Return to Video

Bulutlar iklim değişikliği konusunda bize zaman kazandırabilir mi?

  • 0:01 - 0:03
    Ben bir iklim bilimciyim
  • 0:03 - 0:06
    ve havadan nefret ediyorum.
  • 0:06 - 0:08
    Kaliforniya 'da çok fazla zaman geçirdim
  • 0:08 - 0:12
    ve havanın kesinlikle isteğe bağlı olması
    gerektiğine inanıyorum.
  • 0:12 - 0:13
    (Kahkaha)
  • 0:13 - 0:16
    Bulutlarla yaşamak istemiyorum,
  • 0:16 - 0:18
    onları araştırmayı ise hiç.
  • 0:18 - 0:22
    Ancak nereye gitsem
    bulutlar beni takip ediyor gibi.
  • 0:23 - 0:27
    Gerçek şu ki bulutlar iklim bilimi için
    gerçek bir zorluk.
  • 0:28 - 0:32
    Bulutların gezegen ısındıkça
    nasıl tepki vereceğini bilmiyoruz
  • 0:32 - 0:36
    ve bu belirsizlik içinde gizlenmiş
  • 0:36 - 0:37
    bir umut olabilir.
  • 0:38 - 0:40
    Belki, sadece belki,
  • 0:40 - 0:43
    bulutlar küresel ısınmayı yavaşlatabilir
  • 0:43 - 0:46
    ve birlikte hareket etmek için
    bize biraz daha zaman kazandırabilirler,
  • 0:46 - 0:49
    bu da şu an için çok uygun olurdu.
  • 0:50 - 0:54
    Demek istediğim, eğer bulutlar
    gezegeni kurtaracaksa,
  • 0:54 - 0:56
    birkaç bulutlu güne daha katlanabilirim.
  • 0:57 - 0:59
    Şu an emin olduğumuz bazı şeyler var,
  • 1:00 - 1:02
    karbondioksit bir sera gazıdır,
  • 1:02 - 1:04
    bunu aşırı miktarda salıyoruz
  • 1:04 - 1:05
    ve gezegen ısınıyor.
  • 1:06 - 1:07
    Dava kapanmıştır.
  • 1:08 - 1:09
    Yine de her gün işe gidiyorum.
  • 1:10 - 1:14
    İklim değişikliği hakkında anlamadığımız
  • 1:14 - 1:15
    pek çok şey var.
  • 1:16 - 1:18
    Özelikle çok önemli bir sorunun
  • 1:18 - 1:21
    cevabını verebilmiş değiliz.
  • 1:22 - 1:23
    Sıcak olacağını biliyoruz,
  • 1:23 - 1:27
    ancak ne kadar sıcak olacağını
    tam olarak bilmiyoruz.
  • 1:28 - 1:31
    İçinizden biri bana
    bir zaman makinesi verse
  • 1:31 - 1:34
    bu cevaplaması çok kolay bir soru olurdu.
  • 1:34 - 1:36
    Ama size dürüst olacağım;
  • 1:36 - 1:38
    eğer bir zaman makinem olsaydı,
  • 1:38 - 1:41
    tarihin bu noktasında dolaşmak istemezdim.
  • 1:42 - 1:45
    Yani geleceği görmek için
  • 1:45 - 1:49
    bilgisayar simülasyon çıktılarına
    güvenmek zorundayız...
  • 1:49 - 1:51
    bunun gibi iklim modellerine.
  • 1:52 - 1:53
    Benim çalışma alanımda
  • 1:53 - 1:57
    internette bu iklim modellerinin
    tamamen yanlış olduğunu
  • 1:57 - 2:01
    söylemeyi seven bir sürü
    harika insan ile karşılaşıyorum.
  • 2:02 - 2:04
    Sadece şunu söylemek isterim:
  • 2:04 - 2:05
    Şaka yapmıyorum!
  • 2:06 - 2:10
    İklim modelleriyle ilgili
    şikayet belirtmek için para alıyorum.
