< Return to Video

سرنخی همانند «سنگ‌نوشته رزتا» برای یک زبان گمشده

  • 0:00 - 0:03
    اول میخوام با یه
    تجربهی فکری شروع کنم.
  • 0:04 - 0:07
    تصور کنید ۴٫۰۰۰ سال بعده.
  • 0:07 - 0:09
    تمدن به اون معنا که میشناسیم
  • 0:09 - 0:11
    دیگه وجود نداره --
  • 0:11 - 0:13
    نه هیچ کتابی،
  • 0:13 - 0:16
    نه وسایل الکترونیکی،
  • 0:16 - 0:19
    نه فیسبوک و توییتر.
  • 0:19 - 0:23
    تمام اطلاعات زبان و الفبای انگلیسی
  • 0:23 - 0:24
    از بین رفته.
  • 0:24 - 0:26
    حالا باستانشناسها رو تصور کنید
  • 0:26 - 0:28
    که در بقایای یکی از شهرهای ما
    کاوش میکنن.
  • 0:28 - 0:30
    چی میتونن پیدا کنن؟
  • 0:30 - 0:33
    خب شاید یه مشت پلاستیک مستطیلی شکل
  • 0:33 - 0:36
    با نمادهایی عجیب غریب بر رویشان.
  • 0:36 - 0:39
    شاید یه مشت فلزات دایرهای.
  • 0:39 - 0:41
    شاید قوطیهای استوانهای
  • 0:41 - 0:43
    با نمادهایی روشون.
  • 0:43 - 0:46
    و شاید وقتی یک باستانشناس
    در جایی در شمال آمریکا،
  • 0:46 - 0:48
    از زیر خروارها خاک کوهها (هالیوود)
  • 0:48 - 0:51
    نسخههای متعددی از
    همان نمادها رو کشف میکند
  • 0:51 - 0:53
    به یک شخصیت معروف بدل بشه.
  • 0:55 - 0:57
    حالا بیایید از خودمان سوال کنیم،
  • 0:57 - 1:00
    چنین دستساختههایی
    به مردم ۴٫۰۰۰ سال بعد
  • 1:00 - 1:03
    راجع به ما میتونن چی بگن؟
  • 1:03 - 1:05
    این یه سوال فرضی نیست.
  • 1:05 - 1:08
    در واقع این دقیقاً سوالی هست که ما
    باهاش مواجهیم
  • 1:08 - 1:11
    وقتی سعی داریم از تمدن «درهی ایندوس»
    که ۴٫۰۰۰ سال پیش
  • 1:11 - 1:13
    وجود داشته سر در بیاریم.
  • 1:13 - 1:16
    تمدن ایندوس تقریباً هم عصر بوده با
  • 1:16 - 1:19
    تمدنهای معروفی چون
    تمدن مصر و بینالنهرین،
  • 1:19 - 1:22
    ولی در واقع خیلی بزرگتر از هر یک از
    این دو تمدن بوده.
  • 1:22 - 1:24
    شامل مساحتی بحدود
  • 1:24 - 1:26
    یک میلیون کیلومتر مربع میشده است.
  • 1:26 - 1:28
    در جای پاکستان امروزی،
  • 1:28 - 1:30
    شمال غربی هند،
  • 1:30 - 1:32
    و بخشهایی از ایران و افغانستان.
  • 1:32 - 1:35
    با این اوصاف تمدن خیلی پهناوری بوده،
  • 1:35 - 1:38
    و باید منتظر پیدا کردن
    حاکمان قدرتمند، پادشاهان،
  • 1:38 - 1:41
    و مقبرههای غولپیکر برای
    تجلیل از این پادشاهان قدرتمند باشید.
  • 1:41 - 1:42
    در واقع،
  • 1:42 - 1:45
    چیزی که باستانشناسان پیدا کردهاند
    هیچ یک از اینها نیست.
  • 1:45 - 1:48
    اونها اشیاء کوچکی
    مثل اینها رو پیدا کردهاند.
  • 1:48 - 1:51
    این هم یک نمونه از آن اشیا است.
  • 1:51 - 1:53
    خب معلومه که این یه نمونه بازسازی شده هست.
  • 1:53 - 1:56
    اما این شخص کیست؟
  • 1:56 - 1:58
    یک پادشاه؟ یک خدا؟
  • 1:58 - 2:00
    یک روحانی؟
  • 2:00 - 2:02
    یا شاید یک شخص عادی
  • 2:02 - 2:04
    شبیه من یا شما؟
  • 2:04 - 2:06
    نمیدونیم.
  • 2:06 - 2:09
    اما مردم ایندوس دستساختههایی
    همراه با نوشته هم باقی گذاشتهاند.
