Kathryn Schulz: O popełnianiu błędów

Większość z nas zrobiłaby wszystko, żeby uniknąć pomyłki. Ale co, jeśli i to myślenie jest błędne? "Pomyłkolożka" Kathryn Schulz prezentuje fascynujące przykłady, nie tylko, żeby potwierdzić, ale omówić ludzką omylność.

Jest rok 1995,

jestem studentką

i razem z koleżanką jedziemy w podróż samochodem

z Providence na Rhode Island

do Portland w Oregonie.

Jesteśmy młode, bezrobotne,

więc wybieramy nieutarte szlaki,

przez parki stanowe,

i lasy narodowe...

w zasadzie najdłuższa trasa jaką mogłyśmy wybrać.

Gdzieś w środku Południowej Dakoty,

odwracam się do mojej przyjaciółki

i zadaje jej pytanie, które

dręczyło mnie

przez 2,000 mil.

"O co chodzi z tymi chińskimi znakami, które ciągle widzę przy drodze?"

Moja przyjaciółka spojrzała na mnie zupełnie zaskoczona.

Mina pana w pierwszym rzędzie

idealnie imituje wyraz jej twarzy w tym momencie.

(Śmiech)

Pytam dalej..."No wiesz,

wszystkie te znaki z chińskimi symbolami,

które widziałyśmy."

Wpatrywała się we mnie przez kilka chwil

i nagle wybuchnęła śmiechem,

bo dopiero zdała sobie sprawę, o czym mówię.

A mówiłam o tym.

(Śmiech)

Dokładnie, znany chiński symbol oznaczający teren piknikowy.

(Śmiech)

Ostatnie pięć lat swojego życia spędziłam

zastanawiając się nad

właśnie takimi sytuacjami...

dlaczego czasami źle rozumiemy

symbole, które nas otaczają,

jak się zachowujemy, kiedy zdarzają nam się takie sytuacje

i co mówi to o ludzkiej naturze.

Innymi słowy, jak powiedział Chris,

spędziłam ostanie pięć lat

zastanawiając się nad popełnianiem błędów.

Może wam się to wydawać dziwny zawodowy ruch

ale prawdę mówiąc miał on jedną poważna zaletę:

brak konkurencji.

(Śmiech)

W rzeczywistości większość z nas robi wszystko, co tylko może,

żeby uniknąć pomyłki,

a nawet uniknąć myśli o możliwości

pomylenia się.

Uważamy to za abstrakcję.

Wszyscy wiemy, że każdy popełnia błędy.

Gatunek ludzki generalnie rzecz biorąc jest omylny... ok, w porządku.

Ale kiedy sprawa zaczyna dotyczyć mnie,

moich przekonań,

w czasie teraźniejszym,

całe abstrakcyjne rozumienie "omylności"

ucieka przez okno...

nie przychodzi do głowy nic, w czym mogłabym się mylić.

Rzecz w tym, że czas teraźniejszy to nasze życie.

Chodzimy na spotkania w czasie teraźniejszym;

jeździmy na rodzinne wakacje;

bierzemy udział w referendach i wyborach.

Ostatecznie wszyscy podróżujemy przez życie

uwięzieni w tej małej bańce

poczucia, że wszystko robimy dobrze.

Myślę, że jest to problemem.

Myślę, że jest to problem każdego z nas z osobna,

zarówno w życiu osobistym, jak i zawodowym

i wydaje mi się, że problem ten może dotyczyć nas wszystkich jako kultury.

Więc to, co chcę dzisiaj zrobić to

po pierwsze, powiedzieć dlaczego utknęliśmy

w tym poczuciu bycia nieomylnym.

Po drugie, dlaczego jest to taki problem.

Na koniec, chcę przekonać was,

że jest możliwe

wyjście z tej bańki,

i że jeśli nam się to uda

będzie to największy

moralny, intelektualny i kreatywny skok jaki można by zrobić.

Więc dlaczego utknęliśmy

w tym poczuciu, że zawsze mamy rację?

Pierwszy powód dotyczy uczucia jakie towarzyszy popełnianiu błędów.

Pozwólcie, że was o coś zapytam...

albo właściwie, zapytam was, bo jesteście blisko:

Jak to jest, emocjonalnie..

jak to jest popełnić błąd?

Strasznie. Kciuki w dół.

Krępująco. Ok,świetnie.

Strasznie, nieprzyjemnie, krępująco...

dziękuję, świetne odpowiedzi,

ale to są odpowiedzi na inne pytanie.

