Η ομορφιά των χρωμάτων του ανθρώπινου δέρματος

Οι φωτογραφίες της Αντζέλικα Ντας μας προκαλούν να αλλάξουμε αυτά τα οποία σκεφτόμαστε για το χρώμα του δέρματος και την εθνική ταυτότητα. Ακούστε σε αυτή την προσωπική ομιλία τι την ενέπνευσε για να δημιουργήσει ένα έργο με πορτραίτα, το Humanae, και την επιδίωξή της να αποτυπώσει τα πραγματικά χρώματα του ανθρώπινου είδους και όχι τα ψεύτικα όπως το άσπρο, το κόκκινο, το μαύρο και το κίτρινο, που τα συνδέουμε με τις φυλές.

Πέρασαν 128 χρόνια

από τότε που η τελευταία χώρα
του κόσμου εξάλειψε τη δουλεία

και 53 χρόνια

από τότε που ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ
εκφώνησε την ομιλία «Έχω Ένα Όνειρο».

Ωστόσο, ακούμε ζούμε σε έναν κόσμο

όπου το χρώμα του δέρματός μας
δεν δίνει μόνο μια πρώτη εντύπωση,

αλλά και μια εντύπωση
που διαρκεί στο χρόνο.

Γεννήθηκα σε μια οικογένεια
γεμάτη χρώματα.

Ο πατέρας μου είναι γιος μιας υπηρέτριας

από την οποία κληρονόμησε
έναν σκούρο σοκολατί τόνο.

Υιοθετήθηκε απ' αυτούς
που ονομάζω παππούδες μου.

Η μητριάρχισσα, η γιαγιά μου,

έχει δέρμα σαν πορσελάνη
και μαλλιά σαν βαμβάκι.

Ο τόνος του παππού μου ήταν κάπου
μεταξύ βανίλιας και γιαουρτιού φράουλας,

όπως και του θείου μου
και του ξάδερφού μου.

Η μητέρα μου είναι κόρη Βραζιλιάνας

με δέρμα στο χρώμα της κανέλας,

με μια νότα φουντουκιού και μελιού,

κι ο άντρας της είναι
μια μίξη καφέ με γάλα,

αλλά με πολύ καφέ.

Έχει δύο αδερφές.

Η μία με δέρμα στο χρώμα
του ψημένου φυστικιού

και η άλλη, επίσης υιοθετημένη,

είναι περισσότερο μπεζ,

σαν τηγανίτα.

(Γέλια)

Μεγαλώνοντας σε αυτή την οικογένεια,

το χρώμα δεν ήταν ποτέ
σημαντικό για εμένα.

Έξω από το σπίτι, ωστόσο,
σύντομα τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά.

Το χρώμα είχε πολλές
διαφορετικές ερμηνείες.

Θυμάμαι το πρώτο μάθημα
ζωγραφικής στο σχολείο

ως ένα σωρό αντιφατικά συναισθήματα.

Ήταν συναρπαστικό και δημιουργικό,

αλλά ποτέ δεν κατάλαβα εκείνο
το μολύβι στο χρώμα της σάρκας.

Ήμουν φτιαγμένη από σάρκα,
αλλά δεν ήμουν ροζ.

Το δέρμα μου ήταν καφέ,
και ο κόσμος έλεγε πως ήμουν μαύρη.

Ήμουν επτά ετών και είχα
πολλά χρώματα στο κεφάλι μου.

Αργότερα,

όταν πήγαινα την ξαδέρφη μου στο σχολείο,

συνήθως πίστευαν πως είμαι η νταντά.

Όταν σ' ένα φιλικό πάρτι
βοηθούσα στην κουζίνα,

οι άνθρωποι νόμιζαν ότι είμαι η υπηρέτρια.

Με αντιμετώπισαν ακόμα και σαν πόρνη

απλώς επειδή περπατούσα στην παραλία
με Ευρωπαίους φίλους μου.

Πολλές φορές,

όταν επισκεπτόμουν τη γιαγιά μου
ή φίλους σε σπίτια της ανώτερης τάξης,

μου ζητούσαν να μη χρησιμοποιήσω
τον κύριο ανελκυστήρα.

Επειδή τελικά,

με αυτό το χρώμα και αυτό το μαλλί,

δεν μπορώ να ανήκω σε ορισμένα μέρη.

Κατά κάποιον τρόπο,

άρχισα να το συνηθίζω,
και εν μέρει, να το αποδέχομαι.

Ωστόσο, κάτι συνεχίζει να στριφογυρίζει
και να παλεύει μέσα μου.

