Nguồn gốc thực sự của nhượng quyền - Sir Harold Evans

Xem bài học đầy đủ trên TED-Ed BETA: http://ed.ted.com/lessons/the-real-origin-of-the-franchise

Một trong những mô hình kinh doanh thành công nhất là nhượng quyền thương mại, nhưng nó vốn không được khởi xướng bởi McDonald's. Sir Harold Evans, tác giả của "They Made America" (tạm dịch "Họ đã tạo ra nước Mỹ"), kể lại một câu chuyện đáng chú ý về một thẩm mỹ viện đã cho phép hàng trăm phụ nữ sở hữu doanh nghiệp của riêng mình.

Bài học: Sir Harold Evans. Hình ảnh động: Sunni Brown.

(Âm nhạc)

Nhanh lên! Đâu là điểm chung giữa

burger bò, đào tạo bóng chày

và ống giảm thanh tự động?

Câu hỏi khó nhỉ. Hãy đặt câu hỏi theo cách khác.

Các điểm chung giữa McDonald

D-Bat và Meineke là gì?

Bạn có thể biết được câu trả lời nếu, cùng với Big Mac,

bạn nghe kể phần nào
câu chuyện lãng mạn của Ray Kroc.

Ông là nhân viên bán hàng tạo ra
thứ mà sau này đã trở thành

chuỗi nhà hàng thức ăn nhanh lớn nhất thế giới.

Ông ta đã làm điều đó bằng cách đề ra một thỏa thuận

với một vài người anh em nhà McDonalds.

Anh em họ là chủ sở hữu của một chuỗi nhà hàng nhỏ,

và thỏa thuận là, ông có thể sử dụng
tên thương hiệu và phương pháp của họ.

Sau đó ông ấy mời gọi các nhà đầu tư nhỏ lẻ

mở các cửa hàng McDonald's, để họ điều hành chúng,

và làm chủ chúng.

Rất khác so với mô hình kinh doanh cửa hàng bách hóa

nơi mà quyền sở hữu là trọn vẹn,
nhưng không có hỗ trợ tương tự.

Tất cả các ví dụ

trong câu hỏi lúc mở đầu của tôi
là về hoạt động nhượng quyền thương mại.

Kroc đôi khi được ghi nhận

như là người phát minh ra nhượng quyền thương mại,

và Isaac Singer ông trùm máy may cũng vậy.

Nhưng không phải thế.
Nguồn gốc thực sự của nhượng quyền thương mại

không nằm trong mũi khâu hay thịt bò,

mà nằm ở sản phẩm làm đẹp.

Martha Matilda Harper

là một người giúp việc gốc Canada.

Cô dọn giường, dọn nhà, đi mua chợ.

Khi còn làm việc cho một gia đình bác sĩ tại Ontario,

cô có được một công thức bí mật cho dầu gội đầu,

có nền tảng khoa học hơn cả

những mẩu quảng cáo ồn ào trên nhật báo.

Vị bác sĩ tốt bụng cũng đã dạy cho người phụ nữ trẻ ấy

những yếu tố sinh lý học.

Martha có một tham vọng thầm kín

để đi cùng với công thức bí mật kia:

một quyết tâm để mở kinh doanh riêng.

Vào khoảng năm 1888, khi làm hầu gái
ở Rochester, New York

cô dành dụm đủ tiền--

360 đô la-- để nghĩ về việc mở

một tiệm làm tóc.

Nhưng chưa kịp thực hiện ước mơ của mình,

hai tai họa ập đến. Bà trở bệnh,

và bị đốn ngã vì lao lực.

Bà Helen Smith, một người cầu nguyện chữa bệnh

đã được gọi đến để chăm sóc cho Martha.

Họ đã cầu nguyện, và Martha đã phục hồi.

Không lâu sau khi thấy khỏe hơn,
bà được người ta cho biết là,

"Ồ không, bà không thể thuê nơi bà đã để mắt tới."

Bạn thấy đó, dự án của Martha là
xây dựng tiệm làm đầu công cộng đầu tiên.

