Joseph Nye over mondiale machtsverschuivingen

Historicus en diplomaat Joseph Nye laat ons vanaf een grote hoogte zien hoe de macht verschuift tussen China en de VS, en de mondiale gevolgen als economische, politieke en "zachte" macht verschuift en zich verplaatst over de wereld.

Ik ga het hebben

over macht in deze 21e eeuw.

Ik wil jullie vooral vertellen

dat de macht verandert.

Er zijn twee typen veranderingen

die ik wil bespreken.

De ene is machtsoverdracht,

wat een verandering van de macht tussen staten is.

Of om de boodschap eenvoudig weer te geven:

de macht beweegt van West naar Oost.

De andere is machtsverspreiding,

de manier waarop macht beweegt

van alle staten, in het westen of in het oosten,

naar partijen die geen staat zijn.

Die twee bewegingen

zijn de grote machtsverschuivingen

in onze eeuw.

Ik zal ze elk apart belichten

en daarna hoe ze op elkaar inwerken

en waarom er uiteindelijk toch goed nieuws kan zijn.

Als we het hebben over machtsoverdracht,

hebben we het vaak over de opkomst van Azië.

Eigenlijk zou dat het herstel

of de terugkeer van Azië moeten heten.

Als we naar de wereld van

1800 kijken,

zul je zien dat meer dan de helft van de wereldbevolking

in Azië woonde.

Ze maakten meer dan de helft van de wereldproductie.

Nu snel naar 1900:

meer dan de helft van de wereldbevolking woont nog steeds in Azië,

maar ze maken slechts

een vijfde van de wereldproductie.

Wat er gebeurd is? De industriële revolutie,

die plotseling betekende dat

Europa en Amerika

het dominante centrum van de wereld werden.

Wat we in de 21e eeuw zullen zien,

is dat Azië geleidelijk zal terugkeren

naar meer dan de halve wereldbevolking

en meer dan de helft van de wereldproductie.

Dat is belangrijk en het is een belangrijke verschuiving.

Maar laat me jullie een beetje vertellen over

de andere verschuiving waarover ik het wil hebben:

de machtsverspreiding.

Om machtsverspreiding te begrijpen,

moet je dit in je oren knopen:

computer- en communicatiekosten

zijn met een factor duizend gedaald

tussen 1970

en het begin van deze eeuw.

Nu is dat een groot, abstract getal,

maar om het reëler te maken:

als de prijs van een auto

net zo snel zou zijn gedaald

als de prijs van rekenkracht,

zou je tegenwoordig een auto kunnen kopen

voor vijf dollar.

Als de prijs van een technology

zo dramatisch afneemt,

verdwijnen de toetredingsdrempels.

Iedereen kan het spel meespelen.

Als je in 1970

gelijktijdig wilde communiceren

van Oxford naar Johannesburg

naar New Delhi

naar Brasilia

en nog ergens anders,

dan kon dat,

technisch was het mogelijk.

Maar om dat te kunnen doen

moest je heel rijk zijn --

een overheid, een multinational,

misschien de katholieke kerk --

maar je moest behoorlijk vermogend zijn.

Nu kan iedereen het zich veroorloven.

Vroeger bleef het door de prijs beperkt

tot slechts een paar spelers.

Vandaag moet je de entreeprijs van een internetcafé kunnen betalen --

de laatste keer zag ik dat het iets van een pond per uur was --

en als je Skype hebt, is het zelfs gratis.

Dus mogelijkheden

die ooit beperkt waren,

zijn nu beschikbaar voor iedereen.

En dat betekent niet

dat het tijdperk van staten voorbij is.

De staat doet er nog steeds toe.

Maar het toneel is vol.

De staat is niet alleen. Er zijn heel veel spelers.

Deels is dat goed.

Oxfam,

een geweldige niet-gouvernementele speler.

Deels is dat slecht.

Al Qaeda, een andere niet-gouvernementele speler.

Maar bedenk welke invloed dat heeft

op hoe we denken in traditionele termen en concepten.

Een oorlog stellen we ons voor

tussen staten.

Je kunt terugdenken aan 1941,

toen de regering van Japan

de Verenigde Staten aanviel in Pearl Harbour.

Het is opmerkelijk

dat een niet-statelijke speler

die de Verenigde Staten aanviel in 2001,

meer Amerikanen doodde

dan de regering van Japan in 1941.

Je zou dat als de

privatisering van oorlog kunnen zien.

