Αναλύοντας το ρίσκο: Στιβ Φίσερ στο TEDxAthens

Πώς προετοιμάζεσαι για κάτι που δεν έχει γίνει ποτέ και από κανέναν στο παρελθόν; O Στιβ Φίσερ απάντησε στη σκηνή του TEDxAthens.

Εντάξει. Θα ήθελα να παρουσιάσω
μια υποθετική ιδέα.

Έναν τρόπο για να εξασκηθούμε
στη λήψη ρίσκων, γιατί στο κάτω κάτω

με την εξάσκηση τελειοποιούμαστε. Σωστά;

Θέλω να οραματιστείτε ένα στάδιο.
Το μεγαλύτερο στάδιο που έχετε δει ποτέ

και έχει μια τεράστια αψίδα
στην κορυφή του,

ύψους εκατό μέτρων.

Οι περισσότεροι σκέφτονται ότι αυτή η αψίδα
είναι απλά εκεί για να υποστηρίζει τη δομή.

Αλλά άλλοι πιστεύουν ότι είναι εκεί
για να δέσουμε ένα σκοινί στην κορυφή της,

να τεντώσουμε αυτό το σκοινί
μέχρι το χείλος του σταδίου

και να κάνουμε μια τεράστια
σχοινένια κούνια μέχρι απέναντι.

Και ακόμη καλύτερα, μπορούμε
να το κάνουμε σε ένα καγιάκ.

Αλλά περιμένετε! Τι θα γίνει
εάν το σκοινί κοπεί; Μπορεί να πεθάνετε!

Μπορεί να μην κάνατε αυτήν την ερώτηση.
Αλλά είμαι αρκετά σίγουρος ότι ρωτήσατε,

«Τι είναι ένας επαγγελματίας καγιάκερ,
και τι κάνει στη σκηνή μας;»

Δεν έχω κάνει πολλά για να αλλάξω
τον κόσμο, αλλά έχω φτιάξει μια καριέρα

με το να εξερευνώ απομακρυσμένα ποτάμια.
Και τα ποτάμια με έμαθαν

σχεδόν όλα όσα χρειάζεται να ξέρω.

Μεγαλώνοντας στη Νότια Αφρική
ήταν μια καλή ζωή, αλλά μια απλή ζωή.

Χωρίς τηλεόραση, χωρίς βιντεοπαιχνίδια
αλλά είχα ένα καγιάκ και ένα ποτάμι.

Είχα το μειονέκτημα να έχω
πολύ λίγους μέντορες στο καγιάκ

να με διδάξουν τι μπορεί να γίνει σε ένα
καγιάκ, αλλά είχα ένα σαφές πλεονέκτημα

το να μην έχω κανένα να μου πει
τι δεν μπορούσε να γίνει.

Θυμάμαι σαν ένας νέος έφηβος, να ακούω
για μια γαλλική αποστολή ράφτινγκ

που αποπειράθηκε να πάει και να πλεύσει
στα πιο ορμητικά νερά του κόσμου,

στο ποτάμι Κόνγκο.

Είδα αυτήν την παλιά φωτοτυπία
του περιοδικού Παρί Ματς,

και αυτή ήταν η τελευταία φωτογραφία
που τους τραβήξανε ποτέ.

Περίπου την ίδια περίοδο,

είδα μια παλιά εφημερίδα
με αυτή τη φωτογραφία του Μάρκο Μπέγκνι

να κατεβαίνει έναν καταρράκτη
κοντά στο σπίτι μου με το καγιάκ.

Άμα κοιτάξετε πάνω αριστερά στη εικόνα,
θα δείτε εκεί ένα καγιάκ.

Θυμάμαι ξεκάθαρα να μπαίνω στην κουζίνα
και να λέω στους γονείς μου,

«Μια μέρα θα κατέβω
αυτόν τον καταρράκτη με καγιάκ.»

Και ο πατέρας μου είπε, «Λοιπόν, γιε μου,
εάν δουλέψεις σκληρά και εξασκηθείς,

μπορεί μία μέρα να είσαι αρκετά καλός.»

Περίπου δέκα χρόνια μετά βρέθηκα να
κατεβαίνω αυτόν τον καταρράκτη με καγιάκ.

Και περίπου 15 χρόνια μετά βρέθηκα
να στέκομαι δίπλα από το ποτάμι Κονγκό

στο ίδιο σημείο όπου τραβήχτηκε
εκείνη η τελευταία φωτογραφία.