  • 2:10 - 2:13
    Ancak modellerin
    mükemmel olmasını istemiyoruz.
  • 2:14 - 2:15
    Kullanışlı olmasını istiyoruz.
  • 2:16 - 2:18
    Şunu bir düşünün:
  • 2:18 - 2:20
    Tüm gerçekliği
  • 2:20 - 2:24
    tamamen çoğaltabilen
    bir bilgisayar simülasyonu.
  • 2:24 - 2:26
    Bu bir iklim modeli değil;
  • 2:26 - 2:28
    Bu "Matrix"
  • 2:29 - 2:32
    Yani modeller kristal küreler değil.
  • 2:32 - 2:34
    Araştırma araçları
  • 2:34 - 2:38
    ve yanılma biçimleri
    bize çok şey öğretebilir.
  • 2:39 - 2:40
    Örneğin;
  • 2:40 - 2:43
    farklı iklim modelleri
    şimdiye kadar gördüğümüz ısınmayı
  • 2:43 - 2:46
    büyük oranda yakalayabiliyor.
  • 2:46 - 2:48
    Fakat yüzyılın sonuna doğru
  • 2:48 - 2:51
    hiçbir şey değiştirmeden hızla gidelim
  • 2:51 - 2:53
    ve iklim modelleri
    artık aynı fikirde değiller.
  • 2:54 - 2:57
    Evet, bizi uyarıyorlar;
    konu aslında temel fizik.
  • 2:57 - 3:01
    Ancak bazıları felakete işaret ediyor...
  • 3:01 - 3:03
    hissettiğimiz ısınmadan
    beş kat daha sıcak.
  • 3:04 - 3:06
    Bazı modeller de daha soğuk.
  • 3:07 - 3:12
    Peki iklim modelleri ne kadar sıcak
    olacağı hakkında neden aynı fikirde değil?
  • 3:12 - 3:14
    Pekâlâ, büyük ölçüde,
  • 3:15 - 3:18
    gelecekte bulutların rolü konusunda
    fikir ayrılığı yaşadıkları için.
  • 3:19 - 3:21
    Bu nedenle, tıpkı benim gibi,
  • 3:21 - 3:23
    bilgisayarlar da bulutlardan nefret eder.
  • 3:24 - 3:28
    Bilgisayarlar bulutlardan nefret eder
    çünkü bulutlar eş zamanlı olarak
  • 3:28 - 3:29
    çok büyük ve çok küçükler.
  • 3:30 - 3:31
    Bulutlar,
  • 3:31 - 3:36
    mikroskopik su damlacıkları
    veya buz kristalleri küçük parçacıkların
  • 3:36 - 3:37
    etrafında kaynaştığında oluşur.
  • 3:38 - 3:41
    Aynı zamanda, dünya yüzeyinin
    üçte ikisini kaplarlar.
  • 3:42 - 3:45
    Bulutları gerçekten doğru
    bir şekilde modellemek için
  • 3:45 - 3:49
    tüm atmosferdeki her su damlacığı
    ve toz tanesinin karakterini
  • 3:49 - 3:51
    takip etmemiz gerekir,
  • 3:51 - 3:53
    bunu yapacak yeterli güce sahip
    bir bilgisayar yok.
  • 3:54 - 3:57
    Bunun yerine bir değiş tokuş yapmalıyız:
  • 3:57 - 4:00
    yakınlaştırabilir ve ayrıntıları
    doğru bir şekilde alabiliriz
  • 4:00 - 4:03
    fakat dünya çapında
    neler olduğunu hiç bilmiyorum
  • 4:03 - 4:08
    veya büyük resmi görmek için gerçekliği
  • 4:08 - 4:10
    küçük ölçeklerde feda edebiliriz.
  • 4:10 - 4:13
    Şimdi, tek bir doğru cevap yok,
  • 4:13 - 4:14
    bunun için kusursuz bir yol yok
  • 4:15 - 4:18
    ve farklı iklim modelleri
    farklı tercihler yapıyor.
