúp chúng ta hiểu
liệu vũ trụ có tràn đầy sự sống không

hay thật ra chỉ có mỗi chúng ta.

Dù câu trả lời là gì đi nữa

thì chúng cũng rất đáng ngạc nhiên,

bởi vì ngay cả khi chỉ có chúng ta,

việc chúng ta suy nghĩ và mơ mộng
và trả lời những câu hỏi kia

có thể trở thành

một trong những sự thật quan trọng nhất
về vụ trụ.

Và tôi có thêm một thông tin tốt lành nữa
cho các bạn.

Cuộc truy tìm kiến thức và hiểu biết
không bao giờ nhàm chán

Nó hoàn toàn ngược lại.

Bạn biết càng nhiều,
bạn càng thấy thế giới thật kỳ diệu.

Và chính những khả năng điên rồ,
những câu hỏi không có lời giải đáp,

là những thứ kéo ta vươn lên.

Cho nên hãy luôn tò mò.