Χρόνια αργότερα, παντρεύτηκα έναν Ισπανό.

Αλλά όχι οποιονδήποτε Ισπανό.

Διάλεξα έναν με δέρμα
σε χρώμα ηλιοκαμένου αστακού.

(Γέλια)

Από τότε, μια νέα ερώτηση
άρχισε να με κυνηγά:

«Ποιο θα είναι το χρώμα των παιδιών σας;»

Όπως καταλαβαίνετε, αυτό ήταν
το τελευταίο που με απασχολούσε.

Αλλά καθώς το συλλογιζόμουν,

και δεδομένου του ιστορικού μου,

η ιστορία μου με οδήγησε

να κάνω την προσωπική μου άσκηση
ως φωτογράφος.

Έτσι γεννήθηκε το Humanae.

To Humanae επιδιώκει να τονιστούν
τα αληθινά μας χρώματα

αντί τα ψεύτικα,
όπως το άσπρο το κόκκινο

το μαύρο ή το κίτρινο,
που τα συνδέουμε με τις φυλές.

Είναι σαν ένα παιχνίδι
αμφισβήτησης των κωδικών μας.

Είναι μια εργασία σε εξέλιξη,

από μια προσωπική,
σε μια παγκόσμια ιστορία.

Φωτογραφίζω τα υποκείμενα σε λευκό φόντο.

Έπειτα, διαλέγω ένα τετράγωνο
των 11 πίξελ από τη μύτη,

χρωματίζω το φόντο

και ψάχνω το αντίστοιχο χρώμα
στην παλέτα του Pantone.

Ξεκίνησα με την οικογένειά μου
και τους φίλους μου.

Έπειτα, όλο και περισσότερος κόσμος
έλαβε μέρος στην περιπέτεια,

μέσα από δημόσιες προσκλήσεις
στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Σκέφτηκα πως το διαδίκτυο
ήταν ο κύριος χώρος

για να προβάλω τη δουλειά μου,

καθώς ήθελα κάτι προσβάσιμο σε όλους

που να τους προσκαλεί να πατήσουν
το κουμπί της κοινοποίησης,

τόσο στον υπολογιστή
όσο και στο μυαλό τους.

Η χιονοστιβάδα άρχισε να κυλάει.

Το έργο έτυχε θερμού καλωσορίσματος.

Προσκλήσεις, εκθέσεις,

πινακοθήκες και μουσεία,

γίνονταν έτσι απλά.

Ανάμεσά τους και το πιο αγαπημένο μου:

όταν το Humanae καταλαμβάνει
δημόσιους χώρους

και εμφανίζεται στον δρόμο.

Προκαλεί δημόσιες συζητήσεις

και δημιουργεί ένα αίσθημα κοινότητας.

Έχω φωτογραφίσει πάνω από 3.000 άτομα,

σε 13 διαφορετικές χώρες,

και σε 19 διαφορετικές πόλεις
σ' όλο τον κόσμο.

Θα αναφέρω απλώς μερικά παραδείγματα:

Από κάποιον που βρίσκεται στη λίστα Forbes

μέχρι μετανάστες που διέσχισαν
τη Μεσόγειο με βάρκες.

Στο Παρίσι, από την έδρα της UNESCO,
μέχρι έναν ξενώνα αστέγων.

Μαθητές, τόσο στην Ελβετία,
όσο και στις φαβέλες στο Ρίο Ντε Τζανέιρο.

Όλα τα είδη πίστης,

κάθε ταυτότητα φύλου ή φυσική αναπηρία.

Ένα νεογέννητο
ή κάποιον με ανίατη ασθένεια.

Όλοι μαζί δώσαμε μορφή στο Humanae.

Αυτά τα πορτραίτα
μας κάνουν να αναθεωρήσουμε

πώς βλέπουμε ο ένας τον άλλο.

Όταν η σύγχρονη επιστήμη
αμφισβητεί την έννοια της φυλής,

τι σημαίνει για εμάς να είναι κάποιος
μαύρος, άσπρος, κίτρινος, κόκκινος;

Είναι τα μάτια, η μύτη,
το στόμα, τα μαλλιά;

Ή έχει να κάνει με την καταγωγή μας,

την εθνικότητά μας
ή τον τραπεζικό μας λογαριασμό;

Αυτή η προσωπική άσκηση
κατέληξε να είναι μια ανακάλυψη.

Συνειδητοποίησα ότι το Humanae
ήταν χρήσιμο για πολύ κόσμο.

Αντιπροσωπεύει ένα είδος καθρέφτη

για εκείνους που αισθάνονται
πως δεν ανήκουν σε καμία κατηγορία.