Odpowiedzieliście na pytanie:

Jak to jest zdać sobie sprawę z tego, że popełniliśmy błąd?

(Śmiech)

Zrozumienie, że popełniliśmy błąd może wywołać wszystkie te uczucia i wiele innych, prawda?

Może być druzgoczące, odkrywcze,

w rzeczywistości nawet śmieszne,

jak moja głupia pomyłka z chińskim znakiem.

Ale bycie w błędzie samo w sobie

nie budzi żadnych uczuć.

Dam wam przykład.

Pamiętacie kreskówki Loony Tunes

z żałosnym kojotem,

który zawsze gonił, ale nigdy nie złapał strusia Pędziewiatra?

W większości odcinków tej kreskówki

jest moment, kiedy kojot goni strusia,

który zbiega z klifu,

nie ma w tym nic złego, jest ptakiem, potrafi latać.

Rzecz w tym, że kojot zbiega z klifu zaraz za nim.

I co zabawne...

przynajmniej kiedy masz sześć lat...

kojot też nie widzi w tym nic złego.

Po prostu biegnie dalej...

do czasu, aż spojrzy w dół

i zda sobie sprawę z tego, że jest w powietrzu.

Wtedy spada.

Kiedy popełniamy błąd...

nie kiedy zdamy sobie z tego sprawę, tylko wcześniej...

jesteśmy jak ten kojot

po tym jak zbiegnie z klifu, ale zanim spojrzy w dół.

Rozumiecie, już popełniliśmy błąd,

już mamy problem,

ale czujemy się jak na stałym gruncie.

Powinnam właściwie skorygować coś, co powiedziałam chwilę wcześniej.

Wydaje nam się, że to co jest źle;

jest dobrze.

(Śmiech)

Więc jest to jeden z powodów, strukturalny,

który sprawia, że utknęliśmy w tym poczuciu własnej poprawności.

Nazywam to ślepotą.

W większości przypadków

nie mamy żadnej wewnętrznej wskazówki,

która uświadomiłaby nam, że popełniamy błąd,

zanim będzie za późno.

Ale jest jeszcze jeden powód, przez który utknęliśmy w tym poczuciu...

kulturalny.

Wróćmy do czasów szkoły podstawowej.

Siedzisz w klasie,

nauczyciel oddaje klasówki,

i jedna z nich wygląda tak.

Swoją drogą, to nie moje.

(Śmiech)

Jesteś w szkole podstawowej

i już wiesz co myśleć

o dziecku, które dostało tą kartkę.

Głupek, awanturnik,

ten, który nigdy nie odrabia zadań domowych.

Więc zanim masz dziewięć lat

już wiesz, że po pierwsze,

ludzie, którzy robią coś źle

są leniwi, nieodpowiedzialni...

i po drugie, że

sposobem na odniesienie sukcesu w życiu

jest niepopełnianie nigdy żadnych błędów.

Tej złej lekcji nauczyliśmy się bardzo dobrze.

I wielu z nas...

myślę, że szczególnie wielu z nas w tej sali...

radzi sobie z nimi w ten sposób, że staje się

idealnym "szóstkowiczem",

perfekcjonistą, człowiekiem sukcesu.

Mam rację,

Panie wszechstronny, dyrektorze finansowy, astrofizyku?

(Śmiech)

Wychodzi na to, że wszyscy jesteście wszechstronnymi dyrektorami finansowymi, astrofizykami.

Ok, w porządku.

Oprócz tego wariujemy na samą myśl

o możliwosci popełnienia błędu.

Bo według tego, czego się nauczyliśmy

jeśli coś nam się nie uda

to oznacza, że jest z nami coś nie tak.

Więc po prostu upieramy się, że mamy rację,

bo to sprawia, że czujemy się błyskotliwi i odpowiedzialni,

cnotliwi i bezpieczni.

Opowiem wam pewną historię.

Kilka lat temu

pewna kobieta przyszła do szpitala Beth Israel na operację.

Beth Israel w Bostonie.

To szpital, gdzie uczą się studenci Harvardu...

jeden z najlepszych szpitali w kraju.

Po przyjściu do szpitala kobieta została zabrana na salę operacyjną.

Jest znieczulona, chirurg wykonuje swoją pracę...

zakłada szwy i odsyła na salę pooperacyjną.

Wszystko wydaje się być dobrze.

Kobieta budzi się, patrzy na siebie i mówi:

"Dlaczego nie ta strona mojego ciała jest w bandażach?'

Zła strona jej ciała była w bandażach, bo

chirurg wykonał poważną operację

na jej lewej nodze, zamiast na prawej.