  • 2:09 - 2:11
    خب نه، از جنس پلاستیک نیست،
  • 2:11 - 2:14
    اما مقداری مهرهای سنگی،
    لوحهای مسی،
  • 2:14 - 2:16
    سفالینه و در کمال شگفتی،
  • 2:16 - 2:18
    یک تختهی بزرگ از علائم،
  • 2:18 - 2:20
    که در نزدیکی دروازهی شهر
    مدفون بوده است.
  • 2:20 - 2:22
    حال نمیدانیم درمورد هالیوود
  • 2:22 - 2:24
    یا حتی بالیوود بوده یا نه.
  • 2:24 - 2:26
    در واقع، ما حتی نمیدونیم
  • 2:26 - 2:28
    روی هر کدام از این اشیاء چی نوشته،
  • 2:28 - 2:31
    و علتش اینه که خط ایندوسی رمزگشایی نشده.
  • 2:31 - 2:33
    نمیدونیم هر یک از این نمادها
    چه معنی میدهند.
  • 2:33 - 2:36
    این نمادها بیشتر روی مهرها بودهاند.
  • 2:36 - 2:38
    حالا اون بالا یکی از
    این اشیاء رو میبینید.
  • 2:38 - 2:41
    یک لوح مربع هست با حیوانی
    تکشاخ-مانند روی آن.
  • 2:41 - 2:43
    خب اثر هنری فوقالعادهای هست.
  • 2:43 - 2:45
    اما فکر میکنید اندازهاش چقدره؟
  • 2:45 - 2:47
    شاید اینقدر؟
  • 2:47 - 2:49
    یا شاید هم اینقدری؟
  • 2:49 - 2:51
    خب بذارید نشونتون بدم.
  • 2:52 - 2:55
    این یک کپی از اون مهرهاست.
  • 2:55 - 2:57
    فقط یک اینچ در یک اینچه --
  • 2:57 - 2:59
    خیلی کوچک.
  • 2:59 - 3:01
    اما مورد استفادهشون چی بوده؟
  • 3:01 - 3:04
    میدونیم که برای مهر زدن بر
    لوحهای گلی استفاده میشده که
  • 3:04 - 3:07
    به بستههای باری که به نقاط دیگر
    ارسال میشده وصل میکردهاند.
  • 3:07 - 3:11
    برچسبهای بستهبندی رو میشناسید که
    روی جعبههای پستی فدکستان هست؟
  • 3:11 - 3:13
    اینها هم همان کار را میکردهاند.
  • 3:13 - 3:16
    شاید این سئوال برایتان پیش بیاید
    این اشیاء در نوشتههای خود
  • 3:16 - 3:18
    چه دارند؟
  • 3:18 - 3:20
    شاید نام فرستنده باشند
  • 3:20 - 3:22
    یا اطلاعاتی راجع به کالا
  • 3:22 - 3:25
    که به جایی دیگه منتقل میشده -- نمیدونیم.
  • 3:25 - 3:28
    برای جواب به این سئوال
    باید خطش رو بفهمیم.
  • 3:28 - 3:29
    رمزگشایی یک زبان
  • 3:29 - 3:31
    تنها یک معمای فکری نیست،
  • 3:31 - 3:33
    این کار حالا مأموریتی است
  • 3:33 - 3:36
    که عمیقاً با تاریخ فرهنگی
  • 3:36 - 3:38
    و سیاسی جنوب آسیا در هم تنیده شده.
  • 3:38 - 3:42
    در حقیقت، این خط نوشته تبدیل شده به
    میدان مبارزهای بین
  • 3:42 - 3:43
    سه گروه مجزا از آدمها.
  • 3:43 - 3:45
    اول، گروهی از افراد
  • 3:45 - 3:47
    که در اعتقادشان خیلی راسخ هستند
  • 3:47 - 3:49
    که متون ایندوسی
  • 3:49 - 3:51
    اصلاً بیانگر هیچ زبانی نیست.
  • 3:51 - 3:53
    این افراد معتقدند که این نمادها
  • 3:53 - 3:56
    بسیار شبیه به نمادهای تابلوهای
    راهنماییرانندگی هستند
  • 3:56 - 3:59
    یا علائمی که روی سپرها هست.
  • 3:59 - 4:01
    دستهی دومی از افراد هم هستند
  • 4:01 - 4:04
    که معتقدند متون ایندوسی یک زبان
    هندواروپایی است.
  • 4:04 - 4:06
    اگر امروز نگاهی به نقشهی هند بکنید
  • 4:06 - 4:09
    میبینید که بیشتر زبانهای رایج
    در شمال هند
  • 4:09 - 4:12
    همخانوادهی زبانهای هندواروپایی هستند.
  • 4:12 - 4:14
    و عدهای معتقدند که متون ایندوسی
  • 4:14 - 4:17
    بیانگر زبانی باستانی از خانوادهی
    هندواروپایی همچون سانسکریت است.
  • 4:17 - 4:19
    دستهی آخر از مردم
  • 4:19 - 4:22
    بر این باورند که مردم ایندوس
  • 4:22 - 4:25
    نیاکان مردمی بودهاند که امروزه
    در جنوب هند زندگی میکنند.