Ήταν φανταστικό ότι οι άνθρωποι
άρχισαν να μοιράζονται μαζί μου

τις σκέψεις τους για το έργο μου.

Έχω εκατοντάδες περιπτώσεις,

θα μοιραστώ κάποιες μαζί σας.

Μια μητέρα,

μια μητέρα ενός εντεκάχρονου κοριτσιού
μου έγραψε,

«Πολύ καλό εργαλείο για να τη βοηθήσω
με την αυτοπεποίθησή της,

καθώς το προηγούμενο Σαββατοκύριακο,

μία από τις φίλες της
της είπε πως δεν ανήκει στη Νορβηγία

και πως δεν θα έπρεπε
να της επιτρέπεται να ζει εκεί.

Επομένως, η δουλειά σας κατέχει
ένα ιδιαίτερο μέρος στην καρδιά μου

και είναι πολύ σημαντικό για μένα».

Μια γυναίκα στο Facebook
κοινοποίησε το πορτρέτο της και έγραψε,

«Όλη μου τη ζωή,

άνθρωποι απ' όλο τον κόσμο

δυσκολεύονταν να με εντάξουν
σε μια κατηγορία,

σε ένα στερεότυπο,

σε ένα κουτί.

Ίσως πρέπει να σταματήσουμε.

Αντί να κατηγοριοποιούμε τον άλλο,
ας τον ρωτήσουμε,

«Τι ταμπέλα θα έβαζες στον εαυτό σου;»

Τότε θα σας έλεγα,

«Γεια. Είμαι η Μασιέλ.

Είμαι Δομικανο-Ολλανδέζα,

μεγάλωσα σε μια μεικτή οικογένεια

και είμαι αμφιφυλόφιλη γυναίκα».

Πέρα από αυτές τις απρόσμενες
και συγκινητικές αντιδράσεις,

το Humanae βρίσκει νέα ζωή

σε μια ποικιλία διαφορετικών πεδίων.

Να σας δώσω μερικά παραδείγματα:

Σχεδιαστές και φοιτητές
της Σχολής Καλών Τεχνών

το έχουν ως σημείο αναφοράς
για τα σχέδια και τις σπουδές τους.

Είναι μια συλλογή προσώπων.

Ερευνητές στο χώρο της ανθρωπολογίας,

φυσικοί και νευροεπιστήμονες,

χρησιμοποιούν το Humanae
με διάφορες επιστημονικές προσεγγίσεις

που έχουν σχέση με την εθνότητα,

την οφθαλμοφυσιολογία,

την αναγνώριση προσώπου,

ή το Αλτσχάιμερ.

Μία από τις πιο σημαντικές
επιδράσεις του έργου

είναι πως το Humanae επιλέχθηκε
για το εξώφυλλο του Foreign Affairs,

ένα από τα πιο αναγνωρισμένα
περιοδικά με θέματα πολιτικής.

Μιλώντας για εξωτερικές υποθέσεις,

ανακάλυψα τους ιδανικούς πρεσβευτές
του έργου μου,

τους δασκάλους.

Είναι αυτοί που χρησιμοποιούν το Humanae

ως ένα εργαλείο εκπαίδευσης.

Το πάθος τους με ενθάρυνε
να πάω πίσω στα μαθήματα σχεδίου,

αλλά αυτή τη φορά ως δασκάλα.

Οι μαθητές μου,

ενήλικες και παιδιά,

ζωγραφίζουν τα πορτρέτα τους,

προσπαθώντας να ανακαλύψουν
το δικό τους μοναδικό χρώμα.

Ως φωτογράφος,

συνειδητοποιώ ότι μπορώ να είμαι
δίαυλος επικοινωνίας για τους άλλους.

Ως άτομο,

ως Αντζέλικα,

κάθε φορά που φωτογραφίζω κάτι

νιώθω πως κάθομαι
μπροστά σε έναν θεραπευτή.

Όλη η απογοήτευση, ο φόβος

και η μοναξιά που κάποτε ένιωσα,

γίνεται αγάπη.

Η τελευταία χώρα--

η τελευταία χώρα στον κόσμο

που κατήργησε τη δουλεία

είναι η χώρα όπου γεννήθηκα,

η Βραζιλία.

Πρέπει να συνεχίσουμε να δουλεύουμε σκληρά
για να εξαλείψουμε τις διακρίσεις,

που συνεχίζουν να υπάρχουν
σε όλο τον κόσμο

και που δεν θα εξαφανιστούν
από μόνες τους.

Ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)

Ευχαριστώ.