Τώρα νομίζω ότι ο καλύτερος τρόπος να σας
παρουσιάσω την αποστολή μου στο Κονγκό

είναι να παίξω το τρέιλερ της ταινίας
που έκανα γι' αυτό. Ρϊξτε μια ματιά.

Κάποιοι το λένε κάλεσμα.
Εγώ νομίζω ότι είναι μια εμμονή.

Ινγκα.

Τα μεγαλύτερα ορμητικά νερά στον κόσμο.

Σχεδόν κάθε απόπειρα για επιβίωση
αποφέρει το θάνατο.

Κάνω καγιάκ όλη μου τη ζωή.
Αλλά πότε το αρκετά είναι αρκετά;

Πρώτα άκουσα την ιστορία, και
επτά άνθρωποι πέθαναν προσπαθώντας.

Περίμενα τη μισή ζωή μου για τη σειρά μου.

Τώρα πρέπει να καλέσω
μια ομάδα από τους καλύτερους,

να βάλω τις ζωές των φίλων μου
σε κίνδυνο...

Σίγουρα έχω παλέψει με αυτό.
Έχω ξυπνήσει αρκετά πρωινά

και σχεδόν ήθελα να καλέσω τα παιδιά
και να πω,

απλά δεν ξέρω
εάν είμαι μέσα γι' αυτό.

Αυτή είναι η εμμονή: να απελευθερώσεις
τον εαυτό σου επιτυγχάνοντας το στόχο.

Ή σταματώντας από κάτι
εκτός του ελέγχου σου.

Αλλά όταν αρχίσεις αυτό το ταξίδι,
ακόμη και αν δεν θες να πας,

πρέπει να πας.

(Ενεργητική μουσική)

Μπορείς να τρέξεις όσα μεγάλα νερά θες,
αλλά πώς προετοιμάζεσαι για κάτι

που δεν έχει γίνει ποτέ ξανά;

Σε ένα μέρος που η βοήθεια
δεν είναι στο δρόμο.

Κονγκό.

Ένα μέρος που η εμπειρία
είναι μόνο μια λέξη.

Το μάθημα που μάθαμε σήμερα είναι
ότι δεν παίζουμε με αυτά τα ορμητικά νερά.

Ο Φϊσερ δεν τα κατάφερε γιατί βγήκε
στην πλευρά που σχηματίζονται οι δίνες,

εκεί όπου όλα αυτά τα πράγματα
κατεβαίνουν κάτω.

Ίσως να ήταν η πιο επικίνδυνη εμπειρία της
ζωής μου, αλλά δεν ήρθα εδώ για να πεθάνω.

Ήρθα εδώ για να νικήσω.

(Ήχος ελικόπτερου)

(Μουσική δυναμώνει σταδιακά)

- Σταθερά αδερφέ!
- Γαμώτο, δεν θα τα καταφέρουν φίλε!

(Κονγκό: Το σχέδιο Γκραντ Ίνγκα)

Εντάξει, έτσι.
Θα σας χαλάσω το φινάλε, αλλά επιβιώσαμε.

(Γέλια)

(Χειροκρότημα)

Οπότε αυτό που είδατε
στην εισαγωγή εδώ, είναι ότι

ακόμη και εμείς που κάνουμε ακραία αθλήματα
νιώθουμε δέος μπροστά σε μια νέα πρόκληση.

Και σ' αυτήν την περίπτωση, ήταν τρομακτικό
ότι εάν κάναμε το επόμενο βήμα,

το ίδιο το ταξίδι θα έπαιρνε τη δική
του ζωή, και θα μας παρέσερνε μαζί του.

Θα ήταν σαν να χανόμαστε
σε ένα τεράστιο ποτάμι με ισχυρό ρεύμα,

και δεν μπορείς να σταματήσεις.
Είναι μια δέσμευση.

Οπότε πώς προετοιμαζόμαστε για κάτι
που δεν έχει γίνει ποτέ ξανά;

Στο επάγγελμά μου έχω ένα μικρό κουτί

με το οποίο ξεκινώ
που έχει πέντε εργαλεία μέσα.

Τον εξοπλισμό μου: σιγουρεύομαι
ότι έχω τον κατάλληλο εξοπλισμό.

Τη φυσική μου κατάσταση: σιγουρεύομαι ότι
έχω προετοιμαστεί σωματικά για την αποστολή.

Την τοποθεσία: σιγουρεύομαι ότι είμαι
στο τέλειο μέρος για να κάνω αυτό που κάνω.

