Başkalarına yardım etmek bizi mutlu ediyor ama nasıl yaptığımız da önemli

Araştırmalar, başkalarına yardım etmenin bizi daha mutlu ettiğini gösteriyor. Ancak cömertlik ve neşe konusunda ezber bozan çalışmasında, sosyal psikolog Elizabeth Dunn, bir püf noktası buldu: Yardımımızı nasıl yaptığımız da önemli. Başkalarına yardım etme şeklimizde kilit bir değişiklik yaparak nasıl daha büyük bir etki yaratabileceğimizi ve bunu yaparken kendi mutluluğumuzu nasıl arttırabileceğimizi öğrenin. Dunn, "Yardımı, bir ahlaki zorunluluk olarak düşünmeyi bırakıp onu bir zevk kaynağı olarak görmeye başlayalım" diyor.

İnsanları neyin mutlu ettiğini
araştırdığım oldukça keyifli bir işim var.

O kadar keyifli ki,
lüzumsuz gibi bile görünebilir.

Hele de canımızı sıkan
bir sürü haberin olduğu zamanlarda.

Ama meğerse mutluluğu araştırmak,
karşı karşıya olduğumuz

en güç problemleri çözmemize
yardımcı olabilirmiş.

Bunun farkına varmam
neredeyse 10 yılımı aldı.

Daha kariyerimin başındayken
iş arkadaşlarımla Science dergisinde,

''Başkaları için Para Harcamak Mutluluk
Veriyor'' başlıklı bir yazı yayımladık.

Bu kanıya çok güveniyordum

ama şöyle bir şey vardı ki

sanki benim için geçerli değildi.

(Gülme sesleri)

Pek bağış yapan biri değildim,

yaptığımda da beklediğim
o içimi ısıtan duyguyu hissetmiyordum.

O yüzden araştırmamda bir sorun mu
var diye merak etmeye başladım

ya da bende.

Paylaşmaya karşı gösterdiğim duygusal
tepkisizlik özellikle kafa karıştırıcıydı

çünkü sonraki araştırmalarım,

bebeklerin bile paylaşmaktan
zevk aldıklarını gösteriyordu.

Bir deney için ben ve meslektaşlarım
Kiley Hamlin ile Lara Aknin

laboratuvara iki yaşından
biraz küçük çocuklar getirdik.

Tahmin edebileceğiniz gibi

bebeklerin ilgilendiği bir şeyden
yararlanmamız gerekiyordu.

Bu yüzden bebekler için altın
değerindeki balık krakerleri kullandık.

(Gülme sesleri)

Bebeklere bir yığın balık kraker verdik

ve bir de krakerlerini Monkey isimli
kuklayla paylaşmaları için bir şans.

(Video) Araştırmacı: Daha fazla
kraker buldum ve hepsini sana vereceğim.

Çocuk: Teşekkürler.

Araştırmacı: Ama başka kalmamış,
bir tane Monkey'ye verir misin?

Çocuk: Evet.

Araştırmacı: Evet mi?

Çocuk: Evet.

Araştırmacı: Çok leziz. Mmmm.

Çocuk: Hepsi bitti. Hepsini yedi.

Elizabeth Dunn: Araştırma
asistanlarımızdan bu videoları izleyip

çocukların tepkilerini
kodlamalarını istedik.

Tabii ki onlara hipotezimizi söylemedik.

Aldığımız veri, kraker verildiğinde
bebeklerin oldukça mutlu olduklarını

ama krakerleri kuklamıza verdiklerinde
daha da mutlu olduklarını gösterdi.

Vermenin oluşturduğu sıcak duygu
yetişkinlikte de devam ediyor.

Dünya çapında 200.000'den fazla
yetişkinin katıldığı anket sonuçları

dünya nüfusunun yaklaşık üçte birinin

geçtiğimiz ay en azından bir miktar
para bağışladığını gösterdi.

Dikkat çekicidir ki
dünyanın önemli bölgelerinde

bağış yapanlar
bağış yapmayanlardan daha mutlu,

hatta kendi kişisel maddi durumlarını
hesaba kattıktan sonra bile

ve aradaki bu ilişki önemsiz değil.