  • 4:25 - 4:27
    این افراد فکر میکنند که خط نوشتهی ایندوس
  • 4:27 - 4:29
    بیانگر نمونهای باستانی از
  • 4:29 - 4:31
    خانوادهی زبانهای دراویدی است،
  • 4:31 - 4:34
    که خانوادهای از زبانهای عموماً رایج
    در جنوب هند امروزی است.
  • 4:34 - 4:36
    و طرفداران این نظریه
  • 4:36 - 4:39
    به حباب کوچکی از مردم متکلم
    به دراویدی در شمال اشاره میکنند
  • 4:39 - 4:41
    که نزدیک به افغانستان است،
  • 4:41 - 4:44
    و میگویند شاید، یک زمانی در گذشته،
  • 4:44 - 4:47
    زبان دراویدی در همهجای هند صحبت میشده
  • 4:47 - 4:49
    و این یعنی
  • 4:49 - 4:52
    شاید تمدن ایندوس هم دراویدی بودهاند.
  • 4:52 - 4:55
    کدام یک از این نظریهها درست است؟
  • 4:55 - 4:57
    نمیدانیم، اما شاید اگر متن را
    رمزگشایی کنیم
  • 4:57 - 4:59
    بشود جواب این پرسش را داد.
  • 4:59 - 5:02
    اما رمزگشایی این خط نوشته
    کار خیلی پرچالشی است.
  • 5:02 - 5:04
    نخست اینکه هیچ «سنگنوشته روزتا» نداریم.
  • 5:04 - 5:05
    منظورم نرمافزار معروف یادگیری زبان نیست.
  • 5:05 - 5:07
    منظورم دستنوشتهای باستانی است
  • 5:07 - 5:09
    که در یک متن همزمان
  • 5:09 - 5:12
    حاوی زبانی شناخته شده
    و ناشناخته باشد.
  • 5:12 - 5:15
    ما چنین سنگتراشیدهای
    برای خط نوشتهی ایندوسی نداریم.
  • 5:15 - 5:18
    و مضاف بر آن، ما حتی نمیدانیم
    زبان آنها چه بوده.
  • 5:18 - 5:20
    و باز برای سختتر شدن اوضاع،
  • 5:20 - 5:22
    بیشتر متنهایی که در دست داریم
    خیلی کوتاهاند.
  • 5:22 - 5:25
    و همانطور که نشانتان دادم،
    معمولاً روی این مهرهای
  • 5:25 - 5:26
    خیلی خیلی کوچک هستند.
  • 5:26 - 5:28
    و حال با این موانع دشوار،
  • 5:28 - 5:30
    کسی شاید نگران شود و بپرسد که
  • 5:30 - 5:33
    آیا زمانی یک نفر متون ایندوسی را
    رمزگشایی خواهد کرد؟
  • 5:33 - 5:35
    در باقیماندهی سخنرانیام،
  • 5:35 - 5:37
    میخوام بهتون بگم چطور یاد گرفتم
    نگران نباشم
  • 5:37 - 5:40
    و عاشق این چالش به وجود آمده
    از خط-نوشتهی ایندوسی باشم.
  • 5:40 - 5:42
    من همیشه شیفتهی متن ایندوسی بودم
  • 5:42 - 5:45
    از زمانی که در درسهای کتاب مدرسه
    راجع بهش خوندم.
  • 5:45 - 5:46
    و چرا مجذوبش شدم؟
  • 5:46 - 5:50
    خب این آخرین متن مهم رمزگشایی نشده
    در دنیای باستانه.
  • 5:50 - 5:54
    مسیر شغلی من باعث شد که
    مهندس شبکههای عصبی کامپیوتری بشوم،
  • 5:54 - 5:55
    و در کار روزانهام،
  • 5:55 - 5:57
    مدلهای کامپیوتری از مغز میسازم
  • 5:57 - 6:00
    تا بفهمم مغز چطور پیشبینی میکنه،
  • 6:00 - 6:02
    چطور تصمیمگیری میکنه،
  • 6:02 - 6:04
    چطوری میآموزه و غیره.
  • 6:04 - 6:07
    اما سال ۲۰۰۷ باز گذرم
    به خط-نوشتهی ایندوسی افتاد.
  • 6:07 - 6:09
    اون سال در هند بودم،
  • 6:09 - 6:11
    و این فرصت استثنایی رو داشتم
  • 6:11 - 6:13
    که با چند دانشمند هندی دیدار کنم
  • 6:13 - 6:16
    که از مدلهای کامپیوتری برای
    تحلیل این خط-نوشته استفاده میکردند.
  • 6:16 - 6:18
    و آن زمان بود که فهمیدم
  • 6:18 - 6:21
    این فرصت هست تا بتوانم
    با آنها همکاری داشته باشم،
  • 6:21 - 6:23
    و آن فرصت رو غنیمت شمردم.