Και όταν έχω ελέγξει αυτά τα τρία,
τα χρησιμοποιώ για να αναπτύξω τα άλλα δύο,

που είναι οι ικανότητες και η εμπειρία.

Αλλά δεν μπορείς να χρησιμοποιήσεις κανένα
από αυτά μέχρι να απομυθοποιήσεις το ρίσκο.

Μπορούμε να μετριάσουμε
τα ρίσκα αμιγώς κατανοώντας τα,

και ο τρόπος για να τα κατανοήσουμε

είναι να πάρουμε μια φαινομενικά
απίθανη ιδέα και να την αναλύσουμε

σε μικρά εύπεπτα τμήματα,
και να δούμε κάθε βήμα ξεχωριστά

και να εξετάσουμε εάν είναι εφικτά.

Και τότε βρίσκουμε
ότι πολλοί από τους φόβους μας

είναι αβάσιμοι,

και πολύ συχνά βρίσκουμε
ότι αυτό που είναι μπροστά μας

είναι πολύ λιγότερο επίφοβο
απ' ότι νομίζαμε.

Οπότε... δώστε μου ένα λεπτό.
Μπορεί να χρειάζομαι ένα χειροκρότημα εδώ.

(Χειροκρότημα)

Οπότε ξέρετε, σαν άνθρωποι,
δεν αποφεύγουμε εγγενώς τον κίνδυνο.

Εξελιχθήκαμε παίρνοντας ρίσκα, οπότε
είναι εντάξει εάν κάνουμε κάτι με ρίσκο.

Απλά χρειάζεται να κατανοήσουμε
αυτά τα ρίσκα, και όταν τα κατανοήσουμε,

είμαστε έτοιμοι να κάνουμε το πρώτο βήμα.
Οπότε αφήστε με να σας δείξω τι εννοώ.

Αφήστε με να σας δείξω πώς το πράττω κάθε
φορά που βλέπω ένα ποταμό ή ένα καταρράκτη.

Όταν φτάνω στην κορυφή του καταρράκτη,
πρώτα βγαίνω από το καγιάκ μου

και περπατώ προς τα κάτω παραπλεύρως
του ποταμού και κοιτάζω τη λίμνη κάτω.

Αυτός είναι ο στόχος μου,
εκεί είναι που θέλω να είμαι.

Και είναι μόνο τότε που γυρνάω πίσω
στο ποτάμι, και Ω θεέ μου!

Εάν εάν κοιτάξω όλο το ποτάμι
είναι πάρα πολύ αποθαρρυντικό.

Οπότε πρέπει να το αναλύσω σε μικρότερα
κομμάτια, σε ξεχωριστές κινήσεις

και να δω τι μπορώ να κάνω
κάθε κίνηση ξεχωριστά,

και μόνο τότε μπορώ να καταλάβω
πώς να συνδέσω αυτές τις κινήσεις μαζί.

Ας επικεντρωθούμε σε αυτή τη φωτογραφία.
Εάν έδειχνα το πάνω μέρος του ποταμού

ακόμη και σε έναν μέτριο καγιάκερ,
θα έλεγαν,

«Εντάξει. Φαίνεται κάπως δύσκολο,
αλλά γίνεται."

Και εάν τους έδειχνα το επόμενο μέρος,
θα έλεγαν,

«Ω, αυτό είναι μια αρκετά απλή δουλειά.
Ναι, ας το κάνουμε»

Και εάν τους δείξω το τελευταίο μέρος,
θα λέγανε,

«Εντάξει, είναι αρκετά θεαματικό
αλλά είναι μια ευθεία βολή.

Δεν χρειάζεται να κάνεις τίποτα.
Γίνεται.»

Πρέπει να πάρετε το λόγο μου γι' αυτό.

Αλλά η δουλειά δεν τελειώνει εκεί.
Μόλις κόψουμε ένα πρόβλημα οριζόντια.

το επόμενο πράγμα που πρέπει να κάνουμε
είναι να το κόψουμε κάθετα.

Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε
είναι να καθορίσουμε την μονοπάτι

ή την πορεία που είναι πιθανό
να ακολουθήσουμε.

Και το κάνουμε για να εξαλείψουμε τα μέρη

του ποταμιού που δεν μας επηρεάζουν.

Τα μέρη του ποταμού που δεν θα πάμε.

Γιατί έτσι μπορούμε να δούμε
εάν υπάρχουν θανατηφόρα χαρακτηριστικά.