Dus we zien een geweldige verandering

als het gaat om de machtsverspreiding.

Het probleem is nu

dat we er niet erg vernieuwend over nadenken.

Dus ik zet een stapje terug

en vraag: wat is macht?

Macht is gewoon de mogelijkheid

om invloed te hebben op anderen,

om je doel te bereiken.

Je kunt het op drie manieren bereiken.

Je kunt het doen met dreigen,

dwingen -- stokken,

je kunt het doen met betalen --

wortels,

of je kunt het doen door anderen zover te krijgen

dat ze willen wat jij wilt.

De mogelijkheid om anderen zover te krijgen dat ze hetzelfde willen als jij,

om jouw doel te bereiken,

zonder dwang of betaling,

noem ik "zachte macht".

Die zachte macht is te vaak verwaarloosd

en vaak verkeerd begrepen.

Toch is ze enorm belangrijk.

Als je leert

om meer zachte macht te gebruiken,

kun je een hoop besparen

op wortels en stokken.

Traditioneel denken mensen bij macht

vooral aan militaire macht.

De belangrijke historicus uit Oxford, A.J.P. Taylor,

die hier aan de universiteit lesgaf,

definieerde een grote mogendheid

als een land dat in staat is om een oorlog te winnen.

Maar we hebben een nieuwe definitie nodig

om macht in de 21e eeuw te begrijpen.

Het gaat niet alleen om een oorlog winnen,

hoewel oorlogen blijven.

Het gaat er niet om wiens leger wint,

maar ook om wiens verhaal wint.

We moeten meer in termen van verhalen denken

en wiens verhaal effectief zal zijn.

Nu terug

naar de kwestie

van machtsoverdracht

tussen staten

en wat daarbij gebeurt.

De verhalen die we nu gebruiken

gaan over opkomst en ondergang

van grote mogendheden.

Het huidige verhaal gaat over

de opkomst van China

en het verval van de Verenigde Staten.

Inderdaad, bij de financiële crisis van 2008

zeiden veel mensen dat dit

het begin van het einde was van de Amerikaanse macht.

De tektonische platen

van de geopolitiek waren gaan schuiven.

President Medvedev van Rusland voorspelde

in 2008 bijvoorbeeld

dat dit het begin van het einde was

van de macht van de Verenigde Staten.

Maar in feite

is deze metafoor van verval

vaak misleidend.

Als je de recente geschiedenis bekijkt,

zie je dat het geloof in

het verval van Amerika

elke 10 à 15 jaar op komt zetten.

In 1958,

nadat de Russen de Spoetnik hadden gelanceerd,

gold dat als het einde van Amerika.

In 1973, met het olie-embargo

en het afschaffen van de gouden standaard,

was dat het einde van Amerika.

In de jaren '80,

toen Amerika in de Reagan-periode transformeerde,

van de zware-industrie-economie in het Midden-Westen

naar de Silicon Valley-economie van California,

was dat het einde van Amerika.

Maar in feite hebben we gezien

dat dat nooit gebeurde.

Inderdaad, de mensen waren overenthousiast

in de eerste jaren van deze eeuw.

Men dacht dat Amerika alles kon maken,

wat ons in een paar rampzalige

buitenlandse avonturen stortte,

en nu zijn we weer in verval.

Het moraal van dit verhaal

is dat al deze verhalen over opkomst en ondergang en verval

ons meer vertellen over psychologie

dan over de realiteit.

Als we ons op de realiteit concentreren,

dan moeten we onze aandacht richten

op wat er echt gebeurt

met China en de Verenigde Staten.

Goldman Sachs heeft berekend

dat China, de Chinese economie,

die van de V.S. zal inhalen

in 2027.

Dus we hebben nog

17 jaar te gaan of zo,

voordat China groter is.

Op een dag,

met 1,3 miljard mensen die rijker worden,

zullen ze groter zijn dan de Verenigde Staten.

Maar wees heel voorzichtig met die soort projecties

zoals die van Goldman Sachs,

alsof die je een nauwkeurig beeld geven

van de machtsoverdracht deze eeuw.

Laat me drie redenen noemen waarom het te eenvoudig is.

Ter eerste is het een lineaire projectie.

Weet je, het stelt:

hier is het groeitempo van China, hier is het groeitempo van de V.S..

daar komt hij -- rechte lijn.

Geschiedenis is niet lineair.

Er zijn vaak bulten op de weg, ongelukjes onderweg.

