Είναι το τέλος του κόσμου όπως τον ξέραμε (και νοιώθω καλά γι' αυτό) | Ντάνιελ Γκίλμπερτ | TEDxAcademy

Αυτή η ομιλία έγινε σε μια τοπική εκδήλωση TEDx, μια παραγωγή ανεξάρτητη από τα συνέδρια TED.

Παρόλο που οι επιστημονικές μελέτες επιβεβαιώνουν ότι η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη και η αλλαγή στο κλίμα απειλούν την ανθρώπινη υγεία, τη βιοποικιλότητα, τη βιωσιμότητα του οικοσυστήματος, την ασφάλεια του φαγητού, του νερού και της ποιότητας του αέρα και των άλλων συστημάτων του οικοσυστήματος στα οποία βασιζόμαστε, λιγότεροι από τους μισούς ενήλικες παγκοσμίως βλέπουν την υπερθέρμανση του πλανήτη ως απειλή γι' αυτούς και τις οικογένειές τους. Γιατί δεν ανησυχούν για αυτή τη διαφαινόμενη καταστροφή;

Ο Ντάνιελ Γκίλμπερτ θεωρεί ότι τα μυαλά μας αντιδρούν φυσικά σε απειλές που είναι εσκεμμένες, ανήθικες, επικείμενες και ακαριαίες, ενώ η υπερθέρμανση του πλανήτη δεν έχει αυτές τις ιδιότητες. Για να αξιολογήσουμε τις απειλές που αντιμετωπίζουμε σήμερα μας λέει ότι θα πρέπει να ανοίξουμε τα χέρια μας και να μη σφίγγουμε τη γροθιά μας.

Σας ευχαριστώ που είστε σήμερα εδώ.

Το 1896,

συγκροτήθηκε η Κοινότητα για την Πρόληψη
της Πρόωρης Ταφής του Λονδίνου.

Συγκροτήθηκε ειδικά για
«την πρόληψη της πρόωρης ταφής γενικά»,

αλλά ειδικά ανάμεσα στα μέλη.

Στο Λονδίνο του 19ου αιώνα, οι γιατροί
δεν είχαν πάντα την τεχνολογία

να μπορούν να διαχωρίσουν
αυτούς που ήταν σχεδόν νεκροί

με αυτούς που ήταν εντελώς νεκροί.

Σαν αποτέλεσμα, η πρόωρη ταφή
ήταν ένα πρόβλημα,

αλλά δεν ήταν ένα μεγάλο πρόβλημα.

Βασικά, οι πιθανότητες του να ταφεί
κάποιος ζωντανός στο Λονδίνο του 1896

ήταν περίπου οι ίδιες με τις πιθανότητες
να συμβεί κάτι τέτοιο το 2014 στην Αθήνα,

δηλαδή σχεδόν μηδενικές.

Όμως, αυτό δεν σταμάτησε τους Λονδρέζους
από το να ανησυχούν.

Έγραψαν άρθρα, δημιούργησαν συλλόγους,

εξανάγκασαν τους νομοθέτες τους

να περάσουν εξαιρετικά ακριβούς νόμους

για να αποτρέψουν τον τρόμο
της πρόωρης ταφής.

Αλλά αυτό βασικά δεν συνέβη ποτέ.

Γιατί μερικές φορές αντιμετωπίζουμε
τους μικρούς κινδύνους ως μεγάλους,

και τους μεγάλους κινδύνους
σαν να ήταν μικροί;

Αυτή είναι η ερώτηση που
θα ήθελα να απαντήσω σήμερα,

και η απάντηση είναι πραγματικά πολύ απλή.

Το ανθρώπινο μυαλό δεν είναι
ένας γενικός υπολογιστής παντός σκοπού

που καθορίζει με λογική πώς θα έπρεπε
να αντιδρά στους κινδύνους

αξιολογώντας την πιθανότητα
εμφάνισής τους

και το μέγεθος των συνεπειών τους.

Το ανθρώπινο μυαλό
είναι μια εξειδικευμένη μηχανή,

ένας υπολογιστής που έχει εξελιχθεί
να λύνει μια ειδική ομάδα προβληματων,

που ήταν προβλήματα
για έναν πολύ μικρό αριθμό

κυνηγών που ζούσαν στις πεδιάδες

της Αφρικής 200.000 χρόνια πριν.