  • 4:18 - 4:21
    Bilgisayarların bulutlarla
  • 4:21 - 4:23
    mücadele etmesi talihsiz bir durum,
  • 4:23 - 4:26
    çünkü bulutlar gezegenin sıcaklığını
  • 4:26 - 4:28
    düzenlemede çok önemli.
  • 4:29 - 4:31
    Gerçek şu ki eğer bulutlar yok olsa,
  • 4:31 - 4:34
    şiddetli iklim değişiklikleri yaşardık.
  • 4:35 - 4:36
    Peki bulutlar olmasaydı,
  • 4:36 - 4:39
    daha mı sıcak yoksa daha mı soğuk olurdu?
  • 4:39 - 4:41
    Cevap ise her ikisi de.
  • 4:42 - 4:45
    Dürüst olacağım,
    ben bir bulut gözlemcisi değilim.
  • 4:45 - 4:47
    En sevdiğim bulut türü,
    olmayan bulut.
  • 4:48 - 4:52
    Ancak ben bile bulutların
    her şekil ve boyutta olduğunu biliyorum.
  • 4:53 - 4:57
    Bunlar gibi alçak, kalın bulutlar güneşi
    engellemede ve barbekünüzü mahvetme
  • 4:57 - 4:58
    konusunda gerçekten iyidir
  • 4:59 - 5:02
    ve yüksek, dev gibi cılız bulutlar ise
  • 5:02 - 5:04
    güneş ışığının geniş çapta
    yayılmasını sağlar.
  • 5:05 - 5:07
    Her güneşli gün aynıdır,
  • 5:07 - 5:10
    ancak her bulutlu gün
    kendine özgü bulutludur.
  • 5:10 - 5:12
    Bu çeşitlilik,
  • 5:12 - 5:16
    bulutların küresel etkisini
    anlamayı çok zorlaştırabilir.
  • 5:16 - 5:19
    Bulutların bu küresel etkisini görmede,
  • 5:19 - 5:22
    selfi çekmenin gerçekten yardımı olabilir.
  • 5:23 - 5:27
    Gezegenimizi uzaydan görebiliyor olmamız
  • 5:27 - 5:29
    beni şaşkına çevirmekten hiç vazgeçmiyor
  • 5:30 - 5:32
    ama tamamını göremiyoruz.
  • 5:32 - 5:34
    Bulutlar manzarayı engelliyorlar.
  • 5:34 - 5:36
    Her zaman yaptıkları gibi.
  • 5:36 - 5:40
    Bu alçak ve kalın bulutlar
    çok etkili güneş engelleyici.
  • 5:40 - 5:44
    Güneşin gönderdiği enerjinin
    %20'sini geri gönderiyorlar.
  • 5:44 - 5:47
    Büyük miktarda boşa giden güneş enerjisi.
  • 5:47 - 5:50
    Alçak bulutlar çok güçlü güneş kesiciler,
  • 5:50 - 5:52
    gezegeni soğutuyorlar.
  • 5:52 - 5:54
    Ancak bu bulutların tek etkisi değil.
  • 5:55 - 5:57
    Gezegenimizin bir derecesi var
  • 5:57 - 5:59
    ve derecesi olan her şey gibi
  • 5:59 - 6:00
    o da ısı veriyor.
  • 6:01 - 6:04
    Uzaya termal enerji saçıyoruz
  • 6:04 - 6:07
    kızılötesi ile bunu görebiliriz.
  • 6:07 - 6:10
    Bir kez daha
    bulutlar manzarayı engelliyor.
  • 6:10 - 6:14
    Bunun sebebi yüksek bulutların
    atmosferin üst katlarında yaşamaları,
  • 6:14 - 6:16
    orada hava çok soğuk.
  • 6:16 - 6:20
    Bu da uzaya çok az ısı verdikleri
    anlamına geliyor.
  • 6:20 - 6:24
    Aynı zamanda aşağıdan
    gezegenden gelen ısıyı da engelliyorlar.
  • 6:24 - 6:27
    Dünya kendi kendini soğutmaya çalışıyor
  • 6:27 - 6:30
    ve yüksek bulutlar bunun önüne geçiyor.