Kiedy vice dyrektor do spraw jakości opieki zdrowotnej w Beth Israel

mówił o tym przypadku,

powiedział coś bardzo interesującego.

A mianowicie, "Z niewiadomej przyczyny

chirurg po prostu myślał, że

jest po dobrej stronie pacjenta."

(Śmiech)

Morałem tej historii jest to, że

ufanie za bardzo swojemu przeczuciu

bycia po dobrej stronie czegokolowiek

może być niebezpieczne.

To wewnętrzne poczucie poprawności,

którego wszyscy tak często doświadczamy

nie jest godnym zaufania przewodnikiem

po tym, co się tak na prawdę dzieje w świecie zewnętrznym.

I kiedy zachowujemy się w ten sposób,

to znaczy przestajemy brać pod uwagę możliwość, że możemy być w błędzie

kończymy robiąc rzeczy

takie jak wyrzucanie 200 milionów galonów ropy naftowej do Zatoki Meksykańskiej,

albo torpedowanie światowej gospodarki.

Jest to duży problem praktyczny.

Ale jest to także duży problem społeczny.

Zastanówcie się przez chwilę, co znaczy czuć się dobrze.

To znaczy myśleć, że twoje przekonania

idealnie odzwierciedlają rzeczywistość.

Jeśli tak czujesz,

to znaczy, że masz do rozwiązania problem

jak wytłumaczyć

tym wszystkim ludziom, którzy się z tobą nie zgadzają.

Okazuje się, że większość z nas robi to w taki sam sposób,

uciekamy się do niefortunnych założeń.

Pierwsza rzecz jaką zazwyczaj robimy, kiedy ktoś się z nami nie zgadza:

zakładamy, że są oni ignorantami.

Nie mają dostępu do tych samych informacji, co my

więc wspaniałomyślnie dzielimi się z nimi tym, co wiemy,

zaczynają rozumieć i przechodzą na naszą stronę.

Jeśli to nie działa,

kiedy okazuje się, że wszyscy ci ludzie wiedzą tyle samo, co my, ale

wciąż się z nami nie zgadzają,

przechodzimy wtedy do innego przypuszczenia,

że są idiotami.

(Śmiech)

Mają oni wszystkie potrzebne kawałki układanki, ale

są zbyt duzymi kretynami, żeby ułożyć je poprawnie.

Jeśli nawet to nie działa,

kiedy okazuje się, że ludzie, którzy sie z nami nie zgadzają

mają taką samą wiedzę

i są właściwie całkiem bystrzy,

wtedy przechodzimy do trzeciego przypuszczenia:

oni znaja prawdę

i specjalnie ją przekręcają

dla swoich własnych, wrogich celów.

To jest katastrofa.

Przywiązanie do naszych własnych racji

powstrzymuje nas od zapobiegania pomyłkom

kiedy najbardziej tego potrzebujemy

i sprawia, że strasznie traktujemy siebie nawzajem.

Ale czymś, co mnie najbardziej wprawia w zdumienie

i jest najbardziej tragiczne

jest fakt, że wszystko to mija się z człowieczeństwem

Wolimy sobie wyobrażać,

że nasze umysły są perfekcyjnie przejrzystymi oknami

a my po prostu spoglądamy przez nie

i opisujemy świat, jaki się przed nami roztacza.

Chcemy, żeby wszyscy patrzyli przez to samo okno

i widzieli dokładnie to samo.

To nie jest prawdą,

a jeśli by tak było, to życie byłoby niewiarygodnie nudne.

Cud umysłu

nie polega na tym, że postrzegasz świat takim jakim jest.

Tylko na tym, że możesz widzieć go takim jakim nie jest.

Potrafimy pamiętać o przeszłości,

możemy myśleć o przyszłości

i możemy wyobrażać sobie, jak to jest

być zupełnie kimś innym, w innym miejscu.

I każdy z nas robi to nieco inaczej,

dlatego właśnie wszyscy możemy spojrzeć na to samo niebo w nocy

i widzieć to

tak samo jak to

i to.

Jest to również powód, przez który pewnych rzeczy nie rozumiemy.

1200 lat przed wypowiedzeniem przez Kartezjusza jego znanej sentencji,

"Myślę więc jestem",

ten facet, św. Augustyn, usiadł

i napisał "Fallor ergo sum"...

"Mylę się więc jestem."

Augustyn zrozumiał, że

nasza zdolność do nawalania

to nie rodzaj wstydliwego defektu

w ludzkim systemie,

który możemy wykorzenić lub przezwyciężyć.