Όταν οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουμε
μοιάζουν με τους κινδύνους

που αντιμετώπιζαν οι πρόγονοί μας,
αντιδρούμε γρήγορα

με μεγάλη δύναμη,
με μεγάλη αποφασιστικότητα.

Όταν δεν μοιάζουν με αυτούς,
δυσκολευόμαστε να νοιαστούμε.

Πάρτε για παράδειγμα δύο κινδύνους
που αντιμετωπίζουμε στις μέρες μας.

Την τρομοκρατία και
την υπερθέρμανση του πλανήτη.

Η τρομοκρατία είναι ένας κίνδυνος.
Ένας πραγματικός κίνδυνος.

Απειλεί τη δομή
μιας ειρηνικής κοινωνίας των πολιτών.

Απειλεί την ψυχική μας ηρεμία,
και την ανθρώπινη ζωή.

Μερικές φορές δεκάδες ανθρώπων,
εκατοντάδες, χιλιάδες.

Αυτό που κανείς δεν μπορεί να φανταστεί,

είναι η απειλή όλης της ζωής στη Γη.

Η υπερθέρμανση του πλανήτη
κάνει ακριβώς αυτό.

Και όμως φέτος θα ξοδέψουμε
δισεκατομμύρια δολάρια,

αποτρέποντας την πρόωρη ταφή
της τρομοκρατίας.

Και δεν θα καταφέρουμε καν να πείσουμε
τα βιομηχανοποιημένα έθνη στη Γη

να συναντηθούν για να συζητήσουν
την πιθανότητα συμφωνίας

στις εντελώς ανεπαρκείς προβλέψεις για
την αποτροπή της θέρμανσης του πλανήτη.

Η θέρμανση του πλανήτη
είναι όντως ένα πρόβλημα.

Οι μοντέρνοι επιστήμονες ακούγονται
σαν βιβλικοί προφήτες.

Μας λένε ότι τα επόμενα 50 χρόνια
θα πλημμυρίσουν μεγάλες πόλεις.

Όντως, κάποιες χώρες
θα είναι κάτω από το νερό.

Τα ξηρά μέρη θα γίνουν ξηρότερα,

και οι μετανάστες από αυτά τα μέρη
που θα είναι πολύ υγρά ή ξηρά

δεν θα έχουν που να πάνε.

Τα νερά των ωκεανών θα θερμανθούν
και θα δημιουργήσουν περισσότερους τυφώνες

που θα ρημάξουν τις παράκτιες πόλεις.

Οι πυρκαγιές θα κυριαρχήσουν

γιατί τα δάση θα είναι πολύ ξηρά
για να αντισταθούν στη φωτιά.

Θα έχουμε πείνα.

Ο υποανάπτυκτος κόσμος θα μειώσει
τη γεωργική παραγωγή

ανάμεσα στο 10 και 25%,

χώρες που ήδη δεν μπορούν
να θρέψουν τους πολίτες τους.

Θα έχουμε αρρώστιες από έντομα
που θα κινούνται από τον Νότο στον Βορρά,

φέρνοντας ελονοσία και
τον Ιό του Δυτικού Νείλου

σε μέρη που δεν έχουν καν ακούσει
αυτά τα είδη αρρωστειών.

Αυτό ακούγεται σαν την παλαιά διαθήκη:
αίμα και εξανθήματα και βάτραχοι,

οι πληγές της Αιγύπτου.

Αλλά έρχονται όλα αυτά
και έρχονται για όλους μας.

Γιατί δεν κάνουμε τίποτα γι' αυτό,
πρακτικά τίποτα;

Η απάντηση είναι ότι
οι εγκέφαλοί μας αναπτύσονται

να ανταποκρίνονται στις απειλές που
έχουν τέσσερα απαραίτητα χαρακτηριστικά.

Και όταν μια απειλή έχει αυτά
τα χαρακτηριστικά, ανταποκρινόμαστε.

Όταν λείπουν αυτά τα χαρακτηριστικά,
δυσκολευόμαστε να νοιαστούμε.

Αντιδρούμε στις απειλές
που είναι εσκεμμένες, ανήθικες,

επικείμενες και ακαριαίες.

Θέλω να σας μιλήσω για την ψυχολογία
καθενός από αυτά τα τέσσερα πράγματα.

Ας ξεκινήσουμε με τους «εσκεμμένους».