  • 6:30 - 6:34
    Sonuç çok etkili bir sera etkisi.
  • 6:35 - 6:39
    Yani bulutlar iklim sisteminde
    çok büyük
  • 6:39 - 6:40
    ve ikili role sahipler.
  • 6:40 - 6:43
    Güneş kesici görevi gören
    alçak bulutlar var,
  • 6:43 - 6:45
    gezegeni soğutuyor
  • 6:45 - 6:48
    ve sera etkisi yapan yüksek bulutlat var,
  • 6:48 - 6:49
    gezegeni ısıtıyor.
  • 6:49 - 6:53
    Şu anda biri diğerini
    ortadan kaldıramıyor.
  • 6:53 - 6:56
    Güneş kesici...
    biraz daha baskın çıkıyor.
  • 6:56 - 6:59
    Yarın tüm bulutlardan kurtulsak,
  • 6:59 - 7:02
    bunu savunmadığımı da belirteyim,
  • 7:02 - 7:04
    gezegenimiz ısınır.
  • 7:05 - 7:09
    Yani belli ki tüm bulutlar gitmiyor.
  • 7:09 - 7:11
    İklim değişikliği yine de yaşanıyor.
  • 7:12 - 7:13
    Şunu sorabiliriz:
  • 7:13 - 7:16
    Küresel ısınma
    bulutları nasıl etkileyecek?
  • 7:17 - 7:20
    Unutmayalım,
    Dünya'nın derecesini düzenlemede
  • 7:20 - 7:22
    bulutların çok önemli bir yeri var,
  • 7:22 - 7:25
    gezegeni hem soğutuyorlar
    hem de ısıtıyorlar.
  • 7:25 - 7:28
    Yani buluttaki küçük değişiklikler bile
  • 7:28 - 7:30
    çok ciddi sonuçlar doğurabilir.
  • 7:30 - 7:32
    O yüzden şunu sorabiliriz:
  • 7:32 - 7:35
    Bulutlar küresel ısınmayı
    nasıl değiştirecek?
  • 7:36 - 7:39
    Bu da umut duyabileceğimiz nokta olabilir.
  • 7:40 - 7:43
    Küresel ısınma
    bulut değişikliklerini tetikler,
  • 7:43 - 7:48
    bu da daha güçsüz sera etkisi
    veya daha etkili güneş kesici yaratırsa,
  • 7:48 - 7:52
    bulutların soğutucu gücü
    güçlenmiş olur.
  • 7:52 - 7:55
    Küresel ısınmaya karşı hareket ederler.
  • 7:55 - 7:58
    Nispeten sakinleşmiş ılıma öngören
  • 7:58 - 8:01
    iklim modellerinde olan şey de bu.
  • 8:01 - 8:05
    Ancak iklim modelleri
    bulutlarla mücadele ediyor
  • 8:05 - 8:08
    ve bu belirsizlik iki yöne gidiyor.
  • 8:09 - 8:11
    Bulutlar bize küresel ısınmada
    yardım edebilir.
  • 8:12 - 8:13
    Bunu daha kötüye de götürebilir.
  • 8:14 - 8:17
    İklim değişikliğinin olduğunu biliyoruz
  • 8:17 - 8:19
    çünkü bunu görebiliyoruz:
  • 8:19 - 8:24
    artan sıcaklıklar, eriyen buzullar,
    düşen yağmur miktarı değişmeleri.
  • 8:25 - 8:28
    Bunu bulutlarda da
    göreceğimizi sanıyor olabilirsiniz.
  • 8:28 - 8:31
    Talihsiz bir durum paylaşayım:
  • 8:31 - 8:34
    bulutları görmek gerçekten çok zor.
  • 8:34 - 8:36
    Kuzeybatı Pasifikten gördüğüm herkes
  • 8:37 - 8:39
    ''Önerim var'' diye bana geliyor.
  • 8:39 - 8:40
    (Kahkaha)
  • 8:40 - 8:42
    Arkadaşlar...