  • 6:23 - 6:26
    و مایلم بعضی از نتایج
    این تحقیق رو شرح بدم.
  • 6:26 - 6:29
    یا اصلاً بیایید با هم رمزگشاییاش کنیم.
  • 6:29 - 6:30
    آماده هستید؟
  • 6:30 - 6:33
    اولین کاری که در مواجهه با یک
    متن رمزگشایی نشده باید بکنید
  • 6:33 - 6:35
    اینه که جهت اون نوشته رو پیدا کنید.
  • 6:35 - 6:38
    در تصویر دو متن هست که
    علائمی رویشان است.
  • 6:38 - 6:40
    آیا میتوانید بگویید
  • 6:40 - 6:43
    جهت خواندن راست به چپ است
    یا از چپ به راست؟
  • 6:43 - 6:46
    چند ثانیه به شما وقت میدم.
  • 6:46 - 6:49
    خیلیخب. راست به چپ چند نفر؟ خوبه.
  • 6:49 - 6:51
    خب، از چپ به راست؟
  • 6:51 - 6:53
    آه، تقریباً ۵۰/۵۰ هست. خیلیخب.
  • 6:53 - 6:55
    پاسخ اینه:
  • 6:55 - 6:57
    اگر به سمت چپ دو نوشته نگاه کنید،
  • 6:57 - 7:00
    میبینید که آنجا چندین علامت متراکم شده،
  • 7:00 - 7:02
    و به نظر میرسه ۴٫۰۰۰ سال قبل
  • 7:02 - 7:05
    زمانیکه متن از راست به چپ نوشته میشده،
  • 7:05 - 7:06
    جا کم آوردهاند.
  • 7:06 - 7:08
    و مجبور شدهاند علامتها رو فشرده کنند.
  • 7:08 - 7:11
    یکی از علائم در بالای تصویر
    از خط اصلی پایینتره.
  • 7:11 - 7:12
    این بیانگر جهت نوشته است
  • 7:12 - 7:14
    که احتمالاً راست به چپ بوده،
  • 7:14 - 7:16
    و این اولین چیزی است که میدانیم،
  • 7:16 - 7:20
    این جهتدار بودن یک ویژگی خیلی مهم
    از نوشتههای مربوط به زبان است،
  • 7:20 - 7:21
    و خط-نوشتهی ایندوسی حالا
  • 7:21 - 7:22
    این ویژگی رو دارد.
  • 7:22 - 7:26
    این خط-نوشته چه خصوصیات دیگری
    که مربوط به زبان باشد را نشان میدهد؟
  • 7:26 - 7:27
    زبانها دارای الگو هستند.
  • 7:27 - 7:29
    اگر به شما حرف Q را بدهم
  • 7:29 - 7:32
    و از شما بخواهم حرف بعد را پیشبینی کنید
    فکر میکنید چه حرفی خواهد بود؟
  • 7:32 - 7:34
    بیشتر شما گفتید U که درست هم هست.
  • 7:34 - 7:37
    حال اگر درخواست میکردم
    یک حرف دیگر را هم بگویید،
  • 7:37 - 7:38
    آن حرف به نظرتان کدام است؟
  • 7:38 - 7:41
    چندین احتمال هست. شاید E باشد.
    شاید I یا شاید A
  • 7:41 - 7:44
    اما مطمئناً C ، B یا D نیست. درسته؟
  • 7:44 - 7:47
    متن ایندوسی هم چنین الگوهایی در خود دارد.
  • 7:47 - 7:50
    و متنهای بیشماری هست که با این
    نماد الماسیشکل شروع میشوند.
  • 7:50 - 7:52
    و این در عوض تمایل دارد که
  • 7:52 - 7:54
    با این علائم شبیه نقلقول ادامه یابد.
  • 7:54 - 7:56
    و این خیلی شبیه به مثال
    Q و U است.
  • 7:56 - 7:58
    در اینجا بعد از این علامت میشه
  • 7:58 - 8:01
    این علامتهای ماهیشکل و
    چند علامت دیگه بیان،
  • 8:01 - 8:03
    اما هیچوقت این علامتهای پایینی
    نمیشه بیان.
  • 8:03 - 8:05
    و بعلاوه، چند علامت هم هستند
  • 8:05 - 8:07
    که واقعاً آخر متن رو ترجیح میدن.
  • 8:07 - 8:09
    مانند این علامت ظرفیشکل،
  • 8:09 - 8:10
    و این علامت، از قضا
  • 8:10 - 8:14
    بیشترین علامت تکرار شده
    در این خط-نوشته است.
  • 8:14 - 8:16
    بعد از گفتن این الگوها،
    ایدهی ما این بود.
  • 8:16 - 8:18
    ایده استفاده از کامپیوتر برای
  • 8:18 - 8:20
    یافتن این الگوها بود،
  • 8:20 - 8:23
    پس متون موجود رو به کامپیوتر دادیم.