Bağış yapmanın mutluluğa etkisi,
iki kat fazla gelir ile aynı gibi.

Bir araştırmacı olarak dünya genelinde

çocuk ve yetişkinlerde tekrarlanan
bir etkiye rastlayacak kadar şanslıysanız

Bu insan doğasının bir parçası olabilir mi
diye merak etmeye başlarsınız.

Şunu biliyoruz ki zevk
uyarlanabilir davranışları pekiştirir,

yemek yemek ve seks gibi
türümüzün devamını sağlayan davranışlar.

Ve bana göre paylaşmak da
bu davranışlardan olabilir.

Bu fikirler beni çok heyecanlandırmıştı

ve New York Times'ta
onlar hakkında yazdım.

Yazımı okuyanlar arasında
muhasebecim de vardı.

(Gülüşmeler)

Vergi zamanında muhasebecimin
karşısında oturmuş

kalemini, iyi saklanamamış bir kınamayla,

vergi beyannamemin bağış satırına
yavaşça vurmasını izliyordum.

Kariyerimi, bağış yapmanın ne kadar iyi
hissettirdiği üzerine yapmama rağmen

kendim pek bağış yapmıyordum.

Bu yüzden daha sık bağış
yapmaya karar verdim.

O dönemde her yerde Suriyeli mülteci
kriziyle ilgili kahredici hikâyeler vardı.

Gerçekten yardım etmek istedim
ve kredi kartımı çıkardım.

Bağışlarımın muhtemelen bir yerlerde
birileri için fark yaratacağını biliyordum

ama etkili bir bağış sitesine girip kart
numaramı yazmak yine de yeterli değildi.

İşte o zaman Beşli Grup'u öğrendim.

Kanada hükûmeti, beş Kanadalıya bir
mülteci aileye destek olma izni veriyor.

Aileye, Kanada'daki ilk yıllarında
destek olabilmek için

yeterli miktarda para
biriktirmeniz gerekiyor

ve ardından uçağa binip
şehrinize geliyorlar.

Bu programın güzel olduğunu
düşündüğüm yönlerinden biri de

kimsenin tek başına
katılmasına izin verilmemesi.

Ve biz beş kişilik bir grup olmak yerine

bir topluluk organizasyonuyla anlaştık
ve yirmi beş kişilik bir grup oluşturduk.

Neredeyse iki yıl süren evrak işleri
ve beklemeden sonra,

destek olacağımız ailenin altı
haftadan daha kısa bir sürede

Vancouver'a geleceğini öğrendik.

Dört oğulları ve bir kızları vardı.

Biz de onlara yaşayacakları
bir yer bulmaya çalıştık.

Onlara bir ev bulabildiğimiz
için şanslıydık

ama biraz tadilata ihtiyacı vardı.

Bu yüzden arkadaşlarım
akşamları ve hafta sonları gelip

evi boyadılar, temizlediler
ve mobilyaları yerleştirdiler.

Büyük gün geldiğinde buzdolabını süt
ve taze meyvelerle doldurduk

ve aileyle buluşmak için
havaalanına gittik.

Bu herkes için çok büyük bir şeydi,

özellikle de dört yaşındaki
çocukları için.

Annesi, aynı programla daha önceden
Kanada'ya gelen kardeşiyle buluştu.

Birbirlerini on beş yıldır görmemişlerdi.

5 milyon 600 binden fazla mültecinin
Suriye'den kaçtığını duyduğunuzda

insan beyninin idrak edecek
kadar gelişmiş olmadığı

bir trajediyle karşı karşıya kalıyorsunuz.

Bu çok soyut bir şey.

Daha önce, mültecilere yardım etmek için

bizden ayda on beş saat bağış
yapmamız istenseydi

muhtemelen hayır derdik.

Ama ailemizi Vancouver'daki yeni
evlerine götürür götürmez

hepimiz aynı şeyin farkına vardık:

Onların mutlu olmaları için gereken
her şeyi yapacaktık.

