Elizabeth Lesse: "Ötekiyle" Öğle Yemeğine Çıkın

Havada modern siyaseti imkansız hâle getiren öfkeli ve bölücü bir gerginlik var. Elizabeth Lesser, insan doğasının bu gerginliğe sebep olan iki yüzünü (bunlara "gizemci" ve "savaşçı" isimlerini vermiş) ele alıyor ve gerçek anlamda diyalog başlatabilmeye yönelik basit ve kişisel bir yöntemi bizlerle paylaşıyor: bizimle aynı fikirde olmayan biriyle öğle yemeğine çıkmak ve bu kişinin kalbinde yatan asıl şeyin ne olduğunu öğrenebilmek için ona üç soru sormak.

Bu salonda

600 kişi varmış gibi görünebilir;

ama aslında çok daha fazla kişi

var burada çünkü

her birimizin çok sayıda farklı kişiliği var.

Benim küçüklüğümden beri

çatışma ve diyalog içinde olan

iki temel kişiliğim var.

Ben bunlara “gizemci”

ve “savaşçı” isimlerini verdim.

Politik açıdan aktif,

entelektüel ve ateist bir

ailenin çocuğu olarak dünyaya geldim.

Aile içinde şöyle bir denklem vardı:

Akıllı biriysen

ruhani hayatla bir ilişkin olması mümkün değildir.

Ben ailenin tuhaf bir üyesiydim.

Duyularımızla algıladığımız dünyanın ötesinde

var olabilecek dünyalar hakkında

derin tartışmalara girmek isteyen

garip bir çocuktum.

Biz insanların gördüğü,

duyduğu ve düşündüğü

şeylerin gerçeğin tam ve bire bir

bir resmi olup olmadığını

öğrenmek istiyordum.

Aradığım cevapları bulmak üzere

Katolik kilisesi ayinlerine gidiyordum;

komşularımızı da yanımda sürüklüyordum.

Sartre ve Sokrat okuyordum.

Sonra lisedeyken

çok güzel bir şey oldu:

Doğu'nun guruları Amerika kıyılarına

vurmaya başladılar.

Kendi kendime dedim ki:

“Ben de bunlardan istiyorum.”

O zamandan beri

gizemli yolun bir yolcusuyum

ve Albert Einstein’ın

“bilincin yarattığı göz yanılsaması”

adını verdiği durumun ötesine

bakmaya uğraşıyorum.

Einstein ne demek istemişti? Size bunu göstereceğim.

Şimdi, bu salonun içini dolduran

temiz havayı içinize çekin.

Su altı

mercan kayalıklarına

benzeyen bu tuhaf şeyi görüyor musunuz?

Bu aslında, birinin nefes borusu.

Bu rengarenk toplar da

şu anda bu salonda,

aramızda yüzen

mikroplar.

Bu basit biyolojik olayı bile

görmekten aciz olduğumuz düşünüldüğünde, şu

anda en küçük atom altı olaylardan en büyük kozmik

seviyedeki olaylara kadar neleri kaçırıyor olabileceğimizi bir hayal edin.

Bir gizemci olarak geçirdiğim hayatım

bana hemen hemen

bütün varsayımlarımı sorgulattı.

Beni hiçbir şey bilmeyen ve bundan gurur duyan biri hâline getirdi.

Gizemci yanımın

böyle çenesi düştüğünde

savaşçı yanım gözlerini deviriyor.

O yanım

dünyada şu an olan bitenle ilgili;

endişe duyuyor.

“Bana bakın, tepem attı!

İyi kötü bir şeyler biliyoruz herhalde

o yüzden de hemen bunlarla ilgili bir şey yapmaya başlasak diyorum” diyor.

Hayatımı bir savaşçı olarak yaşadım;

kadın sorunlarıyla ve

politik kampanyalarla ilgili çalışmalar yürüterek

ve çevre aktivistliği yaparak geçirdim.

Bir gizemciyle bir savaşçıyı aynı bedende

barındırmak insanı

delirtici olabiliyor.

Bunu becerebilen

çok az sayıda insana

her zaman hayranlık duydum.