Het tweede is

dat de Chinese economie

de VS-economie inhaalt in, laten we zeggen, 2030,

wie zal het zeggen.

Dat is gemeten over de totale grootte van de economie,

maar niet per inkomen per persoon --

ik zal het niet hebben over de samenstelling van de economie.

China heeft nog steeds grote

onderontwikkelde gebieden.

Inkomen per persoon is een betere maatstaf

van de verfijning van de economie.

Dat de Chinezen de Amerikanen niet gaan inhalen

tot ergens in de tweede helft,

na 2050, van deze eeuw.

Verder is het de moeite waard op te merken

hoe één-dimensionaal

deze projectie is.

Ze kijkt alleen naar economische macht

gemeten in BNP.

Ze zegt niks over militaire macht,

ze zegt niks over zachte macht.

Het is allemaal één-dimensionaal.

Bovendien, als we denken aan de opkomst van Azië,

of de terugkeer van Azië,

zoals ik het eerder noemde,

moeten we ons herinneren dat Azië geen eenheid is.

Als je in Japan zit,

of in New Dehli,

of in Hanoi,

is je zicht op de opkomst van China

wat anders dan als je in Beijing zit.

Eén van de voordelen

die de Amerikanen zullen hebben

wat betreft de macht in Azië,

is dat al die landen

een Amerikaanse verzekeringspolis willen

tegen de opkomst van China.

Het is alsof Mexico en Canada

vijandelijke buren waren van de Verenigde Staten,

wat ze niet zijn.

Dus deze eenvoudige projecties

van het type Goldman Sachs

vertellen ons niet wat me moeten weten

over machtsoverdracht.

Maar misschien vraag je je af: nou en?

Wat maakt het uit? Wie kan het wat schelen?

Is dit maar een spel

dat diplomaten en academici spelen?

Het antwoord is dat het best veel uitmaakt.

Want als je gelooft in verval

en je krijgt hierover de verkeerde antwoorden,

de feiten, niet de mythes,

kun je heel gevaarlijke maatregelen krijgen.

Laat me een historisch voorbeeld geven.

De Peloponnesische Oorlog

was een belangrijk conflict

waarin het Griekse systeem van stadstaten

zichzelf tweeënhalfduizend jaar geleden

te gronde richtte.

Wat was de oorzaak?

Thucydides, de belangrijke historicus van de Peloponnesische Oorlog,

zei dat het lag aan de opkomende macht van Athene

en de angst daarvoor in Sparta.

Let op de beide helften van die verklaring.

Veel mensen beweren

dat de 21e eeuw

een herhaling wordt van de 20e eeuw.

De Eerste Wereldoorlog,

die grote vuurzee

waarin het Europese systeem van staten

zichzelf te gronde richtte

en zich als middelpunt van de wereld vernietigde,

was veroorzaakt door

de opkomende macht van Duitsland

en de angst daarvoor in Engeland.

Dus er zijn mensen die ons zeggen

dat dit nu gereproduceerd gaat worden.

Wat we zullen gaan zien

zal hetzelfde zijn in deze eeuw.

Nee. Ik denk dat dat niet klopt.

Het is slechte geschiedenis.

Ten eerste had Duitsland rond 1900 Engeland

al ingehaald wat betreft industriële sterkte.

Zoals ik eerder zei,

China heeft de Verenigde Staten nog niet ingehaald.

Bovendien, als je dat gelooft

en het maakt je bang,

dan leidt dat tot overreactie.

Het grootste gevaar dat we kennen

bij het beheersen van deze machtsoverdracht

naar het Oosten, is angst.

Om Franklin Roosevelt te parafraseren

uit een andere context:

"Het belangrijkste waar we angst voor moeten hebben, is de angst zelf."

We hoeven niet bang te zijn voor de opkomst van China,

of de terugkeer van Azië.

Als we een beleid voeren

waarin we het in een

groter historisch perspectief plaatsen,

dan zullen we in staat zijn

dit proces te beheersen.

Laat me nu wat zeggen

over de verdeling van macht

en hoe zich dat verhoudt tot machtsverspreiding

en die twee daarna samentrekken.

Als je je afvraagt hoe de macht in de wereld nu is verdeeld,

ze is verdeeld als

een drie-dimensionaal schaakspel.

Bovenste bord:

militaire macht tussen staten.

De Verenigde Staten is de enige supermacht,

en dat blijft waarschijnlijk

nog twee of drie decennia zo.

China zal de V.S niet gaan vervangen op dit militaire bord.

