-
Hãy tưởng tượng một ngày
-
tất cả đồng hồ và
máy tính trên Trái Đất đều hỏng,
-
và tất cả lịch biến mất.
-
Làm thế nào để bạn theo dõi
được thời gian đã trôi qua?
-
bạn có thể nhìn lên Mặt Trăng
-
Con người đã sử dụng Mặt Trăng
để theo dõi
-
thời gian trong hàng ngàn năm.
-
Không phải ngẫu nhiên
mà từ "moon" (Mặt Trăng)
-
liên quan đến từ "month"(tháng)
trong tiếng Anh cổ
-
Mặt Trăng là vệ tinh tự nhiên
duy nhất của Trái Đất.
-
Vệ tinh tự nhiên là một vật thể tự nhiên
-
quay quanh một hành tinh.
-
Một số hành tinh
trong hệ mặt trời
-
chúng ta có hơn 50 vệ tinh
hay những mặt trăng
-
nhưng Trái Đất chỉ có một
-
Mặt Trăng không tự phát ra ánh sáng riêng.
-
Ta nhìn Mặt Trăng từ Trái Đất
-
vì nó được chiếu sáng một
phần bởi ánh sáng từ Mặt Trời
-
Thực tế, ánh trăng chỉ
là ánh sáng Mặt trời
-
phản chiếu từ Mặt Trăng xuống Trái Đất
-
Mặt Trăng mất khoảng 27 ngày
-
để quay hết 1 vòng hoàn chỉnh Trái Đất
-
Và khi thực hiện điều đó,
phần chiếu sáng ta thấy
-
bị thay đổi hình dạng
nhìn từ Trái Đất.
-
Những hình dạng này được
gọi là các pha của Mặt Trăng,
-
Vậy tại sao ta lại thấy các
pha Mặt Trăng khác nhau?
-
27 ngày Mặt Trăng quay
quanh Trái Đất một vòng cũng chính là
-
khoảng thời gian
-
Mặt Trăng tự quay
trên trục của nó một vòng
-
nghĩa là cùng một
mặt của Mặt trăng
-
luôn hướng về phía chúng ta.
-
Cùng lúc Mặt Trời luôn chiếu sáng một nửa
-
bề mặt hình cầu của Mặt Trăng
-
Tuy nhiên, phía của
Mặt Trăng hướng về chúng ta
-
không phải lúc nào cũng là
-
phần Mặt Trời chiếu sáng.
-
Nó khiến Mặt trăng có hình dạng khác nhau
-
hoặc các mặt khác nhau trời,
-
tùy vào thời gian trong tháng
-
Hãy cùng xem kỹ hơn các pha của Mặt Trăng.
-
Đầu tiên, chúng ta có trăng non,
-
xảy ra khi Mặt Trăng ở gần Mặt Trời nhất
-
trên quỹ đạo của nó
-
Trong pha này phần sáng của Mặt Trăng
-
hoàn toàn quay lưng lại với Trái Đất.
-
vậy trông giống như Mặt Trăng đã biến mất
-
Trong một hoặc hai ngày
chúng ta có thể nhìn thấy một mảnh
-
trăng nhỏ trên bầu trời.
-
Trong vài ngày tiếp theo,
-
trăng khuyết sẽ xuất hiện
ngày càng lớn hơn.
-
Khi Mặt Trăng dường như to
-
hơn từ ngày này sang ngày khác,
Mặt Trăng đang sáng dần
-
Ở pha trăng này
-
được gọi là trăng khuyết
-
Bạn có thể thấy đôi khi
-
ta nhìn thấy phần còn lại của
Mặt Trăng trong tối
-
Do Trái Đất phản chiếu ánh sáng
Mặt Trời lên Mặt Trăng,
-
Như Mặt Trăng phản ánh sáng xuống Trái Đất
-
Cuối cùng Mặt Trăng
thay đổi hình dạng nhiều
-
đến mức không còn
là hình lưỡi liềm
-
mà là một hình bán nguyệt trên bầu trời
-
Đây được gọi là bán nguyệt tuần đầu tiên
-
Có hai cách để lý giải
-
tại sao pha này được gọi là bán nguyệt
-
Dù trông như Mặt Trăng
được chiếu sáng một nửa
-
nhưng Mặt Trăng là một hình cầu.
