< Return to Video

Constructing a box-and-whisker plot

  • 0:01 - 0:04
    Restoran sahibi müştərilərinin
    daha çox haradan
  • 0:04 - 0:06
    gəldiyini müəyyənləşdirməyə çalışır.
  • 0:06 - 0:08
    Bir gün o, qərar verir ki,
  • 0:08 - 0:11
    insanların onun restoranına
    gediş-gəlişinin məsafəsinin
  • 0:11 - 0:13
    kilometrlə ifadə olunmuş məlumatlarını toplasın.
  • 0:13 - 0:16
    İnsanlar aşağıdakı gedilmiş
    məsafəni bildiriblər.
  • 0:16 - 0:18
    Gedilmiş məsafələr hamısı buradadır.
  • 0:18 - 0:20
    O, məsafələrin yayılmasını anlamaq üçün
  • 0:20 - 0:23
    qrafik yaratmaq istəyir.
  • 0:23 - 0:26
    Bu, açar sözdür - məsafələrin yayılması
  • 0:26 - 0:33
    və insanların gəldiyi məsafənin medianı,
  • 0:33 - 0:34
    yaxud səyahət edən insanların sayı.
  • 0:34 - 0:37
    Necə bir qrafik yaradılmalıdır?
  • 0:37 - 0:40
    Onun necə qrafik yaratmalı olduğunun
  • 0:40 - 0:42
    cavabı əsl qrafik qurmaqdan
  • 0:42 - 0:45
    daha asan olacaq.
  • 0:45 - 0:50
    Lakin o, informasiyanın yayılmasını
    əyani göstərmək istəyir.
  • 0:50 - 0:52
    Eyni zamanda, o, medianı tapmalıdır.
  • 0:52 - 0:56
    Nə tipli qrafik bu iki
    informasiyanı da əhatə edər?
  • 0:56 - 0:58
    Qutu-qulp diaqramı.
  • 0:58 - 1:02
    Gəlin qutu-qulp diaqramını qurmağa çalışaq.
  • 1:02 - 1:04
    Bunu etmək üçün medianı tapmalıyıq.
  • 1:04 - 1:07
    Eyni zamanda məlumatların yarım
    hissələrinin medianlarını
  • 1:07 - 1:07
    görürük.
  • 1:07 - 1:10
    İstənilən məlumatın medianını tapmaq üçün
  • 1:10 - 1:12
    onları sıralamaq lazımdır.
  • 1:12 - 1:16
    Gəlin məlumatları sıralamaqla başlayaq.
  • 1:16 - 1:19
    Ən kiçik rəqəm nədir?
  • 1:19 - 1:20
    Baxaq.
  • 1:20 - 1:21
    Burada bir 2 var.
  • 1:21 - 1:22
    Bunu işarələyim.
  • 1:22 - 1:26
    Daha bir 2.
  • 1:26 - 1:27
    Hər iki 2-ni seçdik.
  • 1:27 - 1:30
    Burada 3 var.
  • 1:30 - 1:32
    Burada da digər 3.
  • 1:32 - 1:34
    Bütün 3-ləri tapdıq.
  • 1:34 - 1:37
    4 var.
  • 1:37 - 1:41
    Digər bir 4.
  • 1:41 - 1:42
    Heç 5 var?
  • 1:42 - 1:43
    Xeyr.
  • 1:43 - 1:43
    6 var?
  • 1:43 - 1:44
    Bəli.
  • 1:44 - 1:45
    Burada 6 var.
  • 1:45 - 1:48
    Sadəcə bir 6 var.
  • 1:48 - 1:49
    Heç 7 var?
  • 1:49 - 1:50
    Hə.
  • 1:50 - 1:52
    Burada 7 var.
  • 1:52 - 1:54
    Buradakı 1-i yaddan çıxarmışdım.
  • 1:54 - 1:57
    Onda 1-i sıramızın əvvəlinə qoymalıyam.
  • 1:57 - 1:58
    1 burada var,
  • 1:58 - 2:00
    əslində iki ədəd 1 var.
  • 2:00 - 2:01
    Onların hər ikisini unutmuşam.
  • 2:01 - 2:04
    Hər iki 1 bura gəlir.
  • 2:04 - 2:07
    Birlər, ikilər, üçlər, dördlər var,
    beş yoxdur.
  • 2:07 - 2:09
    Bu, 6-dır.
  • 2:09 - 2:10
    Bir 7 var idi.
  • 2:10 - 2:13
    Bir 8 var idi burada.
  • 2:13 - 2:15
    9 var heç?
  • 2:15 - 2:16
    9 yoxdur.
  • 2:16 - 2:17
    10 var?
  • 2:17 - 2:17
    Hə.
  • 2:17 - 2:19
    Burada 10 var.
  • 2:19 - 2:20
    11 var?
  • 2:20 - 2:22
    Burada 11 var.
  • 2:22 - 2:23
    12 bəs?
  • 2:23 - 2:24
    Xeyr.
  • 2:24 - 2:27
    13, 14?
  • 2:27 - 2:31
    Burada 15 var.
  • 2:31 - 2:35
    Burada isə 20 və 22.
  • 2:35 - 2:36