Τώρα όλοι ξέρετε, ελπίζω, ότι
το ανθρώπινο μυαλό έχει διάφορα κομμάτια,

και κάθε ένα από αυτά τα κομμάτια
κάνει ένα διαφορετικό πράγμα.

Το μυαλό αφιερώνει ειδικές περιοχές
στις εξαιρετικά σημαντικές λειτουργίες.

Οπότε, εκεί πίσω βρίσκεται η όραση.

Εκεί βρίσκεται η γλώσσα.

Το να βλέπουμε και να μιλάμε
είναι σημαντικά για την επιβίωσή μας.

Έτσι το μυαλό έχει μοναδικές περιοχές
που κάνουν αυτές τις δουλειές.

Δεν υπάρχει περιοχή για το τένις,
δεν υπάρχει περιοχή για τα ψώνια.

Αυτά δεν είναι τόσο σημαντικά
για την επιβίωση του είδους μας,

και το μυαλό δεν έχει
μοναδικό μέρος γι' αυτά.

Μαντέψτε τι έχουμε ανακαλύψει
τα τελευταία 15 χρόνια.

Το μυαλό έχει ένα εξειδικευμένο
δίκτυο αφοσιωμένο

στην κατανόηση του ανθρώπινου νου,

ένα εξειδικευμένο δίκτυο αφοσιωμένο
μόνο στην κατανόηση των σκέψεων

και των συναισθημάτων, των προθέσεων,
των σχεδίων, των φιλοδοξιών

των άλλων ανθρώπων.

Επίσης, αυτό το δίκτυο
δεν σταματά να δουλεύει ποτέ.

Είναι μονίμως κολλημένο
στη θέση λειτουργίας.

Και γι' αυτόν τον λόγο το μυαλό
είναι μανιώδες με οτιδήποτε ανθρώπινο.

Κοιτάξτε αυτές τις δύο εικόνες
και δεν θα δείτε κανένα σχέδιο.

Αλλά αν τις περιστρέψω,
όλοι θα δείτε αμέσως

ένα πρόσωπο στα σύννεφα
και τον Χριστό στην τορτίγια!

(Γέλια)

Δεν χρειάστηκε να κουραστείτε
για να δείτε τα σχέδια αυτά

γιατί αυτό το ειδικευμένο δίκτυο
πάντα ψάχνει για σχέδια

ανθρώπινης προέλευσης
και νοημοσύνης από τη φύση του.

Γι' αυτό όταν βάζω
μερικές τελείες στην οθόνη

και τις κινήσω με συγκεκριμένο τρόπο,

αμέσως βλέπετε έναν άντρα
να τρέχει κατά πάνω σας,

ο οποίος μεταμορφώνεται σε γυναίκα.

Κοιτάμε στον ουρανό,
βλέπουμε τον Ηρακλή και τον Δία.

Όταν έχουμε παραισθήσεις,
τι ακούμε;

Ακούμε ανθρώπινες φωνές, και όχι
σφυρίγματα τρένου ή ξυπνητήρια.

Ακούμε ανθρώπους να μιλάνε.

Η μανία μας με τις ανθρώπινες προθέσεις
είναι ο λόγος που νοιαζόμαστε τόσο πολύ

για ανθρώπους που κρύβουν βόμβες
στα εσώρουχά τους.

Ο ετήσιος αριθμός θανάτων
από βόμβες σε εσώρουχα

παρεμπιπτόντως, είναι μηδέν.
(Γέλια)

Κανείς εδώ δεν ανησυχεί
και τόσο για τη γρίπη.

Ο ετήσιος αριθμός θανάτων από τον ιό αυτό
είναι 300.000 άνθρωποι τον χρόνο.

Αυτό είναι ένα αρκετά μεγάλο νούμερο.

Πολλοί γονείς ανησυχούν περισσότερο
για αγνώστους με αυτοκίνητα

που μπορεί να τους απαγάγουν το παιδί

παρά για το αν το παιδί τους
τρώει πολλές τηγανιτές πατάτες.

Αλλά η απαγωγή παιδιών από αγνώστους
είναι ένα εξαιρετικά σπάνιο γεγονός,

και η παχυσαρκία από το έτοιμο φαγητό
γίνεται όλο και λιγότερο σπάνια κάθε μέρα.

Δεν χρειάζεται να πάτε μακριά
για τέτοια παραδείγματα.

Υποθέτω ότι στην Αθήνα, όπως και στις ΗΠΑ,
κάθε μέρα μαθαίναμε για ένα αεροπλάνο,

που μυστηριωδώς εξαφανίστηκε
και σκότωσε 200 ανθρώπους.