Stanowi to fundament tego, kim jesteśmy.

Ponieważ, w odróżnieniu od Boga,

nie wiemy co się tam dzieje.

I w przeciwieństwie do wszystkich innych zwierząt,

obsesyjnie próbujemy to zrozumieć.

Według mnie ta obsesja

jest źródłem i przyczyną

całej naszej produktywności i kreatywności.

W zeszłym roku, z różnych powodów,

słuchałam dużo odcinków

"This American Life" w Public Radio.

Tak słuchałam i słuchałam

i w pewnym momencie poczułam

jakby wszystkie te historie były o popełnianiu błędów.

I moją pierwszą myślą było

"Straciłam to.

Stałam się jedną wielką "pomyłką".

Wyobrażałam sobie je wszędzie,"

naprawdę tak było.

Ale kilka miesięcy później

miałam możliwość zrobienia wywiadu z Ira Glassem, który jest prowadzącym tego programu.

Powiedziałam mu o swoich przemyśleniach

a on na to, "Właściwie to prawda.

W zasadzie," powiedział,

"w naszej ekipie, żartujemy,

że każdy odcinek naszego programu

ma ten sam krypto-temat.

A temat ten to:

"Myślałem, że to ma się stać

a zamiast tego, stało się coś innego."

Chodzi o to," mówi Ira Glass, "że potrzebujemy tego.

Potrzebujemy tych chwil

zaskoczenia, zmian i mylenia się

żeby wszystko działało."

Reszta z nas, członków publiczności,

jako słuchacze, czytelnicy,

wierzy w to.

Kochamy zwroty akcji

dygresje i zaskakujące zakończenia.

Jeśli chodzi o nasze historie,

kochamy być w błędzie.

No, ale nasze historie są takie,

ponieważ takie jest nasze życie.

Myślimy, że coś się stanie,

a zamiast tego dzieje się co innego.

George Bush myślał, że zaatakuje Irak,

znajdzie arsenał broni masowego rażenia,

wyzwoli naród i wprowadzi demokrację na Bliski Wschód.

Ale stało się inaczej.

Hosni Mubarak

myślał, że będzie dyktatorem Egiptu do końca swojego życia,

dopóki bedzie za stary lub zbyt chory

i odda panowanie w ręce swojego syna.

Ale stało się inaczej.

Może wy też myśleliście, że

dorośniecie, ożenicie się ze swoja licealną miłością,

wrócicie do waszego rodzinnego miasta i wychowacie razem gromadkę dzieci.

Ale sprawy potoczyły się inaczej.

I muszę wam powiedzieć, że

ja też myślałam, że piszę niewiarygodnie nudną książkę

na temat, który wszyscy nienawidzą,

dla publiczności, która nigdy nie zaistnieje.

Ale stało się inaczej.

(Śmiech)

Chodzi mi o to, że takie jest życie.

Raz na wozie a raz pod,

tworzymy te niewiarygodne historie

o świecie, który nas otacza,

a potem świat odwraca się i zaskakuje nas.

Bez obrazy, ale to całe wystąpienie

jest niewiarygodnym pomnikiem

dla naszej zdolności do błędnego postrzegania.

Spędzamy po prostu cały tydzień

rozmawiając o innowacjach, postępie

i ulepszeniach,

ale wiecie dlaczego potrzebujemy wszystkich tych innowacji,

postępu i ulepszeń?

Ponieważ połowa rzeczy,

które są najbardziej niewyobrażalne i zmieniające świat...

TED 1998...

eh.

(Śmiech)

Nie działa, tak jak powinna, prawda?

(Śmiech)

Chris, gdzie jest mój odrzutowy plecak?

(Śmiech)

(Aplauz)

Jesteśmy tutaj znowu.

I tak to właśnie działa.

Wpada nam do głowy kolejny pomysł.

Opowiadamy kolejną historię.

Organizujemy kolejną konfernecję.

Tematem tej jest,

jak już słyszeliście siedem milionów razy,

odkrycie nowego cudu.

I według mnie,

jeśli naprawdę chcecie doświadczyć cudu

musicie wyjść

z tej malutkiej, przerażonej przestrzeni poprawności,

rozejrzeć się po ludziach dookoła

i zwrócić uwagę na bezkres,

skomplikowanie i tajemniczość

wszechświata,

mieć odwagę powiedzieć,

"Nie wiem.

Może się mylę."

Dziękuję.

(Aplauz)

Dziękuję wam.

(Aplauz)