Bu tecrübe, çalışmam hakkında biraz
daha derin düşünmemi sağladı.

İnsanların, yardım ettikleri kişilerle
gerçek bir bağ hissettiklerinde

ve onların hayatlarında
yaptıkları değişikleri

zihinlerinde kolayca
canlandırabildiklerinde

bağışlamanın yararlarının
arttığını gördük.

Örneğin bir çalışmada katılımcılara

UNICEF veya Spread the Net'e bir miktar
para bağışlamaları için olanak verdik.

Bilerek bu hayır kurumlarını seçtik
çünkü ikisi de ortaktı

ve son derece önemli bir
hedefleri vardı: çocuk sağlığı.

Ama UNICEF o kadar büyük
ve geniş bir hayır kurumu ki

sizin az miktardaki bağışınızın

nasıl bir fark yaratacağını zihinde
canlandırmak biraz zor olabilir.

Buna karşın Spread the Net,
bağış yapanlara somut bir söz veriyor:

Bağışlanan her on dolar başına,

bir çocuğu sıtmadan korumak için
bir cibinlik temin ediyorlar.

Katılımcılar, Spread the Net'e
ne kadar çok bağış yaparsa

o kadar çok mutlu
hissettiklerini bildirdiler.

Buna karşın UNICEF'e bağış yapıldığında

bağışlamanın bu duygusal getirisi
tamamen ortadan kalkmıştı.

Bu, şunu ortaya koyuyor:

Sadece değerli bir hayır kurumuna
bağış yapmak her zaman yeterli değildir.

Bağışınızın tam olarak nasıl
bir fark yaratacağını da

zihninizde canlandırabilmeniz gerekiyor.

Tabii Beşli Grup bu fikri
bir üst seviyeye taşıyor.

Projeye yeni başladığımızda mültecilerin
ne zaman geleceğini konuşurduk.

Şimdiyse onlara ailemiz diyoruz.

Kısa süre önce çocuklarla
buz patenine gittik

ve günün devamında
altı yaşındaki oğlum Oliver,

bana ailemizdeki en büyük çocuğun
kim olduğunu sordu.

Bir sürü kuzeninden birini
kastettiğini düşündüm

ve onları kastediyordu

ama aynı zamanda
bizim Suriyeli ailemizi de kastediyordu.

Ailemiz geldiğinden beri
birçok kişi ve kurum yardım teklif etti.

Ücretsiz diş dolgusundan yaz kamplarına
kadar her şeyi karşıladılar.

Bu, toplumumuzda var olan
cömertliği görmemi sağladı.

Bir bağış sayesinde çocuklar
bisiklet kampına gitti

ve haftanın her günü
grubumuzdan bazı kişiler,

çocukları neşelendirmek için
orada bulunmaya çalıştılar.

Yan denge tekerleri çıkacağı gün
ben de oradaydım

ve şunu söyleyeyim, dört yaşındaki çocuk
bunun iyi bir fikir olduğunu düşünmüyordu.

Ben de yanına gidip onunla konuştum

ve ona yan tekerler olmadan sürmenin
ileriye dönük yararlarını anlattım.

(Gülüşmeler)

Sonra onun sadece dört yaşında olduğunu
ve çok az İngilizce bildiğini hatırladım.

Bu yüzden, konuşmamı onun kesinlikle
bildiği bir kelimeye düşürdüm:

dondurma.

Yan tekerler olmadan sürmeyi
denersen sana dondurma alırım.

Devamında olan şey şuydu:

(Video) Elizabeth Dunn: Evet, evet!

Çocuk: Deneyeceğim.

Elizabeth Dunn: Aman Tanrım!
Kendine bir bak!

Nasıl gittiğine bak!
Kendi kendine sürüyorsun!

Aferin sana!

(Gülme sesleri)

(Alkışlar)

Elizabeth Dunn: İşte insanların
zevk aldıkları yardımlar bu tür yardımlar

ama 40 yıl boyunca

Kanada, vatandaşların mültecilere
destek olmasını sağlayan tek ülkeydi.