Άκουγα γι' αυτό το αεροπλάνο
δύο φορές τη μέρα, κάθε μέρα, για μήνες,

και ακόμα το ακούω μία φορά την εβδομάδα.

Και όμως πολλοί από εμάς φαίνεται
να χάσαμε ένα άλλο άρθρο δημοσιοποιημένο

την ίδια στιγμή, λέγοντας ότι η μόλυνση
σκότωσε 7 εκατομμύρια ανθρώπους το 2012.

Αυτό είναι ολοκαύτωμα.

Ναι, ναι, αλλά πάμε πίσω
στο θέμα του αεροπλάνου.

Επειδή το αεροπλάνο έχει να κάνει
με τις προθέσεις ενός ανθρώπου

ενώ η μόλυνση όχι και τόσο.

Βλέπουμε το ίδιο πράγμα
στα εργαστηριακά πειράματα.

Παρεμπιπτόντως, φέρνουμε υποκείμενα
στο εργαστήριο,

και τα βάζουμε να παίξουν
οικονομικά παιχνίδια.

Και μαντέψτε; Εκνευρίζονται

εάν ένας άλλος άνθρωπος - παίκτης
τους κάνει μια ασύμφορη πρόταση,

αλλά δεν τους ενοχλεί εάν η πρόταση αυτή
προέρχεται από έναν υπολογιστή.

Εάν κάνετε ηλεκτροσόκ σε ανθρώπους
σε ένα εργαστήριο ψυχολογίας,

λένε ότι πονάει περισσότερο
εάν ένας άνθρωπος τους έκανε το σοκ,

απ' ό,τι αν τους το έκανε ένα μηχάνημα.

Εάν αυτό το αεροπλάνο
είχε συντριβεί πάνω σε αυτό το κτήριο

γιατί είχε χτυπηθεί από κεραυνό,

κανένας εδώ μέσα δεν θα θυμόταν
την ημερομηνία που συνέβη.

Όμως για τους Αμερικάνους
και τους Ευρωπαίους

αυτή η φωτογραφία μας κάνει
να λέμε 11η Σεπτεμβρίου.

Η υπερθέρμανση του πλανήτη δεν προσπαθεί
να μας σκοτώσει και αυτό είναι κακό.

Επειδή αν η υπερθέρμανση ήταν συνομωσία
ενός φαύλου άνδρα με άσχημο μουστάκι,

οι υπηρεσίες όπως η CIA και η NSA

θα αφοσιώνονταν στο τέλος
της υπερθέρμανσης του πλανήτη αύριο.

Νούμερο δύο. Απειλές στις οποίες αντιδράμε
είναι απειλές που έχουν ηθικό στοιχείο.

Τα ανθρώπινα όντα είναι κοινωνικά ζώα.
Νοιαζόμαστε πάρα πολύ για τους άλλους.

Αλλά είμαστε και ηθικά ζώα.

Όντως είμαστε το μοναδικό ζώο
που νοιάζεται βαθιά

για το καλό και το κακό,
το σωστό και το λάθος.

Αλλά θέλω να παρατηρήσετε
κάτι πολύ ενδιαφερον

σχετικά με τους ηθικούς κανόνες
και την παραβίασή τους.

Θα σας πω μια ιστορία
που, νομίζω, θα παραβιάσει

τους ηθικούς κανόνες όλων.

Η Τζούλι και ο Μαρκ είναι αδέρφια.

Ταξιδεύουν μαζί στη Γαλλία για
τις καλοκαιρινές διακοπές του κολλεγίου.

Ένα βράδυ, είναι μόνοι τους
σε ένα εξοχικό κοντά στη θάλασσα.

Αποφασίζουν ότι θα ήταν ενδιαφέρον
και διασκεδαστικό εάν έκαναν έρωτα.

Τουλάχιστον, θα ήταν μια καινούρια
εμπειρία για τον καθένα τους.

Η Τζούλι ήδη έπαιρνε αντισυλληπτικά,

αλλά ο Μαρκ χρησιμοποίησε προφυλακτικό
για να είναι σίγουρος.

Άρεσε και στους δύο το ότι έκαναν έρωτα,
αλλά αποφάσισαν να μην το ξανακάνουν ποτέ.