    Bütün məlumatları sıraladıq.
  • 2:36 - 2:38
    İndi məlumatların medianını tapmaq
  • 2:38 - 2:41
    nisbətən daha sadə olacaq.
  • 2:41 - 2:43
    Neçə məlumat nöqtəmiz var?
  • 2:43 - 2:50
    1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10,
    11, 12, 13, 14, 15, 16, 17.
  • 2:50 - 2:52
    Orta nöqtə özündən böyük
  • 2:52 - 2:54
    8 rəqəm və özündən kiçik
  • 2:54 - 2:56
    8 rəqəm olan rəqəmdir.
  • 2:56 - 2:57
    Bu barədə düşünək.
  • 2:57 - 3:00
    1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8.
  • 3:00 - 3:04
    6 buradakı digər
    8 qiymətdən böyükdür.
  • 3:04 - 3:06
    Əgər hesablamaları düzgün etmişəmsə,
  • 3:06 - 3:08
    8 qiymətdən də kiçik olmalıdır.
  • 3:08 - 3:12
    1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8.
  • 3:12 - 3:17
    Median budur.
  • 3:17 - 3:21
    İndi isə qutu-qulp diaqramını
  • 3:21 - 3:25
    qurmalıyıq, şərt isə ödənilib,
    median hazırdır.
  • 3:25 - 3:27
    Bu, bizim məlumatımızı iki hissəyə bölür.
  • 3:27 - 3:31
    Gəlin bu hissələrin də medianını tapaq.
  • 3:31 - 3:33
    Şərt isə medianı çıxarmaq və qalan
  • 3:33 - 3:34
    hissəni saxlamaqdır.
  • 3:34 - 3:36
    Bəzən insanlar onu saxlayır.
  • 3:36 - 3:38
    Lakin standart şərtə görə median çıxarılmalıdır.
  • 3:38 - 3:39
    İndi isə bu iki hissəyə
  • 3:39 - 3:42
    ayrılıqda baxın.
  • 3:42 - 3:45
    Əgər rəqəmlərin birinci yarısına baxsaq,
  • 3:45 - 3:49
    bu rəqəmlərin medianı nədir?
  • 3:49 - 3:55
    Bizim 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8
    məlumat nöqtəmiz var.
  • 3:55 - 3:57
    Əslində iki orta rəqəmi tapacağıq.
  • 3:57 - 4:01
    Bu iki orta rəqəm 2 və 3-dür.
  • 4:01 - 4:02
    Üç nöqtə bu ikisindən çox,
  • 4:02 - 4:04
    üçü isə azdır.
  • 4:04 - 4:05
    Medianı axtarırıq,
  • 4:05 - 4:07
    iki orta rəqəmimiz var.
  • 4:07 - 4:08
    Bu iki rəqəmin ədədi
    ortasını tapırıq.
  • 4:08 - 4:13
    Ədədi orta 2.5 edir.
  • 4:13 - 4:17
    Yaxud sadəcə deyə bilərik ki,
    2+3 bölünsün 2 bərabərdir 2.5.
  • 4:17 - 4:22
    Burada ilk yarının medianı 2.5 olur.
  • 4:22 - 4:25
    Üst yarının medianı isə belə olur:
  • 4:25 - 4:27
    Bizim 8 məlumat nöqtəmiz var.
  • 4:27 - 4:30
    Bizim iki orta nöqtəmiz
  • 4:30 - 4:34
    11 və 14 olacaq.
  • 4:34 - 4:36
    Əgər onların ədədi ortasını
    tapmaq istəyiriksə,
  • 4:36 - 4:39
    11+14=25.
  • 4:39 - 4:43
    İkisinin ədədi ortası 12.5 edir.
  • 4:43 - 4:47
    Deməli, 11 və 14-ün ədədi ortası
    12.5 edir.
  • 4:47 - 4:49
    İndi isə biz bütün lazımi məlumatı
    tapdıq.
  • 4:49 - 4:52
    İndi isə qrafiki qurmalı ya da
  • 4:52 - 4:55
    qutu-qulp diaqramını çəkməliyik.
  • 4:55 - 5:03
    Koordinat oxu çəkim.
  • 5:03 - 5:05
    Belə.
  • 5:05 - 5:07
    Bu da koordinat oxu.
  • 5:07 - 5:10
    Gəlin deyək ki, bura 0-dır.
  • 5:10 - 5:14
    Mən əmin olmalıyam ki, 22-yə
    qədər çata biləcəm.
  • 5:14 - 5:15
    Bu, 0 olsun.
  • 5:15 - 5:17
    Bu 5,
  • 5:17 - 5:18
    bu da 10.
  • 5:18 - 5:21
    Bu, 15 ola bilər,
  • 5:21 - 5:23
    bu isə 20.
  • 5:23 - 5:25
    Bu, 25.
  • 5:25 - 5:30
    Belə davam edə bilərik, 30 ya 35-ə kimi.
  • 5:30 - 5:33