  • 8:23 - 8:25
    و کامپیوتر مدلی آماری یافت
  • 8:25 - 8:27
    از علامتهایی که معمولاً با هم میان
  • 8:27 - 8:29
    و علامتهایی که غالباً پشتهم میان.
  • 8:29 - 8:31
    حال که مدل کامپیوتری داریم،
  • 8:31 - 8:34
    میتونیم آن را با آزمودن بسنجیم.
  • 8:34 - 8:37
    پس میتونیم بعضی علامتها رو
    با ترفند پاک کنیم،
  • 8:37 - 8:39
    و ازش بخوایم علامتهای
    حذف شده رو حدس بزنه.
  • 8:39 - 8:42
    چند مثالش اینجاست.
  • 8:45 - 8:47
    شاید این رو به عنوان
  • 8:47 - 8:49
    قدیمیترین بازی باستانی از
  • 8:49 - 8:52
    «چرخ شانس» در نظر بگیرید.
    (برنامه تلویزیونی حل جدول)
  • 8:53 - 8:55
    نتیجه این بود که
  • 8:55 - 8:57
    کامپیوتر در ۷۵ درصد موارد
    علامت درست رو
  • 8:57 - 8:59
    به خوبی پیشبینی کرد.
  • 8:59 - 9:01
    در باقی موارد،
  • 9:01 - 9:04
    معمولاً دومین یا سومین حدس آن
    جواب صحیح ما بود.
  • 9:04 - 9:06
    استفادهی عملی دیگری هم
  • 9:06 - 9:08
    برای این پروسهی خاص وجود دارد.
  • 9:08 - 9:10
    انبوهی از این متون هست
    که آسیب دیدهاند.
  • 9:10 - 9:12
    این یک مثال از آن متون است.
  • 9:12 - 9:15
    و میشه با استفاده از این مدل کامپیوتری
    این متنها رو کامل کرد.
  • 9:15 - 9:17
    و بهترین حدس رو ازش دریافت کرد.
  • 9:17 - 9:20
    اینجا یک مثال از علامتی است
    که پیشبینی شده.
  • 9:20 - 9:22
    و این میتونه واقعاً در
    رمزگشایی این متن با
  • 9:22 - 9:25
    تولید اطلاعات بیشتر که
    بتونیم تحلیل کنیم مفید باشه.
  • 9:25 - 9:29
    حال یک چیز دیگر که میشه
    با مدل کامپیوتری انجام داد.
  • 9:29 - 9:30
    میمونی را تصور کنید
  • 9:30 - 9:32
    که پشت کیبورد بنشیند.
  • 9:32 - 9:35
    فکر میکنم دستهای تصادفی از حروف
    شبیه به این تحویل بگیرید.
  • 9:35 - 9:37
    چنین دستهی تصادفی از حروف
  • 9:37 - 9:39
    دارای بینظمی خیلی بالایی است.
  • 9:39 - 9:41
    این اصطلاح نظریهی اطلاعات
    و علم فیزیک است.
  • 9:41 - 9:44
    اما تصور کنید واقعاً این
    یک دستهی تصادفی از حروف باشد.
  • 9:44 - 9:48
    چند نفر از شما تا کنون
    قهوه را روی کیبورد ریختهاید؟
  • 9:48 - 9:50
    احتمالاً با گیرکردن دکمههای کیبورد
    مواجه شدید --
  • 9:50 - 9:53
    طوری که یک علامت
    بارها و بارها تکرار میشه.
  • 9:53 - 9:56
    به این سری میگیم
    بینظمی خیلی کمی داره.
  • 9:56 - 9:58
    چون اصلاً گوناگونی در کار نیست.
  • 9:58 - 10:01
    زبان، از طرف دیگر، بینظمی متوسطی دارد،
  • 10:01 - 10:03
    نه خیلی یکنواخت است
  • 10:03 - 10:05
    نه خیلی پرتغییر.
  • 10:05 - 10:07
    متن ایندویی چطور؟
  • 10:07 - 10:11
    اینجا نموداری هست که ترسیمگر
    بینظمی تمام انواع سریهاست.
  • 10:11 - 10:13
    در بالای نمودار شاهد
    سری تصادفی یکنواخت هستید،
  • 10:13 - 10:16
    که یک دستهی تصادفی از حروف است --
  • 10:16 - 10:18
    و جالب آنکه سری دیانای ژنوم انسان
  • 10:18 - 10:20
    و موسیقی سازی رو هم داریم
  • 10:20 - 10:22
    و هر دوی اینها خیلی پرتغییر هستند،
  • 10:22 - 10:25
    به همین دلیل آنها را در
    گسترهی خیلی بالایی مشاهده میکنید.