Κρατάνε εκείνη τη νύχτα
σαν ένα ιδιαίτερο μυστικό,

που τους κάνει να νοιώθουν
ακόμα πιο κοντά.

Οπότε, τώρα έρχεται η ερώτηση.

Τι σκέφτεστε γι' αυτό;
Ήταν σωστό να κάνουν έρωτα;

Αυτή η ερώτηση έχει γίνει
σε χιλιάδες ανθρώπους

και μέχρι στιγμής κανένας δεν είπε «Ναι».

Όλοι πιστεύουν ότι είναι εντελώς λάθος
που έκαναν έρωτα.

Και μετά ρωτάμε αυτούς τους ανθρώπους
«Γιατί;».

Βρίσκουν ένα σωρό απαντήσεις.

«Ω Θεέ μου, αν δυο αδέρφια
κάνουν σεξ,

θα κάνουν παραμορφωμένα παιδιά».

Μα, θυμάστε που έλεγε η ιστορία

ότι χρησιμοποίησαν
δύο είδη αντισύλληψης.

Δεν έκαναν παιδί.

«Ε, θα τους καταστρέψει ψυχολογικά».

Μα, η ιστορία λέει ότι είναι μια χαρά,

και ότι ήταν μια ιδιαίτερη στιγμή,

και τους έκανε να έρθουν πιο κοντά.

«Λοιπόν, είναι παράνομο».

Ναι, αλλά όχι στη Γαλλία.
Ήταν στη Γαλλία.

(Γέλια)

Οπότε βλέπετε, ότι όσο μου λέτε
γιατί είναι λάθος,

τόσο εγώ μπορώ να σας αποδείξω
ότι έχετε άδικο,

και δεν πρόκειται
να σας μεταπείσω ούτε λεπτό

γιατί ο λόγος για τον οποίο θεωρείτε
ότι είναι λάθος, δεν είναι καν λόγος.

Είναι ένα συναίσθημα.

Η παραβίαση των ηθικών κανόνων
μας προκαλούν έντονα συναισθήματα

που μας υποχρεώνουν να δράσουμε.

Σε αυτή την περίπτωση, τα συναισθήματα
είναι συνήθως θυμός και αηδία.

Αλλά παρατηρήστε κάτι σχετικά
με την παραβίαση των ηθικών κανόνων,

και τους ίδιους τους ηθικούς κανόνες.

Έχουν την τάση να αφορούν
τα ίδια ακριβώς πράγματα,

που αφορούσαν τους προγόνους μας.

Κάθε ανθρώπινος πολιτισμός
έχει έναν ηθικό κανόνα

για το ποιον μπορείς να φιλήσεις
και ποιον μπορέις να σκοτώσεις.

Κανένας πολιτισμός
δεν έχει κάποιο ηθικό κανόνα

για το εάν θα χρησιμοποιήσεις
κλιματισμό στο αυτοκίνητό σου

ή τι είδους λάμπες πρέπει να αγοράσεις.

Σαν αποτέλεσμα, προβλήματα
όπως η υπερθέρμανση του πλανήτη

δεν φαίνεται να έχουν ηθικό κομμάτι.

Ναι, μας κάνουν να ανησυχούμε
και να νοιαζόμαστε.

Αλλά δεν μας κάνουν
να νοιώθουμε ναυτία ή αηδία,

δεν μας κάνουν να νοιώθουμε
προσβεβλημένοι ή ντροπιασμένοι.

Σαν αποτέλεσμα, δυσκολευόμαστε
να ασχοληθούμε με προβλήματα

όπως η υπερθέρμανση του πλανήτη
και αντί γι' αυτό εστιάζουμε

σε άλλες σημαντικές απειλές
για τη ζωή στη Γη

όπως ο γάμος μεταξύ ομοφυλόφυλων,
η καύση μιας σημαιας,

πράγματα που είναι πολύ πιθανό
να καταστρέψουν το είδος μας.

(Γέλια)

«Επικείμενες», αντιδράμε σε απειλές
που είναι επικείμενες.

Εάν έπαιρνα το παπούτσι μου
και σας το πέταγα, όπως αυτος ο άνδρας,

θα κάνατε ακριβώς
ότι έκανε ο Πρόεδρος Μπους.

Θα σκύβατε.

Σας εγγυώμαι ότι εάν μπορεί να το κάνει
ο Πρόεδρο Μπους, τότε μπορείτε κι εσείς.