    Düşünməli olduğumuz ilk şey
  • 5:33 - 5:34
    bunu çəkməyin müxtəlif yollarıdır.
  • 5:34 - 5:37
    Biz qutu-qulp diaqramının
  • 5:37 - 5:39
    qutu hissəsini qururuq,
    o da məlumatımızın
  • 5:39 - 5:41
    ilk orta yarısını təcəssüm edir.
  • 5:41 - 5:46
    Buradakı məlumatı təsvir edir.
  • 5:46 - 5:52
    İki yarının medianları arasındakı məlumat.
  • 5:52 - 5:54
    Qutu ilə göstərməyə çalışacağımız
  • 5:54 - 5:55
    hissə buradır.
  • 5:55 - 6:00
    Biz buradakı 2.5-dən başlayırıq,
  • 6:00 - 6:02
    Bu, birinci kvartili ikincidən ayırır,
  • 6:02 - 6:05
    birinci kvartildəki rəqəmləri ikincidən
  • 6:05 - 6:07
    ayırırıq.
  • 6:07 - 6:08
    Gəlin bunu bura yazaq.
  • 6:08 - 6:10
    Bu 2.5-dir.
  • 6:10 - 6:13
    2.5 0 və 5-in ortasındadır.
  • 6:13 - 6:15
    Bu, 2.5-dir.
  • 6:15 - 6:17
    Burada isə, 12.5 var.
  • 6:17 - 6:22
    12.5 təxminən buradadır.
  • 6:22 - 6:25
    Bu 10-dur.
  • 6:25 - 6:29
    Buradakı 12.5
  • 6:29 - 6:32
    10 və 15-in arasındadır.
  • 6:32 - 6:33
    Belə edək.
  • 6:33 - 6:38
    12.5 buradadır.
  • 6:38 - 6:40
    Bu, üçüncü kvartili
  • 6:40 - 6:41
    dördüncüdən ayırır.
  • 6:41 - 6:44
    Bizim qutularımız - bu,
  • 6:44 - 6:46
    həqiqətəndə bizim məlumatın
    orta yarısıdır.
  • 6:48 - 6:50
    Əsl medianı da tapaq.
  • 6:50 - 6:52
    Əslində bu, restoran sahibinin
  • 6:52 - 6:54
    insanların nə qədər uzaqdan gəldiyini
  • 6:54 - 6:55
    müəyyən etməsi üçün
  • 6:55 - 6:58
    olan şeydir.
  • 6:58 - 7:00
    Median 6-dır.
  • 7:00 - 7:02
    Biz onu burada yerləşdirik.
  • 7:02 - 7:06
    Burada təxminən 6 dənədir.
  • 7:06 - 7:08
    Bunu çəhrayı edəcəyəm.
  • 7:08 - 7:12
    Buradakı 6-dır.
  • 7:12 - 7:15
    Qutunun qulpları növbətidir.
  • 7:15 - 7:17
    Qulplar bizə məlumatın
    hansı aralıqda olmasını göstərir.
  • 7:17 - 7:21
    Bunu fərqli rənglə işarələyəcəm.
  • 7:21 - 7:22
    Narıncı edəcəm.
  • 7:22 - 7:24
    Əslində, baxın
  • 7:24 - 7:26
    rəqəmlər 22-yə qədər gedəcək.
  • 7:26 - 7:27
    22-yə qədər gedəcək.
  • 7:27 - 7:30
    Bu, 22-dir.
  • 7:30 - 7:32
    Rəqəmlər 22-yə kimi gedir.
  • 7:37 - 7:39
    1-ə qədər enirlər.
  • 7:39 - 7:43
    Bir təxmini buradadır.
  • 7:43 - 7:44
    Bunu işarələyim,
  • 7:44 - 7:45
    Bu 1-dir.
  • 7:45 - 7:48
    1-ə qədər enirlər.
  • 7:48 - 7:48
    Budur!
  • 7:48 - 7:50
    Bizim qutu-qulp diaqramımız hazırdır.
  • 7:50 - 7:52
    Əgər belə qrafikiniz
    varsa,
  • 7:52 - 7:54
    baxanda medianın
  • 7:54 - 7:55
    nə olduğu görünürmü?
  • 7:55 - 7:58
    Bu, qutunun ortasıdır əslində.
  • 7:58 - 7:59
    Bu, sizə birinci orta
    yarını göstərir.
  • 7:59 - 8:00
    Bu isə onların nə qədər
  • 8:00 - 8:02
    yayılmasını göstərir.
  • 8:02 - 8:05
    Daha sonra isə bundan sonraya uzanan
    aralığı
  • 8:05 - 8:10
    ya da məlumatın yayılmasını ümumi olaraq
  • 8:10 - 8:11
    göstərir.
  • 8:11 - 8:14
    Bu, həm medianın, həm də
  • 8:14 - 8:17
    məlumatın yayılmasını yaxşı izah edir.
Title:
Constructing a box-and-whisker plot
Description:

more » « less
Video Language:
English
Team:
Khan Academy
Duration:
08:18

Azerbaijani subtitles

Revisions Compare revisions