  • 10:25 - 10:26
    در سمت پایین نمودار،
  • 10:26 - 10:29
    یک سری یکنواخت را میبینید،
    سری تماماً A
  • 10:29 - 10:31
    و همینطور یک برنامهی
    کامپیوتری هم میبینید
  • 10:31 - 10:33
    که در این مورد زبان فرترن هست،
  • 10:33 - 10:34
    که از قوانین خیلی سختی پیروی میکند.
  • 10:34 - 10:36
    متنهای مرتبط با زبان
  • 10:36 - 10:38
    گسترهی وسط را شامل میشوند.
  • 10:38 - 10:40
    اما جای متن ایندوسی کجاست؟
  • 10:40 - 10:42
    ما پی بردیم که متن ایندوسی
  • 10:42 - 10:45
    در واقع جزو گسترهی متنهای
    مرتبط با زبان است.
  • 10:45 - 10:47
    زمانیکه برای نخستین بار
    این نتیجه منتشر شد،
  • 10:47 - 10:49
    خیلی بحثبرانگیز شد.
  • 10:49 - 10:52
    عدهای سروصدا راه انداختند،
  • 10:52 - 10:54
    اینها کسانی بودند که اعتقاد داشتند
  • 10:54 - 10:57
    متن ایندوسی بیانگر یک زبان نیست.
  • 10:57 - 10:59
    حتی پیامهای نفرتبار هم دریافت کردم.
  • 10:59 - 11:01
    دانشجوهایم بهم میگفتند
  • 11:01 - 11:04
    باید به طور جدی به فکر
    داشتن محافظ باشم.
  • 11:04 - 11:06
    چه کسی فکر میکرد
  • 11:06 - 11:08
    رمزگشایی میتواند یک شغل خطرناک باشد؟
  • 11:08 - 11:10
    این نتیجه واقعاً نشاندهندهی چه چیزی است؟
  • 11:10 - 11:12
    نشانگر این است که متن ایندوسی
  • 11:12 - 11:14
    خاصیتهای مهمی از زبان را داراست.
  • 11:14 - 11:16
    خب همانطور که قبلاً هم گفتم،
  • 11:16 - 11:18
    اگر شبیه به یک متن مربوط به زبان باشد
  • 11:18 - 11:21
    و شبیه یک متن مربوط به زبان عمل کند،
  • 11:21 - 11:23
    آنوقت شاید این یک خط نوشتهی
    مربوط به زبان باشد.
  • 11:23 - 11:25
    چه سرنخ دیگری داریم که نشان دهد
  • 11:25 - 11:28
    این خط نوشتهی یک زبان دارای معنی است؟
  • 11:28 - 11:31
    خب با یک دسته الفبا میشود
    به چندین زبان نوشت.
  • 11:31 - 11:33
    برای مثال، این یک جمله
    به زبان انگلیسی است
  • 11:33 - 11:35
    و همان جمله به زبان آلمانی
  • 11:35 - 11:37
    که با حروف الفبای یکسان نوشته شدهاند.
  • 11:37 - 11:40
    اگر آلمانی ندانید و تنها
    انگلیسی بلد باشید
  • 11:40 - 11:42
    و به شما چند کلمهای آلمانی بدهم،
  • 11:42 - 11:44
    خواهید گفت که این کلمات
  • 11:44 - 11:46
    حاوی الگوهای خیلی عجیبی هستند.
  • 11:46 - 11:48
    یک چیزهایی درست نیست،
  • 11:48 - 11:51
    و خواهید گفت احتمالاً این کلمات
    انگلیسی نیستند.
  • 11:51 - 11:53
    چنین اتفاقی هم در مورد
    متن ایندوسی صادق است.
  • 11:53 - 11:55
    کامپیوتر چندین متن را پیدا کرد --
  • 11:55 - 11:57
    دو تا از آنها را در تصویر میبینید --
  • 11:57 - 11:59
    که الگوهای خیلی عجیبی دارند.
  • 11:59 - 12:01
    برای مثال در اولین متن:
  • 12:01 - 12:04
    تکرار علامت ظرفیشکل آمده
  • 12:04 - 12:06
    این علامت دارای بیشترین تناوب
  • 12:06 - 12:08
    در متن ایندوسی است،
  • 12:08 - 12:10
    و فقط در این متن است که
  • 12:10 - 12:12
    به صورت دوتایی ظاهر شده.
  • 12:12 - 12:14
    چرا اینطور شده؟
  • 12:14 - 12:18
    به عقب برگشتیم و نگاه کردیم
    کجا این متنهای خاص پیدا شدهاند،
  • 12:18 - 12:20
    و معلوم شد در جایی خیلی خیلی
  • 12:20 - 12:22
    دورتر از «درهی ایندیوس» پیدا شدهاند.
  • 12:22 - 12:24
    در جای عراق و ایران امروزی یافت شدهاند.
  • 12:24 - 12:26
    و چرا آنجا پیدا شدهاند؟
  • 12:26 - 12:28
    چیزی که به شما نگفتم این است که
  • 12:28 - 12:30
    مردم ایندوس خیلی خیلی ماجراجو بودند.