(Γέλια)
(Χειροκρότημα)

Ο Πρόεδρός μας δεν ήταν γνωστός
για τη γρηγοράδα του,

αλλά δείτε πόσο γρήγορα
μπορεί να φύγει από τη μέση.

Και αυτό συμβαίνει γιατί
το ανθρώπινο μυαλό είναι ειδικευμένο

να αποφεύγει τους παρόντες κινδύνους.

Όντως, για τα πρώτα εκατοντάδες
εκατομμύρια χρόνια του πλανήτη μας,

αυτό ακριβώς είναι
που έκαναν τα μυαλά μας.

Ήταν απλά μεγάλες μηχανές αποφυγής

και προσπαθούσαν να αποφύγουν
πράγματα που θα τους έτρωγαν.

Τα τελευταία δυο εκατομμύρια χρόνια,
το ανθρώπινο μυαλό έμαθε ένα νέο κόλπο.

Έχει μάθει να αποφεύγει απειλές
που δεν έχουν εμφανιστεί ακόμα.

Περίπου δύο εκατομμύρια χρόνια πριν
το ανθρώπινο μυαλό ανακάλυψε

μια νέα χώρα που ονομαζόταν «το μέλλον»,
μια χώρα που δεν κατοικεί άλλο ζώο,

μια χώρα που το είδος μας
δεν είχε δει ποτέ.

Η ικανότητα μας να σκεφτόμαστε μπροστά,
να αντιδράμε στις συνέπειες των πραγμάτων

που δεν έχουν συμβεί ακόμα -
όχι απλά παπούτσια που έρχονται πάνω μας,

αλλά παπούτσια που ίσως έρθουν
κατά πάνω μας μια μέρα -

είναι όντως μια νέα ικανότητα.

Περιλαμβάνει ένα συγκεκριμένο
μέρος του μυαλού,

ένα ολοκαίνουριο κομμάτι,
που ονομάζεται μετωπιαίος λοβός.

Ο μετωπιαίος λοβός είναι το πιο
καινούριο κομμάτι του μυαλού εξελικτικά.

Είναι το τελευταίο κομμάτι του μυαλού
που ωριμάζει.

Όντως μέχρι τα 18 ή 19 σας,
δεν έχει ωριμάσει πλήρως.

Είναι το πρώτο κομμάτι του μυαλού
που επιδεινώνεται όσο μεγαλώνουμε.

Είναι ένα πολύ εύθραυστο
κομμάτι του μυαλού

και η ικανότητα που μας δίνει
είναι πολύ εύθραυστη, επίσης.

Η ικανότητα να σκεφτόμαστε για το μέλλον
είναι κάτι καινούριο για εμάς

και κάτι στο οποίο
δεν είμαστε και τόσο καλοί.

Φανταστείτε πώς είναι
να μην έχετε αυτή την ικανότητα,

να έχετε τραυματίσει τον μετωπιαίο λοβό.

Ορίστε μια συζήτηση
ανάμεσα σε ένα ψυχολόγο και ένα ασθενή

με ζημιά σε αυτόν τον κρίσιμο τομέα.

Ο ψυχολόγος κάνει μια ερώτηση
που ο καθένας θα μπορούσε να απαντήσει,

αλλά αυτός ο ασθενής το βρίσκει
εξαιρετικά ενοχλητικό.

«Τι θα κάνεις αύριο;».

«Δεν ξέρω».

«Θυμάσαι την ερώτηση;».

«Για το τι θα κάνω αύριο».

«Ναι, μπορείς να μου περιγράψεις
την κατάσταση του μυαλού σου

όταν προσπαθείς να το σκεφτείς;».

«Κενό, υποθέτω. Είναι όπως όταν κοιμάσαι,

όπως το να είσαι σε ένα άδειο δωμάτιο

και να σου λέει κάποιος
να βρεις μια καρέκλα,

αλλά δεν υπάρχει τίποτα εκεί...

όπως το να κολυμπάς στη μέση της λίμνης.

Δεν υπάρχει τίποτα να σε κρατήσει
στην επιφάνεια ή να κάνεις κάτι».

Έτσι είναι το να ζεις
σε ένα μόνιμο παρόν,

ένα παρόν χωρίς αύριο.

Αν κοιτάξετε το ανθρώπινο μυαλό,
θα παρατηρήσετε κάτι ενδιαφέρον.