Bir savaşçının cesaretiyle

ve bir gizemcinin zarafetiyle

hayatlarını insanlığa adayan

Luther King Jr. gibilerine.

Şöyle yazmıştı o:

“Sen olman gerekeni olmadan

ben olmam gerekeni

olamam.

Bu, gerçeğin bağlaşık

yapısıdır.”

Başka bir gizemci savaşçı olan Rahibe Teresa ise şöyle demişti:

"Dünyanın sorunu şu ki

çizdiğimiz aile sınırları

çok dar."

Bir Afrika inanışı olan

ve benim ben olabilmek için sana,

seninse sen olabilmek için bana ihtiyacın var

anlamına gelen Ubuntu felsefesini

benimsemiş olan

Nelson Mandela.

Hepimiz

bu üç gizemci savaşçıyı

adeta aziz genleriyle doğmuşlar gibi

göstermeyi seviyoruz.

Halbuki aslında onların sahip olduğu

kapasite her birimizin içinde var

ve şimdi

onların yaptığını yapmamız gerekiyor.

Kültürlerimizde

aramızda en fazla ayrılıkçılık yapana

söz hakkı tanınması ve bu şekilde

Ötekinin şeytanlaştırılması beni

derinden üzüyor.

Burada, Amerika'da siyasi bölünmenin her iki tarafından

en çok satılan kitaplarkategorisinde olan

kitaplardan bazılarının

isimlerine bir bakın.

"Liberalizm Bir Akıl Hastalığıdır,"

"Rush Limbaugh Şişko bir Aptaldır,"

"Kuşbeyinliler ve Vatanseverler,"

"Aptallarla Tartışmak."

Bunlar sözde şaka yollu söylenmiş olsalar da

aslında tehlikeliler.

Şimdi sizlere tanıdık gelebilecek bir isim duyacaksınız;

ancak yazarının kim olduğunu öğrendiğinizde şaşırabilirsiniz:

"Yalan, Aptallık ve Korkaklığa Karşı

Verilen Dört

Buçuk Yıllık Bir Mücadele."

Kim yazmış bunu?

Bu, Adolf Hitler'in

Nazi partisininin kurucu kitabı

"Mein Kampf --"Kavgam" kitabına ilk koyduğu isim.

İster Kamboçya, ister Almanya

isterse Ruanda olsun,

insanlık tarihinin en kötü çağları

hep bu şekilde, olumsuz ötekileştirmeyle başlar.

Daha sonraysa bu

şiddetli aşırıcılığa dönüşür.

İşte bu yüzden yeni bir girişimi hayata geçiriyorum.

Kendim dahil olmak üzere

hepimizin

ötekileştirme eğilimini

ortadan kaldırmaya yardımcı olmak için.

Meşgul insanlar olduğumuzun da farkındayım;

o yüzden endişe etmenize gerek yok, bunu öğle arasında da yapabilirsiniz.

Bu girişimime

"Ötekiyle Öğle Yemeğine Çıkın" ismini veriyorum.

Cumhuriyetçiyseniz

bir Demokratla yemeğe

gidebilirsiniz ya da

bir Demokratsanız

bir Cumhuriyetçiyle

yemeğe çıkabilirsiniz.

Eğer bu türden insanlarla yemeğe çıkma fikri

iştahınızı kesiyorsa

işe mahalli ölçekten başlamanızı öneririm

çünkü yaşadığınız mahallede de

Öteki kıtlığı yaşanmıyor.

Bu kişi sokağın başındaki camide,

kilisede ya da sinagogda

ibadet eden kişi olabilir

veya kürtaj çatışmasının diğer

tarafında yer alan biri.

Ya da küresel ısınmaya inanmadığını

söyleyen enişteniz.

Hayat tarzı sizi korkutan

ya da bakış açısı

burnunuzdan solutacak kadar sizi öfkelendiren biri.

Birkaç hafta önce

Muhafazakar Çay Partisinden bir kadınla yemeğe çıktım.

Kağıt üzerinde, burnundan solutma testimi geçiyordu.

