Vì sao chưa thể chữa khỏi viêm khớp?- Kaitlyn Sadtler and Heather J. Faus

Xem toàn bộ bài học tại: https://ed.ted.com/lessons/why-haven-t-we-cured-arthritis-kaitlyn-sadtler-and-heather-j-faust

Đau lưng, đau khuỷu tay và nhức gối là tình trạng chung ở người già, không chỉ vì "tuổi già". Thật ra, tình trạng này cũng ảnh hưởng thanh niên không kém. Nguyên căn là do viêm khớp, tình trạng của hơn 90 triệu người dân tính riêng Hoa Kỳ. Vì sao viêm khớp lại phổ biến và sao chưa có phương thức điều trị cho căn bệnh ấy? Kaitlyn Sadtler and Heather J. Faust đã nghiên cứu về điều này.

Bài giảng bởi Kaitlyn Sadtler and Heather J. Faust, chỉ đạo bởi CUB Animation.

Khi bạn đang hứng thú với
các truyện mạo hiểm thời trẻ của bà,

thật khó để tin chuyện bà của bạn
từng là một nghệ sĩ nhào lộn.

Tuy nhiên, đau lưng, đau khuỷu tay
và nhức gối rất phổ biến ở người lớn tuổi

mà không chỉ riêng cho "tuổi già".

Trên thực tế, sự cứng cơ này
cũng ảnh hưởng đến cả thanh niên.

Thủ phạm chính là viêm khớp:

tình trạng viêm và đau ở khớp

của hơn 90 triệu người
chỉ riêng ở Hoa Kỳ.

Nhưng liệu việc cứng khớp
thực sự không thể tránh khỏi?

Điều gì khiến cho viêm khớp
trở nên phổ biến,

và tại sao ta chưa thể chữa trị
cho một tình trạng phổ biến như vậy?

Rào cản đầu tiên là do
viêm khớp là một tập hợp

của hơn 100 dạng viêm khớp khác nhau.

Tất cả đều có triệu chứng chung
là đau và viêm,

nhưng nguồn gốc và mức độ nghiêm trọng
thì rất khác nhau.

Ngay cả tình trạng phổ biến nhất -
thoái hóa khớp -

cũng khó phòng ngừa hơn ta nghĩ.

Hầu như ta vẫn quan niệm sai rằng
viêm khớp sẽ chỉ diễn ra ở tuổi già.

Dấu hiệu viêm khớp cũng được phát hiện
ở một bệnh nhân rất trẻ,

từ những vị trí chấn thương
trông rất bình thường.

Do chấn thương, tế bào miễn dịch tiếp cận
để làm sạch và hồi phục vết thương

và bắt đầu tiết ra các enzym,

gồm enzym tế bào cấu trúc nền
và enzym phân giải protein ngoại bào.

Những enzym này giúp loại bỏ
mô bị hỏng và góp phần gây sưng.

Dù cho việc sưng viêm giúp
bảo vệ khớp trong suốt quá trình phục hồi,

thì mặt khác các mô chưa lành
khiến cho tế bào miễn dịch ở lại lâu hơn.

Việc tiết enzym liên tục
mài mòn lớp sụn bảo vệ,

gây suy yếu khớp
và dẫn đến viêm khớp sau này.

Không phải dạng viêm khớp nào cũng
bắt nguồn từ tiền sử chấn thương thể thao.

Căn bệnh thấp khớp ảnh hưởng tới
1,3 triệu người trưởng thành ở Mỹ.

Tình trạng này thực ra
là một dạng bệnh tự miễn

khi kháng thể tự miễn tập trung vào
các protein được cơ thể sản xuất,

gồm một số loại protein
được tiết ra bởi các tế bào sụn.

Chúng ta chưa biết điều gì
dẫn tới phản ứng này

nhưng kết cục cơ thể xem mô khớp
như là kẻ đột nhập.

Các tế bào miễn dịch thâm nhập vào khớp
dù không hề có mô tổn thương.

Phản ứng này dẫn đến sự viêm mãn tính,

làm tiêu hủy xương và sụn.

Một dạng viêm khác,
viêm đốt sống,

có tình trạng tương tự
với hai dạng viêm trên.

Bệnh nhân trải qua
cơn viêm mãn tính ở khớp

và ở những vùng dây chằng,
gân dính với xương,

dù không có chấn thương nghiêm trọng nào.

Điều này dẫn đến việc tiết enzym quá mức
và sự thoái hóa ở người bị thoái hóa khớp,

nhưng nguyên do lại do
một protein gây viêm khác là cytokine.

Khi các enzym bào mòn sụn,

cơ thể cố gắng ổn định các khớp nhỏ hơn
bằng cách hợp nhất chúng lại.

Quá trình này đôi khi dẫn đến một sự
phát triển quá mức gọi là gai xương,

thứ gây ra cứng khớp
và đau khớp dữ dội.

Với vô vàn tác nhân gây ra viêm khớp,

phác đồ điều trị thay đổi
để ứng với các triệu chứng cụ thể

hơn là dựa trên các nguyên nhân cơ bản.

Điều này bao gồm
kỹ thuật y sinh MACI đầy hứa hẹn,

thu thập tế bào từ những mảnh sụn nhỏ
nhằm phát triển mô thay thế.

Đối với kỹ thuật kích thích tuỷ,

bác sĩ khoan những lổ nhỏ
trên xương,

kích thích tế bào tuỷ xương sản sinh
và hình thành sụn mới.

Phương sách cuối cùng,

là thay thế toàn bộ khớp đối với
người bị hỏng khớp hoàn toàn.

Ngoài những biện pháp quyết liệt này,

nguyên nhân chính của
bệnh viêm khớp tự miễn

vẫn là thách thức để hình thành
phác đồ trị liệu chuyên biệt.

Các nhà khoa học tiếp tục triển khai
các liệu pháp ngăn chặn TNF-alpha,

một trong những protein chính
gây viêm khớp dạng thấp.

Song phương thức này cũng chỉ chữa trị
các triệu chứng, không phải nguyên nhân.

Trong khi đó, biện pháp phòng ngừa
viêm khớp tốt nhất là thay đổi lối sống:

như duy trì cân nặng lý tưởng
để giảm áp lực cho khớp,

các bài tập nhẹ như yoga
hoặc đạp xe và tránh hút thuốc.

Những hành động trên có thể
giúp ta sống lâu hơn

khi chúng ta tiếp tục nghiên cứu
cách chữa trị

cho sự đa dạng
của căn bệnh viêm khớp.