-
Vậy ta chỉ có thể nhìn thấy
một nửa Mặt Trăng từ Trái Đất.
-
Trong thời gian này
-
Mặt Trăng tạo thành một
góc vuông với Trái Đất và Mặt Trời
-
nghĩa là chúng ta thấy
một phần được chiếu
-
sáng của một nửa Mặt Trăng
luôn hướng về ta
-
một nửa của một nửa
ta gọi là bán nguyệt
-
Ngoài ra bán nguyệt tuần đầu tiên
-
xảy ra khi Mặt Trăng đi được một phần tư
-
trên quỹ đạo mới của nó.
-
tiếp đó, ta có trăng khuyết
đầu tháng
-
Từ "gibbous" xuất phát từ tiếng
Latinh có nghĩa là "gù lưng".
-
Khi Mặt Trăng xa
Mặt Trời nhất trên quỹ đạo của nó
-
mặt được chiếu sáng
hoàn toàn hướng về Trái Đất
-
Giai đoạn này được gọi là trăng tròn
-
nhưng Mặt Trăng vẫn chưa hoàn thành.
-
Nó mới chỉ đi được một nửa chu kỳ.
-
tiếp ta có các pha giống
nhau nhưng ngược chiều
-
Khi Mặt Trăng dường như ngày càng nhỏ hơn
-
đây là trăng khuyết cuối tháng
-
Trăng tròn dường như co lại
-
và ta vành trăng dần khuyết đi
-
đây là trăng bán nguyệt cuối tháng
-
nó xảy ra khi Mặt Trăng đi được ba phần
-
tư trên quỹ đạo của nó,
-
Mặt Trăng tạo một góc vuông khác
-
với Mặt Trời và Trái Đất.
-
Mặt trăng co nhiều hơn nữa,
-
và nó trở thành lưỡi liềm khuyết,
-
chu kỳ bắt đầu lại với
một trăng non khác.
-
Mặc dù Mặt Trăng hoàn thành
một quỹ đạo cứ sau 27 ngày,
-
các pha của Mặt Trăng thực sự
lặp lại khoảng 29,5 ngày một lần.
-
Là do Trái Đất quay quanh
Mặt Trời trong
-
khi Mặt Trăng hoàn thành quỹ đạo của nó
-
vậy Mặt Trăng phải di chuyển
thêm một chút để đuổi kịp
-
Mặt Trăng không
chỉ là thứ đẹp đẽ
-
để ngắm trên bầu trời,
-
hay chỉ là cách dễ dàng
để theo dõi thời gian
-
Lực hấp dẫn của Mặt Trăng
chi phối thủy triều
-
sự lên xuống của nước ở đại dương
-
hồ và sông.
-
Thủy triều cho phép các hệ sinh
thái độc đáo tồn tại, như các vũng triều.
-
ta có thể sử dụng
thủy triều để tạo ra điện
-
và các nhà máy điện thủy triều.
-
Mặt Trăng cũng giúp giữ
cho trục Trái Đất ổn định.
-
Không có nó hành tinh
của ta sẽ lắc lư dữ dội hơn
-
trên trục của nó trong thời gian dài
-
nó sẽ làm thay đổi thời tiết
và mùa của chúng ta.
-
Vậy khi lịch của bạn
-
có khả năng bốc cháy vào ngày mai
-
bạn vẫn nên
cảm ơn Mặt Trăng
-
vì đã là một ảnh hưởng ổn định
và là
-
bạn đời của hành tinh chúng ta.
Khan Academy