Έχουμε τόσο πολύ αφοσιωμένο
στο να ανησυχούμε για το παρόν,

και τόσο πολύ στο να ανησυχούμε
για το υπόλοιπο της αιωνιότητας.

Γι' αυτό οι άνθρωποι
όταν τους κάνεις ερωτήσεις

μπορούν να σου δώσουν
κάπως παράλογες απαντήσεις.

Σας προσφέρω 100 ευρώ σε 12 μήνες
ή 200 ευρώ σε 13 μήνες.

Οι περισσότεροι θα πάρουν τα 200 ευρώ.

Γιατί; Αξίζει να περιμένεις ένα μήνα
για να διπλασιάσεις τα λεφτά σου.

Συμφωνείτε; Ναι, φυσικά.

Αλλά κοιτάξτε τι συμβαίνει
όταν σας κάνω την ίδια ερώτηση,

αλλά σας προσφέρω τα 100 ευρώ τώρα
και τα 200 σε ένα μήνα.

Ξαφνικά οι άνθρωποι γίνονται ανυπόμονοι,

«Όχι, θέλω τα χρήματα μου τώρα».
Γιατί;

Γιατί το «τώρα» έχει μια ιδιαίτερη δύναμη,
που δεν την αμφισβητεί κανένα «αύριο».

Ένα από τα προβλήματα με την υπερθέρμανση
του πλανήτη είναι ότι θα συμβεί αργότερα.

Τέλος, αντιδρούμε σε απειλές
που είναι ακαριαίες.

Κανείς από εσάς δεν μπορεί να πάρει
τα μάτια του από το κερί που τρεμοπαίζει.

Και ο λόγος είναι ότι το ανθρώπινο μυαλό
νοιάζεται πολύ για την αλλαγή.

Νοιάζεται για την αλλαγή
στην τοποθεσία, στο φως, στον ήχο,

αλλαγή στο μέγεθος, στην πίεση,
στη θερμοκρασία.

Το μυαλό παρατηρεί οποιαδήποτε αλλαγή,

αλλά μόνο αν η αλλαγή αυτή είναι γρήγορη.

Αυτό δεν είναι μια εικόνα,
είναι μια ταινία.

Τώρα, βλέπετε μια ταινία,
και κάτι πολύ σημαντικό

αλλάζει στην οθόνη
και δεν μπορείτε να το δείτε,

γιατί αλλάζει σε διάστημα
20 δευτερολέπτων.

Παρατήρησαν μερικοί από εσάς
ποια ήταν αυτή;

Ορίστε, θα σας το ξαναπαίξω.

Θα του διπλασιάσω την ταχύτητα.

Τώρα, βλέπετε την αλλαγή
να συμβαίνει σε 10 δευτερόλεπτα.

Μερικοί από εσάς το παρατηρούν τώρα.

Ας το κάνουμε πολύ γρήγορο.
Θα το παίξω σε 5 δευτερόλεπτα.

Αυτή ακριβώς είναι η αλλαγή
που σας έδειξα στην πρώτη ταινία,

αλλά οι περισσότεροι δεν μπορούσατε
να τη δείτε γιατί ήταν πολύ αργή.

Η τρομοκρατία προκαλεί γρήγορες αλλαγές.

Τη μια μέρα ένα κτήριο είναι εκεί,
την επόμενη έχει εξαφανιστεί,

και το μυαλό το παρατηρεί,

αλλά με την υπερθέρμανση του πλανήτη,
όλες οι αλλαγές είναι αργές.

Τα τελευταία 15 ή 20 χρόνια,
η μόλυνση του νερού μας,

του αέρα μας και του φαγητού μας
έχει αυξηθεί δραματικά,

αλλά πάντα αυξανόταν μία μέρα κάθε φορά.

Και τα μυαλά μας δεν είναι φτιαγμένα
να αναγνωρίζουν αλλαγές

που συμβαίνουν τόσο αργά.

Κοιτάξτε, νοιαζόμαστε γαι το περιβάλλον.

Κοιτάξτε πόσο θυμώνουμε
όταν μια εταιρία πετρελαίου χύνει

χίλια βαρέλια πετρελαίου σε μία μέρα.

Αλλά δεν μας πειράζει
αν χύνουν ένα βαρέλι πετρέλαιο

κάθε μέρα για χίλιες μέρες.

Νεαροί, προσοχή.

(Γέλια)

Η φαλάκρα γίνεται με μία τρίχα κάθε φορά.