  • 12:30 - 12:34
    عادت داشتند با مردمانی بسیار دور از
    منطقهی خودشان داد و ستد کنند،
  • 12:34 - 12:36
    و در این مورد، آنها از راه دریا
  • 12:36 - 12:39
    تا بینالنهرین در عراق امروزی رفته بودند.
  • 12:39 - 12:41
    و چیزی که به نظر میرسد
    آنجا رخ داده باشد
  • 12:41 - 12:44
    این است که بازرگانهای ایندوس
  • 12:44 - 12:47
    از این متن برای نوشتن یک
    زبان بیگانه استفاده میکردهاند.
  • 12:47 - 12:49
    درست شبیه مثال انگلیسی و آلمانی خودمان.
  • 12:49 - 12:52
    و این شاید توجیه کند که چرا
    این الگوهای عجیب را داریم
  • 12:52 - 12:55
    که با متنی که در درهی ایندوس یافت شده بود
  • 12:55 - 12:57
    فرق خیلی زیادی دارند.
  • 12:57 - 12:59
    این یعنی همان خط، خط ایندوسی،
  • 12:59 - 13:02
    شاید برای نوشتن زبانهای دیگری
    به کار رفته باشد.
  • 13:02 - 13:05
    مشاهداتی که تاکنون به دست آوردهایم
    به این نتیجه میرسند
  • 13:05 - 13:08
    که متن ایندوسی احتمالاً بیانگر زبان است.
  • 13:08 - 13:10
    اما اگر بیانگر زبان باشد،
  • 13:10 - 13:12
    چطور باید علائم را بخوانیم؟
  • 13:12 - 13:14
    این چالش بزرگ بعدی ماست.
  • 13:14 - 13:16
    میبینید که خیلی از این علامتها
  • 13:16 - 13:19
    شبیه تصویر انسانها، حشرات
  • 13:19 - 13:21
    ماهیها و پرندگان است
  • 13:21 - 13:23
    اغلب متون باستانی
  • 13:23 - 13:25
    از اصل تصویرسازی استفاده میکنند،
  • 13:25 - 13:28
    یعنی استفاده از تصاویر در کلمات.
  • 13:28 - 13:31
    برای مثال، این یک کلمه است.
  • 13:31 - 13:33
    میتوانید با تصویر آن را بنویسید؟
  • 13:33 - 13:35
    چند ثانیه به شما وقت میدهم.
  • 13:36 - 13:37
    شد؟
  • 13:37 - 13:39
    خیلیخب. خوبه.
  • 13:39 - 13:41
    راه حل من اینه.
  • 13:41 - 13:44
    میشه از تصویر زنبور عسل
    در کنار تصویر یک برگ استفاده کرد --
  • 13:44 - 13:45
    که میشه «اعتقاد» خب.
  • 13:45 - 13:47
    شاید راه حلهای دیگری هم باشد.
  • 13:47 - 13:49
    در مورد متن ایندوسی،
  • 13:49 - 13:51
    مشکل برعکسه.
  • 13:51 - 13:54
    باید صدای هر یک از این تصاویر رو
    پیدا کنید
  • 13:54 - 13:56
    به گونهای که کل سری
    بامعنی باشه.
  • 13:56 - 13:59
    پس مثل یک جدول کلمات متقاطع هست،
  • 13:59 - 14:02
    جز اینکه این مادر تمام اینگونه معماهاست.
  • 14:02 - 14:06
    چون شانس حل کردنش خیلی کمه.
  • 14:06 - 14:09
    همکارانم،
    ایراواتام ماهادوان و آسکو پارپولا،
  • 14:09 - 14:11
    در حل این مسآلهی خاص
    مشغول تلاش بودند.
  • 14:11 - 14:13
    و مایلم مثالی فوری از
    کار پارپولا بگم.
  • 14:13 - 14:15
    این یک متن خیلی کوتاه است.
  • 14:15 - 14:18
    شامل هفت خط تیره عمودی
    در کنار این علامت ماهیشکل است.
  • 14:18 - 14:20
    و میخواهم اشاره کنم که
    این مهرها برای
  • 14:20 - 14:22
    لوحهای گلی مصرف میشدند
  • 14:22 - 14:24
    که به بستههای کالا وصل میشدند،
  • 14:24 - 14:27
    پس کاملاً محتمل است که این لوحها،
    حداقل بعضی از آنها،
  • 14:27 - 14:29
    شامل نام بازرگانشان باشند.
  • 14:29 - 14:31
    و معلوم شد در هند
  • 14:31 - 14:33
    سنتی خیلی قدیمی هست
  • 14:33 - 14:35
    که اسامی براساس طالع
  • 14:35 - 14:38
    و صور فلکی حاضر
    در زمان تولد انتخاب میشدند.