    Yukarı bakmayı biz de denedik.
  • 8:42 - 8:43
    (Kahkaha)
  • 8:43 - 8:46
    İklim bilimi söz konusu olduğunda,
  • 8:47 - 8:52
    her yerde tüm bulutları
    çok uzun süre görmemiz gerek.
  • 8:52 - 8:53
    Bunu zor kılan şey de bu.
  • 8:54 - 8:59
    Hiçbir şey bir uydudan
    daha fazla bulut görmüyor.
  • 8:59 - 9:01
    Bir İngiliz bile.
  • 9:01 - 9:02
    (Kahkaha)
  • 9:02 - 9:07
    Neyse ki bulutları gözlemleyecek
    uydularımız var,
  • 9:07 - 9:10
    benim gibi 1980'lere uzanıyor.
  • 9:11 - 9:14
    Bu uydular hava için tasarlandı,
  • 9:14 - 9:16
    iklim için değil.
  • 9:16 - 9:18
    Uzun süre için düşünülmediler.
  • 9:18 - 9:20
    Bu yüzden uzun süreli bilgi
    edinebilmek için
  • 9:21 - 9:22
    iklim bilimi yapmak zorundayız.
  • 9:22 - 9:25
    Değişik bakış açısı yörünge
    ve değişik kamera ekipmanı olan
  • 9:25 - 9:29
    birden çok uygu görüntüsünün sonucunu
  • 9:29 - 9:30
    birbiriyle birleştirmek zorundayız.
  • 9:31 - 9:32
    Bunun sonucunda,
  • 9:32 - 9:34
    bilgimizde boşluklar oluyor.
  • 9:34 - 9:38
    Bu çok bulutlu resimden bile,
  • 9:38 - 9:41
    muhtemel bir geleceğe dair
    ipuçları edinebiliyoruz.
  • 9:42 - 9:44
    Gözlemlere baktığımız zaman,
  • 9:44 - 9:46
    bir şeyi fark ettik:
  • 9:47 - 9:49
    Bulutlar hareket ediyor.
  • 9:50 - 9:52
    Gezegenin ısısı arttıkça,
  • 9:52 - 9:54
    yüksek bulutlar yukarı çıkıyor.
  • 9:55 - 9:59
    Atmosferin daha soğuk
    üst katmanlarına hareket ediyorlar,
  • 9:59 - 10:03
    bunun da anlamı,
    gezegen ısınsa bile
  • 10:03 - 10:04
    yüksek bulutlar ısınmıyor.
  • 10:04 - 10:07
    Ortalama aynı sıcaklıkta kalıyorlar.
  • 10:07 - 10:11
    Yani uzaya daha fazla ısı kaybetmiyorlar.
  • 10:11 - 10:14
    Aynı anda,
    aşağıda ısınan gezegenden
  • 10:14 - 10:15
    daha çok ısıyı hapsediyor.
  • 10:16 - 10:19
    Bu sera etkisini arttırıyor.
  • 10:20 - 10:24
    Yüksek bulutlar küresel ısınmayı
    daha kötü hale getiriyorlar.
  • 10:24 - 10:27
    Bulutlar diğer boyutlarda da
    hareket ediyorlar.
  • 10:27 - 10:30
    Atmosfer sirkülasyonu,
    atmosferdeki su ve havanın
  • 10:30 - 10:32
    geniş çaplı hareketi
  • 10:32 - 10:33
    değişiyor
  • 10:33 - 10:36
    ve bulutlar da buna ayak uyduruyor.
  • 10:37 - 10:39
    Geniş ölçeklerde,
  • 10:39 - 10:43
    bulutlar tropik bölgelerden
    kutuplara doğru hareket ediyor.
  • 10:43 - 10:46
    Büyükanne ve büyükbabanızın
    zamana geri dönmesi gibi.
  • 10:46 - 10:48
    Bu çok önemli,
  • 10:48 - 10:52
    çünkü işiniz, gelen
    güneş ışığını engellemekse,
  • 10:52 - 10:55
    tropik bölgelerde
    kızgın güneşin altında
  • 10:55 - 10:57
    rakımı yüksek yerlere göre
  • 10:57 - 10:59
    daha etkili olmanız lazım.