Εάν αυτά τα θανατηφόρα χαρακτηριστικά είναι
εκεί που δεν θα πάμε, δεν τα ξανασκεφτόμαστε.

Και εάν αυτά τα θανατηφόρα χαρακτηριστικά
είναι στο δρόμο μας, και είναι αναπόφευκτα,

τότε δεν πάμε.
Είναι πάρα πολύ επίφοβο.

Έτσι λειτουργούν τα ακραία αθλήματα.
Συγγνώμη αν σας απογοητεύω παιδιά.

(Γέλια)

Οπότε φανταστείτε ότι περπατάτε
κατά μήκος ενός μονοπατιού σαν κι αυτό.

Περπατάτε κατά μήκος και έχετε
έναν βράχο στα αριστερά σας.

Σκέφτεστε τι κάνετε
ενώ προχωράτε.

Δεν σκέφτεστε τον γκρεμό
όλη την ώρα.

Μόνο εάν στραφείτε προς τον γκρεμό
και αρχίζετε να τον πλησιάζετε

γίνεται πραγματικός κίνδυνος.

Και τότε σταματάτε.

Εντάξει, οπότε πώς ξέρετε
εάν είστε στο σωστό μονοπάτι,

και τι γίνεται
εάν είστε στο λάθος μονοπάτι;

Λοιπόν, στο καγιάκινγκ
δεν υπάρχουν πισωγυρίσματα.

Αυτό μας διδάσκει να μην πανικοβαλλόμαστε
όταν τα πράγματα πάνε στραβά.

Όταν συμβεί το απροσδόκητο δεν έχουμε
άλλη επιλογή από το να λύσουμε το πρόβλημα

και να συνεχίσουμε να κινούμαστε.

Αλλά ευτυχώς, όπως στη ζωή,
εάν πάμε πίσω μόνο λιγάκι,

ίσως εκεί που δεν έχουμε

ανέβει ακόμη στο καγιάκ
και κάνουμε τη δέσμευση,

θα δούμε ότι πολύ συχνά

μπορούμε να πάμε σε ένα μονοπάτι,
να συνειδητοποιήσουμε ότι είναι λάθος,

να γυρίσουμε πίσω
και να επαναφέρουμε το σχέδιο.

Αφήστε με να σας δείξω τι εννοώ.

(Γέλια)

Έχετε ακούσει ποτέ το κλισέ,
«Ποτέ μην εγκαταλείπεις;»

Λοιπόν απόψε το ακυρώνουμε.
Δεν το λέμε πια αυτό.

Από εδώ κι εμπρός λέμε,
«Μην εγκαταλείπετε τόσο εύκολα.»

Σε αυτό το ταξίδι, το σχέδιο μας
ήταν να κατεβούμε με ένα σχοινί

στη βάση των καταρρακτών Βικτόρια

και να κάνουμε καγιάκ μέσα από τα ορμητικά
σημεία στη βάση των καταρρακτών.

Μόλις πάμε εκεί κάτω,
βρίσκουμε το απροσδόκητο.

Ο άνεμος και οι σταγόνες
από τους ίδιους τους καταρράκτες

ήταν τόσο δυνατά
που ήταν αδύνατο να κάνουμε καγιάκ,

οπότε έπρεπε να οπισθοχωρήσουμε
στο σχέδιο έκτακτης ανάγκης μας

και να ανέβουμε εκατό μέτρα
πίσω στο σχοινί

και να ακυρώσουμε την όλη ιδέα.

Αλλά μαντέψτε! Η τηλεοπτική εκπομπή
που κάναμε γι' αυτό, βγήκε σπουδαία,

και πήραμε αυτή τη φωτογραφία. Παραιτηθήκαμε
αλλά δεν έπρεπε να ντραπούμε γι' αυτό.

Εάν αρνείσαι να εγκαταλείψεις μια ιδέα,
τότε δεν μπορείς να πειραματιστείς.

Αλλά εάν είσαι πρόθυμος να εγκαταλείψεις
μετά από μια καλή προσπάθεια,

τότε όταν εγκαταλείπεις
δεν υπάρχει λόγος να αισθάνεσαι ένοχος.

Εντάξει, οπότε νομίζω ότι τώρα
αρχίζετε να με γνωρίζετε κάπως,

έτσι νομίζω ότι είμαστε έτοιμοι

να μιλήσουμε για την ιδέα του σταδίου ξανά.
Πώς αισθάνεστε τώρα παιδιά;

Αλλά περιμένετε! Τι θα γίνει εάν κοπεί
το σκοινί; Μπορεί να πεθάνετε!