Vào thời ấy, phụ nữ làm kinh doanh là đủ để gây sốc rồi.

Chỉ có 17% lực lượng lao động năm 1890 là phụ nữ,

nhưng việc một người phụ nữ làm công việc làm tóc

và chăm sóc da tại một nơi công cộng thì sao?

Tại sao vậy, vì nó chắc chắn sẽ gây ra một vụ bê bối.

Martha đã dành một ít tiền tiết kiệm
để thuê một luật sư, và thắng án.

Cô tự hào gắn trên cánh cửa

tiệm hớt tóc mới của mình một bức ảnh

của một cô Martha cao có 1m52,
nom như nàng công chúa tóc dài Rapunzel,

với mái tóc xõa dài xuống chân,
nhưng rạng ngời khỏe mạnh.

Bệnh tật của bà hóa ra lại là một điềm tốt.

Tham vọng của bà bây giờ như được chắp thêm cánh

nhờ niềm tin vào nhà thờ.

Bà gọi các dịch vụ của mình là Phương pháp Harper

có thiên hướng nghiêng về phục vụ linh hồn

hơn là dừng lại ở việc cắt tóc.

Trong môi trường điều trị yên tĩnh
tại thẩm mỹ viện của mình,

bà dạy rằng bất kể ai cũng có thể tỏa sáng

bằng chính vẻ đẹp mà mình có,

nếu tinh thần trong sạch và thể xác tuân theo
những gì mà bà ấy gọi là

"các điều luật của sự thanh sạch và nuôi dưỡng,

thể dục và hít thở."

Bà ấy đã rất thực tế\.

Martha thậm chí còn thiết kế ra
ghế gội đầu ngả ra phía sau đầu tiên,

mặc dù bà ấy đã bỏ qua việc
xin cấp bằng sáng chế cho phát minh này.

Salon của Martha là một thành công lớn.

Các nhân vật nổi tiếng từ bên ngoài thị trấn

đến để trải nghiệm phương pháp Harper.

Họ rất thích thú với dịch vụ

đến nỗi họ kêu gọi Martha mở thêm
các salon khác tại thành phố của họ.

Chính cái tâm của Martha

đã truyền cảm hứng cho phát minh để đời của bà.

Thay vì đưa vào hoạt động các đại lý ủy quyền,
như là các nhà sáng tạo khác đã làm,

từ năm 1891, bà đã thiết lập

một tầng lớp lao động nữ giống như mình

tại các thẩm mỹ viện giống y thẩm mỹ viện của bà,

dành riêng cho triết lý và các sản phẩm của bà.

Nhưng các nhân viên mới

không được trả lương bởi Martha.

Những người phụ nữ trong hệ thống
mà sau này là mạng lướikhoảng 500 salon

ở Mỹ, và sau đó là châu Âu và Trung Mỹ

châu Á, thực sự sở hữu các tiệm Harper's Salon.

Mô hình này đã đủ tốt trong thế kỷ mười chín

cho các nhà vận động quyền bầu cử
như Susan B. Anthony

và cũng đủ tốt trong thế kỷ hai mươi

cho Woodrow Wilson, Calvin và Grace Coolidge, Jacqueline Kennedy,

Helen Hayes và Ladybird Johnson

và hẳn phải đủ tốt cho phần còn lại của thế giới.

Hôm nay, chỉ còn lại thẩm mỹ viện khởi thủy
theo phương pháp của Harper

là còn nằm lại ở Rochester, New York,
nhưng di sản của Martha đã trở nên đa dạng.

Phương pháp điều trị sức khỏe ấy đã được sao chép,

và mô hình kinh doanh của bà thống trị.

Trên thực tế, một nửa doanh thu bán lẻ tại Mỹ

là thông qua ý tưởng nhượng quyền của Martha Harper.

Vì vậy lần sau khi thưởng thức hamburger của McDonald's

hay nghỉ một đêm tại khách sạn Days Inn,

hãy nghĩ tới Martha.

Bởi vì những mô hình nhượng quyền thương mại này
sẽ không thể thành công đến vậy

nếu không có phát minh của bà, hơn một thế kỷ trước.