  • 10:59 - 11:01
    Yani eğer bu devam ederse,
  • 11:01 - 11:04
    bu da küresel ısınmayı kötüleştirecek.
  • 11:04 - 11:07
    Yıllarca araştırmamıza rağmen
  • 11:07 - 11:09
    henüz bulamadığımız şey,
  • 11:09 - 11:12
    bunun tersini gösteren bir işaret.
  • 11:12 - 11:15
    Bulutların küresel ısınmayı
  • 11:15 - 11:19
    yavaşlatacağına dair
    gözlemsel hiçbir kanıt yok.
  • 11:20 - 11:23
    Dünya kendi ateşini kendisi düşürmeyecek.
  • 11:24 - 11:27
    Hala belirsizlikler var.
  • 11:27 - 11:29
    Geleceğin ne getireceğini
  • 11:29 - 11:31
    hâlâ kesin olarak bilmiyoruz.
  • 11:32 - 11:34
    Ancak yine de çocuklarımızı
    bu geleceğe gönderiyoruz
  • 11:35 - 11:37
    ve oradan geri gelmeyecekler.
  • 11:38 - 11:42
    Yüzleşecekleri şeye
    hazır olmalarını istiyorum,
  • 11:42 - 11:46
    bu yüzden Dünya gözlemcisi uyduların
  • 11:46 - 11:49
    orada kalmaya devam etmesi
  • 11:49 - 11:53
    ve bulutlardan nefret etmeyen
    çeşitli zeki ve yetenekli insanların
  • 11:53 - 11:55
    istihdam edilmesi ve iklim modellerinin
  • 11:55 - 11:57
    geliştirilmesi çok önemli.
  • 11:58 - 12:01
    Ancak belirsizlik cahillik değil.
  • 12:02 - 12:04
    Her şeyi bilmiyoruz,
  • 12:04 - 12:06
    ama hiçbir şey bilmiyor da değiliz
  • 12:06 - 12:09
    ve karbondioksitin ne yaptığını biliyoruz.
  • 12:10 - 12:13
    Kariyerime uzay fizikçisi olarak başladım,
  • 12:13 - 12:15
    dolayısıyla evrendeki
  • 12:15 - 12:20
    en güzel yerde yaşadığımızı
    rahatlıkla söyleyebilirim.
  • 12:21 - 12:24
    Diğer gezegenlerde sıvı halde su olabilir.
  • 12:25 - 12:28
    Dünya'da viskimiz var.
  • 12:28 - 12:30
    (Kahkaha)
  • 12:30 - 12:35
    (Alkış)
  • 12:35 - 12:38
    Burada yaşadığımız için çok şanslıyız
  • 12:40 - 12:42
    ama şansımızı zorlamayalım.
  • 12:42 - 12:45
    Bulutların gezegeni
    kurtaracağını sanmıyorum.
  • 12:46 - 12:48
    Sanırım bunu yapacak olan biziz.
  • 12:48 - 12:50
    Teşekkür ederim.
  • 12:50 - 12:53
    (Alkış)
Title:
Bulutlar iklim değişikliği konusunda bize zaman kazandırabilir mi?
Speaker:
Kate Marvel
Description:

İklim değişikliği bir gerçek, bu kadar basit. Ancak hâlâ bu konuda anlamadığımız çok şey var ve ne kadar çok şey bilirsek bunu yavaşlatma şansımız o kadar artar. Bilinmeyen bir faktör şu: Bulutlar nasıl bir rol oynayabilir? İşleri düzeltmede bize zaman kazandıracaklarına dair küçük bir umut var... Küresel ısınmayı daha kötü de kılabilirler. İklim bilimci Kate Marvel bizi bulut bilimine götürüyor ve Dünya'nın ateşinin düşmesinin neye bağlı olduğunu açıklıyor.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
13:07

Turkish subtitles

Revisions