(Γέλια)
(Χειροκρότημα)

Εάν δεν είχα ένα καθρέφτη ή σύζυγο,

δεν θα είχα ιδέα τι είχε συμβεί.

(Γέλια)

Αλλά το σημαντικό είναι:

Εάν είχα ξυπνήσει ένα πρωινό το 1989,
κοίταζα στον καθρέφτη

και έβλεπα αυτόν τον φαλακρό άντρα,
θα είχα ουρλιάξει,

θα είχα τρέξει στο γιατρό,
θα είχα πάει σε κέντρο μαλλιών για άνδρες,

και θα έλεγα, «Βάλτε τες πίσω».

Αλλά δεν παρατήρησα ότι τα μαλλιά μου
έπεφταν, γιατί έπεφταν τόσο αργά.

Η ειρωνεία είναι ότι το ανθρώπινο μυαλό
δεν είναι σχεδιασμένο

να καταπολεμήσει έναν τόσο αργό εχθρό.

Οι απειλές που είναι εσκεμμένες,
ανήθικες, επικείμενες και ακαριαίες

τραβούν την προσοχή μας
και μας κάνουν να αντιδράμε.

Όχι όμως αυτές που δεν έχουν
αυτά τα χαρακτηριστικά.

Η υπερθέρμανση του πλανήτη,
μία από τις μεγαλύτερες απειλές

για το είδος μας, δεν έχει κανένα
από αυτά τα χαρακτηριστικά.

Αυτό σημαίνει ότι
η καταστροφή μας είναι αναπόφευκτη;

Ότι δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα;

Όχι, ούτε καν.

Οι άνθρωποι κάνουν πολλά πράγματα για
τα οποία η φύση δεν μας έχει σχεδιάσει.

Ήρθα εδώ πετώντας.

Η φύση ποτέ δεν φαντάστηκε ότι
αυτό το θηλαστικό θα πετούσε στην Ελλάδα.

Μπορώ να λύσω άλγεβρα.
Μπορώ να γράψω μια συμφωνία.

Μπορώ να ζήσω
σε μια πολιτισμένη ειρηνική κοινωνία.

Όλα τα πράγματα για τα οποία η φύση
δεν με σχεδίασε.

Μπορούμε να αντιδράσουμε σε απειλές που
δεν έχουν αυτά τα τέσσερα χαρακτηριστικά.

Αλλά πρέπει να το κάνουμε προσπαθώντας.
Δεν είναι αντίδραση, είναι δράση.

Όντως, είναι ένα ανθρώπινο κατόρθωμα.

Όταν οι καλοί άνθρωποι στα Starbucks
με προσκάλεσαν να γράψω μερικά λόγια

για να τα τυπώσουν στα ποτήρια,
το σκέφτηκα πολύ,

γιατί συνειδητοποίησα ότι
αυτές πιθανώς θα είναι

οι πιο σημαντικές λέξεις που έγραψα ποτέ.

Έτσι κι αλλιώς, θα τις έβλεπαν
εκατομμύρια άνθρωποι

που δεν είχαν πιει ακόμα καφέ,

ήταν πολύ ευεπηρέαστοι και είναι
πιθανό ότι θα πιστέψουν οτιδήποτε.

(Γέλια)

Οπότε το σκέφτηκα καλά
και αυτά είναι τα λόγια που έγραψα.

«Το ανθρώπινο μυαλό είναι
το μοναδικό αντικείμενο στο γνωστό σύμπαν

που μπορεί να προβλέψει το μέλλον του
και να πει τη μοίρα του.

Το γεγονός ότι παίρνουμε
καταστροφικές αποφάσεις

ακόμα κι αν έχουμε προβλέψει τις συνέπειες

είναι το μεγάλο, άλυτο μυστήριο
της ανθρώπινης συμπεριφοράς.

Όταν κρατάς τη μοίρα σου στα χέρια σου,

γιατί να σφίξεις τη γροθιά»;

Ξέρουμε την απάντηση.

Το να σφίξουμε τη γροθιά είναι
μια φυσική αντίδραση στον κίνδυνο.

Η σωτηρία μας, εάν έρθει, θα έρθει

γιατί είμαστε το ζώο που μπορεί τώρα
να χρησιμοποιήσει το μυαλό του

για να κάνει ό,τι δεν κάνει
κανένα άλλο ζώο όταν απειλείται.

Θα ανοίξουμε τα χέρια μας.

Σας ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)