Middelste bord van het drie-dimensionaal schaakspel:

economische macht tussen staten.

Macht is multi-polair.

Er bestaan stabilisatoren.

De V.S., Europa,

China, Japan

kunnen elkaar in evenwicht houden.

Het onderste bord van dit drie-dimensionaal,

het bord van transnationale relaties,

dingen die over de grens gaan buiten de overheidscontrole om,

zaken als klimaatverandering, drugshandel,

financiële stromen,

pandemieën.

Al die zaken gaan de grens over,

buiten de controle van de overheid om,

er is niemand voor verantwoordelijk.

Het heeft geen zin om dit unipolair

of multi-polair te noemen.

Macht is chaotisch verdeeld.

De enige manier om deze problemen op te lossen --

en hier zullen in deze eeuw de grootste

uitdagingen liggen --

is door samenwerking,

door samen te werken,

wat betekent dat zachte macht belangrijker wordt,

die mogelijkheid om netwerken te vormen

om dit soort problemen aan te pakken

en samenwerking tot stand te brengen.

Om het anders te zeggen,

als we aan macht in de 21e eeuw denken,

willen we afstappen van het idee

dat macht opgeteld altijd op nul uitkomt --

mijn winst is jouw verlies en vice versa.

Macht kan ook een positieve som zijn,

waar jouw winst ook mijn winst kan zijn.

Als China meer energiezekerheid ontwikkelt

en meer capaciteit

om zijn koolstofuitstoot aan te pakken,

dan is dat goed voor ons

en goed voor China

en goed voor iedereen.

Dus China toestaan

om zijn eigen koolstofproblemen aan te pakken

is goed voor iedereen,

en het is opgeteld niet nul, ik win, jij verliest.

Hierbij kunnen we allemaal winnen.

Dus als we denken aan macht

in deze eeuw,

moeten we van het idee afstappen

dat het allemaal ik win, jij verliest is.

Nu wil ik hier niet extreem optimistisch over zijn.

Oorlogen zullen blijven. Macht zal blijven.

Militaire macht is belangrijk.

Evenwicht handhaven is belangrijk.

Dat blijft allemaal.

Er bestaat harde macht,

en dat zal altijd blijven.

Maar als je niet leert om

harde macht met zachte macht te combineren

tot strategieën die ik slimme macht noem,

zul je niet in staat zijn om de nieuwe soorten problemen aan te pakken

waarmee we te maken krijgen.

Dus de kernvraag waarover we moeten nadenken,

is hoe we samen kunnen werken

om mondiaal openbare goederen te produceren,

dingen waar we allemaal profijt van hebben.

Hoe definiëren we onze nationale belangen

zodat het niet opgeteld op nul uitkomt,

maar juist positief.

Dus als we onze belangen definiëren,

bijvoorbeeld voor de Verenigde Staten,

op dezelfde manier als Engeland in de 19e eeuuw,

een open handelssysteem houden,

monetaire stabiliteit houden, vrijheid op zee houden --

dat was goed voor Engeland,

maar ook goed voor anderen.

In de 21e eeuw, moet je iets vergelijkbaars doen.

Hoe maken we mondiale goederen,

die goed voor ons zijn

en tegelijk goed voor iedereen?

Dat wordt de "goed nieuws"-kant

van ons denken

over macht in de 21e eeuw.

Er bestaan manieren om onze belangen te definiëren

waarbij we ons, terwijl we onszelf met harde macht beschermen,

organiseren in netwerken met anderen

om niet alleen publieke goederen te produceren,

maar ook manieren om onze zachte macht te vergroten.

Dus als je kijkt naar de uitspraken

die hierover gedaan zijn,

ben ik onder de indruk als Hillary Clinton

het buitenlands beleid van de

Obama-regering beschrijft.

Ze zei dat het buitenlands beleid van de Obama-regering

slimme macht zou worden,

zoals zij het zei: "alle gereedschappen gebruiken

in onze gereedschapskist van buitenlands beleid."

Als we kunnen omgaan met

die twee grote machtsverschuivingen die ik beschreef,

de machtsverschuiving als overdracht tussen staten,

de machtsverschuiving

als machtsverspreiding bij staten vandaan,

moeten we een nieuw verhaal van macht verzinnen

waarin we harde en zachte macht combineren

in strategieën van slimme macht.

Dat is het goede nieuws dat ik breng. Dat kunnen we.

Hartelijk bedankt.

(Applaus)