O Sağcı bir aktivist,

bense Solcu bir aktivistim.

Sohbetimizin keyifli olması için

bir takım kılavuz ilkelerden faydalandık.

Siz de böyle yapabilirsiniz

çünkü biliyorum ki hepiniz

bir Ötekiyle yemeğe çıkacaksınız.

O zaman, öncelikle bir hedef belirleyin:

olumsuz olarak stereotipleştirmiş olabileceğiniz

bir gruptan birini seçin.

Daha sonra, bir araya gelmeden önce

bazı kurallar belirleyin.

Çay Parti'li öğle yemeği arkadaşım ve benim

kurallarımız şunlardı:

ikna etme, koruma ve

araya girme.

İlgili,

konuşkan ve sahici olun.

Ve dinleyin.

Bundan sonra işe başladık.

Kullandığımız sorular şunlardı:

Hayat deneyimlerinden bazılarını benimle paylaşır mısın?

Seni derinden endişelendiren

sorunlar nelerdir?

Öteki taraftan birine hep

sorabilmiş olmayı istediğin şey neydi?

Bunun sonucunda öğle yemeği arkadaşım ve ben

bazı çok önemli şeyleri kavramış olduk.

Bunlardan sadece birini sizlerle paylaşacağım.

Bunun, her nerede olursa olsun başkalarıyla

sorun yaşayan insanlar

için geçerli bir örnek olacağını düşünüyorum.

Ona tuttuğu tarafın neden

benim tuttuğum tarafla ilgili bu derece aşırı iddialarda

bulunduğunu ve yalanlar söylediğini sordum.

"Ne gibi?" diye sordu.

"Biz ahlaken çökmüş, terörist

sever bir avuç

elitistmişiz gibi." dedim.

Neye uğradığını şaşırmıştı.

O, benim tuttuğum tarafın

onun tarafına çok daha sık saldırdığını,

onlara beyinsiz,

silahlı ırkçılar dediğimizi düşünüyordu.

Her ikimiz de

tanıdığımız insanlardan hiçbirine

uymayan bu etiketler karşısında

şaşırıp kaldık.

Aramızda biraz da güven oluşmuş olduğundan

birbirimizin içtenliğine inanıyorduk.

Ait olduğumuz toplulukta

yaralayıcı olabilecek,

paranoyaya sebep olabilecek ve daha sonra

fanatik görüşlü kişilerce

tahrik unsuru olarak kullanılabilecek

bu türden ötekileştirici konuşmalara şahit olduğumuzda

sesimizi yükseltmeye karar verdik.

Yemeğimiz sona erdiğinde

ikimiz de karşımızdakinin açık davrandığını görmüştük.

Birbirimizi değiştirmeye çalışmamıştık.

Farklılıklarımız kısa bir yemek sonrasında

buhar olup uçacakmış gibi de

davranmamıştık.

Bunun yerine,

ilk adımı beraber atmıştık;

düşünmeden verilen tepkilerimizin ötesine geçerek

en zorlu görünen

sorunlarımızın

çözümlerinin bulunabileceği

tek yer olan Ubuntu'ya

varmıştık.

Kimi yemeğe davet etmelisiniz?

Bir daha kendinizi

ötekileştirme yaparken

bulduğunuzda bunun cevabını alacaksınız.

Bu yemekte ne olabilir?

Cennetin kapıları açılacak

ve restoranın hoparlörlerinden "We Are the World" şarkısı mı yayılacak?

Büyük ihtimalle hayır

çünkü Ubuntu'ya göre işler zaman alır

ve zordur.

Her şeyi en iyi kendisinin bildiği iddiasına sahip

iki kişinin

bu tavırdan vazgeçmelerinden söz ediyoruz.

İki kişi,

iki savaşçı,

silah bırakıyor ve

birbirlerine uzanıyorlar.

Büyük Acem şairi Mevlana bunu şöyle ifade etmiş:

"Yanlış ve doğru hakkındaki

fikirlerin ötesinde

bir yer var.

Orada buluşacağız."

(Alkış)