  • 14:38 - 14:40
    در زبانهای دراویدی،
  • 14:40 - 14:42
    کلمهی برابر ماهی «مین» است
  • 14:42 - 14:45
    که خیلی شبیه به کلمهی ستاره است.
  • 14:45 - 14:47
    و هفت ستاره
  • 14:47 - 14:49
    «ایلو مین» خوانده میشود.
  • 14:49 - 14:51
    که لغت دراویدی است
  • 14:51 - 14:53
    برای صورت فلکی دب اکبر.
  • 14:53 - 14:56
    به طور مشابه، یک سری دیگر
    از شش ستاره هست
  • 14:56 - 14:58
    و ترجمه میشود به «آرو مین»،
  • 14:58 - 15:00
    که نام قدیمی دراویدی
  • 15:00 - 15:03
    برای صورت فلکی گاو است.
  • 15:03 - 15:05
    و در آخر، ترکیبات دیگری هست
  • 15:05 - 15:08
    مانند این علامت ماهی با چیزی شبیه به
    یک سقف روی آن.
  • 15:08 - 15:11
    که شاید ترجمه شود به
    «می مین»،
  • 15:11 - 15:14
    که نام قدیمی دراویدی برای
    سیارهی زحل است.
  • 15:14 - 15:16
    و این خیلی هیجانانگیز بود.
  • 15:16 - 15:18
    انگار داریم به جاهایی میرسیم.
  • 15:18 - 15:20
    اما آیا این اثبات میکند
  • 15:20 - 15:22
    که مهرها دارای نامهای دراویدی
  • 15:22 - 15:25
    بر اساس سیارات و صور فلکی هستند؟
  • 15:25 - 15:26
    خب نه هنوز.
  • 15:26 - 15:28
    پس چارهای نداریم جز اعتباربخشی
  • 15:28 - 15:30
    به این متون خاص،
  • 15:30 - 15:33
    ولی اگر متون بیشتری از آنها معنا دهد،
  • 15:33 - 15:35
    و اگر سریهای بلند و بلندتری
  • 15:35 - 15:37
    به درستی ظاهر شوند،
  • 15:37 - 15:40
    خواهیم فهمید که در مسیر درست هستیم.
  • 15:40 - 15:41
    امروز،
  • 15:41 - 15:44
    میتوانیم کلمهای مانند TED را
  • 15:44 - 15:48
    به زبان هیروگلیف مصری
    و خط میخی بنویسیم،
  • 15:48 - 15:49
    چون هر دوی اینها در قرن نوزدهم
  • 15:49 - 15:51
    رمزگشایی شدهاند.
  • 15:51 - 15:53
    رمزگشایی این دو خط
  • 15:53 - 15:56
    تمدنهایشان را قادر ساخت
    تا دوباره با ما مستقیم صحبت کنند.
  • 15:56 - 15:58
    مایاها
  • 15:58 - 16:00
    در قرن بیستم شروع به گفتگو با ما کردند.
  • 16:00 - 16:03
    اما تمدن ایندوس همچنان ساکت مانده.
  • 16:03 - 16:05
    چرا برایمان مهم باشد؟
  • 16:05 - 16:08
    تمدن ایندوس تنها به جنوب هند
  • 16:08 - 16:10
    یا به شمال هند یا به پاکستان
  • 16:10 - 16:11
    تعلق ندارد،
  • 16:11 - 16:13
    متعلق به همهی ماست.
  • 16:13 - 16:15
    آنها نیاکان ما هستند --
  • 16:15 - 16:17
    نیاکان من و شما.
  • 16:17 - 16:19
    آنها به واسطهی یک
  • 16:19 - 16:21
    اتفاق ناگوار تاریخی خاموش شدند.
  • 16:21 - 16:23
    اگر این خط را رمزگشایی کنیم،
  • 16:23 - 16:26
    آنها را قادر میسازیم
    تا دوباره با ما صحبت کنند.
  • 16:26 - 16:29
    به ما چه خواهند گفت؟
  • 16:29 - 16:32
    درباره آنها،
    درباره خودمان چه خواهیم فهمید؟
  • 16:32 - 16:35
    بیصبرانه منتظرم بفهمم.
  • 16:35 - 16:36
    متشکرم.
  • 16:36 - 16:40
    (تشویق)
Title:
سرنخی همانند «سنگ‌نوشته رزتا» برای یک زبان گمشده
Speaker:
راجش رائو
Description:

راجش رائو شیفته‌ی این است که چگونه میتوان خط کهن ایندوس که متعلق به ۴۰۰۰ سال قبل است را رمزگشایی کنیم و این کار را همانند حل «مادر تمام جدول‌های کلمات متقاطع» می‌داند. وی در کنفرانس تد سال ۲۰۱۱ می‌گوید که چطور از فنون محاسباتی مدرن برای خواندن زبان ایندوس بهره می‌برد. زبانی که کلید فهم این تمدن باستانی است.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
16:41

Persian subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.