Το σκοινί δεν πρόκειται να κοπεί,
και να γιατί.

Από την αρχή,
θα χρησιμοποιήσουμε ένα σχοινί

που είναι χιλιάδες φορές πιο δυνατό
από ότι χρειάζεται να είναι.

Οπότε χρησιμοποιήσαμε τον σωστό εξοπλισμό
για να εξαλείψουμε το πρόβλημα

και δεν χρειάζεται να το ξανασκεφτούμε.

Εξαλείφουμε τον παράγοντα «τι θα γίνει εάν».
Ονομάζεται «στοχεύοντας θετικά».

Μπορούμε τώρα να επικεντρωθούμε στο πώς,
και στην συγκεκριμένη περίπτωση,

η πιο σημαντική ερώτηση είναι,

«Πόσο μακρύ πρέπει να είναι το σχοινί για
να είμαστε σίγουροι ότι δεν θα χτυπήσουμε

στο έδαφος στην κάθοδο;»

Και όταν τελειώσουμε,
πώς θα φτάσουμε

από το τέλος του σχοινιού
πίσω στο έδαφος;

Τώρα, με μερικούς απλούς
μαθηματικούς υπολογισμούς,

αυτά είναι αρκετά εύκολα
προβλήματα να λύσουμε.

Έτσι είμαστε έτοιμοι να φύγουμε.
Είστε έτοιμοι παιδιά;

Κοινό: Ναι.

Εντάξει, ας το κάνουμε.

(ηλεκτρονική μουσική)

(Ήχος του αέρα)

Εντάξει.
(Χειροκρότημα)

Βλέπω ότι θέλετε να το κάνετε,
έτσι δεν είναι;

Εντάξει. Όταν φανταστήκαμε
αυτή την ιδέα, πρώτα απ' όλα,

η ιδέα φαίνεται τρελή. Αλλά όταν
την αναλύσαμε και απομυθοποιήσαμε το ρίσκο,

τότε ξαφνικά βρήκαμε ότι είναι τόσο ασφαλής
ώστε αυτή η κούνια έχει τώρα γίνει

μια πλήρως αναπτυγμένη
εμπορική επιχείρηση.

Ναι. Κι εσείς μπορείτε να πάτε στο Ντέρμπαν,
στη Νότιο Αφρική. Μπορείτε να πληρώσετε

και μπορείτε να πάτε και να κάνετε
μια τεράστια σχοινένια κούνια σε ένα στάδιο.

Μπορείτε να κάνετε ένα άλμα πίστης.
Και εκατοντάδες άνθρωποι το κάνουν.

Και μαντέψτε ποιο είναι
το πιο κοινό πράγμα που λένε μετά;

«Φίλε! Δεν ήταν τόσο κακό
όσο νόμιζα ότι θα ήταν,

και αισθάνομαι ότι εάν μπορώ να κάνω αυτό,

μπορώ να κάνω τα πάντα!»
Και ξέρετε κάτι; Έχουν απόλυτο δίκιο.

Οπότε τώρα, όλοι ζούμε πάντα
στην άκρη αχαρτογράφητων νερών.

Και αν και είναι κάτι άνευ σημασίας
όπως το να κατεβαίνεις το ποτάμι με καγιάκ,

ή σημαντικό όπως το να αλλάζεις τον κόσμο,
η αρχή είναι πάντα η ίδια:

Πρέπει να ανακτήσουμε κουράγιο
και να προσθέσουμε το κομμάτι μας στο παζλ.

Μου θυμίζει μια ρήση
που άκουσα μία φορά.

Ήμουν στο βαθύτερο φαράγγι στον κόσμο,
στο Θιβέτ.

Ένα από τα παιδιά πρόφερε αυθόρμητα
ένα απόσπασμα από ένα βιβλίο

που ονομάζεται «Ο περιηγητής»
του Στέρλινγκ Χέιντεν.

Και θα σας δώσω μία τελευταία ατάκα.

«Πάντα ήθελα να πλεύσω στις επτά θάλασσες,
αλλά δεν μπορούσα να το αντέξω οικονομικά.

Αυτό οι άνθρωποι
δεν αντέχουν να μην πάνε».

Τέλος της ρήσης.

Ευχαριστώ πολύ, Αθήνα!

Ήταν χαρά μου και προνόμιό μου.
Καληνύχτα!

(Χειροκρότημα)