Şimdi -- Kanada!

(Alkışlar)

Oldukça güzel bir şey.

Şimdi Avustralya ve Birleşik Krallık da
buna benzer programlar başlatıyor.

Başka ülkeler de bunu mümkün kılsa

mülteci krizinin ne kadar farklı
olabileceğini bir tahmin edin.

Kişiler arasında
böyle anlamlı bağlar oluşturmak,

baş edilemeyecek gibi görünen
zorlukları aşmamıza olanak sağlıyor.

Bu zorluklardan biri de şu anda bulunduğum
noktadan birkaç blok uzakta,

yani Vancouver'ın
Downtown Eastside bölgesinde.

Bazı ölçümlere göre burası,
Kanada'nın en fakir kentsel bölgesi.

Yaşadığımız yerde yardıma
ihtiyacı olan o kadar çok kişi var ki

onlar varken mülteci bir aileye
destek olup olmamayı çok düşündük.

Arkadaşım Evan, küçüklüğünde ailesiyle bu
muhitten geçerken arka koltuğa siniyormuş.

Ama ebeveynleri, büyüdüğü zaman,
o bölgedeki bir lokantanın kapılarını açıp

bu kişiler üç çeşit akşam yemeğinin
tadını çıkarsınlar diye

onları davet edeceğini
tahmin bile edemezlerdi.

Evan'ın da kurulmasına yardım ettiği
bu programın ismi "Plenty of Plates"

ve hedef sadece ücretsiz
yemek dağıtmak değil

bu program olmasa göz göze bile
gelmeyecek insanlar arasında

dostluk anıları oluşturabilmek.

Her akşam, bölgedeki bir iş kurumu
akşam yemeğine sponsor oluyor

ve yemeği hazırlaması ve sunması için
gönüllülerden oluşan bir grup gönderiyor.

Yemeğin ardından, arta kalanlar
sokakta yatanlara ulaştırılıyor

ve devamındaki günlerde bu insanlara

ücretsiz yüzlerce öğün
sağlayabilecek kadar para kalıyor.

Ama bu programın iyi yönleri
sadece yemekten daha fazla.

Program, gönüllülere başkalarıyla
iletişime geçme imkânı sağlıyor,

oturup onların hikâyelerini
dinleme olanakları oluyor.

Bu deneyimden sonra, bir gönüllü
işe gidiş geliş yolunu değiştirdi

böylece bu muhitten kaçınmak
yerine onun içinden yürüyor

ve yoldaki tanıdık simalara gülümsüyor
veya onlarla göz teması kuruyor.

Hepimiz yardım etmeyi
zevk alarak yapabiliriz.

Ama bunun otomatik olarak
gerçekleşmesini beklememeliyiz.

Para bağışlamak ve başkalarına
yardım etmek ille de mutluluk getirmez.

Bunun yerine
bunu nasıl yaptığımız önemli.

Eğer insanların daha fazla
hayır yapmasını istiyorsak

şimdiki hayırseverlikle ilgili
düşüncemizi yıkmamız gerekiyor.

Paylaştığımız insanlığın değerinin
artmasını sağlayacak

bağışlar yapma imkânları oluşturmalıyız.

Eğer aranızda hayır kurumlarında
çalışanlar varsa

bağışçılarınızı kalem
veya takvimlerle ödüllendirmeyin.

(Alkışlar)

Fedakârlıklarının spesifik etkilerini
görmelerine ve yardım ettikleri bireylerle

ya da topluluklarla bağ kurmalarına
imkân sağlayarak onları ödüllendirin.

Yardım etmeyi, yapmamız gereken
bir şey olarak görmeye alışığız.

Ve öyle olmalı da.

Ama böyle düşünerek

insan olmanın en iyi
yönlerinden birini kaçırıyoruz:

Biz başkalarına yardım etmekten
zevk duyabilecek şekilde geliştik.

Yardımı, bir ahlaki zorunluluk
olarak düşünmeyi bırakıp

onu bir zevk kaynağı olarak
görmeye başlayalım.

Teşekkürler.

(Alkışlar)